فاطمه حاجی ولی زاده، مهناز سنجری، نوشین فهیم فر، کاظم خلجی، محمد جواد منصورزاده، الهه حصاری، باقر لاریجانی، حدیث قجری، محبوبه درمان، افشین استوار،
دوره ۱۹، شماره ۲ - ( دوره ۱۹، شماره ۲، تابستان ۱۴۰۲ )
چکیده
مقدمه و اهداف: در ایران بسیاری از بیماران در معرض خطر پوکی استخوان، به خدمات تشخیصی پوکی استخوان دسترسی ندارند و این نشان دهنده شکاف بزرگ تشخیص و نهایتا درمان پوکی استخوان است. بنابراین، این مطالعه با هدف بررسی توزیع دستگاه های سنجش تراکم استخوان در ایران انجام شد.
روش کار: دستگاه های سنجش تراکم استخوان موجود در کشور در سال ۱۳۹۸ بر اساس سرشماری مورد ارزیابی قرار گرفتند. اطلاعات دستگاه به تفکیک محل استقرار، دولتی یا خصوصی بودن، استاندارد بودن و مدت زمان استفاده جمع آوری شد. به منظور محاسبه شاخص نابرابری در توزیع دستگاه ها بین شهرستان های استان، فراوانی دستگاه های مستقر در مرکز استان با خارج از مرکز استان مقایسه گردید. به منظور بررسی نابرابری توزیع دستگاه ها در بین استان های کشور از منحنی لورنز و شاخص تمرکز(Concentration index) استفاده شد. تمامی میزان ها به ازای یک میلیون نفر جمعیت بالای ۵۰ سال محاسبه شد.
یافته‌ها: در مجموع، از تعداد ۴۹۲ دستگاه سنجش تراکم استخوان موجود در کشور، ۳۹۹ دستگاه (۸۱/۰%) در مراکز استان مستقر بودند. از این تعداد، ۱۰۳ (۲۰/۹%) دستگاه در مراکز دولتی و ۳۸۹ (۷۹/۰%) دستگاه در مراکز خصوصی بودند. به ازای یک میلیون جمعیت بالای ۵۰ سال تعداد کل دستگاه ها، دستگاه های استاندارد، دستگاه های استاندارد با کارکرد کمتر از ۱۰ سال و دستگاه ها در مراکز دولتی به ترتیب ۳۳/۴، ۲۰/۳، ۹/۹ و ۷ محاسبه شد. شاخص نابرابری در توزیع دستگاه ها در شهرستان ها برابر ۴/۷ بود. همچنین شاخص نابرابری در توزیع دستگاه ها بین استان‌ها، ۰/۱۳ (۰/۲۵- ۰/۰۰۵ ,۹۵/۰ CI:) برآورد شد (۰/۰۵= P value).
نتیجه‌گیری: توزیع دستگاه های سنجش تراکم استخوان در کشور نابرابری قابل توجهی میان استان ها و شهرستان های استان دارد.
