فصلنامه

زمینه و هدف: لیکن‌پلان دهانی نوعی بیماری التهابی پوستی ـ مخاطی مزمن است که به‌صورت یک وضعیت پیش‌بدخیم تعریف می‌شود. MMP-2) Matrix metaloproteinase-2) و MMP-9) Matrix metaloproteinase-9) پروتئینازهایی هستند که تهاجم سلول‌های تومورال به بافت همبند را تسهیل می‌کنند و در ضایعات پیش‌بدخیم و بدخیم بیش از حد معمول ظاهر می‌شوند. هدف از این مطالعه تعیین بیان نشان‌گرهای مهارکننده بافتی ماتریکس متالوپروتئیناز 2 و 9 (9 & MMP-2) در لیکن‌پلان دهانی اروزیو و لیکن‌پلان غیراروزیو و هیپرپلازی آماسی به روش ایمونوهیستوشیمی بود.
روش اجرا: در این مطالعه مقطعی، 39 بلوک مربوط به لیکن‌پلان دهانی غیراروزیو (با و بدون دیسپلازی)، 36 نمونه لیکن‌پلان دهانی اروزیو (11 مورد دیسپلاستیک و 25 مورد بدون دیسپلازی)، 32 بلوک مربوط به هایپرپلازی آماسی و 6 بلوک مربوط به بافت نرمال از آرشیو بخش آسیب‌شناسی دانشکده دندانپزشکی مشهد انتخاب و به روش ایمونوهیستوشیمی با نشان‌گرهای MMP-2 و MMP-9 رنگ‌آمیزی شد. به منظور مقایسه‌های آماری از آزمون های Kruskal-Wallis، Mann-Whitney و ضریب همبستگی Spearman استفاده شد.
یافته‌ها: بیشترین میانگین MMP-2 و MMP-9 (در کل ضخامت اپیتلیوم) در لیکن‌پلان اروزیو دیسپلاستیک مشاهده شد (به ترتیب:86.1±31.6 و 3.73±94.5). میزان بیان MMP-9 در انواع لیکن‌پلان اروزیو در قیاس با لیکن‌پلان غیراروزیو در همه لایه‌ها (P<0.001) و در مورد MMP-2 در لایه بازال ـ پارابازال و خاردار (به ترتیب: P=0.008 و P<0.001) تفاوت معنی‌داری داشت.
نتیجه‌گیری: افزایش خطی بروز این مارکرها از سمت مخاط نرمال تا لیکن‌پلان دهانی اروزیو بیان‌گر تفاوت در رفتار بیولوژیک لیکن‌پلان دهانی غیراروزیو و اروزیو است. بنابراین می‌توان گفت لیکن‌پلان دهانی اروزیو، پتانسیل پیش‌بدخیمی بیشتری از لیکن‌پلان دهانی غیراروزیو دارد.