زمینه و هدف: گرد و غبار خیابانی از ذرات جامد پیچیده ای تشکیل شده است که می تواند شاخص مناسبی برای تعیین آلودگی محیط زیست شهری باشد. از این رو، هدف این مطالعه شناسایی، تحلیل مکانی و ارزیابی آلودگی فلزات سنگین موجود در گرد و غبار خیابانی شهر کاشان است.
روش بررسی: در مجموع 50 نمونه گرد و غبار خیابانی از سطح شهر کاشان جمع آوری شد و غلظت فلزات Cu، Pb، Zn، Fe، Ni، Cr و Cd در آنها اندازه گیری شد. شاخص زمین انباشتگی (Igeo) برای برآورد آلودگی استفاده شد و الگوی مکانی غلظت فلزات در گرد و غبار خیابانی در محیط GIS تهیه شد.
یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین غلظت Zn، Cd، Cr، Fe، Ni، Pb و Cu در گرد و غبار خیابانی به ترتیب 237/21، 0/43، 37/12، 16589/77، 13/62، 45/18 و mg/kg 45/58 است. نتایج همچنین نشان داد که غلظت فلزات Pb، Cu، Zn و Fe در گرد و غبار خیابانی بیشتر از غلظت زمینه است. نتایج شاخص Igeoنیز روند نزولی Pb > Zn > Cu > Ni > Cd > Cr را نشان داد. طبق تحلیل الگوی مکانی بیشترین غلظت های فلزات در گرد و غبار، در مرکز شهر، خیابان های اصلی اتوبان قم- کاشان و کمترین غلظت ها در مناطق مسکونی مشاهده شد.
نتیجه گیری: طبق تحلیل های صورت گرفته، به نظر می رسد که منشا فلزات Cu و Zn،Pb انسانی بوده و فلزات Fe و Cd نیز تا حدودی تحت تاثیر فعالیت های انسانی قرار گرفته اند، درحالی که فلزات Ni و Cr منشا کاملا طبیعی دارند. ترافیک و فعالیت های صنعتی، احتمالا عامل اصلی افزایش غلظت فلزات سنگین در شهر کاشان است.
