فصلنامه

زمینه و هدف: طبق برآوردهای سازمان بهداشت جهانی(WHO)هرسال ۸۰۰,۰۰۰ نفر در اثر بیماری‌های قلبی ـ عروقی، تنفسی وسرطان ریه ناشی از آلودگی هوا درسرتاسر دنیا دچار مرگ زودرس می شوند، تقریبا ۱۵۰,۰۰۰ نفر از این تعداد مرگ در جنوب آسیا رخ می‌دهد. نتایج مطالعات در خصوص اثرات کوتاه مدت و بلند مدت به صورت موارد بستری، مراجعه به پزشک، تعداد موارد یک بیماری خاص، مرگ وتعداد سال‌های از دست رفته زندگی (YOLL) گزارش می شود. مدل کامپیوتری(Air Quality Health Impact Assessment) Air Q۲,۲.۳ جهت ارزیابی اثرات زیانبار ناشی از در معرض قرار گرفتن آلاینده NO_۲ بر سلامت انسان در اهواز در سال ۱۳۸۸ استفاده گردید. آلاینده NO_۲ با آمونیاک، رطوبت و ترکیبات دیگر به شکل ذرات کوچک واکنش می دهد. این ذرات کوچک می توانند با نفوذ به نقاط حساس در عمق ریه سبب ایجاد یا تشدید بیماری های تنفسی مانند آمفیزم و برونشیت شوند. همچنین می توانند منجر به تشدید بیماری‌های قلبی ـ عروقی، افزایش میزان مراجعه و پذیرش در بیمارستان و مرگ زودرس شوند.
روش بررسی: در این مطالعه داده های مورد نیاز از سازمان محیط زیست و سازمان هواشناسی اهواز گردآوری گردید. در مرحله بعد این داده ها توسط نرم افزار Excelبا انجام مراحل تصحیح دما و فشار، برنامه نویسی، پردازش (میانگین) و فیلتر کردن پردازش گردید. در مرحله آخر داده های پردازش شده توسط Excel به مدل Air Qداده شد. این مدل یک ابزار معتبر و قابل اعتماد به منظور برآورد اثرات کوتاه مدت آلاینده های هوا توسط سازمان بهداشت جهانی معرفی شده است. این مدل شامل چهار اسکرین ورودی ( Supplier، AQ data، Location، Parameter) و دو اسکرین خروجی ( Table، Graph ) است. یافته‌ها: یافته ها نشان دادند که ایستگاه های هواشناسی و اداره کل به ترتیب بیشترین و کمترین غلظت NO_۲را داشته اند، همچنین متوسط سالیانه، متوسط تابستان، متوسط زمستان و صدک ۹۸ این آلاینده در شهر اهواز به ترتیب برابر باμg/m۳ ۲۷، ۶، ۴۳ و ۱۱۵ بوده است. با توجه به نتایج حاصل تعداد تجمعی موارد سکته قلبی (myocardial infarction) منتسب به تماس با NO_۲ در یک سال ۹ نفر بوده است. با توجه به نتایج حاصل تعداد موارد تجمعی مرگ قلبی ـ عروقی با توجه به برآورد حد وسط خطر نسبی در اثر تماس با NO_۲ طی یکسال ۱۹ نفر بوده است. یافته ها نشان دادند که تعداد تجمعی موارد بیماری مزمن انسداد ریوی(COPD) منتسب به NO۲در یک سال ۷ نفر بوده است.
نتیجه گیری: نرم افزار Air Q با استفاده از داده های پردازش شده توسط اکسل، خطر نسبی، بروز پایه و جزء منتسب را محاسبه نموده و حاصل کار را به صورت مرگ و میر نمایش می‌دهد. ذکر این نکته الزامی است که هیچ مدلی وجود ندارد که بتواند اثرات تمام آلاینده ها را یکجا و روی هم برآورد نماید. با توجه به نتایج حاصل ۵۱% موارد تعداد تجمعی موارد سکته قلبی منتسب به تماس با NO_۲ در یک سال در روزهای با غلظت کمتر از m^۳ ۶۰ در رخ داده است. از سوی دیگر۷۲% این تعداد در روزهایی رخ داده است که غلظت دی اکسید نیتروژن زیرμg/m^۳ ۹۰ بوده است. ۷۲% تعداد موارد تجمعی مرگ قلبی عروقی در اثر تماس با NO۲ طی یکسال مربوط به غلظت کمتر ازμg/m۳ ۹۰است. ۸۷ % موارد تجمعی بیماری مزمن انسداد ریوی(COPD) منتسب به NO_۲در یک سال در روزهای با غلظت کمتر ازμg/m^۳ ۱۱۰ رخ داده است.