فصلنامه

---

زمینه و هدف: فورفورال با فرمول شیمیایی C₅H₄O₂ یک ترکیب شیمیایی سمی و خطرناک برای انسان و محیط زیست محسوب می‌شود. فورفورال و مشتقات آن مانند الکل فورفوریل را به تنهایی و یا با فنول، استون و یا اوره، عمدتا برای تولید رزین‌های جامد استفاده می‌کنند. دومین کاربرد مهم فورفورال مربوط به تولید حلال‌هایی مثل فوران و تترافوران است که به عنوان یک حلال انتخابی در تولید، تصفیه و پالایش روغن‌ها و روان‌کننده‌ها از محصولات نفتی کاربرد فراوانی دارد. در زمینه‌ حذف و بازیابی فورفورال تحقیقات چندی انجام گرفته است ولی با توجه به مزایایی که روش‌های بیولوژیکی دارند در این مطالعه استفاده از این روش‌های دوست‌دار محیط زیست مورد بررسی قرار گرفته است.
روش بررسی: در این مطالعه از راکتور بیولوژیکی سیکلی (CBR) و گرانول‌های قارچ فوزاریوم کولموروم برای تجزیه بیولوژیکی غلظت‌های مختلف فورفورال و COD معادل در شرایط راهبری مختلف استفاده شد. سنجش‌ها بر مبنای تعیین میزان تجزیه فورفورال توسط دستگاه اسپکتروفتومتر در طول دوره‌ راهبری و اندازه‌گیری تغییرات COD ورودی و خروجی به روش رفلاکس راکتور بسته بود.
یافته‌ها: راکتور بیولوژیکی سیکلی با دبی‌های مختلف فاضلاب حاوی فورفورال و برای دوره‌های زمانی متفاوت راهبری شد. در تمام دبی‌های استفاده شده، میزان تجزیه فورفورال و COD به‌ترتیب بیش از 99% و 90% حاصل شد. گرانول‌های قارچ فوزاریوم نیز در دماهای متفاوت با غلظت‌های مختلف فورفورال در مواجهه قرار داده شدند که توانایی بالایی در حذف فورفورال از خود نشان دادند.
نتیجه‌گیری: تحت شرایط متفاوت راهبری سیستم‌های بیولوژیکی، راندمان‌های بالایی از حذف فورفورال مشاهده شد ولی به طور کلی CBR در مقایسه با گرانول‌های قارچ فوزاریوم در زمان‌های کوتاهی به راندمان مطلوب و مورد نظر رسید. بنابراین با توسعه‌ این سیستم‌ها می‌توان از آنها به‌جای روش‌های شیمیایی در تصفیه فاضلاب‌های حاوی فورفورال استفاده نمود.

---

زمینه و هدف: فورفورال یکی از ترکیبات شیمیایی سمی بوده ولی با توجه به ویژگی‌هایی که دارد در بسیاری از صنایع ازجمله صنایع پتروشیمی، غذایی، تولید کاغذ و کارتن، داروسازی و ... مورد مصرف قرار می‌گیرد، بنابراین در غلظت‌های مختلف در پساب حاصل از این صنایع وجود داشته و می‌تواند وارد محیط شود. هدف این مطالعه، بررسی کارایی جاذب ارزان‌قیمت بنتونیت اصلاح شده با سورفاکتانت کاتیونی در حذف فورفورال از محیط‌های آبی است.

روش بررسی: در این مطالعه که از نوع آزمایشگاهی است بنتونیت از یکی از معادن استان زنجان خریداری شد و با استفاده از سورفاکتانت کاتیونی (CTAB) جهت افزایش ظرفیت جذب مورد اصلاح قرار گرفت. کربن فعال نیز بصورت تجاری خریداری شد.

یافته‌ها: راندمان حذف برای کربن فعال و بنتونیت اصلاح شده تحت شرایط بهینه، حدود 52 و 66 درصد تعیین شد. در هر دو جاذب استفاده شده، با افزایش زمان تماس و دوز جاذب، این کارایی افزایش یافت ولی با افزایش غلظت اولیه‌ فورفورال، کارایی حذف کاهش یافت. کارایی حذف در pHهای نسبتا اسیدی تا نزدیک خنثی بیشتر بود که برای کربن فعال و بنتونیت اصلاح شده حدود 60 و 69 درصد تعیین شد. مطالعات سینتیکی نشان داد فرایند جذب در هر دو جاذب از نوع درجه دوم کاذب است. داده‌های جذب نیز با مدل لانگمویر مطابقت بیشتری نشان داد.   

نتیجه‌گیری: به طور کلی نتایج نشان داد که بنتونیت اصلاح شده با CTAB بعنوان یک جاذب طبیعی می‌تواند راندمان‌های قابل قبولی در مقایسه با کربن فعال در حذف فورفورال داشته باشد هر چند تا حدودی به زمان تماس‌های بیشتری نیاز است.