مجله تخصصی

---

مقدمه و اهداف: کالاآزار مدیترانه‌ای بیماری مشترکی بین انسان و حیوانات است که در دسته‌ی متازئونوزها قرار می‌گیرد (بیماری مشترکی که عامل آن درسیر تکاملی‌اش نیاز به حداقل یک میزبان بی‌مهره دارد). درایران سگ‌سانان به عنوان مخزن اصلی بیماری شناخته شده‌اند و اکثر بیماران را کودکان ۶ ماهه تا دو ساله تشکیل می‌‌دهند. این مطالعه به منظور بررسی ویژگی‌های بالینی و تغییرات همه‌گیرشناختی (Epidemiologic) بیماری در طی ۱۲ سال اخیر بر روی پرونده‌های بیمارستانی کودکان مبتلا به لیشمانیوز احشایی در بیمارستان مرکز طبی کودکان صورت پذیرفت.
روش کار: در مطالعه‌ای که به صورت بررسی گزارش موارد (Case series) برروی ۱۰۶ پرونده متعلق به بیماران مبتلا به کالاآزار بستری شده در فاصله‌ی سال‌های ۱۳۸۲-۱۳۷۰ در بیمارستان مرکز طبی کودکان انجام گرفت، علاوه بر ثبت موقعیت جغرافیایی محل زندگی بیماران، فاکتورهای زمینه‌ای، تظاهرات بالینی و آزمایشگاهی، پاسخ به درمان و عوارض داروی گلوکانتیم نیز ثبت شدند و در نهایت به آنالیز توصیفی اطلاعات پرداختیم.
نتایج: بیشترین موارد بیماری مربوط به سال ۱۳۷۱ و کم‌ترین موارد مربوط به سال‌های ۸۲ و ۷۲ هستند. بیشترین موارد رجوع بیماری مربوط به فصل بهار بوده است. بیماری در رده‌ی سنی ۴۸-۱۲ ماه بیشتر مشاهده می‌شود و مراجعه‌ی پسران مبتلا بیش از دختران است (۱/۸۲% به ۹/۱۷%) و از نظر شغل رئیس خانوار بیشترین مراجعات مربوط به طبقه‌ی کارگر است. در بررسی‌های آزمایشگاهی کم خونی، افزایش ESR و ترومبوسیتوپنی از واضح‌ترین علائم به شمار می‌آیند و در تظاهرات بالینی تب، اسپلنومگالی و هپاتومگالی بارزترین نشانه‌ها هستند. ۸۳% بیماران بهبود یافته و ۹/۱% فوت کرده‌اند و موارد عود ۱/۱۵% بوده است. ۸/۵۲% بیماران در فاصله‌ی ۲ تا ۴ هفته درمان با گلوکانتیم سلامتی خود را باز یافته‌اند و در مجموع عوارض داروی گلوگانتیم به صورت میوکاردیت، راش و استفراغ ناچیز قلمداد می‌شود. شهرهای خرم‌آباد، کرج و ساوه بیشترین موارد رجوع بیماران به بیمارستان را داشتند.
نتیجه‌گیری: نتایج حاصل بیان‌گر افزایش نسبت بیماری در جنس مذکر و تغییراتی در تظاهرات بالینی و آزمایشگاهی بیماری هستند؛ لیکن مهم‌ترین دست‌آورد این پژوهش علاوه بر شناسایی مناطق اسپورادیک در کشور، مطرح شدن احتمال بومی شدن بیماری در ۴ منطقه‌ی حاشیه‌ی جنوبی سلسله جبال مرکزی، ساوه و شمال‌غربی استان قم، تمام خرم‌آباد و استان اردبیل است. شناسایی این مناطق می‌تواند بیان‌گر تغییر مشخصات اپیدمیولوژیک بیماری کالاآزار در کشور باشد و بذل توجه مسئولان برای کنترل بیماری در مناطق آندمیک جدید را می‌طلبد.

---

مقدمه و اهدف: در ایران، لیشمانیوز پوستی به عنوان یکی از مشکلات بهداشتی در حال گسترش است و به دو فرم اپیدمیولوژیک زئونوز و آنترپوئونوز وجود دارد. هدف از مطالعه حاضر گزارش یک اپیدمی لیشمانیوز پوستی در مناطق جنوبی شهرستان بافت است.
روش‌کار: این مطالعه در ۳ روستای سلطان آباد، وکیل‌آباد و شاهماران بخش ارزوئیه شهرستان بافت طی پائیز و بهار ۱۳۷۷ به صورت سرشماری انجام شد. هدف از این بررسی، مطالعه جنبه‌های مختلف اپیدمی از نظر شیوع و فاکتورهای دموگرافیک، تشخیص موارد با تهیه اسمیر مستقیم و تعیین گونه عامل اپیدمی با استفاده از روش‌های ایمونولوژیک و بیولوژیک بود.
نتایج: در مجموع ۳ روستای درگیر، ۱۳۷۲۱ نفر جمعیت داشتند که میانگین سنی آنها ۹/۱۳± ۸/۲۱ سال بود و ۷/۵۰% مذکر و ۳/۴۹% مؤنث بودند. میزان بروز، ۳/۱۲% و میانگین سنی بیماران ۱/۱۲± ۳/۱۶ سال بود. میانگین تعداد ضایعات ۵۸/۲ عدد بود و ۵/۶۷ % از بیماران دارای دو زخم و بیشتر بودند که اغلب بر روی پا و دست متمرکز بود، هیچگونه سابقه قبلی وجود اسکار مشاهده نگردید. تمامی ۱۰۰ نمونه آزمایش شده با روش ایمونوفلورسانس غیر مستقیم و ۳۰ نمونه با الیزا نشان دهنده آلودگی به لیشمانیا ماژور بودند. علاوه بر آن در ۱۸ موش تلقیح شده، ضایعات پوستی بعد از ۳۵-۳۰ روز در پایه دم نشان داده شد.
نتیجه‌گیری: این اولین باری است که لیشمانیوز پوستی در مناطق جنوبی شهرستان بافت به صورت یک اپیدمی بزرگ با شدت بسیار بالا در تمامی گروه‌های سنی و جنسی در یک منطقه کشاورزی رو به رشد بدون سابقه قبلی آلودگی روی داده است. در حال حاضر کانون اندمیک جدیدی از لیشمانیوز پوستی نوع روستایی در این منطقه تثبیت شده است. احتمالاً افراد تازه واردی که از مناطق اندمیک به منظور طرح‌های توسعه کشاورزی به منطقه گسیل شدند، بیماری را به منطقه وارد کردند و جوندگان صحرایی را آلوده نمودند و اقدامات انجام شده برای توسعه کشاورزی باعث افزایش فوق العاده جمعیت جوندگان و پشه خاکی و پس از آن بروز اپیدمی در ساکنین روستاها گردیده است.

---

مقدمه و اهداف:CMV یک هرپس ویروس و از عوامل مهم ایجاد بیماری‌های مادرزادی نظیر کری و عقب افتادگی ذهنی است. میزان شیوع این ویروس در کشورهای مختلف بین ۱۰۰-۴۰ درصد است. با توجه به اهمیت شناسایی دختران سرونگاتیو که در سنین ازدواج هستند و کاهش خطرات بالقوه در زمان حاملگی، مطالعه ما بر سرواپیدمیولوژی عفونت CMV در دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی کازرون متمرکز بود.
روش‌کار: ۳۶۰ نفر از دانشجویان دختر رشته‌های پرستاری و مامایی به صورت اتفاقی انتخاب شدند. پس از جمع آوری اطلاعات دموگرافیک و تهیه سرم، آزمایش ELISA انجام گرفت و در پایان، نتایج مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
نتایج: میانگین سنی دانشجویان ۸/۲۰ سال بود (انحراف معیار= ۴۲/۱). ۳۴۰ نفر (۴/۹۴%) با
 CMV آلودگی قبلی داشتند (دارای IgG) ‌در حالی که IgM در ۴ نفر (۱/۱%) قابل شناسایی بود. همچنین تفاوت معنی‌داری بین دانشجویان از نظر رشته تحصیلی و محل سکونت و میزان آلودگی به ویروس مشاهده نشد )۰۵/۰(P>.
نتیجه‌گیری: شیوع عفونت
 CMV در این پژوهش ۴/۹۴% تعیین شد که به سایر مطالعات انجام شده در ایران و دیگر نقاط دنیا به خصوص کشورهای در حال توسعه نزدیک است. با توجه به تعداد خانم‌های در خطر و اهمیت بیماری‌های مادرزادی ناشی از CMV، گسترش برنامه‌های پیشگیری و آموزش‌های لازم به خصوص به پرسنل بهداشتی سرونگاتیو (مثل پرستاران و ماماها) و خانم‌های سرونگاتیوی که در سنین ازدواج هستند از ارزش فوق العاده‌ای برخوردار می‌باشد.

---

مقدمه و اهداف: از مشکلات جدی مصدومین زلزله، سندرم کمپارتمان ناشی از آسیب له شدگی (crush injury) است که می‌تواند حیات عضو را به خطر اندازد. در درمان این سندرم، بین شیوه جراحی (فاشیوتومی) و نگهدارنده، اختلاف نظر وجود دارد. این مطالعه به ارزیابی تاثیرات انجام فاشیوتومی بر مرگ و میر و ابتلای مصدومین زلزله بم در سال ۱۳۸۲ خواهد پرداخت.
روش کار: پرسشنامه‌ای مشتمل بر اطلاعات دموگرافیک، بالینی و آزمایشگاهی طراحی شد و برای مصدومین بستری شده تکمیل گردید. در ابتدا اطلاعات مصدومین فاشیوتومی شده مورد آنالیز قرار گرفت. در ادامه، از بین بیماران فاشیوتومی نشده، گروهی با حداکثر فاکتورهای مشابه ممکن انتخاب و به مقایسه مرگ و میر و ابتلای دو گروه پرداخته شد.
نتایج: ۲۹۶۲ نفر بررسی شده بودند. فاشیوتومی در (۶۱/۳%) ۱۰۷ بیمار انجام شده بود (۴۶% خانم). متوسط سن بیماران فاشیوتومی شده ۷۹/۹ ± ۴۶/۲۷ سال بود (حداقل=۱۰ و حداکثر=۶۵). آنها به طور متوسط برای۷/۰ ± ۰۶/۵ ساعت زیر آوار محبوس شده بودند (حداقل=۱ و حداکثر=۱۵). تفاوت معنی‌داری در مرگ و میر و ابتلای نهایی مصدومین فاشیوتومی شده نسبت به گروه انتخابی فاشیوتومی نشده که از نظر سطح آنزیم‌های عضلانی، زمان زیر آوار، سن، جنس و میزان مایع دریافتی در وضعیت مشابه بودند وجود نداشت.
نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد که انجام فاشیوتومی در افزایش مرگ و میر و ابتلا در مصدومین، تاثیر چشم گیری نداشته باشد؛ البته اظهار نظر قطعی در این مورد منوط به انجام مطالعات قوی‌تر است.

---

مقدمه و اهداف: بعد از زلزله پنجم دی ماه ۱۳۸۲ بم، لیشمانیوز پوستی نگرانی زیادی برای مردم و مسئولین فراهم نمود. این مطالعه با هدف تعیین تأثیر زلزله و هزینه‌های پیشگیری در میزان بروز بیماری انجام گرفت.
روش کار: این تحقیق از نوع مطالعات مبتنی بر مداخله طبیعی است. متوسط هزینه‌های پیشگیری به ازاء هر نفر طی یک سال قبل و سال‌های بعد از زلزله مشخص و میزان ابتلای لیشمانیوز پوستی از سه سال قبل از زلزله در مناطق مداخله (هزینه شده) و شاهد (هزینه نشده) تعیین گردید. اطلاعات جمع آوری شده با آمار توصیفی و مقایسه نسبت ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج: زلزله میزان بروز و فراوانی بیماری را تا ۲/۵ برابر افزایش داده است، هزینه‌های پیشگیری تأثیر معنی داری در کنترل بیماری نداشته و متوسط سالانه آن به ازاء هر نفر بعد از زلزله قریب به ۲۰۰۰۰ ریال بوده است. در مجموع بیش از ۶ میلیارد ریال در بخش پیشگیری طی سه سال بعد از زلزله بم هزینه شده است. در حالیکه هزینه سرانه پیشگیری قبل از زلزله کمتر از ۵% بعد از زلزله بوده است.
نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که اقداماتی مانند سم پاشی،استفاده از پشه بند و توری آغشته به سم به ویژه در حوادث شدید تأثیر چندانی در کنترل بیماری ندارند. به نظر می‌رسد مناسب ترین روش برای کنترل لیشمانیوز پوستی نوع شهری آموزش، بیمار یابی و درمان بیماران باشد.

---

مقدمه و اهداف: استفاده از مطالعات تجربی در دامپزشکی در دهه‌های اخیر توسعه قابل توجهی یافته است. نظر به لزوم رعایت ضوابط اجرای این مطالعات، توجه جدی به طراحی مناسب و گزارش دقیق آن‌ها نیز اهمیت ویژ‌ای دارد.
روش کار: کیفیت مقالات مستخرج از مطالعات تجربی و کارآزمایی‌های بالینی منتشر شده در مجله‌ی دانشکده‌ دامپزشکی دانشگاه تهران در مدت ۱۰ سال (۱۳۸۷-۱۳۷۸) در قالب این پژوهش ارزیابی گردید. مقالات بر اساس چک لیست به دقت مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج: از ۷۳۸ مقاله، ۲۸۹ مقاله مبتنی بر مطالعات تجربی بوده است. در ۴۲/۹۳ % از مقالات به حجم نمونه اشاره شده بود. در ۳۶% مقالات به نوع طراحی، در ۸/۶۶% مقالات به نوع مطالعه در عنوان، در ۴/۱% مطالعات به کور سازی، در ۶/۳۳% مقالات به تصادفی سازی، در ۹/۹۶ % مقالات به معیارهای ورود، در ۱/۲% مقالات به رعایت اصول اخلاقی و در ۵/۷۶% مقالات به نوع تجزیه و تحلیل آماری اشاره شده بود. ۹/۶۰% مطالعات دارای گروه شاهد بودند. به طور متوسط در هر مقاله ۵۸/۵(۰۶/۵±) متغیر مورد مطالعه قرار گرفته بود. بیشترین حیوانات مورد مطالعه نشخوار کنندگان (۷/۲۷%) و میانگین تعداد نویسندگان ۳۷/۳ نفر(۳۴/۱±) بودند.
نتیجه‌گیری: در مجموع، اگرچه طراحی و شیوه‌ گزارش مطالعات تجربی مندرج در مجله‌ روند رو به بهبودی را نشان می‌داد. پیشنهاد می‌گردد از یک دستورالعمل استاندارد به منظور بهبود کیفیت این مطالعات و تدوین مقالات استفاده شود.

---

مقدمه و اهداف: لیشمانیوز پوستی یکی از مشکلات جدی بهداشتی در کشورهای گرمسیری و نیمه گرمسیری از جمله ایران به شمار می‌رود. شهرستان بم یکی از کانون‌های قدیمی لیشمانیوز پوستی از نوع شهری است. این مطالعه با هدف تعیین میزان شیوع، بیماریابی، درمان بیماران و آموزش به کلیه دانش آموزان شهر بم و حومه در سال ۱۳۸۹ انجام گرفت.
 روش کار: کلیه دانش‌آموزان (۱۸۵۰۱ نفر) شهر بم و حومه مورد بررسی و افرادی که از نظر آزمایشگاه مثبت شدند تحت درمان کامل قرار گرفتند. به تمام دانش‌آموزان و معلمین مدارس پمفلت آموزشی جهت اطلاع رسانی به خانواده‌ها تحویل داده شد. داده‌ها پس از ورود به کامپیوتر با آزمون آماری کای ۲ )۲χ( مورد تجزبه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج: در مجموع ۱۶۹۶۴ نفر ویزیت و ۳/۸% آن‌ها (۱۵۳۷ نفر) غیبت داشتند. در مرحله اول ۱۱۷ نفر (۶۹%) مظنون به مرکز درمان سالک ارجاع و جمعاً ۴۸ نفر(۲۸ در ده هزار) بیمار قطعی که ۱۹نفر (۵/۳۹%) از آن‌ها دختر و ۲۹ نفر(۵/۶۰%) پسر بودند. ۱۵ نفر (۲/۳۱%) از بیماران از نوع لوپوئیدی یا شکست در درمان و عودداشته‌اند.
نتیجه‌گیری: میزان شیوع بیماری در مقایسه با مطالعه مشابه‌ای که در سال ۸۴ انجام گرفت قریب ۸ ۱برابر کاهش نشان می‌دهد. بیماریابی و درمان به موقع بیماران تجربه موفقی است که می‌تواند الگوی مناسبی برای کشورهای آلوده درمعرض حوادث و بلایای طبیعی باشد.

---

مقدمه و اهداف: شهرستان بم از کانون‌های قدیمی لیشمانیوز پوستی می‌باشد که این مطالعه با هدف مقایسه میزان شیوع دوره‌ای در جمعیت و واحدهای مسکونی در دو دوره ۷۱-۶۹ و ۹۱-۸۹ در شهر بم انجام گرفت.

روش کار: این مطالعه مقایسه‌ای– تحلیلی است، که با مراجعه به منازل و بازدید بهداشت محیط و با پرسش و تعیین سابقه ابتلا، داده‌ها در پرسشنامه‌های مربوط ثبت گردید. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS با آزمون‌های T و کای دو با P<۰/۰۵ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

نتایج: میزان شیوع در جمعیت تحت بررسی به ترتیب در دوره‌های زمانی ۷۱-۶۹ و ۹۱-۸۹ معادل ۳/۱۰ و ۱/۲ درصد و در واحدهای مسکونی ۶/۳۳ و ۵/۵ درصد در دوره سه سال آخر در هر مقطع زمانی بوده است. این اختلاف از نظر آماری به شدت معنی‌دار بود (P<۰/۰۰۰۱). بهداشت محیط منازل از نظر چرخه بیماری در دوره ۷۱-۶۹ به طور معنی‌داری پایین‌تر از دوره ۹۱-۸۹ بود.(P<۰/۰۰۰۱)، به‌طوری‌که از سقف نمره۲۰ میانگین نمره بهداشت محیط در سال ۷۱ معادل ۵/۱۱ و در سال ۹۱ معادل ۶/۱۶ بود.

نتیجه‌گیری: مقایسه نتایج این مطالعه نشان داد که لیشمانیوز پوستی نوع شهری به شدت تابع تغییرات محیطی است و احتمالاً برای پیش‌گیری بیماری، بهسازی محیط و تمیز نگهداشتن حیاط و محوطه اطراف منازل روشی مؤثر می‌باشد. جلب مشارکت مردم و مسؤولان در امر بهسازی اماکن مسکونی و عمومی شهر می‌تواند اقدامی مؤثر برای اولویت برنامه‌های پیش‌گیری قرار گیرد.

---

---

مقدمه و اهداف: بروسلوز یکی از مهم‌ترین بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان می‌باشد، که هم در انسان و هم در دام دارای اهمیت می‌باشد. از آن‌جایی که دامداران و کارکنان دامپزشکی یکی از گروه‌های در معرض خطر مهم محسوب می‌شوند؛ برآورد میزان شیوع سرمی بیماری در دامداران و کارکنان دامپزشکی شهرستان ضروری به نظر می‌رسد.

روش کار: این مطالعه توصیفی-تحلیلی مقطعی در ۱۸۷ نفر ازکارکنان گاوداری‌های صنعتی، نیمه‌صنعتی و شبکه‌ی دامپزشکی شهرستان کرمان در سال ۱۳۹۱ انجام گردید. نمونه‌های سرمی خون افراد تهیه و آزمایش‌های رزبنگال، رایت و ۲-مرکاپتواتانول روی نمونه‌ها انجام شد. مشخصات دموگرافیک و شغلی افراد توسط پرسشنامه ثبت گردید. داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون رگرسیون پوآسون توسط نرم‌افزار Stata نسخه ۱/۱۱ تجزیه و تحلیل شدند.

نتایج: شیوع سرمی مثبت بروسلوز ۲/۳ درصد به دست آمد. در این مطالعه سابقه بیماری در خانواده، کار در شبکه دامپزشکی و گاوداری‌های نیمه‌صنعتی در مقایسه با گاوداری‌های صنعتی به عنوان عامل خطر بیماری تشخیص داده شدند.

نتیجه‏گیری: هر چند که شیوع بروسلوز در مقایسه با مطالعه‌های موجود در این گروه‌ها کم‌تر برآورد گردید، اما این می‌تواند در این گروه قابل‌ توجه باشد. از این‌رو لازم است اقدام‌های پیش‌گیری‌کننده در این افراد افزایش یابد.

---

---

مقدمه و اهداف: از آن‌جایی که مخزن و میزبان لیشمانیوز پوستی نوع شهری انسان است، بنابراین، تشخیص سریع و درمان مناسب دارویی، اقدامی اساسی برای کنترل بیماری می‌باشد. این مطالعه با هدف تأثیر بیماریابی فعال و درمان به موقع در کنترل لیشمانیوز پوستی نوع شهری در شهرستان بم انجام شد.

روش کار: این مطالعه نوعی کوهورت گذشته‌نگر با مداخله طبیعی است که در مرکز اختصاصی درمان لیشمانیوز پوستی از سال ۸۶ طی مداخله‌ای با برنامه بیماریابی فعال و ارجاع افراد مظنون در شهر بم ، اجرا شد. برای مقایسه مرکز مشابهی در شهر کرمان که به صورت غیرفعال مدیریت می‌شد؛ به عنوان شاهد انتخاب گردید. داده‌های ثبت شده بیماران مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. سطح معنی‌داری P≤۰,۰۵ در نظر گرفته شد.

نتایج: میزان بروز بیماری طی سال‌های ۸۶-۱۳۸۲ به طور مستمر تا ۳ درصد افزایش نشان داد. پس از مداخله، موارد بیماری به تدریج تا کم‌تر از ۱ درصد کاهش یافت، در حالی‌که در منطقه شاهد موارد بیماری هم‌چنان رو به افزایش بود. میزان بهبودی و شکست در درمان تفاوت معنی‌داری را در قبل و پس از مداخله و هم‌چنین با مرکز شاهد نشان نداد. میزان اثربخشی این مداخله در حدود ۸۵ درصد محاسبه گردید.

نتیجه‏گیری: بیماریابی فعال و درمان به هنگام لیشمانیوز پوستی نوع شهری روشی مؤثر در کنترل بیماری بویژه در هنگام طغیان می باشد. تجربیات زلزله بممی‌تواند الگوی مناسبی برای مناطق اندمیک لیشمانیوز پوستی نوع شهری در سطح ملی و جهانی باشد.

---

مقدمه و اهداف: با توجه به جایگاه مراکز همکار سازمان جهانی بهداشت در کشور، این مطالعه به‌منظور ارزیابی وضع فعلی آن‏ها و شناسایی فرصت‌ها، مشکلات و ارایه راه‌کارهای عملی در زمینه‌ی حل مشکلات این مراکز طراحی شد.

روش کار: این مطالعه مقطعی با استفاده از پرسشنامه باز در سال ۱۳۹۳ انجام شد. محور اصلی پرسشنامه‌ها وضع مراکز از نظر تحقق اهداف، مشکلات نیروی انسانی، تأمین منابع مالی، ارتباطات و هم‌چنین پیشنهادهایی در زمینه حل مسایلی در این حیطه‌ها بود. یافته‌های  حاصل از مرحله اول این مطالعه در دومین نشست رؤسای مراکز همکار در اسفند ماه ۱۳۹۳ در کرمان مطرح و مورد تأیید قرار گرفت و در همان جلسه پرسشنامه‌های مرحله دوم توزیع و تکمیل شدند. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام شد.

نتایج: بیش‌تر مراکز، نمره خود را از نظر رسیدن به اهداف کشوری (۵۹/۱۱) در مقایسه با اهداف جهانی (۲۰/۱۴) و اهداف خودتنظیمی (۷۰/۱۴) در وضعیت نامطلوب‌تری ارزیابی نموده بودند. مشکلات مالی و نیز نبود ردیف استخدامی برای جذب نیروها از مهم‌ترین مشکلات مراکز بود. حمایت بیش‌تر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان جهانی بهداشت و دانشگاه‌های پشتیبان، تشکیل شبکه‌های علمی تحقیقاتی در سطح ملی و بین‌المللی برای تسهیل ارتباطات، انعقاد تفاهم‌نامه‌های همکاری به‌منظور اشتراک تجربه‌ها و منابع و نیز تضمین رعایت حقوق مادی و معنوی پژوهشگران و هم‌چنین معرفی توانمندی‌های مراکز در سطح ملی و بین‌المللی، از پیشنهادهای ارایه شده بودند.

نتیجه‌گیری: حمایت بیش‌تر سازمان جهانی بهداشت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه‌های پشتیبان می‌تواند موجب ارتقای روزافزون عملکرد این مراکز در کشور شود.

---

مقدمه و اهداف: لیشمانیوز جلدی یکی از معضلات بهداشتی کشور و استان کرمان است که با گسترش کانون‌های جدید همواره رو به افزایش است. این مطالعه، با هدف تعیین برآورد بروز با روشی هزینه اثربخش در شهر کرمان، انجام گرفت.

روش کار: این بررسی با تلفیق دو مطالعه طولی و مقطعی انجام گردید. ابتدا فراوانی بیماران مراجعه‌کننده به مرکز اختصاصی درمان سالک در شهر کرمان در سال‌های ۹۳- ۸۸ تعیین و سپس چهار منطقه آلوده‌تر شهر کرمان، مشخص گردید و با یک مطالعه مقطعی وضعیت ابتلا از ۸۰۰ خانوار در سال‌های ۸۸ لغایت ۹۳ تعیین گردید. با محاسبه ساده ریاضی فراوانی ابتلا در شهر کرمان و مناطق آلوده به دست آمد که با تقسیم بر جمعیت در معرض خطر در سال‌های یاد ‌شده، بروز سالانه برآورد گردید.

نتایج: متوسط میزان بروز سالانه در شهر کرمان ۱۷۵ در صد هزار (۱۷۵/۰ درصد) معادل ۹۴۳ نفر مورد جدید در یک سال است. میزان بروز در کانون‌های جدید قریب به ۵۰۰ در صد هزار است. گروه‌های سنی زیر ۲۵ سال بیشتر مبتلا شده‌اند و از نظر جنس تفاوت آماری معنی‌داری مشاهده نشد.

نتیجه‌گیری: احتمالاً از بعد از زلزله سال ۸۲ شهرستان بم و با مهاجرت‌های صورت گرفته کانون‌های جدیدی در مناطق مختلف شهر کرمان ایجادشده است که در سال‌های اخیر رو به گسترش بوده است. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که قریب به ۵۰% از بیماران به مرکز اختصاصی درمان سالک مراجعه کرده‌اند. لذاپیشنهاد می‌گردد که مسئولین بهداشتی با اعزامگروه‌های مراقبت به‌صورت فعال و مراجعه خانه به خانه، همه مبتلایان به بیماری را تحت مراقبت قرار دهند.

---

مقدمه و اهداف: بروسلوز در جمعیت دامی موجب افت چشم‌گیر سرمایه‌های اقتصادی کشورها می‌شود. برآورد خسارت‌های اقتصادی ناشی از این بیماری در جمعیت دامی، سطحی از آگاهی بر اهمیت این بیماری را به دست داده و توجیه عملیات مبارزه با این بیماری را ساده‌تر می‌نماید.

روش کار: اطلاعات لازم برای از سازمان دامپزشکی کشور و آمارنامه جهاد کشاورزی اخذ شد و زیان اقتصادی با فرض برابر بودن میزان شیوع بیماری در جمعیت دامی کل کشور با جمعیت دامی زیر پوشش عملیات مبارزه با محاسبه هزینه‌های حذف دام آلوده، افت تولید شیر، کاهش وزن دام و سقط جنین و افت باروری ناشی از بیماری برآورد شد. از آن‌جا که هزینه‌های مربوط به این بیماری به طور هم‌زمان واقع نشده است، مقایسه‌ آن‌ها با انجام تطبیق برای ارزش زمانی پول و با استفاده از نرخ تنزیل صورت گرفت، تا مقایسه این هزینه‌ها با یکدیگر امکان‌پذیر شود.

یافته‌ها: بیش‌ترین خسارت ناشی از بروسلوز در جمعیت دامی کشور در طول دوره مطالعه مربوط به سال ۱۳۹۳ بوده است. مجموع خسارت‌های ناشی از بروسلوز در جمعیت گوسفندی حدود ۵۳/۵ برابر همین مقدار در جمعیت گاوی کشور است. مجموع خسارت‌های مستقیم ناشی از بروسلوز دامی در کل دوره ۱۲ ساله مطالعه با در نظر گرفتن ۶ درصدی نرخ تنزیل برابر با ۲/۸۱۲۹۱۱۲ میلیون ریال برآورد شد.

نتیجه‏ گیری: با وجود هزینه‌هایی که برنامه‌های کنترل و مراقبت بیماری به جامعه تحمیل می‌کند، حجم زیاد خسارت‌های ناشی از بیماری که بدون انجام این عملیات به‌طور قطعی چندین برابر خواهد شد، توجیه کننده خوبی برای تخصیص بودجه مناسب برای پیش‌گیری از خسارت‌های مالی و بهداشتی در سطح کل جامعه خواهد بود.

---

مقدمه و اهداف: بیماری‌های قلبی- عروقی یکی از عمده‌ترین دلایل مرگ در ایران به‌شمار می‌رود، با کنترل آلودگی هوا می‌توان میزان بروز این بیماری‌های قابل پیش‌گیری و مرگ ناشی از آن را کاهش داد. هدف از انجام این مطالعه تعیین ارتباط بین افزایش سطح آلودگی هوا و میرایی از بیماری‌های قلبی و تنفسی در شهر تهران است.

روش کار: میانگین غلظت روزانه پنج آلاینده‌ی مونواکسید کربن (Carbon monoxide) ، دی‌اکسید نیتروژن (Nitrogen dioxide )، ازن، (Ozone) دی‌اکسید گوگرد(Sulfur dioxide) و ذرات معلق (PM۱۰) (Particulate matter with a diameter less than ۱۰ microns) از ۸ ایستگاه هواشناسی شهر تهران جمع‌آوری شد و اثر غلظت آن‌ها به روی تعداد مرگ روزانه ناشی از بیماری‌های قلبی- عروقی و تنفسی با استفاده از سری زمانی و مدل رگرسیون پوآسن GLARMA(Generalized Linear Autoregressive Moving Average ) ارزیابی شد. هم‌چنین عناصر اقلیمی مانند میانگین دما و رطوبت روزانه و حداقل و حداکثر دما به‌عنوان عوامل مخدوش کننده در نظر گرفته شد.

یافته‌ها: پس از برازش مدل نهایی و تعدیل اثر عوامل مخدوش کننده مورد نظر از بین آلاینده‌ها، میانگین روزانه ازن (P=۰,۰۲) و ذرات معلق (P<۰.۰۰۱) با تعداد مرگ روزانه رابطه آماری معنی‌داری را نشان داد.

نتیجه‏ گیری: با توجه به یافته‌های این مطالعه که با روش آماری جدیدی به آنالیز روابط بین آلاینده‌ها و مرگ پرداخته، لازم است برای کاهش موارد مرگ از بیماری‌های قلبی- عروقی و تنفسی اقدام‌های مناسب پیش‌گیرانه کارآمدتری روی منابع تولید آلاینده‌های ازن و ذرات معلق (PM۱۰) صورت پذیرد.

---

مقدمه و اهداف: هدف از انجام این مطالعه مقایسه روش برآوردگر ذاتی با روش توصیفی سن، دوره و همگروه است که برای تشخیص روندهای سن، هم‌گروه و دوره زمانی در میزان‌های بروز، شیوع و میرایی استفاده می‌شود.
روش کار: برای شرح روش کار از داده‌های مربوط به دو مطالعه بررسی روند مصرف مواد غیرقانونی و الکل و روند مصرف سیگار در دانشجویان دختر دانشگاه علوم پزشکی تهران از سال ۸۵ تا ۸۸ استفاده ‌شده است. ابتدا مدل توصیفی سن، همگروه و دوره و سپس مدل تحلیلی برآوردگر ذاتی نشان داده‌شده و مزایا و معایب آن‌ها ذکرشده و نتایج آن‌ها مقایسه شده است.
یافته‌ها: برای شیوع مصرف سیگار، هر دو روش برای اثر سن، همگروه و دوره زمانی یک روند افزایشی، کاهشی و افزایشی نشان دادند. روش برآوردگر ذاتی توانست اثر پیشگیری‌کننده عامل سنین پایین در مصرف سیگار را نیز نشان دهد. با مشاهده نمودارهای روش توصیفی همگروه در مصرف الکل برای دختران دانشجو، تقریباً در همه گروه‌های سنی، از هم‌گروه‌های قدیمی‌تر به جدیدتر یک روند کاهشی دیده شد. درحالی‌که در روش برآوردگر ذاتی، اثر همگروهی برای مصرف الکل دختران دانشجو دیده نشد.
نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد در حال حاضر روش برآوردگر ذاتی بهترین انتخاب برای حل مشکل وابستگی خطی بین سه عامل سن، همگروه تولد و دوره زمانی در این مطالعات است. ولی محققین بایستی با احتیاط و آگاهی از مشکلات و تله‌های ایجادشده توسط این نوع مطالعات از آن استفاده کنند.

---

مقدمه و اهداف: بعضی مواقع اثر متغیرهای مستقل به‌طور همزمان، روی چندین متغیر وابسته سنجیده شود، و علاوه بر آن یک همبستگی درونی بین متغیرهای مستقل وجود داشته باشد. این مطالعه با هدف بررسی عملکرد مدل‌های تحلیل واریانس چند متغیره (مانوا) و مدل‌سازی معادله‌های ساختاری روی بررسی روابط پیچیده بین متغیرها انجام شد.
روش کار: این مطالعه به بررسی آگاهی و نگرش افراد ۱۸-۱۵ سال در مورد مواد محرک پرداخته است. با استفاده از روش مدل‌سازی معادله‌های ساختاری و مانوا، اثر متغیرهای مستقل (جنس، وضع تأهل، سطح سواد و سن) روی دو متغیر پنهان آگاهی و نگرش بررسی شد. میانگین مجموع مربع‌های خطای (Mean Square Error; MSE) دو روش باهم مقایسه شد.
یافته‌ها: در دو روش سمت معنی‌داری مسیرها یکی شد، اما مقدار ضرایب و P-value ها با هم متفاوت بود. با توجه به نتایج به‌دست آمده، مشاهد شد در هر دو روش، تنها متغیر جنس، بر آگاهی افراد، اثر گذار بوده است. هم‌چنین در هر دوی این روش، متغیر جنس و متغیر وضع تأهل، بر نگرش افراد اثرگذار بوده‌اند. میانگین مجموع مربع‌های خطا، دو روش تحلیل واریانس چند متغیره و روش مدل‌سازی معادله‌های ساختاری به ترتیب ۹۸/۰ و ۰۰۲/۰ شده‌اند.
نتیجه‏گیری: در این مطالعه عملکرد روش مدل‌سازی معادله‌های ساختاری نسبت به عملکرد روش مانوا بهتر بوده است. پیشنهاد می‌شود که برای بررسی هم‌زمان روابط بین متغیرها از روش مدل‌سازی معادله‌های ساختاری استفاده شود. متغیر جنس، بر آگاهی افراد اثرگذار بوده است. هم‌چنین متغیرهای جنس و وضع تأهل، بر نگرش افراد اثرگذار بوده‌اند.

---

مقدمه و اهداف: اچ‌آی‌وی/ایدز در خاورمیانه و ایران با سرعت بیش‌تری نسبت به سایر کشورها درحال گسترش است. تعیین نیازهای آموزشی گروه‌های جمعیتی در مورد ایدز، نیازمند ابزاری روا و پایا است. این مطالعه با هدف طراحی و روان‌سنجی ابزار بومی سنجش آگاهی در مورد ایدز، متناسب با ارزش‌های فرهنگی و ویژگی‌های جمعیتی انجام شد.
روش کار: بر اساس بررسی متون، ۵۸ گویه‌ی مرتبط با آگاهی در مورد ایدز تهیه شد و روایی بیرونی و درونی (محتوایی) ابزار، به روش کمی و کیفی و با بهره‌گیری از نظر گروه‌های هدف و پانل ۱۵ نفره از خبرگان، مورد ارزیابی قرار گرفت. پایایی ابزار با مشارکت دانش‌آموزان، دانشجویان، دبیران، والدین و داوطبان سلامت، از راه بررسی همبستگی درونی گویه‌ها با محاسبه‌ی آلفای کرونباخ و ثبات ابزار به روش آزمون بازآزمون ارزیابی شد.
یافته‌ها: براساس فرایند ارزیابی روایی صوری و محتوایی، ابزار پژوهش شامل ۴۴ گویه، با مقادیر شاخص تأثیر آیتم بالای ۵/۱، نسبت روایی درونی بالای ۴۹/۰ و شاخص روایی بالای ۷۹/۰ طراحی و در سه بخش آگاهی عمومی (۹ گویه)، آگاهی از راه‌های انتقال و عدم انتقال (۲۵ گویه) و آگاهی از راه‌های پیش‌گیری از انتقال ایدز (۱۰ گویه) تأیید شد. پایایی ابزار با محاسبه‌ی مقدار آلفای کرونباخ۹۹/۰ – ۷۷/۰ و شاخص ضریب همبستگی بالای ۸۸/۰ تأیید شد.
نتیجه‌گیری: ابزار سنجش آگاهی ایدز، دارای روایی و پایایی مناسب و متناسب با ارزش‌های فرهنگی و جمعیتی ایران بوده و با ارایه مستندات کافی، قابلیت به‌کارگیری در مطالعه‌های آتی را دارا است.

---

مقدمه و اهداف: طراحی و اجرای مداخله‌های رفتاری مبتنی بر مدل‌های آموزش بهداشت، برای توصیف عوامل فردی و روان‌شناختی مرتبط با رفتارهای مرتبط با ایدز به کار می‌روند. یافته‌های پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که برنامه‌های مبتنی بر مدل، در تغییر رفتارهای بهداشتی از کارایی بیشتر برخوردار هستند. هدف این پژوهش، طراحی و ارزیابی روایی ابزار مبتنی بر مدل و فرهنگ ایران، برای مطالعه رفتارهای پیشگیرانه از اچ‌آی‌وی/ایدز در دانش‌آموزان و دانشجویان بود.
روش کار:  براساس بررسی متون، ۵۸ گویه مرتبط با رفتارهای پیشگیرانه از ایدز تدوین و روایی صوری و محتوایی ابزار به روش کمی و کیفی، توسط گروه‌های هدف و پانل خبرگان، ارزیابی شد. پایایی ابزار از با محاسبه آلفای کرونباخ و ثبات ابزار به روش آزمون– بازآزمون تأیید شد.
یافته‌ها: ابزار پژوهش اولیه شامل ۵۳ گویه، با مقادیر شاخص تأثیر آیتم بالای ۵/۱، نسبت روایی محتوای بالای ۴۹/۰ و شاخص روایی محتوای بالای ۷۹/۰ تأیید شد. با تحلیل عامل اکتشافی ۵ عامل، شامل ۳۰ گویه برای دانش‌آموزان و ۳۱ گویه برای دانشجویان و با بار عاملی بیش از ۴۰/۰ با عنوان حساسیت، شدت، منافع، موانع و خودکارآمدی درک شده شناسایی شد، که قادر به پیشگویی ۵۸ درصد از تغییرات بود. پایایی ابزار با محاسبه آلفای کرونباخ بالای ۸۰/۰ و شاخص ضریب همبستگی بالای ۸۶/۰ تأیید شد.
نتیجه‌گیری: یافته‌های مطالعه نشان داد ابزار طراحی شده برای سنجش رفتارهای پیشگیرانه از اچ‌آی‌وی/ ایدز مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی، از روایی و پایایی مناسب برخوردار است و با ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی ایران تناسب دارد.