فصلنامه

زمینه و هدف: لیکن‌پلان دهانی نوعی بیماری التهابی پوستی ـ مخاطی مزمن است که به‌صورت یک وضعیت پیش‌بدخیم تعریف می‌شود. MMP-2) Matrix metaloproteinase-2) و MMP-9) Matrix metaloproteinase-9) پروتئینازهایی هستند که تهاجم سلول‌های تومورال به بافت همبند را تسهیل می‌کنند و در ضایعات پیش‌بدخیم و بدخیم بیش از حد معمول ظاهر می‌شوند. هدف از این مطالعه تعیین بیان نشان‌گرهای مهارکننده بافتی ماتریکس متالوپروتئیناز 2 و 9 (9 & MMP-2) در لیکن‌پلان دهانی اروزیو و لیکن‌پلان غیراروزیو و هیپرپلازی آماسی به روش ایمونوهیستوشیمی بود.
روش اجرا: در این مطالعه مقطعی، 39 بلوک مربوط به لیکن‌پلان دهانی غیراروزیو (با و بدون دیسپلازی)، 36 نمونه لیکن‌پلان دهانی اروزیو (11 مورد دیسپلاستیک و 25 مورد بدون دیسپلازی)، 32 بلوک مربوط به هایپرپلازی آماسی و 6 بلوک مربوط به بافت نرمال از آرشیو بخش آسیب‌شناسی دانشکده دندانپزشکی مشهد انتخاب و به روش ایمونوهیستوشیمی با نشان‌گرهای MMP-2 و MMP-9 رنگ‌آمیزی شد. به منظور مقایسه‌های آماری از آزمون های Kruskal-Wallis، Mann-Whitney و ضریب همبستگی Spearman استفاده شد.
یافته‌ها: بیشترین میانگین MMP-2 و MMP-9 (در کل ضخامت اپیتلیوم) در لیکن‌پلان اروزیو دیسپلاستیک مشاهده شد (به ترتیب:86.1±31.6 و 3.73±94.5). میزان بیان MMP-9 در انواع لیکن‌پلان اروزیو در قیاس با لیکن‌پلان غیراروزیو در همه لایه‌ها (P<0.001) و در مورد MMP-2 در لایه بازال ـ پارابازال و خاردار (به ترتیب: P=0.008 و P<0.001) تفاوت معنی‌داری داشت.
نتیجه‌گیری: افزایش خطی بروز این مارکرها از سمت مخاط نرمال تا لیکن‌پلان دهانی اروزیو بیان‌گر تفاوت در رفتار بیولوژیک لیکن‌پلان دهانی غیراروزیو و اروزیو است. بنابراین می‌توان گفت لیکن‌پلان دهانی اروزیو، پتانسیل پیش‌بدخیمی بیشتری از لیکن‌پلان دهانی غیراروزیو دارد.

 زمینه و هدف:  لیکن‌پلان بیماری پوستی است که از نظر بالینی با پیدایش پاپول‌های مسطح چندضلعی براقِ بنفش رنگ با اندازه‌های مختلف مشخص می‌شود. این بیماری هر جای از بدن از جمله دهان را می‌تواند درگیر کند. در مطالعات مختلف همراهی‌های مختلف از جمله دیابت شیرین را با لیکن‌پلان دهانی مطرح نموده‌اند. این مطالعه جهت بررسی فراوانی دیابت شیرین در بیماران مبتلا به لیکن‌پلان دهانی در مقایسه با افراد فاقد این بیماری انجام شده است.
روش اجرا: این مطالعه به‌صورت مورد ـ شاهدی (case-control) بر روی 30 بیمار مبتلا به لیکن‌پلان دهانی (گروه مورد) و 60 فرد غیرمبتلا (گروه شاهد) انجام شده است. کلیه‌ی بیمارانی که از نظر شکل بالینی ضایعات دهانی و معیارهای بافت‌شناسی با تشخیص لیکن‌پلان مخاطی مطابقت داشتند، به‌عنوان بیمار وارد مطالعه شدند. افراد گروه شاهد از بین افراد فاقد بیماری لیکن‌پلان دهانی و با سازگاری (matching) از نظر سن و جنس از جمعیت عمومی انتخاب شدند. از کلیه‌ی افراد هر دو گروه، 5 سی‌سی خون لخته گرفته و برای آزمایش قند خون ارسال شد. در صورت مثبت بودن آزمایش از نظر دیابت، نمونه‌ی خون مجدد از بیمار جهت تأیید بیماری دیابت مورد آزمایش قرار گرفت.
یافته‌ها: با طراحی یک مطالعه‌ی مورد ـ شاهدی، 30 بیمار مبتلا به لیکن‌پلان دهانی [13 مرد (43.3%) و 17 زن (56.7%)] با میانگین سنی (انحراف معیار ± میانگین) 13.7±46 سال و 60 فرد سالم [26 مرد (43.3%) و 34 زن (56.7%)] با میانگین سنی 14±46 سال به‌عنوان گروه شاهد وارد مطالعه شدند. در بررسی وضعیت قند بیماران تنها یک نفر (3.3%) ابتلا به دیابت شیرین را داشت اما هیچ‌کدام از افراد گروه کنترل چنین مشکلی نداشت. در بررسی سطح گلوکز خون ناشتا، در گروه بیماران میانگین این مقدار 33±102.5 mg/dl و در گروه شاهد mg/dl 111.1±49.3 با 0.09=P به‌دست آمد. 

نتیجه‌گیری: شرکت‌کنندگان گروه‌های مورد مطالعه تفاوت آماری معنی‌داری از نظر ابتلای به دیابت شیرین نداشتند. میانگین مقدار قند خون ناشتا نیز بین مبتلایان به لیکن‌پلان دهانی و افراد سالم تفاوت معناداری نداشت. در این مطالعه همراهی بین ابتلاء لیکن‌پلان دهانی و ابتلا به دیابت شیرین مشاهده نشد.

زمینه و هدف: آلوپسی‌سیکاتریسیل به ضایعاتی اطلاق می‌شود که باعث ریزش موی دائمی و غیرقابل‌برگشت شده و با تخریب فولیکول‌های مو همراه ‌باشد. کلمه‌ی سیکاتریسیل یا همراه با جوشگاه به این معنی است که اپی‌تلیوم فولیکول‌های مو با بافت هم‌بند جایگزین شده است. بعد از بهبودی بیماری یا التهاب اولیه، احتمال رویش مجدد مو بسیار کم است.

روش اجرا: در این مطالعه‌ی مقطعی گذشته‌نگر، 222 پرونده‌ی مبتلایان به آلوپسی سیکاتریسیل ثبت‌شده در بیمارستان فرشچیان همدان بررسی و داده‌های دموگرافیک بیماران شامل سن، جنسیت، شغل و نیز علائم بالینی بیماری ازجمله محل ضایعه، مدت زمان بیماری، وسعت ضایعه و علائم بیماری استخراج شد.

یافته‌ها: یکصد و ده بیمار (5_/49%) لوپوس اریتماتوی دیسکوئید، 71 بیمار (9_/31%) لیکن‌پلان، 23 بیمار (4_/10%) سودوپلاد بروک، 11 بیمار (9_/4%) کراتوزپیلاریس‌دکالونس و 3 بیمار (3_/1%) آلوپسی سیکاتریسیل مرکزی مرکزگریز داشتند. آلوپسی موسینوز و تخریب سلولی یا فولیکولی هر کدام 2 نفر (9_/0%) بودند. هم‌چنین ارتباط مدت، وسعت، سن، جنس، محل ضایعه، علائم بالینی و شغل با بیماری بررسی شد.

نتیجه‌گیری: آلوپسی‌های سیکاتریسیل ازجمله بیماری‌های مربوط به مو هستند که درصورت تشخیص و درمان به‌موقع می‌توان از پیشرفت ضایعه و عوارض ناشی از آن جلوگیری کرد. تشخیص این ضایعات با بررسی بالینی ـ آسیب‌شناسی دقیق میسر است.