فصلنامه

---

زمینه و هدف: وجود فلزات سنگین در منابع آب از مشکلات مهم زیست محیطی بسیاری از جوامع است. تاکنون روش های مختلفی برای حذف این فلزات مورد توجه قرار گرفته است که استفاده از جاذب های ارزان قیمت از جمله این روشها به شمار می&thinspرود. هدف از این مطالعه بررسی جذب فلزات سنگین مثل سرب و کادمیم بر روی پوست موز اصلاح شده بعنوان یک جاذب ارزان قیمت می باشد.
روش بررسی: پوست موز با محلولهای NaOH (4/0 مول در لیتر) و HNO₃  4)/0 مول در لیتر ) و آب مقطر دوبار تقطیر به طور جداگانه اصلاح شد و قدرت جذب سطحی جاذب&thinspهای تهیه شده با یکدیگر مقایسه شدند.  آزمایشهای جذب سطحی  در غلظتهای اولیه متفاوت یونهای سرب و کادمیم،pH  ها و دزهای مختلف جاذب انجام شد. ایزوترمهای جذب یونهای فلزی بر روی جاذب&thinspهای تهیه شده از پوست موز بر اساس آزمون مدلهای ایزوترم لانگ میر، فروند لیچ و بت تعیین شدند.
یافته ها:  بهترین روش اصلاح برای جذب سرب اصلاح با محلول بازی و برای جذب کادمیم اصلاح با محلول اسیدی بود. حد اکثر ظرفیت جذب سطحی سرب بر روی  پوست موز اصلاح شده  در محیط بازی36 میلی گرم بر گرم و ظرفیت جذب سطحی کادمیم بر روی  پوست موز اصلاح شده  در محیط اسیدی 16 میلی گرم بر گرم  بود. آزمایشها نشان داد که pH بهینه 6 بود و با کاهش pH ظرفیت جذب کاهش می یابد.
نتیجه گیری: بر اساس نتایج بدست آمده بهترین مدل ایزوترم جذب مدل فروند لیچ بود. مقایسه پارامترهای مدل&thinspهای ایزوترم نشان داد که ظرفیت پوست موز اصلاح شده در جذب سرب بیشتر است ولی جذب کادمیم با قدرت بالاتری صورت میگیرد.

---

زمینه و هدف: مواد آلی طبیعی که از منابع طبیعی و مصنوعی وارد آب می شوند  به علت ویژگی های خاص از جمله ایجاد بو و مزه نامطبوع، واکنش با کلر و تشکیل فرآورده های جانبی گندزدایی، که اغلب سرطان زا می باشند و نیز عدم امکان حذف کامل در تصفیه متداول آب، از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. آب شرب تهران عمدتا از آب سه رودخانه کرج، جاجرود و لار تامین می گردد و هدف از این مطالعه تعیین غلظت مواد آلی طبیعی منابع آب شرب تهران و اجزاء هیدروفیلیک و هیدروفوبیک آنها می باشد.روش بررسی: نمونه برداری در سه ماه متوالی (اردیبهشت، خرداد و تیر) از منابع سطحی آب شرب تهران انجام شد. نمونه ها از نظر pH ، جذب اشعه ی فرا بنفش در طول موج 254 نانومتر، هدایت الکتریکی و جذب ویژه ی اشعه ی فرا بنفش مورد آنالیز قرار گرفتند. استخراج اجزاء آب دوست و آب گریز مواد آلی طبیعی، مطابق روش5510  استاندارد متد، انجام شد.یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین غلظت مواد آلی طبیعی  در آب رودخانه کرج، جاجرود و لار به ترتیب  33/11، 9/12و53/8 با میانگین کل کربن آلی محلول برابر 92/10 میلی گرم در لیتر می باشد. درصد اجزاء آب دوست و آب گریز آب رودخانه کرج به ترتیب 41% و 59%، در آب رودخانه  لار به ترتیب 40% و60% و در آب رودخانه جاجرود به ترتیب 48% و 52% می باشد. میانگین کل درصد اجزاء آب دوست و آب گریز در منابع آب به ترتیب43% و 57% و جذب ویژه ی اشعه فرا بنفش آب رودخانه های کرج، لار و جاجرود به ترتیب 13/3، 38/2 و 92/3 می باشد.نتیجه گیری: نتیجه این بررسی نشان داد که آب های مورد مطالعه پتانسیل بالایی در تشکیل فرآورده های جانبی گندزدایی ازجمله  هالواستیک‌اسیدها و تری هالومتان ها دارند اما بدلیل اینکه نسبت اجزاء آب گریز کمی بیش از اجزاء آب دوست است،  احتمال تشکیل تری هالومتان ها بیشتر می باشد. مقدار جذب ویژه ی اشعه فرا بنفش بیانگر آن است که آب دارای مخلوطی از اجزاء هیدروفوبیک و هیدروفیلیک می باشد.

---

زمینه و هدف: بازیافت یکی از بهترین گزینه­ها در مدیریت مواد زائد جامد  می­باشد که ازنظر اقتصادی و زیست-محیطی دارای فواید قابل توجهی می‌باشد. یکی از مواد قابل بازیافت در مواد زائد، کاغذ و مقوا می­باشد. ادارات، سازمان­ها و موسسات دولتی وخصوصی یکی از منابع مهم تولید کاغذ  هستند. آگاهی از میزان کاغذ تولیدی ادارات در مدیریت مواد زائد و بازیافت اهمیت دارد. لذا هدف از این مطالعه، تعیین میزان تولید کاغذ باطله و  پتانسیل بازیافت کاغذ در 20 اداره کل استان مازندران می­باشد.
روش بررسی: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی مقطعی است که در20 اداره کل و یا سازمان مستقر در مرکز استان مازندران انجام شده است. ادارات بصورت تصادفی انتخاب شدند. بررسی و عمل نمونه‌برداری در طی4 ماه انجام شده است. کاغذ باطله تولیدی واحدهای انتخابی در پایان وقت اداری تفکیک و توسط یک ترازوی دقیق وزن شد و این عمل برای هر اداره به مدت یک هفته در هر ماه انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که در جامعه مورد مطالعه  ماهانه بیش از 2  تن کاغذ باطله  تولید می‌گردد. بیشترین و کمترین میزان کاغذ باطله تولیدی دربین ادارات به ترتیب مربوط به آموزش وپرورش و موسسه بازیافت می‌باشد. اما از نظر سرانه تولید به ازای هر کارمند، آموزش و پرورش و جهاد کشاورزی به ترتیب با 058/2و 192/0 کیلوگرم به ازای هر نفر در ماه دارای حداکثر و حداقل سرانه تولید کاغذ می‌باشند. همچنین میزان تولید کاغذ باطله در روز اول(شنبه) و آخر(پنج شنبه) کاری هفته به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار است اما اختلاف­شان معنی­دار نیست (05/0 (P_value>. تنها در یک اداره عمل جداسازی کاغذ از سایر زباله­ها و در نهایت فروش آنها انجام می‌شود.
نتیجه‌گیری: مدیریت مواد زائد در ادارات نیاز به توجه بیشتری دارد و باید نگرش مدیران بخصوص بخش خدماتی تغییر یابد تا مواد‌ زائد بخصوص کاغذ را به عنوان یک ماده با ارزش تلقی نمایند. متولیان مدیریت مواد زائد کشور باید نسبت به تدوین دستورالعمل جمع‌آوری و بازیافت مواد زائد ویژه ادارات اقدام نمایند تا تمام  ادارات مطابق آن عمل نمایند. محاسبات اقتصادی نشان می­دهد که بازیافت کاغذ در ادرات صرفه اقتصای نیز دارد.

---

زمینه و هدف: در بسیاری از کشورها باور عمومی بر این است ‌که دستکاری همزمان پول و غذا می‌تواند در ایجاد بیماری‌های ناشی از غذا مؤثر باشد. این مطالعه با هدف تعیین میزان آلودگی (تعداد کلی باکتری‌ها) و آلودگی به باکتری های بیماریزای غذازاد در  اسکناس‌های جمع‌آوری شده از فروشگاه‌های تهیه و توزیع مواد غذایی انجام گردیده است.
روش بررسی:در این مطالعه تعداد 120 نمونه از اسکناس‌های رایج کشور (2000، 5000، 10000 و 20000 ریالی) از فروشگاه‌های مختلفی که با مواد غذایی در ارتباط بودند شامل نانوایی،  مرغ ‌فروشی،  ساندویچ و پیتزا فروشی،  قصابی،  شیرینی‌فروشی و  بستنی‌فروشی جمع‌آوری گردید.  اسکناس ها از نظر ظاهری به سه دسته نو، معمولی و کهنه تقسیم گردیدند. بر روی تمامی اسکناس ها آزمایش های تعیین تعداد کلی باکتری ها، جستجوی اشریشیاکولای، استافیلوکوکوس آرئوس، باسیلوس سرئوس، سالمونلا، لیستریا بر اساس روش های استاندارد انجام گردید.
یافته ها: میانگین تعداد کلی باکتری‌ها در اسکناس‌های 2000، 5000، 10000 و 20000 ریالی به ترتیب 49/118، 32/106، 44/69 و 81/220 واحد تشکیل‌دهنده‌ی کولونی بر سانتی‌متر مربع بود. بر اساس نتایج بدست آمده تفاوت معنی‌داری بین انواع مختلف اسکناس در ارتباط با بار کلی میکروبی مشاهده نشد. در هیچکدام از اسکناس‌های جمع‌آوری شده از فروشگاه‌های مختلف مرتبط با مواد غذایی لیستریا و سالمونلا مشاهده نگردید. درصد آلودگی کل اسکناس‌های جمع‌آوری شده به باکتری‌های اشریشیا کولای، استافیلوکوکوس آرئوس، باسیلوس سرئوس به ترتیب 3/13، 5/32 و 8/10 درصد مشاهده گردید. درصد آلودگی اسکناس‌های جمع‌آوری شده از فروشگاه‌های نانوایی، مرغ‌فروشی، شیرینی‌فروشی، بستنی‌ فروشی، قصابی و ساندویچ‌ فروشی به باکتری اشریشیاکولای به ترتیب صفر، 10، 5، صفر، 60 و 5 درصد؛ به باکتری استافیلوکوکوس آرئوس به ترتیب 30، 35، 10، 40، 55 و 25 درصد؛ به باکتری باسیلوس سرئوس به ترتیب 10، 10، 20، 20، صفر  و 5 درصد مشاهده شد. بین وضعیت ظاهری و آلودگی باکتریایی اسکناس ها ارتباط معنی داری مشاهده نشد. تاٌثیر وجود یا عدم وجود صندوق دار در فروشگاه های مرتبط با مواد غذایی بر آلودگی باکتریایی اسکناس ها نیز بررسی گردید.
نتیجه گیری: اسکناس یا به طور کلی پول در طی دوره عمر خود از محیط‌های مختلف و دست‌های مختلف آن ‌هم با فراوانی بسیار زیاد عبور می‌کند. از آنجایی که اطلاعات کمی در مورد سابقه بهداشتی پول در دسترس می باشد، بنابر این در هنگام دستکاری همزمان پول و غذا بایستی توجه زیادی به این مسأله نمود تا از آلودگی متقاطع این دو جلوگیری شود.

---

زمینه و هدف : برنامه‌ریزی و مدیریت مواد زاید جامد شهری بدون داشتن اطلاعات کافی و قابل اطمینان درباره نرخ تولید زباله و اجزای فیزیکی آن امکان‌پذیر نخواهد بود. طی چند دهه گذشته استفاده مجدد و بازیافت از اجزای تشکیل دهنده مواد زاید جامد شهری به علت مخارج و هزینه‌های جمع‌آوری و دفن زباله شهری در زمین ، یک موضوع زیست‌محیطی بسیار مهم و در خور توجه محسوب می‌گردد.  
روش بررسی : در این پژوهش، به منظور بررسی امکان بازیافت از مبدا زباله شهر ملایر و تعیین اجزای فیزیکی زباله شهری ملایر، نمونه‌هایی از زباله در فاصله زمانی پاییز 85  تا تابستان 86  از طریق روش کامیون -  بار و بر اساس روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی جمع‌آوری شده است.تمامی نمونه‌ها جهت تعیین اجزای فیزیکی تشکیل دهنده زباله بطور دستی جداسازی شدند و داده های حاصل با استفاده از آنالیز واریانس و تست توکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این پژوهش مشارکت شهروندان ملایری در اجرای تفکیک زباله در مبدا نیز مورد بررسی قرار گرفته است. نظر سنجی عمومی صورت گرفته از طریق تقسیم شهر به چندین خوشه و تکمیل پرسشنامه‌ها به روش مصاحبه حضوری در هر خوشه شهر انجام گردید.
یافته ها : نتایج حاصل  نشان داد که در شهر ملایر روزانه بطور متوسط 138 تن زباله تولید می‌شود که حدود 11 درصد آن را مواد قابل بازیافت تشکیل داده است. همچنین متوسط سرانه  تولید روزانه  زباله در شهر ملایر 88/0 کیلوگرم به ازای هر نفر در روز به دست آمده است. نتایج به دست آمده از پرسشنامه‌ها نیز مشخص نمود که 99 درصد از مردم ضمن تمایل به اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا ، حاضر به همکاری با عوامل اجرایی این طرح می‌باشند.
نتیجه گیری: در مجموع می‌شود نتیجه گرفت با بکارگیری برنامه‌های بازیافت، می‌توان روزانه علاوه بر ممانعت از دفن 15 تن مواد قابل بازیافت در زمین ، در حدود 19 میلیون ریال (برآورد ارزش ریالی مواد بازیافتی از زباله شهری ملایر) درآمدزایی نمود.

---

زمینه و هدف: در سال های اخیر تحقیقات بسیاری در سراسر دنیا و نیز در بعضی از شهر های ایران در خصوص اندازه گیری تشعشعات زمینه با توجه به اهمیت آن بر روی سلامت انسان سازماندهی و انجام شده است. با توجه به اینکه تقریباً 80 % از اوقات انسان در فضاهای بسته سپری می شود تعیین میزان پرتوگیری افراد در فضاهای بسته ضروری است. هدف از تحقیق حاضر بررسی آهنگ دز جذبی ناشی از پرتو گامای طبیعی در فضاهای بسته شهر زنجان واقع در شمال غربی ایران و محاسبه دز سالانه ساکنان شهراست.
روش بررسی: دوزیمتر مورد استفاده در این تحقیق یک survey meter کالیبره شده با Cs-137 است که برای پایش پرتوهای x ،گاما و بتا طراحی شده است. بر اساس نقشه ی شهر زنجان، 30 منزل مسکونی یک طبقه با سقف تیرآهن منطبق با 4 جهت جغرافیایی و مرکز شهر انتخاب شد. دوزیمتر در اتاق نشیمن هر منزل مسکونی در ارتفاع 1 متری نصب شد.  در مدت 30 دقیقه 30 عدد از دوزیمتر قرائت وجهت به دست آوردن آهنگ دز جذبی در آن نقطه میانگین گیری شد.
 یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که میانگین آهنگ دز جذبی در شهر زنجان در فضای بسته  nGy/h25±  146  است. بر اساس این نتایج و یافته های حاصل از مطالعه قبلی در مورد اندازه گیری میزان پرتوهای گامای طبیعی در فضاهای باز شهر زنجان، دز موثر سالانه ساکنان شهر زنجان   mSv   87/0  تعیین شد.
نتیجه گیری: دز موثر سالانه ساکنان شهر زنجان ناشی از تابش پرتوهای گامای طبیعی برابر   mSv  87/0      می باشد که در مقایسه با گزارش UNSCEAR-2000 بالاتر از  مقدار میانگین جهانی آن( mSv 48/0) است.

---

زمینه و هدف: با توجه به این که شهرهای بزرگ ایران به دلیل شرایط خاص جمعیتی، توپوگرافی، فرهنگی و اقتصادی تراکم زیادی از جمعیت در واحد سطح را در خود جای می‌دهند، این محیط شرایط بسیار مساعدی را برای تکثیر گونه‌های مختلف موش در شهرها فراهم آورده است. در این راستا طراحی، ساخت و ارزیابی تله های الکترونیکی به منظور کنترل جمعیت موش ها یکی از روش های کنترل محسوب می‌گردد که می‌تواند به موازات بقیه روش ها مورد استفاده قرار گیرد. 
روش بررسی: در ابتدا مطالعاتی در مورد انواع موش های موجود در شهر تهران انجام گردید ( ازجمله طول، وزن، خصوصیات رفتاری و..)، سپس طراحی، با استفاده از یک سیستم تولید بوهای جلب کننده آغاز شد که ابتدا جونده را به طرف تله هدایت می‌نماید، سپس به وسیله حسگرهای الکترونیکی وجود موش در تله ارزیابی شده و با فرامینی که به بوبین‌های الکتریکی داده می شود، قسمت میانی برق دار  می گردد، برخورد بدن موش با صفحه برقدار باعث تجزیه الکترولیت های موجود درخون او  می گردد  و در مدت حدود 5-3 ثانیه تماس از بین می‌رود، بدن موش مرده به قسمت تحتانی تله انتقال می‌یابد، این قسمت دارای یک کشوی تخلیه می‌باشد. برای جلوگیری از برق گرفتگی با بیرون کشیدن کشو از دستگاه، برق کلیه قسمت ها قطع می‌گردد. اجساد که به صورت نیمه جامد در آمده‌اند به صورت روزانه یا هفتگی از داخل تله‌ها تخلیه می‌گردند. برای آزمایش راندمان کار دستگاه، از موش آزمایشگاهی استفاده گردید و در هر مرحله اشکالات طراحی بررسی و مرتفع شد.
یافته ها: با توجه به طراحی دستگاه هر بخش از تله شامل جلب کننده، کشنده و حذف کننده به طور جداگانه مورد ارزیابی قرار گرفت. در این رابطه در بخش کشندگی، شامل به دست آوردن مقدار ولتاژ، نوع ولتاژ و نحوه انتقال جریان برق به حیوان ارزیابی گردید، در قسمت جلب کنندگی مشخص گردید، از بین انواع اسانس های مورد استفاده برای سه گونه تحت مطالعه، اسانس گردو بهترین خاصیت جلب کنندگی را از خود نشان می دهد، هم چنین نتایج به دست آمده نشان می دهد که ولتاژ متناوب 300 ولت با شدت جریان 15 آمپر در مدت کسر ثانیه قابلیت کشندگی بهتری نسبت به سایر ولتاژها از خود نشان می دهد.
نتیجه گیری : با توجه به ارزیابی های انجام شده مشخص گردید که ولتاژهای جریان مستقیم در شدت جریان های 5/2 تا 15 آمپر نتایج چندان مطلوبی در خاصیت کشندگی تله ایجاد نمی نماید. بنابراین روش استفاده از ولتاژهای مستقیم در استفاده از این تله ها مطلوب نمی‌باشد. هم چنین با توجه به استفاده از فرمون های جنسی جهت جلب گونه نر در انواع مختلف با توجه به پروتیین موجود در این فرمون ها به سرعت در شرایط محیطی تجزیه گردیده، لذا از خاصیت جلب کنندگی آن می کاهد، به همین دلیل به نظر می رسد با توجه به دسترسی آسان در تامین اسانس های غذایی، استفاده از این نوع جلب کننده ها مطلوبیت بیش تری دارد.

---

زمینه و هدف: جیوه یکی از عناصر سنگینی است که در محیط زیست گسترش یافته و دارای اثرات سمی بسیاری است. در حال حاضر مواجهه با متیل جیوه در مادران موضوع مهمی برای تحقیق است، به ویژه در افرادی که مصرف بالای ماهی دارند. متیل جیوه می تواند از طریق شیر مادر به کودکان انتقال یابد. هدف از این تحقیق تعیین ریسک مواجهه با جیوه در مادران سواحل جنوبی دریای خزر می باشد.
روش بررسی: در این پژوهش میزان جیوه موی 70 مادر (36-17 ساله) و عوامل موثر بر آن مورد ارزیابی قرار گرفت. مادران در شهرهای نور، نوشهر، چمستان و روستاهای نور و نوشهر زندگی می کردند. به منظور ارزیابی عوامل موثر بر مقادیر جیوه پرسش نامه ای توسط مادران پاسخ داده شد. از هر مادر حداقل یک گرم مو تهیه شد. برای اندازه گیری میزان جیوه از روش آنالیز پیشرفته جیوه  توسط دستگاه  LECO AMA 254 Mercury Analyzer بر طبق استاندارد  ASTM شماره  6722-D استفاده شد. 
یافته ها: میانگین غلظت جیوه موی مادران  (^1- &mug  g) 09/0±19/0 به دست آمد. آزمون  توکی  نشان داد که متغیرهای مکان زندگی (02/0=P) و مصرف ماهی (0/0=P) به طور معنی داری روی میزان جیوه موی مادران تاثیر دارند. متغیرهای سن و تعداد دندان های پر شده با آمالگام  روی میزان جیوه مو تاثیری نداشتند.
نتیجه گیری: میانگین غلظت جیوه مو از حد نرمال WHO  برای جیوه مو (^1- &mug  g 2) و حد راهنمای USEPA برای جیوه مو(^1- &mug  g 5 ) کم&thinspتر است. تجزیه و تحلیل پرسش نامه ها نشان داد که مادران اغلب ماهی هایی مانند کپور، کفال و سفید مصرف می کردند. گرچه در این پژوهش میزان جیوه در این ماهیان اندازه گیری نشد، اما با توجه به تفاوت معنی دار میزان مصرف ماهی و میزان جیوه موی مادران، آلودگی به جیوه در این نوع ماهی ها می تواند مهم ترین عامل مواجهه با جیوه در این تحقیق باشد.

---

زمینه وهدف: سودوموناس آئروژینوزا و استافیلوکوکوس اورئوس از باکتری های بیماری&thinspزای مهم هستند که طیف وسیعی از عفونت ها را ایجاد می&thinspکنند. هدف این مطالعه بررسی اثر امواج فراصوت به تنهایی و توام با آنتی بیوتیک بر روی باکتری های سودوموناس آئروژینوزا و استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به آنتی بیوتیک می باشد.
روش بررسی: این مطالعه با استفاده از یک سونوراکتور مجهز شده به یک مبدل صفحه ای 42 کیلو هرتز با توان 170 وات در مقیاس آزمایشگاهی انجام شده است. نمونه های آب از سه بیمارستان آموزشی دانشگاه علوم پزشکی کردستان تهیه و به روش سواپ کشت داده شد. هم چنین الگوی حساسیت باکترهای مورد مطالعه نسبت به آنتی بیوتیک ها نیز بررسی شد.
یافته ها: نتایج نشان داد که تمامی باکتری های مورد مطالعه تحت تاثیر امواج فراصوت کاهش غلظت داشتند و این روند کاهشی با افزایش زمان افزایش یافت.
نتیجه گیری: مشخص شد که سودوموناس آئروژینوزا (گرم منفی) در مقایسه با استافیلوکوکوس اورئوس (گرم مثبت) نسبت به امواج فراصوت حساسترند. در ضمن کاربرد هم زمان امواج فراصوت و آموکسی سیلین موجب افزایش راندمان حذف باکتری ها در مقایسه با کاربرد مجزای امواج فراصوت گردید. هم چنین اختلاف قابل توجهی از لحاظ مقاومت در برابر امواج فراصوت بین سویه های استاندارد و سویه های به&thinspدست آمده از محیط ملاحظه نشد.

---

 زمینه و هدف: آموزش صنوف از برنامه هایی است که در بهبود بهداشت مواد غذایی موثر است. از طرفی اطلاع از سطح آگاهی، نگرش و عملکرد بهداشتی متصدیان مواد غذایی، مدیریت بهداشت محیط را تسهیل می نماید. این تحقیق با هدف تعیین تاثیر دوره ویژه آموزش بهداشت بر آگاهی، نگرش و عملکرد متصدیان مواد غذایی صورت گرفته است.
روش بررسی: مطالعه به روش نیمه تجربی انجام شده و در آن آگاهی، نگرش و عملکرد 370 نفر از صنوف مختلف قبل و بعد از آموزش مورد بررسی قرار گرفته است. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه و چک لیست بود. روش تحلیل داده ها آزمون t زوجی ،² χ  و آنالیز واریانس یک طرفه بوده است.
یافته ها: آموزش بر آگاهی، نگرش و عملکرد متصدیان موثر است. به طوری که میانگین نمرات آگاهی از 03/4±55/20 به  75/3 ± 73/23، نگرش از 6/14 ± 2/107به 5/14 ± 23/112 و عملکرد از 6/7 ± 93/43 به 8 ± 11/ 46 افزایش یافت(001/0>P ).
نتیجه گیری: نتایج نشان داد که میانگین نمرات آگاهی، نگرش و عملکرد پس از مداخله آموزشی تغییر کرده و بیان گر تاثیر دوره ویژه آموزش بهداشت بر آگاهی، نگرش و عملکرد متصدیان مراکز مواد غذایی است. توصیه می گردد، آموزش صنوف بر اساس نوع صنف و به صورت همگن تشکیل شود و جهت اعطای گواهی نامه دوره، تدارک آزمون و کسب نمره حد نصاب ضروری به نظر می رسد.

---

زمینه و هدف: در بسیاری از نقاط خشک و نیمه خشک جهان رواناب شهری به‌عنوان یکی از منابع آب قابل احیا و با ارزش مطرح است. تصفیه فاضلاب شهرها، ضمن حفظ محیط زیست، سبب بهره&thinspبرداری از فاضلاب، استحصال و بازیافت آب مصرفی می­&thinspشود. هدف از این تحقیق ارزیابی امکان استفاده از پودر دانه­&thinspهای پرگرینا در عملیات تصفیه فاضلاب در مقایسه با آلوم و پلی آلومینیم کلراید (پک) است.
روش بررسی: آزمایش های مربوط به لخته­&thinspسازی و انعقاد توسط دستگاه جار انجام پذیرفت. هم چنین اندازه&thinsp­گیری پارامترهای کیفی فاضلاب توسط روش­&thinspهای موجود در کتاب استاندارد متد انجام گرفت. لازم به ذکر است، منشا فاضلاب استفاده شده در این مطالعه،‌ فاضلاب خانگی است.
یافته ها: بررسی­&thinspها نشان داد که در غلظت بهینه&thinsp­ی پرگرینا درصد زدایش کدورت، سختی کل، سختی کلسیم، سختی منیزیم، کل کلیفرم ­ها و اشرشیاکلی به&thinspترتیب برابر 11/95، 38، 5/55، 6/46، 97 و 97 درصد است. یافته ها حاکی از افزایش راندمان مواد در صورت ترکیب پرگرینا با آلوم می&thinspباشد، شایان ذکر است که زدایش کدورت رابطه مستقیمی با درصد زدایش کلیفرم ها دارد، به طوری که با افزایش درصد کاهش کدورت میزان زدایش کلیفرم&thinsp­ها نیز افزایش می&thinsp­یابد. بیش ترین درصد زدایش اشرشیا توسط آلوم و ترکیب پلی آلومینیم کلراید با پرگرینا برابر 100 درصد است. در غلظت بهینه­&thinspی مواد فوق کیفیت فاضلاب تصفیه شده در محدوده استانداردهای محیط­ زیست جهت تخلیه به آب های سطحی، چاه جذب و یا استفاده در آبیاری است.
نتیجه گیری: نتایج برآمده از این تحقیق نشان داد این پساب را می&thinsp­توان در انواع روش­&thinspهای آبیاری به&thinsp­جز آبیاری بارانی به دلیل ایجاد سوختگی در برگ­&thinspها (بالا بودن هدایت الکتریکی) استفاده نمود. هم چنین با توجه به هزینه کم دانه­&thinspهای پرگرینا و عملکرد خوب آن در عملیات تصفیه پیشنهاد می­&thinspشود که از این گیاه به عنوان جایگزینی برای پلی آلومینیم کلراید و آلوم برای تصفیه فاضلاب استفاده گردد.

---

زمینه و هدف: آلودگی به فلزات سنگین یکی از مشکلات مهم زیست محیطی و یکی از نگرانی های مهم بهداشت مواد غذایی به شمار می آید. برنج یکی ازانواع پر مصرف غلات در جهان است که  به طورگسترده در رژیم غذایی مردم وجود دارد. هدف از این مطالعه بررسی میزان سرب، کادمیوم، کروم و نیکل در نمونه های برنج هندی موجود در بازار ایران بود.
روش بررسی: 20 نوع برنج هندی پر مصرف از بازار ایران جمع آوری گردید. از هر مارک تجاری سه نمونه مورد آنالیز قرار گرفت.  میزان سرب، کروم، نیکل و کادمیوم پس از هضم اسیدی به وسیله دستگاه طیف سنج جذب اتمی تعیین مقدار شد.
یافته ها: در این مطالعه مقدار کادمیوم در کلیه نمونه های برنج قابل تشخیص نبود بدین معنا که میزان آن کمتر ازحد تشخیص دستگاه (mg/kg 015/0) بوده است. میانگین میزان سرب mg/kg364/0، کروم mg/kg 653/0 و نیکل mg/kg 019/0 به دست آمد.
نتیجه گیری: نتایج آنالیز بیانگر این بود میانگین میزان سرب در نمونه های برنج کمی بیش تر از رهنمود FAO/WHO بود. همچنین با تعیین میزان برداشت هفتگی قابل تحمل (PTWI) سرب، کروم، نیکل و کادمیوم هر فرد در هفته توسط مصرف برنج هندی میزان کمتری از این فلزات را از استاندارد مشخص شده توسطFAO/WHO دریافت می کند. البته باید توجه داشت با افزایش منابع غذایی آلوده به فلزات سنگین و به دلیل خاصیت تجمع پذیری این فلزات بر بافت بدن و  اثرات سو آن بر انسان بهتر است از محصولات پاک تر استفاده گردد.

---

زمینه و هدف: اکسیداسیون مرطوب با هوا (WAO) یکی از روش های اکسیداسیون پیشرفته برای کاهش غلظت ترکیبات آلی در فاضلاب های صنعتی، ترکیبات سمی و غیر قابل تجزیه بیولوژیکی، شیرابه زباله و... است. هدف این پژوهش تعیین راندمان روش اکسیداسیون مرطوب با هوا در تصفیه شیرابه زباله کارخانه کمپوست اصفهان است.
روش بررسی: نمونه شیرابه به حجم 5/1 لیتر وارد راکتور فولادی به حجم 3 لیتر شد و تحت فشار bar 10 و دماهای C° 100، 200 و300  و سه زمان ماند60،30 و90 دقیقه قرار گرفت. نمونه در 18 مرحله از برکه های ذخیره شیرابه در کارخانه کمپوست اصفهان به حجم 20 لیتر گرفته و از روشWAO برای تصفیه شیرابه استفاده شد. راندمان حذف COD ،BOD ،NH₄-N ،NO₃-N و TSS بررسی شد.
یافته ها: نتایج نشان می دهد که راندمان حذف بیش از 35% برای  COD، 38% برای BOD₅ و 85 % برای TSS در یک ساعت زمان ماند به دست آمد وحداکثر راندمان حذف NH₄-N 3/53% و NO₃-N 9/73% در طی فرایند به دست آمد.
 نتیجه گیری: نتایج نشان داد که دمای واکنش بیشترین تاثیر در تجزیه مواد آلی دارد. ونیز راندمان حذف COD ,BOD₅ در فرایند WAOبا افزایش زمان ماند افزوده شد. همچنین نسبت BOD₅/COD به عنوان شاخص مهم از قابلیت تجزیه بیولوژیکی از نمونه شیرابه بررسی شد و بهبود این شاخص تا 84% در این فرایند به دست آمد. در این مطالعه نشان داده شد که این فرایند در کاهشCOD ،BOD₅ و نیترات بسیار موثر است.

---

زمینه و هدف:  آنتی بیو تیک ها  و هورمون ها پس از تاثیرگذاری، همراه با سایر زایدات از بدن دفع می شوند و با ورود به فاضلاب، می توانند فرایند تصفیه بی هوازی را مختل کنند. در این مطالعه رفتار بازدارندگی دو آنتی بیوتیک اوفلوکساسین و سیپروفلوکساسین و هورمون β17ـ استرادیول والرات (E₂) بر فعالیت متان سازی ویژه (Specific  Methanogenic Activity (SMA بیومس بی هوازی مورد بررسی قرار گرفته است.
روش بررسی: تعداد 21 آزمون SMA به روش ناپیوسته و در ویال های شیشه ای 120 میلی لیتری انجام شد. 17% از حجم هر ویال به بیومس، 66% به سوبسترا، و 17% به تجمع بیوگاز اختصاص یافت. هر تست 30 ـ 15 روز به طول انجامید. متان تولید شده به وسیله جایگزینی گاز با محلول 2 نرمال KOH به عنوان جاذب CO₂  اندازه گیری شد.
یافته ها: در این مطالعه در غلظت های 200، 500 و mg/L 1000 آنتی بیوتیک اوفلوکساسین کاهش تولید متان به ترتیب به میزان 45، 76 و 88 درصد بود. کاهش 68، 81 و 88 درصدی تولیدی متان به ترتیب در غلظت های 100، 200 و mg/L 500 سیپروفلوکساسین مشاهده شد. میزان متان تجمعی در غلظت های mg E₂ /L 1/0، 1، و 5 به ترتیب 66 ، 90 ، و121 میلی لیتر بود.
نتیجه گیری: آنتی بیوتیک سیپروفلوکساسین در غلظت های مشابه نسبت به آنتی بیوتیک افلوکساسین دارای بازدارندگی بیشتری بر فعالیت متان سازی ویژه بیومس بی هوازی دارد. همچنین، هورمون E₂  در غلظت های پایین نسبت به دو آنتی بیوتیک سیپروفلوکساسین و اوفلوکساسین بازدارنده تر است.

---

زمینه و هدف: در این تحقیق سمیت نانوذرات اکسید روی (ZnO) و اکسید تیتانیوم (TiO₂) به عنوان دو نوع از پرکاربردترین نانوذرات مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این مطالعه می تواند به وضع استانداردها و قوانین زیست محیطی نانوذرات کمک کند. 
روش بررسی: غلظت های مختلف از دو نانوذره ZnO و TiO₂ به محیط کشت های نوترینت آگار اضافه شد. سپس باکتری های اشرشیا کلی و استافیلوکوک اورئوس با تعداد مشخص به محیط کشت اضافه شدند و میزان بازدارندگی رشد در مقایسه با نمونه شاهد تعیین شد. اطلاعات حاصل به کمک نرم افزار SPSS ver 16.0 و آزمون استاندارد پروبیت، آنالیز شده و غلظت موثر 50 درصد(EC₅₀ ) و غلظت بدون اثر بازدارنده (NOEC) در ارتباط با دو نوع نانوذره تعیین گردید.
یافته ها: طبق آزمایشات، EC₅₀ 24 ساعته نانو ZnO ، با استفاده از ا. کلای و ا. اورئوس به ترتیب mg/L 47/5 و mg/L 38/2 به دست آمد. EC₅₀ 24 ساعته نانوذرات TiO₂ با استفاده از ا. کلای و ا. اورئوس نیز به ترتیب mg/L 5366 و mg/L 3471 محاسبه شد. همچنین برای نانوذرات ZnO غلظت بدون اثر بازدارنده (NOEC) با استفاده از ا. کلای و ا. اورئوس به ترتیب 15/1 و mg/L 28/3 و برای نانوذرات اکسید تیتانیوم غلظت بدون اثر بازدارنده با استفاده از ا. کلای و ا. اورئوس به ترتیب 1937 و 1184 محاسبه شد.
نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که سمیت حاد نانوذرات اکسید روی به مراتب بیشتر از سمیت حاد نانوذرات اکسید تیتانیوم است. مقایسه نتایج این مطالعه با معیارهای ارایه شده توسط EPA نیز نشان می دهد که از نظر سمیت حاد، نانوذرات اکسید روی در رده مواد با سمیت متوسط و نانوذرات اکسید تیتانیوم در رده موادی که عملا غیر سمی هستند قرار می گیرد. بنابراین پیشنهاد حدود مجاز مواجهه و وضع استانداردهای دفع محیطی نانوذرات اکسیدروی از نظر سمیت حاد در مقایسه با نانوذرات اکسید تیتانیوم نیازمند مراقبت بیشتری است.

---

زمینه و هدف: استان یزد در قلب کویر مرکزی ایران قرار دارد و کم آبی از مشکلات اساسی آن است که با عنایت مسئولان با طراحی و اجرای شبکه آبرسانی انتقال آب از اصفهان به یزد، این مشکل تا حدی مرتفع شده است. به طور معمول در آخرین مرحله تصفیه آب جهت گندزدایی شبکه، تصفیه خانه، مخازن و ایستگاه های مسیر از سیستم کلرزنی استفاده می گردد که به دلیل واکنش بین مواد آلی طبیعی و کلر آزاد در آب، احتمال تشکیل ترکیبات جانبی سرطان زا ازجمله تری هالومتان ها وجود دارد. براساس استاندارد وضع شده در ایران حد مجاز تری هالومتان ها در آب آشامیدنی 200 میکروگرم در لیتر است. در این پژوهش ضمن تعیین میزان و پراکنش تری هالومتان ها در شبکه انتقال آب و شبکه شهری یزد، به نقش عوامل موثر و روابط آنها پرداخته شده است.   
روش بررسی: در این تحقیق در طی یک دوره یک ساله اقدام به نمونه برداری، سنجش وآنالیز میزان تری هالومتان ها (THM) به تفکیک چهار ترکیب اصلی عمده شامل کلروفرم، برموفرم، دی کلروبرمومتان و دی برموکلرومتان با استفاده از دستگاه GC، در فصول مختلف سال از 11 ایستگاه شامل آبگیر زاینده رود و تصفیه خانه آب اصفهان تا مخازن شحنه یزد و ایستگاه ها و مخازن متعادل کننده مسیر و نیز سنجش مقادیر در شبکه شهری یزد تحت پنج ناحیه پوشش دهنده شهرستان شد.
یافته ها: با توجه به نتایج به دست آمده، مشخص شد حداکثر میزان کل تری هالومتان ها درطول دوره نمونه گیری مربوط به فصل تابستان برابر 14/51 میکروگرم در لیتر و در شبکه شهری ناحیه مسجد جامع یزد که دارای بافت قدیم است. همچنین حداقل غلظت کل تری هالومتان ها در زمستان و در شبکه شهری مربوط به منطقه آزاد شهر برابر 6/1 میکروگرم در لیتر است. میانگین کل تری هالومتان ها در طول دوره نمونه برداری و کل ایستگاه ها برابر 26/12 میکروگرم در لیتر به دست آمد.
نتیجه گیری: تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش با نرم افزار SPSS و Excel و در سطح توصیفی و استنباطی صورت گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی (ضریب همبستگی ساده، آزمون همبستگی پیرسون و اسپیرمن) با سطح معنا داری 05/0 استفاده شد. نتایج حاکی است که اختلاف آماری معنی داری بین مقادیر این پارامترها با استاندارد ملی و جهانی وجود ندارد و مقادیر کاملا مطلوب و پایین تر از حد استانداردهای مجاز است، همچنین بین مقادیرتری هالومتان ها و  برخی از پارامترهای موثر در تولید آن اعم از کلر باقی مانده وگرما همبستگی معنی داری وجود دارد (95% و99%).

---

زمینه و هدف: پرتو گاما به علت انرژی زیاد  قادر به یون سازی بوده  و در انسان عوارض زیان بار بهداشتی ایجاد می نماید. پرتوگیری خارجی به واسطه گامای محیطی حاصل از منابع طبیعی به مراتب بیشتر از منابع مصنوعی است، لذا این مطالعه با هدف تعیین آهنگ دوز گامای محیطی  و برآورد دوز موثر سالانه در شهرهای اردبیل و سرعین انجام گرفت.
روش بررسی: با استفاده از یک  آشکارساز اتاقک یونیزاسیون، آهنگ دوز معادل گامای محیطی در محیط بیرون و فضای آزاد شهرهای اردبیل و سرعین در 48 ایستگاه منتخب (یک ایستگاه از مرکز هر شهر و بقیه ایستگاه ها در جهات اصلی و فرعی جغرافیایی) به مدت یک ساعت مورد اندازه گیری قرار گرفت. در شهر سرعین 10 ایستگاه  دیگر نیز در مسیر عبور فاضلاب چشمه های آب گرم انتخاب و گامای محیطی در دو ارتفاع 20 و  100 سانتی متری،  اندازه گیری شد.
یافته ها:  میانگین آهنگ دوز گامای محیطی شهرهای اردبیل و سرعین در محیط بیرون معادل 265 و 219 نانوسیورت در ساعت و در مسیر فاضلاب چشمه های آب گرم سرعین معادل 208 نانوسیورت در ساعت اندازه گیری شد. دوز موثر سالانه دریافتی توسط ساکنین اردبیل و سرعین به ترتیب معادل 49/1 و 35/1 میلی سیورت برآورد گردید.
نتیجه گیری: با توجه این که آهنگ دوز گامای محیطی و دوز موثر سالانه دریافتی ساکنین شهرهای اردبیل و سرعین بیش ازمیانگین جهانی است، پیشنهاد می گردد مطالعه ی بیشتری در این زمینه صورت گرفته  و غلظت رادیونوکلوییدهای موجود در خاک منطقه نیز تعیین شود.

---

زمینه و هدف: همگام با پیشرفت تکنولوژی تماس با فرکانس های مختلف میدان های الکترومغناطیسی(EMF)  به نحو چشمگیری در حال افزایش است. درحالی که مزایای فراوان استفاده از امواج میکروویو در زندگی روزمره غیرقابل چشم پوشی است، ولی در طی سال های  اخیر اثرات مضری که ناشی از تماس با میدان های الکتریکی و مغناطیسی  این  امواج که از آنتن های BTS  منتشر می شود، گزارش شده است. هدف از این تحقیق بررسی وضعیت انتشار امواج میکروویو در اطراف آنتن های BTS  شهر تهران است.
روش بررسی: در این مطالعه با توجه به  موقعیت مکانی  آنتن های BTS در سطح شهر، چگالی توان امواج الکترومغناطیسی در اطرف 63 آنتن در دو میدان نزدیک و دور در  فواصل مختلف اندازه گیری شد. اندازه گیری ها با استفاده از روش استاندارد IEEE Std C 1/95 توسط دستگاه 4333-Hi انجام شد. تجزیه وتحلیل داده ها توسط  نرم افزار 16 spss و با استفاده از آزمون های آماری آنالیز واریانس یک طرفه، کولموگروف ـ اسمیرنوف، بونفرونی و کروسکال والیس انجام گرفت.
یافته ها: نتایج این مطالعه نشان می دهد که در میدان نزدیک با افزایش فاصله از پای آنتن میانگین چگالی توان امواج الکترومغناطیس افزایش می&thinspیابد. به طوری که از پای دکل تا10 متر افزایش میانگین چگالی توان امواج بطئی و از فاصله10 تا15 متر کاملا محسوس  است. ولی در میدان دور با افزایش فاصله از 20 متر، میانگین چگالی توان امواج الکترومغناطیس کاهش می یابد و از فاصله 100 متر به بعد شیب نمودار تقریبا خطی شده، میزان چگالی توان به حد زمینه رسیده به گونه ای که با افزایش فاصله کاهش محسوسی مشاهده نمی شود.
نتیجه گیری : تمام اندازه گیری های چگالی توان امواج الکترومغناطیس ناشی از BTS ها در حدود06/0 مقادیر توصیه شده مجازاستاندارد محیطی و 000003/0 درصد استاندارد شغلی است که نتایج به نتایج دیگر تحقیقات نیز نزدیک است.

---

زمینه و هدف: بهبود استانداردهای کیفی آب و عدم توانایی فیلترهای تک لایه در تامین چنین کیفیتی باعث توجه محققان به فیلترهای چند لایه شده است. آنتراسیت و لیکا به دلیل برخورداری از خصوصیات ویژه، قادر به بهبود حذف مواد آلی پیش ساز تری هالومتان ها و افزایش بار سطحی هستند. هدف از این مطالعه بررسی عملکرد صافی های دو لایه با بستر آنتراسیت/لیکا در حذف مواد آلی و کدورت در تصفیه خانه آب اهواز بوده است.
روش بررسی: در این مطالعه، دو پایلوت جهت بررسی عملکرد صافی تک بستره  و صافی دوبستره  ساخته شد. در ترکیب بستر صافی تک بستره از ماسه و صافی دو بستره به ترتیب از ترکیب آنتراسیت و ماسه و لیکا و ماسه استفاده شد. عملکرد پایلوت های مورد بررسی از نظر کارایی حذف پارامترهای کدورت و مواد آلی در شرایط مختلف بهره برداری مورد بررسی قرار گرفته اند.
یافته ها: نتایج حاکی از آن بود که میزان حذف مواد آلی توسط صافی یک لایه (ماسه)، صافی دو لایه (آنتراسیت و ماسه)، صافی دو لایه (لیکا و ماسه) به ترتیب 7%، 12% و 2/4% می باشد همچنین میزان حذف کدورت توسط صافی یک لایه (ماسه)، صافی دو لایه (آنتراسیت و ماسه)، صافی دو لایه (لیکا و ماسه) 69درصد،80 % و 74% است.
نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که ارتقای صافی های یک لایه به صافی های دو لایه با بستر آنتراسیت و ماسه و یا لیکا و ماسه در زمینه حذف مواد آلی بی تاثیر است.

---

زمینه و هدف: یکی از سیستم های تصفیه کامل برای فاضلاب های شهری و صنعتی، بیوراکتور غشایی است که پتانسیل قابل ملاحظه ای در بخش&thinspهای فرایندی و بهره برداری دارد. هدف از این مطالعه، بررسی مقایسه ای سیستم های تصفیه لجن فعال هوادهی گسترده (EAAS) و بیوراکتور غشایی مستغرق (SMBR) جهت تصفیه فاضلاب قوی در شرایط مشابه بوده است.
روش بررسی: لجن فعال مورد نیاز از تصفیه خانه پلاسکوکار سایپا تهیه شد. راکتور مورد استفاده از جنس پلکسی گلس، با حجم مفید 758 لیتر بوده که توسط یک بافل به دو بخش حوض هوادهی به حجم 433 لیتر و حوض ته نشینی ثانویه به حجم 325 لیتر تقسیم شد. غلظت اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD) فاضلاب ورودی به سیستم های EAAS و SMBR به ترتیب بین mg/L 2700-500 و mg/L 5000-500 بود.
یافته ها: نتایج نشان داد که سیستم SMBR در مقایسه با سیستم EAAS پساب با کیفیت بسیار بهتری از لحاظ COD، اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی (BOD₅)، ذرات معلق کل (TSS) و نیتروژن تولید نمود. در سیستم SMBR، با افزایش غلظت COD، غلظت ذرات معلق مایع مخلوط (MLSS) و درصد حذف مواد آلی به طور منظم افزایش می یافت درحالی که این افزایش در سیستم SMBR نامنظم بود.
نتیجه گیری: میانگین نسبت BOD₅/COD در خروجی سیستم های EAAS و SMBR به ترتیب برابر 18/0±708/0 و 11/0±537/0 بود. این امر نشان داد که قابلیت تجزیه بیولوژیکی  مواد آلی موجود در پساب خروجی سیستم SMBR در مقایسه با سیستم EAAS به مراتب کمتر است. در حالی که فرایند نیتریفیکاسیون در سیستم SMBR به طور کامل انجام می شد، سیستم EAAS نتوانست به نیتریفیکاسیون کامل دست یابد.