فصلنامه

---

زمینه و هدف: سبزیجات از اجزای مهم رژیم غذایی سالم هستند. آلودگی سبزیجات به فلزات سنگین از طریق آب آلوده می تواند منجر به تجمع زیستی در بدن مصرف­کنندگان گردد به همین منظور در این مطالعه میزان فلزات سرب،کروم،کادمیوم، آرسنیک و روی در سبزیجات پرورشی حومه شهر شاهرود در سال 1387 مورد بررسی قرار گرفت.
روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی ـ مقطعی بوده و 150 نمونه سبزی در طی 3 ماه، هر ماه 50 نمونه، به طور تصادفی برداشت گردید و پس از آماده سازی از دستگاه جذب اتمی برای تعیین میزان فلزات  و از نرم افزار SPSS با سطح معناداری 05/0 برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد.
یافته ها: میانگین غلظت سرب، کروم، کادمیوم و روی در گونه های مختلف سبزیجات با یکدیگر متفاوت و اختلاف از نظر آماری معنادار است((p<0/001. اختلاف معناداری بین میانگین غلظت آرسنیک مشاهده نشد (p =0.173). با حدود اطمینان 95% میانگین غلظت سرب، کروم و کادمیوم موجود در سبزیجات با حدود استاندارد مجاز مواد غذایی از طریق گیاهان هم خوانی ندارد. آرسنیک اختلاف چندانی با حدود استاندارد ندارد و روی موجود در سبزیجات با بازه ( mg/Kg74/188و7/151)در محدود استاندارد قرار دارد.
نتیجه گیری: به جز فلزات روی و آرسنیک میانگین غلظت کروم، کادمیوم و سرب بیشتر از محدود استاندارد ارائه شده توسط FAO & WHO برای گیاهان می باشد. پساب های شهری و صنعتی علت اصلی آلودگی سبزیجات پرورشی مزارع حومه شهر شاهرود به فلزات سنگین می باشد و توصیه می شود از آبیاری سبزیجات با آب آلوده به هر نحو جلوگیری گردد.

---

 زمینه و هدف: وبا واقعی با مشخصات بالینی تقریبا همیشه به وسیله گروه های سرمی O1 و O139 ایجاد می شود و بیماری بالینی مشابهی به صورت تک گیر، توسط گروه های غیر O1 نیز ظاهر می شود. نظر به اهمیت شرایط اقلیمی و محیطی در   انتشار و فراوانی ویبریو کلرا، هدف از این پژوهش بررسی وضعیت پراکندگی ویبریوکلرا در نمونه های محیطی مناطق مختلف شهر قم و ارتباط آن با مبتلایان می باشد .

 روش بررسی: در این پژوهش مجموعا5220  نمونه محیطی از 12 منطقه مختلف شهر قم و 60 نمونه بالینی در طی فصل مختلف سال 1385 از نظر وجود ویبریوکلرا و وضعیت بیماران با روش های استاندارد مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه از نوع توصیفی و منطقی  بوده و داده ها پس از ثبت و ورود به محیط رایانه با تست های آماری تجزیه و تحلیل شدند.

یافته ها: از نظر تعداد موارد Nag بیش ترین فراوانی مربوط به بخش های امامزاده ابراهیم ، شیخ آباد و خیابان شاهد از  مناطق خاک فرج و نیروگاه  است و کم ترین فراوانی  مربوط منطقه سالاریه به دست آمد. از لحاظ توزیع فراوانی وضعیت آلودگی نمونه در بین 7 نمونه مختلف فراوانی سویه های Nag در پساب، فاضلاب و سبزیجات بیش ترین و در آب شرب کم ترین است که برحسب آزمون تطابق نظری با p<0.05 این اختلاف معنی دار است. نتایج مربوط به توزیع فراوانی مطلق وضعیت بیماران مبتلا در هر بخش منطقه 4 برحسب جنسیت نشان داد که بیش ترین درصد آلودگی به بخش های امامزاده ابراهیم، شیخ آباد و شاهد از منطقه نیروگاه در فصل تابستان اختصاص دارد و از مناطق 72 تن و شهرداری  هیچ مورد آلودگی مشاهده نشد.

نتیجه گیری: با توجه به بالا بودن تعداد مبتلایان و بیماران در همین مناطق و نتایج دیگر محققین مبنی بر افزایش فراوانی   سویه های غیر O1 در محیط در هنگام اپیدمی، بنابرین می توان یک ارتباطی بین انتشار سویه های ویبریوکلرا O1 و فراوانی سویه های غیر O1 در این مطالعه نتیجه گیری نمود.از طرف دیگر، از هیچ یک از نمونه های بالینی و محیطی، ویبریوکلرا O1  جدا نشد، بنابرین احتمالا  ناقلین ناقه در شهر قم، نمی تواند عامل اصلی ظهور مجدد این بیماری باشد.

---

زمینه و هدف: نیترات و نیتریت، سلامت انسان را تهدید می‌کند. مطابق پژوهش‌های اخیر یکی از منابع بزرگ مواجهه با نیترات و نیتریت در رژیم غذایی انسان سبزیجات هستند. هدف از انجام این مطالعه تعیین تاثیر فرایندهای خشک نمودن و سرخ کردن بر میزان نیترات و نیتریت سبزیجات پرمصرف است. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی تعداد 180 نمونه سبزی از بازار شهر کرمانشاه به طور تصادفی انتخاب و نمونه‌های مذکور از نظر شاخص میزان نیتریت و نیترات به روش گریس- ایلوسوی مورد اندازه گیری قرار گرفتند. در گام بعدی، پروسه‌های سرخ-کردن و خشک‌کردن بر روی نمونه‌ها صورت گرفت و نیترات و نیتریت نمونه‌ها مجدد مورد سنجش قرار گرفت. تجزیه تحلیل نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون آماری ANOVA(آنالیز واریانس یک طرفه) انجام شد. یافته‌ها: میزان نیتریت و نیترات در اکثر نمونه‌ها با توجه به نوع محصول و نوع فرایند نگهداری یا مصرف، اختلاف معناداری دارد (0/05< p). به طور میانگین فرایند سرخ کردن و خشک نمودن به جز سبزی تره، در بقیه سبزیجات باعث افزایش میزان نیتریت و نیترات گردید. نتیجه‌گیری: در اثر فرایندهای سرخ کردن و خشک نمودن نه تنها کاهش در میزان نیتریت و نیترات سبزیجات به وجود نمی‌آید بلکه این میزان افزایش نیز یافت. لذا بررسی روش‌های دیگر فراوری یا کنترل نیترات و نیتریت در سبزیجات اولویت اساسی است. با توجه به استفاده روزانه و مصرف قابل ملاحظه مردم از سبزیجات و همچنین خطرات بالقوه تجمع نیترات و نیتریت و ارتباط آن با بعضی از بیماری ها و سرطان های دستگاه گوارش، پایش منظم و کنترل کیفی سبزیجات و بررسی تاثیر فرایندهای دیگر نگهداری بر میزان نیترات و نیتریت حائز اهمیت است.

---

زمینه و هدف: آلودگی خاک­ ها و گیاهان با فلزات سنگین، یک مشکل جدی و در حال گسترش است. تحقیق حاضر با هدف تعیین غلظت عناصر سنگین در خاک و برخی محصولات کشاورزی و احتمال خطر ناشی از مصرف آنها انجام گردید.

روش بررسی: این مطالعه توصیفی- مقطعی با نمونه ­برداری به صورت تصادفی و در فصل برداشت سال 1393، بر روی 205 نمونه از سبزیجات تولیدی (تره، برگ چغندر، جعفری، هندوانه، خربزه، گوجه­ فرنگی، خیار، سیب ­زمینی، پیاز، سیر، تربچه، نخودفرنگی و باقلا) و 129 نمونه از خاک­ های زراعی انجام گردید. غلظت عناصر مس، روی، کادمیوم و سرب در خاک و گیاه، با دستگاه جذب اتمی و تجزیه و تحلیل آماری با نرم افزار SPSS  انجام شده است.

یافته ­ها: اختلاف بین میانگین غلظت عناصر مس، روی و سرب در بین انواع سبزیجات مختلف معنی ­دار بود، اما در مورد کادمیوم، اختلاف معنی­ داری مشاهده نشد. بیشترین میانگین سرب، کادمیوم، مس و روی به ترتیب در جعفری، برگ­ چغندر، باقلا و تره تشخیص داده شد. ولیکن، هیچ­گونه آلودگی به عناصر سنگین در دیگر سبزیجات و خاک­ های تحت مطالعه (به استثنای خاک­ های زراعی مجاور به معدن سرب منطقه ماهنشان)، به دست نیامد. احتمال خطر پذیری به بیماری‌های سرطانی برای هر یک از عناصر، کمتر از یک بدست آمد و مصرف فلزات سنگین، کمتر از حد قابل تحمل مصرف روزانه بودند.

نتیجه­ گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که، قسمت عمده تجمع فلزات سنگین، در سبزیجات برگی است. بنابراین، می­ بایست، توجه زیادی به مصرف سبزیجات برگی، علی الخصوص، سبزیجات رشد یافته در اطراف مناطق صنعتی، صورت گیرد.

---

زمینه و هدف: فلزات سنگین برای بدن انسان‌ها بی‌نهایت خطرناک بوده و تجمع آنها در بدن منجر به ایجاد تغییرات آسیب شناختی در اندام­ ها و بیماری­ های قلبی-عروقی، کلیوی، استخوانی و حتی سرطان گردد. روزانه انسان از طریق مصرف مواد غذایی و آب با این آلاینده ­ها مواجهه پیدا می­ کند.

روش بررسی: با توجه به خاصیت تجمع پذیری فلزات سنگین در اندام­ های گیاهی، میزان فلزات کروم، منگنز و آهن در خاک و بافت برگ، ساقه و ریشه گیاهان کلم، کاهو، اسفناج و پیاز در شهر کرج مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور تعداد 15 نمونه به طور تصادفی از خاک و هر قسمت از گیاهان برداشته شد، سپس بعد از شستشو، آسیاب، خشک کردن و هضم اسیدی غلظت فلزات توسط دستگاه جذب اتمی مورد سنجش قرار گرفتند. داده ­ها سپس توسط نرم افزار SPSS آنالیز شدند.

یافته‌ها: نتایج بدست آمده نشان داد که برگ­ های اسفناج، پیاز، کلم و کاهو از غلظت بالاتری از فلزات کروم، منگنز و آهن نسبت به ساقه و ریشه برخوردار هستند و بالعکس ریشه این گیاهان از کمترین غلظت این فلزات برخوردار بودند. در خاک نیز غلظت فلزات آهن، کروم و منگنز به ترتیب mg/kg 11/87، 3/99 و 17/78 بود. این پدیده ناشی از انتقال بالای این فلزات بیشتر به قسمت‌های هوایی به ویژه برگ­ های گیاه است. در این مطالعه همچنین مشخص شد که غلظت فلزات کروم، منگنز و آهن در تمامی گیاهان مورد مطالعه بالاتر از حد استاندارد FAO/WHO (mg/kg 0/15، 0/3 و 0/3 به ترتیب برای فلزات کروم، آهن و منگنز) بود.

نتیجه‌گیری: به دلیل بالا بودن غلظت فلزات کروم، منگنز و آهن در سبزیجات مطالعه شده در شهر کرج، مصرف این گونه سبزیجات توسط شهروندان، بایستی توسط سازمان‌های نظارتی مورد توجه قرار گیرد.

---

---

---