مجله تخصصی

---

نگرش همه گیر شناختی سرطانها سنگ اصلی برنامه های مبارزه با این بیماریها را تشکیل داده و برای تعیین اهداف, پایش پیشرفت و ارزشیابی نتایج بدست آمده از مبارزه ضروری می باشد. سرطان یک نام عمومی برای تعدادی از بیماریها می باشد که از نظر علیتی, سیرطبیعی و پیآمد با یکدیگر تفاوت داشته و به همین لحاظ برنامه های مبارزه متفاوتی را ایجاب می کنند. پیشگیری مرحله اول به معنای جلوگیری از ایجاد سرطان درحال حاضر برای تعدادی از سرطانها از جمله سرطانهای ریه - معده - کبد و دهانه رحم از راه مبارزه با مصرف سیگار, جلوگیری از عفونت های میکروبی ( هلیکوباکترپیلوری) و ویروسی ( هپاتیتc و پاپیلومای انسانی HPV) امکان پذیر می باشد. پیشگیری مرحله دوم به معنای تشخیص زودرس برای سرطان پستان (رادیوگرافی پستان ماموگرام) سرطان دهانه رحم (آزمون پاپ ) سرطان پروستات (معاینه انگشتی و آزمون PSA ) سرطانهای روده بزرگ و مقعد (کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی) و ملانومای پوستی (معاینه بالینی پوست) عملی می باشد. علاوه بر تشخیص زودرس , درمانهای مناسب و قاطع نیز جزو پیشگیری مرحله دوم به حساب می آیند. درحال حاضر مجموعه ای از داروهای بسیار موثر بر ضد سرطان پستان (تاموکسیفن و هرسپتین) و سرطانهای روده بزرگ (آواستین) به بازار آمده اند و گروه بزرگ دیگری نیز در راه می باشند. پیشگیری مرحله سوم به معنای بازتوانی و مراقبتهای جنبی و حمایتی از بیماران سرطانی و خانواده آنها می باشد که از قسمتهای ضروری برنامه های مبارزه با سرطانها بوده و معمولاً نیز نادیده گرفته می شوند. سرطان یک بیماری خانوادگی است و زمانی که در یک فرد تشخیص داده می شود تمامی خانواده و زندگی خانوادگی او را تحت تاثیر قرار می دهد. آموزش بهداشت و حمایت اجتماعی از بیماران و خانواده آنها بخش اصلی پیشگیری مرحله سوم را دربرمی گیرد که می باید بصورت آگاهانه در برنامه های مبارزه با سرطان ملحوظ گردد. پیشگیری مرحله سوم نه تنها درنهای مناسب برای کاهش درد و عوارض جنبی درمانی, بلکه آموزش و حمایت برای تغذیه مناسب و ارتقاء کیفیت زندگی بیمار و خانواده او را نیز دربرمی گیرد.

---

مقدمه و اهداف: نقش مردان در تنظیم خانواده به خصوص در کشورهای درحال توسعه از اهیمت به سزایی برخوردار است. هدف این مطالعه تعیین میزان شیوع روش­های پیشگیری از حاملگی در زنان همسردار (49-10) ساله و چگونگی مشارکت همسران آن­ها در سال 1384-1383 در ایرانشهر است.
روش کار: مطالعه حاضر یک مطالعه مقطعی است که در آن با استفاده از یک پرسش­نامه و نمونه­ گیری تصادفی از زنان همسردار شهرستان ایرانشهر اقدام به اندازه ­گیری میزان مشارکت مردان در استفاده و انتخاب وسایل پیشگیری از بارداری گردید. داده­ ها با استفاده از اندازه­گیری شاخص­های پراکندگی و مرکزی و حدود اطمینان 95% آن­ها توسط نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید.
نتایج: تعداد 700 زن ازدواج کرده در گروه سنی 49-10 ساله که 400 نمونه آن از روستا و 300 نمونه از شهر انتخاب گردید که در عمل 696 نفر از آن­ها در مطالعه ما شرکت کردند. 5/65% از زنان تحت بررسی یکی از روش­های پیشگیری را به کار می­برده­اند. درصد حاملگی­های ناخواسته در این بررسی 16% بوده است. میانگین دفعات حاملگی 7 بار و میانه تعداد حاملگی 5/4 بار بوده است. 2/63% از زنان شرکت کننده در مطالعه ابراز داشته­اند که همسر آن­ها در زمینه پیشگیری از حاملگی با آن­ها همکاری دارد.
 نتیجه ­گیری: رگرسیون لجستیک نشان می­دهد حمایت شوهران در استفاده از روش پیشگیری از بارداری با استفاده آن رابطه آماری معنی­ دار دارد. با توجه به داده­های مطالعه به نظر می­رسد آموزش مردان در بالا بردن پوشش تنظیم خانواده نقش مؤثری دارد.

---

مقدمه و اهداف: با توجه به افزایش روز افزون موارد HIV در جوانان و اهمیت آموزش در پیشگیری از آن، در این مطالعه اثر سه روش آموزش‌ (توسط پزشک، همسالان و پمفلت) پیشگیری از ایدز در دانش آموزان دختر دبیرستانی ناحیه 3 آموزش و پرورش شهر کرمانشاه مورد مقایسه قرار گرفت.
 روش‌کار: تعداد 1500 دانش آموز دختر دبیرستانی پایه سوم به صورت طبقه‌ای تصادفی از 21 دبیرستان منطقه 3 آموزش و پرورش وارد مطالعه شدند.. از مجموع 1500 نفر مورد مطالعه، 498 نفر توسط پزشک عمومی، 502 نفر توسط گروه همسالان و 500 نفر با استفاده از پمفلت ایدز آموزش دیدند.20 روز پس از اتمام آموزش؛ پس آزمون(پست تست) با استفاده از همان پرسشنامه بعمل آمد. داده‌های جمع‌آوری شده با 5/11 spss و با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی تجزیه و تحلیل شد.
 نتایج: دانش‌آموزان مورد مطالعه 1500 نفر با میانگین سنی 7/.± 78/16سال بودند. میانگین نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون در هر سه گروه مورد مداخله تفاوت معنی‌دار داشت (0001/P=). میانگین تغییر نمرات قبل و بعد در گروه آموزش توسط پزشک (6/3 ± 7/10) بیشتر از میانگین تغییر نمرات قبل و بعد از آموزش توسط همسالان (4/3 ± 8/8) و مورد اخیر نیز بیشتر از پمفلت (9/3 ± 3/7) بود و آزمون بون فرونی این تفاوت‌ها را از نظر
آماری معنی‌دار نشان داد (0001/0 P=). نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های این مطالعه، آموزش پیشگیری از ایدز توسط پزشکان در افزایش آگاهی دانش آموزان موثرتر است.

---

مقدمه و اهداف: طرح پزشک خانواده ازسال 1384 در ایران آغاز گشت. از مهم‌ترین وظایف این طرح ارائه خدمات و مراقبت‌های اولیه بهداشتی است. در این بررسی تاثیر اجرای این طرح بر روی روند تغییرات شاخص‌های مربوط به روش‌های مختلف پیشگیری از بارداری از سال1382 تا سال1386 درشهرستان ساری مورد ارزیابی قرار گرفت.
روش‌کار: جامعه آماری این پژوهش که بصورت مقطعی صورت گرفته است، زنان همسردار 49-15 ساله واجد شرایط برنامه تنظیم خانواده بوده است. نمونه‌گیری به روش سرشماری و اطلاعات از روی زیج‌های حیاتی مراکز مذکور استخراج گردید. الگوی تغییرات زمانی و مقایسه آن با شاخص‌های متناظر استان، با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون‌های آماری آنالیز واریانس با تکرار مشاهدات و تست t مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج: در این مدت استفاده از روش‌های کاندوم، آمپول، وازکتومی و کل روش‌های پیشگیری از بارداری سیر صعودی و بکار‌گیری روش‌های توبکتومی، IUD، قرص، نور پلانت و روش طبیعی، سیری نزولی داشتند. این تغییرات برای روش‌های کاندوم، توبکتومی و طبیعی از نظر آماری معنادار (05/0P<) و برای سایر روش‌ها معنادار نبوده است (
05/0P>). اختلاف میانگین درصدهای روش‌های مختلف پیشگیری از بادرای برای روش‌های کاندوم، آمپول، توبکتومی و قرص در دو مقطع قبل و بعد از اجرای طرح پزشک خانواده، ازنظر آماری معنادار (05/0P<) و برای سایر روش‌ها معنادار نبوده است (05/0P>). نتیجه‌گیری: در این مطالعه مشخص گردید که روند کلی استفاده از اکثر روش‌های مطمئن در استان و شهرستان ساری روبه رشد بوده است (توفیقات نسبی حاصل شده است)؛ ولی دو روش قرص و توبکتومی در طول مدت مطالعه، روندی کاملاً نزولی و نسبتاً هماهنگ در استان و شهرستان ساری داشته است.

---

مقدمه و اهداف: بعد از زلزله پنجم دی ماه 1382 بم، لیشمانیوز پوستی نگرانی زیادی برای مردم و مسئولین فراهم نمود. این مطالعه با هدف تعیین تأثیر زلزله و هزینه‌های پیشگیری در میزان بروز بیماری انجام گرفت.
روش کار: این تحقیق از نوع مطالعات مبتنی بر مداخله طبیعی است. متوسط هزینه‌های پیشگیری به ازاء هر نفر طی یک سال قبل و سال‌های بعد از زلزله مشخص و میزان ابتلای لیشمانیوز پوستی از سه سال قبل از زلزله در مناطق مداخله (هزینه شده) و شاهد (هزینه نشده) تعیین گردید. اطلاعات جمع آوری شده با آمار توصیفی و مقایسه نسبت ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج: زلزله میزان بروز و فراوانی بیماری را تا 2/5 برابر افزایش داده است، هزینه‌های پیشگیری تأثیر معنی داری در کنترل بیماری نداشته و متوسط سالانه آن به ازاء هر نفر بعد از زلزله قریب به 20000 ریال بوده است. در مجموع بیش از 6 میلیارد ریال در بخش پیشگیری طی سه سال بعد از زلزله بم هزینه شده است. در حالیکه هزینه سرانه پیشگیری قبل از زلزله کمتر از 5% بعد از زلزله بوده است.
نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که اقداماتی مانند سم پاشی،استفاده از پشه بند و توری آغشته به سم به ویژه در حوادث شدید تأثیر چندانی در کنترل بیماری ندارند. به نظر می‌رسد مناسب ترین روش برای کنترل لیشمانیوز پوستی نوع شهری آموزش، بیمار یابی و درمان بیماران باشد.

---

مقدمه و اهداف: سرقت علمی شایعترین نوع سوء‎رفتار علمی است و قوانین و راهکارهای گوناگونی برای مبارزه با این آفت علمی در کشورهای مختلف پیش‎بینی شده است. بررسی تجارب سایر کشورها در این زمینه، کمک شایانی به سیاست‎گذاری مناسب می‎نماید. مطالعه حاضر با هدف معرفی مداخلات ملی پیشگیری از سرقت علمی در کشورهای منتخب انجام شد.
روش‌کار: پژوهش حاضر یک مطالعه تطبیقی است که به صورت مروری انجام پذیرفت. در این مطالعه، مداخلات پیشگیری از سرقت علمی در 27 کشور عضو اتحادیه اروپا به دلیل انسجام و تشابه ساختاری مناسب؛ در سه سطح ملی، سازمانی و فردی مورد بررسی قرار گرفت. مداخلات سطح ملی، بعد از تهیه جداول تطبیقی، در این کشورها با استفاده از روش تحلیل محتوا، ‎بررسی شد.
یافته‌ها: نتایج به دست آمده از تحلیل مداخلات سطح ملی در هشت تم اصلی دسته‎بندی شدند. تم‎ها شامل دستیابی به توافق ملی در خصوص مصادیق سرقت و تخلف علمی، تدوین سیاست‎ها، پایش و نظارت، توسعه حمایت‎های مالی، توسعه بانک‎های اطلاعاتی و نرم‎افزاری، تدوین برنامه‎های آموزشی ویژه اعضای هیئت‎علمی و دانشجویان، انتشار و بهره‎گیری از تجربیات موفق و نهایتاً وضع قوانین مرتبط با سرقت علمی و اعمال مجازات بودند.
نتیجه‌گیری: انجام مداخلات پیشگیری از سرقت علمی در سطح ملی، تعهد و عزم جدی سیاست‎گذاران را در زمینه کنترل و پیشگیری از سرقت علمی نشان می‎دهد. با بکارگیری صحیح مداخلات پیشگیری در سطح ملی؛ می‎توان زیرساخت‎های کنترلی و پیشگیرانه از این مسئله را در سطح سازمانی و سپس تعهد اخلاقی و مهارت‎های حرفه‎ای را درپژوهشگران کشور تقویت نمود.

---

مقدمه و اهداف: بر اساس مدل بین‌المللی نظام مراقبت سلامت دانش‌آموزان، ایران همانند بقیه کشورها مجموعه پیمایش‌هایی را با عنوان کاسپین اجرا کرده است. هدف از این پژوهش، مقایسه پیمایش‌های کاسپین اجرا شده و سپس پیشنهاد‌هایی برای اجرا در دوره‌های آتی است.
روش کار: مطالعه مرور نظام‏مند که در آن جمـع‌آوری اطلاعات از مستندات مربوط بــه سازمان جهانی بهداشــت (WHO) و از راه جـست‌وجو در پایگاه‌های اطلاعاتی بین‌المللی شامل Pubmed، EMBASE، Scopus، GoogleScholar، ScienceDirect و پایگاه اطلاعات کشوری شامل Magiran، SID، Irandoc، Iran medex به دو زبان انگلیسی و فارسی (در فاصله زمانی 18-2003) انجام شد. زمان و مکان اجرا، گروه هدف، پرسشنامه‌های مورد استفاده، حجم نمونه و روش نمونه‌گیری در دوره‌های اجرا شده مقایسه شده است.
یافته‌ها: مطالعه کاسپین تاکنون 5 بار در ایران ( 2015-2003) به اجرا درآمده است. این مطالعه دو پرسشنامه دانش‌آموزان و والدین دارد. در هر 5 دوره، روش‌های نمونه‌گیری و پرسشنامه‌ها در هسته اصلی مشابه هستند و در برخی جزییات که به‌صورت انتخابی به آن اضافه می‌شود، با هم تفاوت دارند. پرسشنامه‌ها بر اساس برنامه نظام مراقبت سلامت دانش‌آموزان (GSHS) و برنامه رویکـرد گام‌به‌گام سازمان جهانی بهداشت برای مراقبـت عوامـل خطـر بیماری‌هـای غیر واگیر، طراحی شده‌اند.
نتیجه‌گیری: با توجه به تغییرات اندک در هر دوره و انطباق آن با مدل جهانی، پیشنهاد می‌شود پیمایش دوره بعدی کاسپین با تبعیت از دوره‌های قبلی و مطابق استانداردهای ارائه‌شده در مدل جهانی در طی سال‌های اخیر به فاصله منطقی از پیمایش سال 2015 اجرا شود.