سیده شعله حسینی، بهاره لرستانی، سهیل سبحان اردکانی، مهرداد چراغی، سحر رضایان،
دوره ۱۷، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۳ )
چکیده
زمینه و هدف: گردوغبار خیابانی به عنوان منبع و مخزن انواع آلاینده ها، شناساگر مناسبی برای ارزیابی آلودگی اتمسفر محسوب می‌شود. از این‌رو، این پژوهش با هدف ارزیابی آلودگی و سمیت محیطی عناصر آرسنیک، روی، سرب، کادمیم و مس در گردوغبار خیابانی شهر همدان در سال ۱۴۰۲ انجام یافت.
روش بررسی: در مجموع ۱۰۸ نمونه گردوغبار خیابانی از ۱۲ مکان نمونه برداری منتخب با کاربری‌های مسکونی، تجاری و صنعتی طی سه فصل بهار، تابستان و پاییز با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی شده برداشته شد و محتوی عناصر در آنها با روش ICP-OES خوانده شد. همچنین، مقادیر شاخص های PI، IPI و mERM-Q محاسبه شد.
یافته ها: بیشینه میانگین محتوی عناصر (mg/kg) گردوغبار برای آرسنیک، روی، کادمیم و مس به ترتیب برابر با ۵/۷۹، ۴۰۵، ۰/۷۵۸ و ۸۴/۸ مربوط به کاربری صنعتی و فصل پاییز و برای سرب نیز با ۱۱۰ مربوط به مناطق تجاری و فصل پاییز بود. نتایج محاسبه شاخص PI نشان داد که سطح آلودگی عناصر آرسنیک، روی، سرب، کادمیم و مس "متوسط" تا "خیلی زیاد" بوده است. میانگین مقادیر شاخص IPI نیز در دامنه ۲/۵۲ تا ۳/۹۰ متغیر و بیانگر شرایط آلودگی "زیاد" در همه مکان ها و فصول بود. از طرفی، مقادیر میانگین mERM-Q در نمونه های گردوغبار برابر با ۰/۲۹۹ و بیانگر ۲۱ درصد احتمال سمیت بود.
نتیجه گیری: تاثیر فعالیت‌های انسانی، تغییرات فصلی و نوسانات منابع انتشار بر آلودگی عناصر بالقوه سمی گردوغبار خیابانی شهر همدان قابل توجه بوده است؛ لذا، شناسایی و کنترل منابع انتشار عناصر به ویژه در مناطق با سطوح آلودگی بیشتر به منظور حفظ سلامت اکوسیستم شهری و شهروندان توصیه می‌شود.
