مجله دندانپزشکی

---

آمالگام سینا (Cinaally) ساخت کارخانه شهید دکتر فقیهی که از نظر نوع آلیاژ در گروه آلیاژهای با مس بالا قرار دارد و شکل ذرات آن Fine-Cut می باشد، از نظر ریزنشت (Microleakage) با استفاده از ماده رادیوایزوپ (England Amershan Ca45 ،CES3) مورد آزمایش قرار گرفت و با آمالگام Sybraloy ساخت کارخانه Sybron/Kerr که از نوع آلیاژهای با مس بالا بوده و شکل ذرات آن کروی می باشد و بعنوان یک آلیاژ آمالگام استاندارد شناخته شده است مقایسه گردید. بررسی نتایج بدست آمده موید این مطلب است که در زمانهای 24 ساعت، یکماه و دو ماه تفاوت معنی داری از نظر آماری در میزان ریزنشت (Microleakage) این دو نوع آمالگام وجود ندارد.

---

زمینه و هدف: اندازه‌گیری دقیق طول کارکرد در درمانهای ریشه از اهمیت بالایی در موفقیت درمان برخوردار است. چنانچه این اندازه‌گیری با دقت انجام نگیرد، مقداری از نسج پالپ در کانال ریشه باقی می‌ماند و یا کار درمان ورای کانال ریشه با تجاوز به محدوده پریودنتال صورت می‌گیرد که هر دو حالت می‌تواند توأم با عدم موفقیت باشد. مطالعه حاضر با هدف مقایسه دقت دو دستگاه آپکس یاب الکترونیکی (EAL) از نسل چهارم یعنی Apit7 (یک دستگاه شناخته شده) با دستگاه جدید Raypex4 در اندازه‌گیری طول واقعی (Actual Length: AL) و طول کارکرد (Working Length: WL) در بیماران و مقایسه نتایج حاصله با اندازه‌گیری عینی این دندانها پس از خارج نمودن آنها انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه که به روش بررسی تست‌های تشخیصی انجام شد، 32 دندان تک‌کانال توسط دو دندانپزشک که به صورت مستقل با یکی از دستگاه‌های EAL کار می‌کردند، مورد بررسی قرار گرفتند. این دندانها پس از کشیده ‌شدن تمیز و کدگذاری شده و برای بار سوم به طور عینی توسط یک اندودنتیست طول واقعی و طول کارکرد آنها اندازه‌گیری و یادداشت شد. این تحقیق در تمام مراحل تا بررسیهای آماری به صورت کور انجام گرفت. پس از تعیین درصد دقت، با استفاده از آزمون توزیع دو جمله‌ای، درصد دقت دستگاه‌ها با یکدیگر مقایسه شدند. 05/0P< به عنوان سطح معنی‌داری در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: دقت دستگاه Raypex4 در تعیین طول واقعی، نسبت به مشاهده عینی در محدوده 5/0± میلیمتر 8/68% و در محدوده 1± میلیمتر 3/83% بود. با پذیرش خطای 5/0+ تا 1- میلیمتر، دقت در اندازه‌گیری AL حدود 1/75% در مقایسه با مشاهده عینی بود. دقت این دستگاه در تعیین طول کارکرد نسبت به مشاهده عینی با محدوده 5/0± میلیمتر، 8/68% و با 1± میلیمتر 3/84% بود. با پذیرش خطای 5/0 تا 1- میلیمتر 9/71% بود. دقت دستگاه Apit7 در تعیین طول واقعی نسبت به مشاهده عینی 7/65% در فاصله 5/0± میلیمتر و در فاصله 1± میلیمتر 3/78% بود. با پذیرش خطای 5/0 تا 1- میلیمتر، دقت دستگاه Apit7 8/78% بود. در تعیین طول کارکرد با محدوده 5/0± میلیمتر، دقت 6/62% و در 1± میلیمتر، دقت 3/81% و در فاصله 5/0+ تا 1- میلیمتر، دقت 1/75% بود. نتایج اختلاف آماری معنی‌داری را بین دو دستگاه نشان نداد (05/0(P>؛ در حالی که در مقایسه با اندازه‌گیری عینی نیز از دقت بالایی برخوردار نبود.
نتیجه‌گیری: دقت دو دستگاه اندازه‌گیری تقریباً مشابه یکدیگر بود؛ ولی در مجموع هیچ ‌یک به تنهایی کافی و مورد اطمینان نبود.

---

زمینه و هدف: ترشح آنتی‌بادی یک جنبه مهم در پاسخ میزبان به التهاب انساج پریودونشیم است. فاکتورهای متعددی از جمله سیگار، سن و فلور میکروبی زیر لثه در ایجاد پریودنتیت و ایجاد محصولات آنتی‌بادی نقش دارند. هدف مطالعه حاضر مشخص کردن ایمنوگلوبولین‌ها (IgG1, IgG2) در افراد مبتلا به Periodontitis در مقابل گروه کنترل، و بررسی رابطه این نوع از ایمونوگلوبولین‌ها با سیگار، سن و جنس افراد مورد مطالعه است.

روش بررسی: در این مطالعه افراد مراجعه کننده به دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، 36 بیمار با پریودنتیت شدید، 39 بیمار با پریودنتیت متوسط و 40 نفر تحت عنوان گروه کنترل که هیچگونه مشکل پریودنتال نداشتند، انتخاب شدند. همچنین 21 بیمار دچار پریودنتیت مهاجم و 54 نفر پریودنتیت مزمن بودند. میزانIgG1  و IgG2 در این بیماران اندازه‌گیری شد.

یافته‌ها: گروه بیماران در مقایسه با گروه کنترل سطح سرمی بالاتری از ایمونوگلوبولین‌ها را نشان دادند. در مورد میزانIgG1 بین گروه Moderate و Severe وهمچنین بین گروه‌هایaggressive  و chronic اختلاف آماری معنی‌داری دیده نشد (001/0>p)، اما میزان IgG2به صورت معنی‌داری بین همه گروه‌های مورد مطالعه اختلاف داشت. سیگار نیز به وضوح باعث کاهش میزانIgG1  و  IgG2در گروه‌های مورد مطالعه شده بود.

نتیجه‌گیری: بیماران سیگاری حتی افراد گروه کنترل که سیگار می‌کشیدند درمقایسه با افراد غیر سیگاری میزان کمتری از IgG2 داشتند.

---

زمینه و هدف: کانین‌های فک بالا بعد از دندان‌های مولر سوم بیشترین شیوع نهفتگی را داشته و شیوع آن برحسب جامعه مورد مطالعه از 1% تا 3% گزارش شده است. تعیین موقعیت قرارگیری باکالی یا پالاتالی دندان‌های کانین در استخوان فک می‌تواند طرح درمان را تحت تأثیر قرار دهد. از این‌ رو تکنیک‌های متعددی برای تعیین موقعیت دندان کانین نهفته فک بالا معرفی شده است. مطالعه حاضر با هدف تعیین دقت تکنیک رادیوگرافی پانورامیک، تکنیک tube shift و رادیوگرافی پانورامیک به همراه لمس ناحیه در تعیین موقعیت دندان کانین نهفته فک بالا انجام شد.
روش بررسی: 47 بیمار (20 زن و 27 مرد با میانگین سنی 4/25 سال) با سن بیشتر از 12 سال که به دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران مراجعه نموده و حداقل یک دندان کانین نهفته داشتند وارد مطالعه شدند. یک متخصص رادیولوژی فک و صورت در ابتدا با استفاده از پانورامیک و سپس توسط تکنیک تیوب شیفت موقعیت کانین را تشخیص داد. سپس یک جراح فک و صورت توسط پانورامیک و لمس ناحیه بدون اطلاع از نتایج رادیوگرافی، دندان کانین را تعیین موقعیت نمود. نتایج حاصل از تشخیص دو متخصص با نتیجه بدست از آمده از مشاهد دندان کانین حین جراحی مقایسه شد. آنالیز آماری توسط محاسبه حساسیت و ویژگی انجام گردید.
یافته‌ها: براساس نتایج به دست آمده از جراحی دندان‌ها (استاندارد طلایی)، 11 دندان از 47 دندان کانین نهفته فک بالا (4/23%) دارای موقعیت باکالی و 36 مورد (6/76%) نیز دارای موقعیت پالاتالی بودند. نتایج مطالعه بیانگر حساسیت (توانایی تکنیک در تعیین نهفتگی با موقعیت پالاتال) برابر سه روش (100%) و ویژگی (توانایی در تعیین نهفتگی با موقعیت باکال) بیشتر tube shift (100%) نسبت به تکنیک‌های دیگر (0%) است.
نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد تکنیک tube shift بیشترین دقت تشخیصی را در تعیین موقعیت نهفتگی کانین‌ها داشته است. می‌توان گفت رادیوگرافی پانورامیک و پانورامیک به همراه لمس ناحیه نمی‌توانند به عنوان تکنیک قابل قبول در شناسایی موقعیت نهفتگی کانین‌های فک بالا مورد استفاده قرار گیرند و استفاده از آنها باید به عنوان یک روش کمکی در کنار روش‌های معتبر دیگر محدود شود.

---

زمینه و هدف: اجرای فیشور سیلنت تراپی برای کودکان دبستانی از برنامه‌های ملی ایران می‌باشد. لذا نیاز است تا اطلاعات و نگرش والدین نسبت به فیشور سیلنت تراپی ارزیابی گردد تا با ارتقاء آن گامی ‌در راستای اجرای بهتر برنامه برداشته شود.
روش بررسی: در این تحقیق که مطالعه‌ای مقطعی و توصیفی- تحلیلی بود، کودکان در تهران جهت بررسی به صورت تصادفی، خوشه‌ای انتخاب شدند. اطلاعات کلی و آگاهی، نگرش و عملکرد والدین از طریق پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت. کودکان نیز از بابت دارا بودن فیشور سیلنت مورد معاینه قرار گرفتند. پس از جمع‌آوری داده‌ها، با آزمون‌های آماری آزمون‌های ناپارامتری کای- دو و کروس- کالوالیس بر حسب متغیرها، رگرسیون لجستیک چندگانه تحلیل شد.
یافته‌ها: 414 دانش آموز پسر و والدین آنها در این تحقیق شرکت نمودند. 6/57% والدین می‌دانستند که سیلنت از پوسیدگی دندان پیشگیری می‌کند. 5/44% از آنان، سیلنت را در پیشگیری از پوسیدگی مهم ارزیابی کردند. اما تنها 9/8% کودکان دارای سیلنت بودند. آگاهی نسبت به فیشورسیلنت به طور معنی‌داری با منبع کسب اطلاعات و آموزش بهداشت رابطه داشت. عواملی چون مراجعات منظم به دندانپزشک و تحصیلات دانشگاهی در افزایش آگاهی درباره سیلنت مؤثر بود. رابطه معنی‌داری بین آگاهی و عملکرد والدین به سیلنت با آموزش بهداشت، دفعات و زمان مراجعه به دندانپزشک، مشاهده شد (001/0P<). آموزش بهداشت والدین، به طور معنی‌داری در بهره‌مندی کودک از سیلنت مؤثر بود.
نتیجه‌گیری: مراجعات منظم به دندانپزشکی و آموزش بهداشت نقش مثبت در افزایش آگاهی، نگرش و عملکرد والدین دارد. والدین باید به مراجعه منظم به دندانپزشکی تشویق و دندانپزشکان به ارایه آموزش‌های لازم جهت مراجعین ترغیب شوند. مدارس بایستی نقش مهم‌تری در ارتقاء آگاهی والدین ایفا کنند.

---

زمینه و هدف: استفاده از واکاوی‌های اقتصادی، یکی از ابزارهای مناسب برای سیاست‌گذاری این منابع به صورت عادلانه و با رعایت اولویت‌هاست. هدف از این پژوهش، بررسی هزینه و درآمد واحد‌های بهداشت دهان و دندان مراکز بهداشتی درمانی در شهر یزد بود.
روش بررسی: این مطالعه به صورت توصیفی و به روش مقطعی بر روی کلیه مراکز بهداشتی درمانی شهر یزد که دارای بخش فعال دندانپزشکی بودند انجام شد. داده‌های مربوط به این بررسی، به صورت ماهانه و با مراجعه مستقیم به بخش‌های دندانپزشکی مراکز بهداشتی درمانی و براساس قبض‌های صادر شده و دفتر ثبت اطلاعات روزانه بخش‌های دندانپزشکی و مدارک موجود در مرکز بهداشت استخراج شده است.
یافته‌ها: هزینه صرف شده برای انجام خدمات بهداشت دهان و دندان در 6 ماهه دوم سال1387، در 13 مرکز بهداشتی درمانی شهرستان یزد، دارای بخش دندانپزشکی فعال، 500/887/557 ریال، نسبت درآمد به هزینه 34% بود و بیشترین خدمات ارایه شده مربوط به کشیدن دندان بوده و میانگین دندان‌های ترمیم شده در هر روز کاری 48/0 بوده است. بطور متوسط در طول 6 ماه 3/456 دندان کشیده شده است و در همین 6 ماه به طور متوسط 15 مورد جرمگیری در یک مرکز انجام شده است.
نتیجه‌گیری: با توجه به تعرفه پایین خدمات دندانپزشکی در مراکز بهداشتی درمانی و پرداخت یارانه به گروه‌های هدف، همواره هزینه واحدهای بهداشت دهان و دندان بیشتر از درآمد آن است.

---

زمینه و هدف: تحلیل ریج باقیمانده روندی غیرقابل پیش‌بینی، اجتناب ناپذیر و وابسته به زمان است که در بیماران استفاده کننده از دست دندان مصنوعی به ویژه در مندیبل به علت سطح مقطع ساپورت کننده کمتر، وجود زبان و تحلیل بیشتر مشکل‌ساز است. استفاده از ایمپلنت در بسیاری از این بیماران مستلزم استفاده از گرفت استخوان و پرداخت هزینه گزاف اوردنچر می‌باشد. چسب دندان مصنوعی به عنوان آخرین راهکار برای بهبود گیر و توانایی جویدن برای بیماران مسن دارای تحلیل شدید آلوئول مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر تعداد محدودی چسب دندان مصنوعی در ایران به کار می‌روند که اطلاعات زیادی در مورد ویژگی‌های استاندارد آن‌ها شامل pH، قدرت چسبندگی و قابل شستشو بودن وجود ندارد. هدف از این مطالعه بررسی ویژگی‌های فوق در چهار چسب دندان مصنوعی رایج در ایران به نام‌های (Corega, Fittydent, Fixodent, Professional) بود تا مناسب‌ترین چسب دندان مصنوعی موجود از نظر کاربرد بالینی در شرایط مختلف معرفی گردد.

روش بررسی: کلیه توصیه‌های ISO 10873:2010 جهت انجام تست‌ها به کار گرفته شد. جهت انجام تست اندازه‌گیری pH مقدار 1/0±1 گرم از هر چسب دنچر با 5 گرم پروپیلن گلیکول رقیق شده با آب مخلوط شد و با کمک دستگاه pH سنج، pH هر گروه به طور جداگانه و 4 مرتبه برای هر گروه اندازه‌گیری و ثبت شد. جهت انجام تست قابل شستشو بودن ابتدا 4 دنچر نمونه ساخته شد و سپس هر گروه از چسب دنچر به صورت مسطح و طبق راهنمایی سازنده بر روی هر کدام از دنچر‌ها قرار گرفت. به منظور شبیه‌سازی محیط دهان نمونه‌ها درون یک گرم کننده در حمام آب در دمای 2±37 درجه سلسیوس و به مدت 1 ساعت نگهداری شده و پس از شستشو با یک برس پلاستیکی میزان شسته شدن چسب‌ها توسط مشاهده بررسی شد. به منظور انجام تست قدرت چسبندگی ابتدا به آرامی سوراخ نگه‌دارنده نمونه با چسب دنچر پر شده و اتصال بازوی حساس به فشار دستگاه سنجش قدرت چسبندگی روی آن قرار گرفت، سپس مجموعه نمونه و نگه دارنده نمونه در 300 میلی لیتر آب در دمای 2±37 درجه و به مدت 10 دقیقه غوطه‌ور شد. مجموعه نمونه و نگهدارنده نمونه خارج شده و به منظور خارج شدن آب از سطح آن تکان داده شد و سپس در محل قرارگیری نمونه روی دستگاه سنجش قدرت چسبندگی (Santam, STM 20) قرار داده شد و نیرویی معادل 10 نیوتون با سر متقاطع با سرعت 5 میلی متر در دقیقه به وسیله شفت حساس به فشار به مرکز نمونه وارد شد. این نیرو برای 30 ثانیه حفظ شده و سپس بازوی دستگاه به سمت بالا کشیده شد و حداکثر نیروی اندازه‌گیری شده به وسیله شفت حساس به فشار بر اساس مقیاس کیلوپاسکال توسط نرم افزار کامپیوتری (Santam Machine Controller v4.19, Iran) محاسبه شد. تست برای هر نمونه 8 بار انجام شد و 8 نتیجه به دست آمد. برای بررسی آماری قدرت چسبندگی از تست ANOVA استفاده شد.

یافته‌ها: براساس نتایج این مطالعه، pH چسب‌های Professional و Corega به pH خنثی نزدیکتر بوده و pH چسب‌های Fittydent و Fixodent اسیدیته بیشتری داشتند. در تست قابلیت شستشو در هیچ گروه از چسب‌ها توده باقیمانده‌ای مشاهده نشد و از لحاظ آماری تفاوتی بین گروه‌ها وجود نداشت (05/0P>). در تست قدرت چسبندگی چسب‌های Fittydent و Corega نسبت به Professional و Fixodent قدرت چسبندگی بالاتری داشتند که این تفاوت از لحاظ آماری معنی‌دار بود (05/0>P).

نتیجه‌گیری: pH چسب‌های Professional و Corega نسبت به pH چسب‌های Fittydent و Fixodent اسیدیته کمتری داشته و تأثیر منفی کمتری بر مخاط دهان داشتند و لذا در بیمارانی که سطح تحمل مخاط آن‌ها به دلایلی از قبیل دیابت، کم خونی فقر آهن، افزایش فشار خون کاهش یافته است، ارجح هستند. تمام گروه‌ها از نظر قابلیت شستشو مورد قبول بودند. Fittydent و Corega نسبت به Professional و Fixodent قدرت چسبندگی بالاتری داشتند و لذا در
استفاده کنندگان از دنچر که به دلیل تحلیل شدید ریج، ماکروتروما و عدم سازش پذیری نیاز به گیر بیشتری داشته باشند، انتخاب کلینیکی بهتری به نظر می‌آیند.

---

---

---

زمینه و هدف: سواد سلامت دهان و دندان نقش مهمی در کاهش نا برابری‌های بهداشت دهان و دندان دارد. ارزیابی سواد سلامت دهان و دندان می‌تواند در سطوح فردی و جمعیتی انجام شود. این مطالعه، با هدف بررسی سواد سلامت دهان و دندان در بین دانشجویان علوم پزشکی شیراز در سال 1402 انجام شد.
روش بررسی: پژوهش از نوع توصیفی، کاربردی و مقطعی است. جامعه پژوهش شامل دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف دانشگاه علوم پزشکی شیراز به استثناء دانشجویان ترم آخر می‌باشد. حجم نمونه براساس تعداد کل دانشجویان شاغل به تحصیل در مقاطع مختلف تحصیلی در دانشگاه علوم پزشکی شیراز در نیم سال دوم سال تحصیلی 2-1401 و با استفاده از فرمول مناسب آماری محاسبه شد. نمونه گیری به صورت طبقه‌ای تصادفی برحسب دانشکده، رشته و مقطع تحصیلی انجام شد. سواد سلامت دهان و دندان شرکت کننده‌ها
بر اساس مقطع تحصیلات، سن و جنس به وسیله پرسشنامه سواد سلامت دهان بزرگسالان اندازه گیری گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS27 و آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار، درصد)، آزمون‌های تی مستقل، کراسکال والیس و توکی انجام شد.
یافته‌‌‌ها: یافته‌ها بیانگر این بود که میانگین امتیاز سواد سلامت دهان و دندان دانشجویان 37/1±75/14 است. همچنین، بین میانگین نمره سواد سلامت دهان و دندان دانشجویان و پارامتر‌های مقطع تحصیلات، جنس و سن دانشجویان ارتباط آماری معنی داری وجود دارد ( 05/0>P)، به این معنی که در مقطع تحصیلی دکتری و همچنین با افزایش سن، سواد سلامت دهان و دندان دانشجویان افزایش می‌یابد. به علاوه، دانشجویان دختر سواد سلامت دهان و دندان بالاتری داشتند.
نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصله، سواد سلامت دهان و دندان در بین دانشجویان علوم پزشکی شیراز بالا بود. افراد با سطح تحصیلات و سن بالاتر، سطح سواد سلامت دهان و دندان بالاتری نسبت به افراد با سطح تحصیلات و سن پایین‌تر داشتند. سطح سواد سلامت دهان و دندان در دختران بیشتر از پسران بود. پیشنهاد می‌شود که بستر مناسب به منظور ارتقای سطح تحصیلات جامعه که منجر به بهبود سواد سلامت دهان و دندان افراد شود فراهم شود. انجام مرتب معاینات دندانپزشکی به منظور افزایش سواد سلامت دهان جامعه تشویق و ترویج گردد، به خصوص در دانشجویان سال پایین‌تر و پژوهش در زمینه آموزش‌های مؤثر در زمینه سلامت دهان و دندان جهت افزایش سلامت دهان و دندان افراد جامعه صورت گیرد.