فصلنامه

زمینه و هدف: شیر و فرآورده های آن محیط بسیار مناسبی جهت رشد میکروارگانیسم هایی از جمله باسیلوس سرئوس هستند. باسیلوس سرئوس اسپورزا بوده و می تواند به راحتی طی پاستوریزاسیون زنده مانده و مشکلات متعددی را ایجاد نماید. این تحقیق به منظور بررسی میزان اسپورهای هوازی و باسیلوس سرئوس در شیرخام دریافتی سه کارخانه تولید کننده پنیر فراپالایش انجام گردید. روش بررسی: نمونه‌گیری طی 30 روز در فصل زمستان از ماشین حمل شیرخام انجام شد. همچنین نمونه سواب نیز از سطح داخلی تانکر حمل شیرخام به منظور تشخیص حضور باسیلوس سرئوس گرفته شد. یافته ها: نتایج نشان داد اغلب نمونه های شیرخام در مقایسه با استانداردهای ملی و بین المللی دارای سطح بالایی از آلودگی به اسپورهای هوازی و به ویژه باسیلوس سرئوس بودند. نتایج بررسی منابع تأمین شیرخام مشخص کرد که با وجود سطح پایین آلودگی کل در دامداری  صنعتی نسبت به دامداری سنتی و مراکز جمع آوری، اسپورهای هوازی و باسیلوس سرئوس حتی از این دامداری ها نیز می توانند به کارخانجات انتقال یابند. همچنین بیشترین میزان بار میکروبی کل و باسیلوس سرئوس در مراکز جمع آوری و کمترین آن در دامداری صنعتی یافت شد. بررسی دامداری های صنعتی مشخص کرد که آلودگی پستان دام به خاک و مدفوع و آلودگی بستر گاو از منابع مهم آلودگی شیرخام هستند. نتایج آزمون سواب نیز بیان گر عدم کفایت عملیات شستشو و پاکیزه سازی در محل برای حذف کامل باسیلوس سرئوس بود. نتیجه‌گیری: به منظور درجه‌بندی کیفیت شیرخام، شمار اسپورهای هوازی بسیار مؤثرتر از شمار کل میکروارگانیسم ها است. همچنین سیاست مدیریتی در برقراری تعادل بین مقدار و کیفیت شیرخام دریافتی و در نتیجه بهبود کیفیت، تأثیر به سزایی داشته و منجر به کاهش آلودگی کارخانجات شیر و محصول نهایی خواهد شد.

زمینه و هدف: پنیر سنتی بنا به دلایل فرهنگی، طعم و بوی مطبوع و نیز ارزش تغذیه‌ای بالا به عنوان یک منبع پروتئینی جایگاه ویژه‌ای را در رژیم غذائی مردم کشور داراست. با این وجود آلودگی آن به میکروارگانیسم‌های پاتوژن می‌تواند سلامت انسان را به خطر انداخته و موجب ضررهای اقتصادی قابل توجهی گردد. هدف از این مطالعه اندازه‌گیری و شناسائی آلودگی میکروبی پنیرهای سنتی عرضه شده در سطح استان مرکزی بود. روش بررسی: استان مرکزی به 10 خوشه (براساس تعداد شهرستان) تقسیم و سپس در هر خوشه براساس میزان تراکم عرضه پنیر سنتی تعداد 8 نمونه از مراکز عرضه این محصول در تابستان سال 1390 گرفته شد. نمونه‌ها تحت شرایط استریل به آزمایشگاه انتقال داده شده و تحت آزمایشات میکروبیولوژی قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج آزمون آماری نشان داد تمامی نمونه‌ها بیش از حد استاندارد ایران، به کلی فرم، استافیلوکوکوس ارئوس، کپک و مخمر آلوده هستند  P<0/001). 34 ) درصد نمونه‌ها از نظر اشرشیاکلی دارای آلودگی بودند همچنین در 24 درصد نمونه ها آلودگی به استافیلوکوکوس ارئوس کواگولاز مثبت مشاهده شد. درصد آلودگی نمونه ها به سالمونلا نیز 8/75 درصد بود. نتیجه‌گیری: این نتایج بیانگر وضعیت نامطلوب پنیرهای سنتی استان مرکزی از نظر آلودگی میکروبی بوده است.

زمینه و هدف: پنیر سنتی ویژگی‌های ارگانولپتیک مطلوبی برای مصرف کننده ایرانی دارد. اشریشیاکلی، استافیلوکوکوس اورئوس و سالمونلاها از مهمترین عوامل میکروبی در بروز مسمومیت‌های غذایی و عفونت‌های گوارشی هستند که می‌توانند این فرآورده را آلوده نمایند. هدف از این مطالعه، بررسی میزان آلودگی و تعیین مقاومت آنتی بیوتیکی سویه‌های باکتریایی اشاره شده جدا شده از پنیرهای سنتی عرضه شده در شهرستان مهاباد بود.
مواد و روش‌ها: در یک مطالعه توصیفی – مقطعی، در سال 1395، تعداد 100 نمونه پنیر سنتی از مراکز تولید و توزیع این فرآورده از سطح شهرستان مهاباد انتخاب و به‌منظور بررسی میزان آلودگی باکتریایی طبق دستورالعمل استاندارد ایران، از نظر وجود استافیلوکوکوس اورئوس، شناسایی اشریشیاکلی و شناسایی سالمونلا مورد بررسی واقع شدند. تست آنتی بیوگرام با استفاده از روش استاندارد انتشار از دیسک و اندازه گیری قطر هاله مهاری بر روی محیط مولر هینتون آگار صورت گرفت. 
یافته‌ها: از 100 نمونه مورد بررسی، به ترتیب 54‌، 45 و صفر نمونه از نظر وجود باکتری اشریشیاکلی، استافیلوکوکوس اورئوس و سالمونلا مثبت شدند. تمامی اشریشیاکلی جدا شده به آموکسی سیلین و استافیلوکوکوس اورئوس به آموکسی سیلین-کلاولانیک اسید و آموکسی سیلین مقاوم بودند. ولی 66/6 درصد ایزوله‌های جدا شده اشریشیاکلی به سفتریاکسون و 97/7 درصد ایزوله‌های جدا شده استافیلوکوکوس اورئوس به تری متوپریم – سولفامتوکسازول حساسیت داشتند.
نتیجه‌گیری: پنیرهای سنتی عرضه شده در شهرستان مهاباد از نظر میکروبی در وضعیت مطلوبی قرار نداشته و با استانداردهای موجود فاصله دارند که نیاز به اعمال پایش و کنترل‌های بیشتری است.

زمینه و هدف: وجود آفت‌کش‌ها در شیر و فراورده‌های آن می‌تواند برای مصرف‌کنندگان مخاطره‌آمیز باشد. هدف از این مطالعه تعیین میزان دیازینون و سایپرمترین در شیر، پنیر و کره عرضه‌شده در شهر گنبدکاووس بود.
روش بررسی: در این مطالعه تعداد 50 نمونه شامل شیر خام، شیر پاستوریزه، شیر فرادما، پنیر سنتی و کره سنتی از دی‌ماه تا اسفندماه 1400 از مراکز عرضه در شهر گنبدکاووس به‌صورت تصادفی اخذ گردید و میزان سموم با روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا تعیین گردید.
یافته‌ها: میانگین میزان دیازینون در نمونه‌های شیر خام، شیر پاستوریزه و شیر فرادما به ترتیب µg/kg 9/68 ± 41/91، µg/kg 5/86 ± 28/07 و µg/kg 9/52 ± 40/21 بود. میانگین میزان سایپرمترین در نمونه‌های شیر خام، شیر پاستوریزه و شیر فرادما به ترتیب µg/kg 8/20 ± 34/06، µg/kg 5/88 ± 22/63 و µg/kg 8/09 ± 29/82 بود. اختلاف معنی‌دار در بین انواع نمونه‌ها ازنظر میزان دیازینون و سایپرمترین مشاهده گردید. در نمونه پنیر میانگین میزان دیازینون و سایپرمترین به ترتیب µg/kg 10/59 ± 57/23 و µg/kg 8/69 ± 38/12 بود. در نمونه کره میانگین میزان دیازینون و سایپرمترین به ترتیب µg/kg 4/15 ± 16/77 و µg/kg 6/47 ± 17/5 بود.
نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد انواع شیر در گنبدکاووس دارای باقیمانده دیازینون بیش ‌از حد مجاز هستند. این در حالی است که باقیمانده سایپرمترین در نمونه‌ها کمتر از حد مجاز بود. با توجه به نتایج حاصله برنامه مدونی برای کاهش میزان باقیمانده دیازینون در شیر، پنیر و کره توزیعی در شهر گنبدکاووس باید اجرا گردد.