فصلنامه

سابقه و هدف: سیلیس ماده معدنی فراوانی است که در طبیعت به اشکال گوناگون یافت می شود، خطرزایی فرم بلوری آن یا آلفا کوارتز (سیلیس آزاد) بیشتر از بقیه است. تماس با گرد و غبار های حاوی سیلیس آزاد باعث آسیبهای ریوی و در نهایت منجر به سیلیکوزیس و مرگ می شود. هدف از این بررسی سطح تراکم گرد وغبار و سیلیس آزاد و میزان مواجهه کارگران معدن سنگ آهن خواف با آن بود.

روش بررسی: با استفاده از روشهای نمونه برداری فردی و محیطی میزان تماس با گرد و غبار کل و قابل استنشاق اندازه گیری و غلظت گرد وغبار به روش وزن سنجی تعیین گردید. به منظور تعیین مقدار سیلیس آزاد، نمونه های گرد و غبار توسط روش پراش اشعه ایکس(XRD) مورد آنالیز قرار گرفتند و با مقادیر استاندارد مقایسه شدند.

یافته ها: بالاترین میانگین تراکم گرد و غبار و سیلیس آزاد کل مربوط به ایستگاه سنگ شکن (mg/m³ 155±800 و mg/m³ 7/6±11/26) و کمترین آنها مربوط به ایستگاه اداری و نگهبانی( mg/m³ 2/2±28/8 و mg/m³ 0019/0±012/0) می باشد. بالاترین میانگین تراکم گرد و غبار و سیلیس آزاد قابل استنشاق مربوط به ایستگاه حفاری تپه قرمز شماره 1(mg/m³ 45/13±14/66  وmg/m³ 39/0±48/1) و کمترین آنها مربوط به ایستگاه چکش بادی (mg/m³ 62/2±26/5 وmg/m³ 005/0±01/0) می باشد.

نتیجه گیری: مقدار گرد و غبار کل فقط در ایستگاه اداری و نگهبانی پایین تر از حد استاندارد ایران و در بقیه ایستگاهها چندین برابر این استاندارد بود. مقدار گرد و غبار قابل استنشاق در همه ایستگاهها بالاتر از حد استاندارد ایران بود. همچنین سیلیس آزاد قابل استنشاق تنها در ایستگاه چکش بادی  کمتر از استاندارد ایران بود. با توجه به این مقادیر ضروری است با رعایت روشهای مختلف از ایجاد و انتشار گرد و غبار جلوگیری شود.

زمینه و هدف: سیکلون یکی از رایج ترین وسایل غبارگیرهاست که با استفاده از نیروی گریز از مرکز ذرات را از جریان گاز جدا می کند اما بازده خوبی برای کنترل ذرات کوچکتر از 10µm ندارد. هدف این مطالعه بررسی تاثیر باردار­کردن ذرات بر بازده سیکلون در جمع آوری ذرات کوچکتر از µm 1 سیلیس است. روش بررسی: در راستای هدف فوق یک سیستم تهویه موضعی همراه با پالایشگر سیکلون با راندمان متداول مدل Lapple به صورت پایلوت طراحی و نصب گردید. یک منبع تغذیه ولتاژ بالا که قادر به تامین ولتاژ 18 Kv بود برای باردار کردن ذرات سیلیس به روش‌های استفاده شد. برای نمونه برداری از ذرات در بالا دست و پایین دست سیکلون در شرایط مختلف تحقیق، از پروپ ایزوکنتیک استفاده شد و اندازه‌­گیری توسط دستگاه شمارنده ذرات مدل Grimm 1.08 انجام گرفت. یافته ‌ها: باردارکردن ذرات سیلیس باعث افزایش قابل توجه بازده آنها شده است. بازده جمع آوری با افزایش ولتاژ رابطه مستقیم دارد طوری که بازده جمع آوری کل ذرات از 7/2% در حالت بدون باردارسازی به حدود 72% در حالت باردارسازی با ولتاژ 18 Kv افزایش یافته است. از نتایج مهم دیگر، اثر معکوس سرعت جریان هوای ورودی هوا بر بازده کنترل ذرات در حالت باردارسازی بوده است.
نتیجه‌گیری: استفاده از الکتروسیکلون برای جمع آوری ذرات کوچکتر از 1µm  در مقایسه با سیکلون دارای بازده قابل توجهی است.