مجله تخصصی

---

مقدمه و اهداف: عنصر آهن یکی از مهم‌ترین عناصر ضروری مورد نیاز در طی دوران بارداری می‌باشد که در رشد و تکامل جنین در داخل رحم و زایمان سالم و بی‌خطر نقش اساسی دارد. این مطالعه به هدف بررسی وضعیت کم‌خونی، فقر آهن و کم‌خونی ناشی از آن در زنان باردار ایرانی به جهت اتخاذ استراتژی‌های هدفمند از سوی سیاست‌گذاران حوزه‌ی سلامت طراحی و اجرا شده است.
روش کار: در این مطالعه مقطعی، 4368 زن باردار حاضر در ماه‌های 5 تا 9 حاملگی به روش خوشه‌ای از 11 اقلیم مختلف کشور انتخاب شدند. سطوح هموگلوبین، هماتوکریت، متوسط حجم گلبول قرمز و فریتین سرم اندازه‌گیری شد. و شیوع کم‌خونی، کم‌خونی فقر آهن و فقر آهن در کل کشور و به تفکیک اقلیم‌ها تعیین شد. 5/21% از زنان باردار با سن حاملگی 5 تا 9 ماهه‌ی ایرانی مبتلا به کم‌خونی هستند، ‌7/42% آن‌ها مبتلا به فقر آهن بوده و نسبت ابتلا به کم‌خونی فقر آهن در آنان 4/10‌% برآورد می‌شود. شیوع کم‌خونی در زنان باردار مناطق روستائی کشور به طور معنی‌داری بیش از مناطق شهری است (به ترتیب 8/27%-2/22% در مقایسه با
6/21%-1/17%=CI95%) و بیشترین شیوع کم‌خونی و هماتوکریت پائین در زنان باردار اقلیم 5 (سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و جنوب خراسان) مشاهده شد (به ترتیب2/44% ،5/40%) و کم‌ترین میزان شیوع کم‌خونی در زنان باردار اقلیم 6 (اصفهان، یزد، کهکیلویه و بویراحمد و شمال کرمان) وجود داشت (به ترتیب 0/9% ،8/10%).
نتایج: مصرف مکمل آهن (حتی به صورت نامنظم) نیز در کاهش احتمال ابتلا به کم‌خونی مؤثر بود اما تأثیر آن بر کمبود هماتوکریت فقط در نمونه‌هایی دیده شد که مصرف مکمل آهن را به صورت منظم گزارش نموده بودند.
نتیجه‌گیری: کم‌خونی هم‌چنان یکی از مشکلات بهداشتی زنان باردار کشور به حساب می‌آید و گرچه تداوم برنامه مکمل یاری در آنان باید مد نظر قرار گرفته شود اما رفع پایدار کم‌خونی در زنان باردار کشور نیازمند ارائه مداخلات جامع‌تر به گونه‌ای می‌باشد که تمامی گروه‌های هدف به خصوص زنان سنین باروری را مورد هدف قرار دهد.

---

مقدمه و اهداف: داده‌های گمشده، چالش بزرگی در پژوهش‌ها به‌شمار می‌آیند. به فراخور نوع مطالعه و نوع متغیرهای مورد بررسی، روش‌های گوناگونی برای کار با این داده‌ها تا کنون معرفی شده است. هدف این مطالعه مقایسه پنج روش جانهی متداول در برخورد با گمشدگی در داده‌های پرسشنامه‌ای بود.

روش کار: در این مطالعه تعداد500 پرسشنامه مربوط به خوددرمانی در بیماران دیابتی مورد استفاده قرار گرفت. گمشدگی در مشاهده‌ها به‌صورت تصنعی و با انتخاب تصادفی سؤالاتسؤالات و سپس حذف آن‌ها تولید شد. پنج روش جانهی عبارت بودند از: 1- میانگین سؤالاتسؤالات؛ 2- میانگین فردی؛ 3- نمای فردی؛ 4- رگرسیون خطی؛ و 5- الگوریتم EM. برای هر روش میانگین و انحراف معیار نمرات جانهی شده با مقادیر اصلی مقایسه گردید. هم‌چنین ضریب همبستگی اسپیرمن، درصد دسته‌بندی اشتباه و آماره کاپا نیز محاسبه شد.

یافته ها: مقدار آماره کاپای بالاتر از 81/0 برای سطح گمشدگی 10 درصد بیانگر توافق تقریباً کامل در این سطح از گمشدگی بود. الگوریتم EM بالاترین میزان توافق با نتایج داده‌های واقعی را با مقدار آماره کاپای 886/0 نشان داد. هم‌چنین با افزایش میزان گمشدگی اطلاعات به 30 درصد، الگوریتم EM و روش میانگین فردی با مقدار کاپای 697/0 و 687/0از توافق نسبتاً مشابهی برخوردار بودند.

نتیجه‏ گیری: در این مطالعه الگوریتم EM دقیق‌ترین روش برای کار با داده‌های گمشده در تمام الگوهای مورد ارزیابی شناخته شد. روش میانگین فردی به دلیل سادگی کار با داده‌های گمشده به‌ویژه برای بیش‌تر خوانندگان غیرآماری می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.

---

مقدمه و اهداف: غذا از جمله نیازهای اصلی انسان است، که در قالب«امنیت غذایی» مطرح می‌شود. این مطالعه با هدف بررسی رابطه‌وضع ناامنی غذایی با کوتاه‌قدی توأم با چاقی و اضافه وزن در کودکان 11-7 ساله شهرستان زابل انجام شد.

روش کار: این مطالعه طی 2 مرحله انجام شد در مرحله اول (مقطعی) 3443 دانش‌آموز 11-7 ساله با نمونه‌گیری طبقه‌ای– خوشه‌ای و در مرحله دوم تمام کودکانی که بر اساس نمودار رشد CDC دچار کوتاه‌قدی توأم با چاقی یا اضافه وزن (56 نفر) بودند؛ به عنوان گروه «مورد» و 112 دانش‌آموز که بر اساس همان استاندارد دارای قد و وزن مناسب برای سن بودند؛ به عنوان گروه «شاهد» انتخاب شدند. دانش‌آموزان گروه مورد و شاهد از لحاظ سن، جنس و دبستان هم‌سان بودند. برای ارزیابی امنیت غذایی خانوار پرسشنامه امنیت غذایی 18 گویه‌ای (USDA) با مصاحبه از مادران تکمیل شد.

یافته‌ها: شیوع کوتاه‌قدی 95/17 درصد، چاقی 56/4 درصد، اضافه وزن 98/10 درصد و شیوع کوتاه‌قدی توأم با چاقی و اضافه وزن 71/1 درصد در جمعیت مرحله‌ی اول مطالعه بود. بین ناامنی غذایی با کوتاه‌قدی توأم با چاقی و اضافه وزن ارتباط آماری معنی داری نشان داد. به طوری که ناامنی غذایی در گروه مورد با وضع اقتصادی ضعیف، زندگی در منزل استیجاری، شغل کارگر و بیکار برای سرپرست خانواده و سطح سواد پایین سرپرست ارتباط آماری معنی‌داری را نشان داد.

نتیجه ‏گیری: از آن‌جا که بین ناامنی غذایی و کوتاه‌قدی توأم با چاقی و اضافه وزن ارتباط آماری معنی‌داری نشان داد؛ طراحی برنامه‌های مداخله‌ای برای پیش‌گیری یا کاهش نا امنی غذایی ضروری به نظر می‌رسد.

---

مقدمه و اهداف: یکی از راه‌های پایش رشد استفاده از منحنی‌های ‌تن‌سنجی است. مقایسه‌ این شاخص‌ با مرجع جهانی آن به دلیل اختلافات نژادی و سطح بهداشتی- رفاهی خالی از اشکال نیست و طراحی مرجع بومی ضروری به نظر می‌رسد. این مطالعه با هدف مقایسه شاخص‌های رشدی دختران و پسران 18-5 ساله شهر اصفهان با مقدارهای استاندارد به انجام رسید.
روش کار: در این مطالعه مقطعی 53839 نفر مورد بررسی قرار گرفتند. صدک‌های شاخص توده بدنی، قد و وزن با استفاده از روش LMS و بهره از نرم‌افزار LMS light محاسبه شدند. پس از نرمال‌سازی شاخص‌های رشد میانگین و انحراف معیار نمره‌ها در هر گروه سنی محاسبه و نمودار شاخص‌های ‌تن‌سنجی در برابر صدک‌های 5، 50 و 95 مرجع NCHS رسم شد.
یافته‌ها: میانگین±انحراف معیار نمره‌های SDS در تمامی رده‌های سنی برای شاخص توده‌ی بدنی در گروه پسران و دختران به ترتیب برابر (029/0±004/0-) و (062/0±014/0) محاسبه شدند، که بیان‌گر عدم اختلاف با مقدار مرجع است. صدک 95 شاخص توده بدنی در جمعیت مرجع با صدک 90 این شاخص در جامعه مورد بررسی در این مطالعه هم‌خوانی داشت. هم‌چنین شاخص وزن در پسران پیش از 13 سالگی، بالاتر از مقدار استاندارد و پس از آن به زیر خط مرجع می‌رود. این در حالی است که در گروه دختران شاخص وزن همواره بالاتر از مقدار مرجع قرار دارد.
نتیجه ‏گیری: با توجه به تفاوت الگوی رشد و نیز کم‌تر بودن مقدارهای ‌تن‌سنجی به‌ویژه در بین پسران، تعریف منحنی‌های رشد ملی می‌تواند راه‌گشای بهتری در سیاست‌گذاری‌های آینده کشور باشد.

---