فصلنامه

زمینه و هدف: هدف از کنترل صدای محیطی، بهبود مدیریت آن در جامعه است، چرا که صدای ناشی از ترافیک می­ تواند بر روی نواحی مسکونی مجاور تاثیر بگذارد. مدیریت صحیح برنامه­ ریزی شده صدا می­ تواند این مؤلفه مهم و مضر را که یکی از فشارهای شهرنشینی بر سلامت مردم است حذف نماید. اما قبل از برنامه ­ریزی جهت کاهش صدا شهری لازم است که مراکز شلوغ شناسایی شوند. به این جهت در این تحقیق سعی شده است تا شاخص­ های مهم صدا در نواحی شلوغ مرکزی شهر زنجان اندازه­ گیری شود.   

روش بررسی: مطالعه حاضر در بخش مرکزی شهر زنجان که عمدتا دارای ترافیک سنگین است انجام شده است. بدین منظور تراز صوت معادل (L_eq)، تراز روز-شب(L_dn) ، تراز روز-عصر-شب (L_den)، شاخص آلودگی صوتی (NPL) و شاخص صوتی ترافیک (TNI) در 20 ایستگاه در دو بازه زمانی زمستان 1390 و بهار 1391 اندازه ­گیری شد. اندازه­ گیری­ ها در خیابان­ های اصلی این ناحیه با استفاده از دستور العمل­ های توصیه شده توسط EPA انجام و نهایتا نتایج تجزیه و تحلیل شدند.

یافته ­ها: نتایج نشان داد که تغییرات ساعتی کاملا تابعی از میزان عادات جابجایی مردم و همچنین بار ترافیکی در مناطق تجاری شهر زنجان است. همچنین مشخص گردید که میزان تجاوز از تراز استاندارد محیطی 55dB، با استفاده از تخمین شاخص  L_den برای 100 % ایستگاه­ های اندازه­ گیری وجود دارد. مقادیر شاخص ترافیکی L_den نیز برای 67 % ایستگاه‌ها- زمان­ های اندازه گیری، بیشتر از 74dB و برای 100 % ایستگاه‌ها  در محدوده ساعتی عصرها، بیش از 74dB است. شاخص NP در 78 % ایستگاه‌ها- زمان­ های اندازه­ گیری، بیش از 80dB بوده است که دلالت بر ایجاد ناراحتی صوتی در بیشتر ایستگاه ­ها و زمان­ ها دارد.

نتیجه‌گیری: استفاده از نقشه­ های صوتی و شاخص های TNI وNPL می ­تواند به برنامه کنترل هوشمند ترافیک شهری کمک کند؛ زیرا این نقشه­ ها به خوبی می­ توانند عادات جابجایی مردم در زمان­ ها و مکان­ های مختلف شهر را به تصویر بکشند. 

زمینه و هدف: از مباحث ضروری در حوزه زیست محیطی شهری مشهد، افزایش بهینه تعداد ایستگاه­ های سنجش کیفیت هوای شهر مشهد است. اما پایش واقعی و اطلاع درست از وضعیت کیفیت هوا، نیازمند توزیع مناسب فضایی ایستگاه ­ها در محدوده شهر مشهد است. مطالعه حاضر با هدف جانمایی و سپس اولویت ­بندی مکان احداث ایستگاه­ های تماس عابرین، ایستگاه ­های تماس عمومی، و ایستگاه ­های تماس ساکنین مناطق مسکونی در شهر مشهد با روش­ های تصمیم ­گیری چند معیاره مکانی انجام شد.

روش بررسی: در این مطالعه، جانمایی ایستگاه های مورد نظر در شهر مشهد بر مبنای استانداردهای ارائه شده در کشور آمریکا انجام شد. بر همین اساس، معیارهای مکانی موثر در جانمایی ایستگاه ­ها نظیر، تراکم جمعیت، فاصله از ایستگاه­ های موجود، فاصله از فضای سبز، تراکم خودرو و سایر عوامل در سه روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی، فازی و روش جدید تابع چگالی احتمال مورد استفاده قرار گرفت و تعدادی محل جدید پیشنهاد گردید.

یافته ­ها: میزان تطابق نقشه­ های جانمایی ایستگاه‌ها با روش‌های تصمیم­ گیری جهت بررسی اعتبار آن مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین موقعیت جغرافیایی ایستگاه­ های پیشنهادی توسط روش­ های تصمیم ­گیری به کمک شاخص ­های آمار فضایی میانگین نزدیکترین همسایه و دوایر فاصله استاندارد مورد مقایسه قرار گرفت. براساس شاخص میانگین نزدیکترین همسایه، روش فازی بهترین الگوی جانمایی (پراکنده) را با 99 درصد اطمینان نشان می­ دهد. همچنین تابع چگالی احتمال نیز ارائه دهنده الگوی پراکنده ­ای از ایستگاه ­های پیشنهادی است. دایره فاصله استاندارد نیز موید این نکته است که الگوی فضایی نقاط پیشنهادی در روش فازی و تابع چگالی احتمال به صورت پراکنده­ تری نسبت به روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی قرار دارد. نتایج این مطالعه نشان­ دهنده بهینه بودن جواب­ های مکانی حاصل از روش­ های فازی و تابع چگالی احتمال نسبت به روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی است.

نتیجه­ گیری: نتایج کلی روش ­های تصمیم­ گیری مورد استفاده در این مطالعه نشان­ دهنده نیاز شدید به احداث ایستگاه ­های جدید در مناطقی از شهر مشهد که عمده آن در مناطق شمال غربی است. همچنین نتایج این تحقیق نشان­ دهنده امکان استفاده از روش تابع چگالی احتمال بعنوان روش تصمیم­ گیری در سیستم اطلاعات جغرافیایی جهت جانمایی و اولویت­ بندی مکان­ های احداث ایستگاه­ های سنجش کیفیت هوا است.