مجله دندانپزشکی

زمینه و هدف: شکست درمان کانال ریشه اغلب به حذف ناقص باکتری‌ها، به ویژه انتروکوکوس فکالیس نسبت داده می‌شود. اگرچه کلرهگزیدین و هیپوکلریت سدیم گزینه‌های معمول درمان ریشه هستند، اما امروزه طب گیاهی به دلیل ماهیت ایمن آن به عنوان جایگزینی برای داروهای مصنوعی مورد توجه قرار گرفته است. لذا هدف از مطالعه حاضر، مقایسه اثر عصاره گیاه تشنه داری با کلرهگزیدین و هیپوکلریت سدیم بر حذف انتروکوکوس فکالیس از کانال ریشه دندان بود.
روش بررسی: در این مطالعه 60 دندان کشیده شده مورد بررسی قرار گرفتند. بعد از اینکه کانال‌های دندانی به باکتری انتروکوکوس فکالیس آلوده شدند، تلقیح مواد مورد آزمایش طی 3 گروه به کانال‌های دندانی انجام شد: 1- کلرهگزیدین 2% (18 دندان)، 2- هیپوکلریت سدیم 5/2% (18 دندان)، 3- عصاره تشنه داری (کمترین غلظت مهار کنندگی معادل20%؛ 18 دندان). گروه‌های کنترل مثبت و منفی نیز بررسی شدند (هر گروه شامل 3 دندان). نمونه‌ها سپس برروی بایل اسکولین آگار کشت داده شدند. پس از 72 ساعت، کلنی‌های سیاه رنگ بررسی شدند. برای تجزیه و تحلیل نتایج از آزمون کای دو استفاده شد.
یافته‌‌‌ها: انتروکوکوس فکالیس از بین 18 دندان در هر یک از سه گروه هیپوکلریت سدیم، کلرهگزیدین و عصاره تشنه داری به ترتیب در 6، 8 و 17 دندان رشد کرد. بدین ترتیب، درصد کشندگی مواد هیپوکلریت سدیم، کلرهگزیدین و عصاره تشنه داری به ترتیب 6/66، 5/55 و 55/5 درصد بود.
نتیجه‌گیری: اثر ضد باکتریایی عصاره تشنه داری به طور قابل توجهی کمتر از کلرهگزیدین و هیپوکلریت سدیم بر روی انتروکوکوس فکالیس در کانال دندانی بود و نمی‌توان آن را جایگزین مناسبی برای شوینده‌های درمانی مصنوعی در حال استفاده در نظر گرفت.

زمینه و هدف: مولر سوم فک پایین شایع‌ترین دندان نهفته می‌باشد و ریخت شناسی صورتی- جمجمه‌ای و مؤلفه‌های صورتی می‌توانند پیش‌ بینی کننده مناسبی برای نهفتگی این دندان باشند. هدف از این پژوهش بررسی رابطه زاویه گونیال، شیب پلن فک پایین و ارتفاع راموس با نهفتگی مولر سوم فک پایین بود.
روش بررسی: این مطالعه توصیفی- تحلیلی و گذشته نگر با ارزیابی تصاویر لترال سفالومتری 172 بیمار در سال 1399 در شهر زاهدان انجام گرفت. وضعیت رویشی مولر سوم فک پایین به وسیله بررسی بالینی و با کمک تصاویر پانورامیک مشخص گردید و نمونه‌ها به چهار دسته تقسیم شدند: کاملاً رویش یافته (1)، نیمه نهفته (2)، کاملا نهفته (3) و نیمه تکامل یافته (4). سپس زاویه‌ی گونیال، شیب پلن فک پایین و ارتفاع راموس در لترال سفالومتری هر گروه اندازه گیری شد و داده‌های حاصل توسط آزمون‌های آماری کروسکال والیس و آنالیز واریانس آنوا مورد تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: در بین بیماران، 02/68% زن و 97/31% مرد بودند. مقدار متوسط زاویه گونیال در چهار گروه اختلاف معنی‌داری از لحاظ آماری با هم نداشت (05/0P>). در گروه چهارم میانگین شیب پلن فک پایین به طورمعنی‌داری بیشتر (74/29) و میانگین ارتفاع راموس به طورمعنی‌داری کمتر (mm 21/49) از سایر گروه‌ها بود.
نتیجه‌گیری: بر طبق آنالیز‌های انجام شده و نتایج به دست آمده، زاویه گونیال، شیب پلن فک پایین و ارتفاع راموس پیش بینی کننده‌های دقیقی برای تعیین احتمال نهفتگی مولر سوم فک پایین نمی‌باشند و نیاز به تحقیقات گسترده‌تر در این زمینه وجود دارد.

زمینه و هدف: با توجه به شیوع بیماری لثه در بالغین ایرانی و نقش آن بر سلامت عمومی و در نظر گرفتن نقش پزشکان، هدف از مطالعه حاضر، تعیین سطح دانش و نگرش پزشکان عمومی در رابطه با سلامت پریودنتال بود.
روش بررسی: مطالعه مقطعی در سال 1398 در شهر تهران انجام شد و پس از کسب رضایت آگاهانه، پرسشنامه روا و پایا در دوره باز آموزی حضوری در اختیار پزشکان قرار داده شد. داده‌ها در نرم افزار SPSS نسخه 26 وارد و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
یافته‌‌‌ها: مجموعاً 170 نفر (درصد پاسخگویی 95%) از شرکت کنندگان دوره، پاسخگو بودند. میانگین نمره دانش و نگرش به ترتیب 1/4 (حداکثر نمره قابل کسب 6) و 9/51 (حداکثر نمره قابل کسب 65) بود. سابقه کار درمانی (022/0P=) و مدت زمان پس از فارغ التحصیلی (007/0P=) با دانش شرکت کنندگان پیرامون بیماری‌های لثه ارتباط معنی‌دار مثبت داشت. همچنین جنس (012/0P=)، سابقه کار درمانی (002/0P=)، مدت زمان پس از فارغ التحصیلی (005/0P=) و محل کار درمانی (001/0P=) با نگرش آن‌ها پیرامون بیماری‌های لثه ارتباط داشتند. یافته‌ها نشان می‌دهد که زنان نگرش بهتری در رابطه با پیشگیری از بیماری لثه دارند.
نتیجه‌گیری: در مطالعه حاضر دانش پزشکان در توصیف لثه سالم و اولین نشانه بیماری لثه مناسب بود. همچنین نگرش آنان در مورد اهمیت ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان و تأثیر آن بر فعالیت‌های اجتماعی قابل قبول بود. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که ارائه اطلاعات مهم مرتبط دندانپزشکی به پزشکان در کوریکولوم آموزشی تأکید گردد.

زمینه و هدف: با توجه به نقش تنظیم‌ کنندگی ویتامین D3 در سیستم ایمنی، ممکن است این ویتامین امکان جلوگیری از ایجاد بیماری‌های خود ایمنی را از طریق تعدیل سیستم ایمنی داشته باشد، لذا این مطالعه با هدف مقایسه سطح سرمی ویتامین D3 در بیماران مبتلا به لیکن ‌پلان دهانی و افراد سالم انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه مورد- شاهدی، سطح ویتامین D3 سرمی80 نفر شامل40 بیمار مراجعه‌ کننده به دانشکده دندانپزشکی گیلان که مبتلا به لیکن‌پلان دهانی بودند و 40 فرد سالم مراجعه‌ کننده به آزمایشگاه جهت چکاپ روتین، پس از همسان ‌سازی سن و جنسیت، مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز نتایج به دست آمده بر اساس نوع متغیر، با استفاده از آزمون‌های t- مستقل (Independent t-test)، من ‌ویتنی
(Mann Whitney test)، آزمون کای‌اسکوئر (Chi-square test) و آزمون دقیق فیشر (Fisher exact test) و از طریق نرم افزار SPSS26 در سطح معنی‌داری 05/0 انجام پذیرفت.
یافته‌ها: در مطالعه 80 نفر، شامل 29 زن (5/72%) و 11 مرد (5/27%) در هر یک از دو گروه بیماران با میانگین سنی 12/12 ± 17/52 سال و افراد سالم با میانگین سنی 23/12 ± 10/52 سال شرکت نمودند. میانگین سطح سرمی ویتامین D3 در افراد گروه شاهد به طور معنی‌داری بیشتر از افراد گروه مورد بود (006/0P=). سطح سرمی ویتامین D3 با انواع مختلف لیکن‌ پلان دهانی، جنسیت، مدت زمان ابتلا و سن ارتباط آماری معنی‌داری نداشت.
نتیجه‌گیری: با توجه به کم‌تر بودن معنی‌دار میانگین سطح سرمی ویتامین D3 در افراد مبتلا به لیکن ‌پلان دهانی، ممکن است ویتامین D3 به‌عنوان مکمل در روند بهبود ضایعات بیماران مؤثر باشد.

زمینه و هدف: باند ناکافی بین فایبر پست و کانال ریشه دلیل اصلی شکست ترمیم است و آماده‌ سازی سطح فایبر پست استحکام باند را افزایش می‌دهد. به علاوه درباره روش ایده ‌آل آماده سازی، اختلاف ‌نظر وجود دارد. هدف این مطالعه، مقایسه اثر دو روش آماده سازی سطح فایبر پست، بر روی استحکام باند push-out بود.
روش بررسی: در این مطالعه تعداد 45 دندان انسیزور سالم، درمان ریشه شدند. پس از آماده‌ سازی فضای پست، بر اساس روش آماده ‌سازی سطح فایبر پست، به سه گروه 15 تایی تقسیم شدند. درگروه اول به عنوان گروه کنترل، هیچ آماده ‌سازی سطحی بر روی فایبر پست انجام نشد. درگروه دوم و سوم برای آماده‌ سازی سطحی به ترتیب از سند بلاست با ذرات Cojet sand و لیزر دیود nm 810 استفاده شد. سپس در تمامی کانال‌ها، فایبر پست با سمان رزینی سلف ‌ادهزیو، قرار داده شد. سپس ریشه‌ها به گونه‌ای برش داده شدند که از هر کدام سه قطعه به ضخامت 5/1 میلی‌ متر به دست آمد. در انتها برای هر نمونه، با ماشین تست یونیورسال استحکام باند push-out اندازه‌گیری شد. داده ها در نرم افزار  SPSS با تست ANOVA آنالیز شدند و حد معنی‌داری (05/0P<) بود.
یافته‌‌‌ها: میانگین استحکام باند در سه گروه‌ برحسب مگاپاسکال (MPa) به شرح زیر بود: گروه کنترل، 430/1±877/2، گروه سند بلاست 444/3±318/6 و لیزر890/1±224/4 اختلاف استحکام باند گروه سند بلاست با گروه کنترل معنی‌دار بود (001/0P<) ولی میانگین استحکام باند گروه لیزر با گروه کنترل تفاوت معنی‌دار نداشت (03/0P=).
نتیجه‌گیری: یافته‌های این مطالعه نشان داد برخلاف تابش لیزر دیود، استفاده از ذرات Cojet sand برای سند بلاست سطح فایبر پست، استحکام باند را بطور قابل ملاحظه‌ای افزایش داد.

زمینه و هدف: با پیشرفت تکنولوژی استفاده از روش‌های قدیمی تدریس جای خود را به روش‌های نوین و کارآمدتری از جمله پادکست داده‌اند تا علاوه بر صرفه جویی در وقت دانشجویان و اساتید، فرصت تعامل بیشتر این دو گروه با یکدیگر در کلاس درس داده شود. استفاده از پادکست مزایایی از جمله هزینه کمتر، امکان دوره مطالب، دانلود مطالب و فراگیری دروس از راه دور را دارد. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر پادکست بر یادگیری و میزان رضایت دانشجویان دندانپزشکی بود.
روش بررسی: این مطالعه که یک کارآزمایی آموزشی تصادفی شده یک ‌سو کور بود، دانشجویان به دو گروه کنترل و مداخله (توسط جدول اعداد تصادفی) شامل ۳۷ نفر در هر گروه تقسیم شدند. کلاس درس به صورت سنتی برای هر دو گروه در سه جلسه به صورت ترکیبی برگزار شد و فایل پادکست در اختیار گروه مداخله در پایان کلاس حضوری قرار گرفت. سپس آزمونی از هر دو گروه در جلسه دوم و جلسه سوم گرفته شد. سپس برگه‌ها تصحیح و نمره هرکدام از ۵ مشخص شد. نمره آزمون‌ها در گروه مداخله و کنترل با هم مقایسه شد و در آخر پرسشنامه‌ای جهت ارزیابی رضایت‌مندی آن‌ها در اختیارشان قرار داده شد. نمرات آزمون با آزمون تی مستقل آنالیز شد.
یافته‌‌‌ها: در این مطالعه تعداد74 نفر با میانگین سنی شرکت‌ کنندگان ۸۵/۰±۴۷/۲۲ بود و ۴۳ درصد از شرکت‌ کنندگان مذکر بودند. نمرات دو آزمون گرفته شده و از پنج نمره، در گروه مداخله ۱۰/۰±۸۶/۴ و در گروه کنترل و ۹۴/۰±۰۴/۴ بود و تفاوت آماری معنی‌داری به نفع گروه مداخله مشاهده شد (۰۲/۰=P). میانگین رضایت‌ مندی دانشجویان درخصوص این شیوه آموزشی ۴/۲۹ از ۵۰ بود. مداخله مورد بررسی پس از در نظر گرفتن اثر مخدوش کنندگی سن، تأثیری بر میانگین نمره پرسشنامه دانشجویان نداشته است (031/۰=P).
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های مطالعه حاضر، پادکست در میزان یادگیری ترکیبی دانشجویان مؤثر است و دانشجویان نسبت به این روش رضایت ‌مندی نسبتاً خوبی دارند. از نتایج این مطالعه می‌توان در بازخورد به کمیته‌های آموزشی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی استفاده کرد.

زمینه و هدف: دندانپزشکان با بیشترین خطر ابتلا در دوران پاندمی کوید مواجه بودند. تربیت دانشجویان توانمند اولین وظیفه دانشکده دندانپزشکی است، برای غلبه بر مشکلات ایجاد شده، ضروری است کاستی‌های آموزشی ایجاد شده شناخته شوند. هدف از این مطالعه تعیین دیدگاه دانشجویان دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران سال 1400-1399 در خصوص توانمندی‌های مورد انتظار کسب شده در مقطع بالینی دوره دندانپزشکی عمومی در دوران پاندمی کرونا بوده است تا در دوران پساکرونا بتوان در راستای جبران نقایص موجود برنامه ریزی‌های آموزشی لازم را انجام داد.
روش بررسی: این مطالعه مقطعی توصیفی در دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران سال 1399-1400، در ۳ مرحله طراحی چک لیست، روان سنجی (که توسط تیمی متشکل از 4 نفر از مسؤولین آموزشی دانشکده (شامل معاون آموزشی دانشکده، مدیر دفتر توسعه آموزش، کارشناس آموزش و کارشناس دفتر توسعه آموزش) و دو نفراز اعضای هیات علمی دانشکده دندانپزشکی و متخصص در حوزه آموزش پزشکی انجام شد) و نظر سنجی از دانشجویان سال‌های سوم، چهارم، پنجم و ششم دندانپزشکی عمومی در مورد واحد دندانپزشکی عمومی در مورد واحد‌های درسی پری- کلینیک/بالینی انجام شد. روایی محتوایی با استفاده از نظر متخصصان و پایایی با ضریب همبستگی درون خوشه‌ای (ICC) بررسی شد. سپس پرسشنامه‌های طراحی شده به صورت گوگل فرم و به روش سرشماری در اختیار کلیه دانشجویان دوره عمومی دندانپزشکی در مقطع بالینی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران قرار گرفت. در نهایت پس از جمع آوری داده‌ها، آنالیز اماری با استفاده از داده‌های توصیفی مانند میانگین و انحراف معیار ارایه شد و نتایج به مدیران گروه ارسال شد.
یافته‌ها: روایی محتوایی به صورت کیفی با استفاده از نظر متخصصان و پایایی با ضریب همبستگی درون خوشه‌ای (ICC) بالای بررسی شد که نشان دهنده روایی و پایایی مطلوب (بالای 79/0) بود. 122 دانشجو (نرخ پاسخ دهی: 53%) در مقطع بالینی فرم‌های مربوط به واحد‌های پیش- بالینی/بالینی گذرانده شده در دوران کوید را تکمیل کردند. دروس مبانی- پروتز-پارسیل، جراحی 1 و ترمیمی 3 بیشترین نیاز به آموزش بیشتر را داشته‌اند و مبانی - پروتز - پارسیل، جراحی 1 و جراحی 4 با وجود آموزش کافی، بیشترین نیاز به تمرین عملی را جهت کسب توانمندی لازم داشته اند.
نتیجه گیری: بر اساس نتایج این مطالعه دروسی که دانشجویان در آن‌ها نیاز به تمرین بیشتر احساس کردند در سطوح مختلفی از پری کلینک و کلینیک بودند، این موضوع مبین این است که شاید مشکل مواجهه با بیمار به دلیل کرونا تنها علت موجود نباشد. لذا ضمن برنامه ‌ریزی آموزشی جهت رفع نیاز دانشجویان شرکت کننده تکرار مطالعات مشابه در شرایط پسا کرونا هم ضروری به نظر می‌رسد. از سوی دیگر این روش برای نیاز سنجی آموزشی برای دوره‌های آموزش مداوم نیز می‌تواند کمک کننده باشد.

زمینه و هدف: برای موفقیت در درمان کانال ریشه، دندانپزشک باید از تنوع احتمالی کانال ریشه آگاهی داشته باشد و نه تنها آناتومی طبیعی پالپ بلکه انواع تغییرات احتمالی را نیز باید شناخت، بنابراین قبل از هر چیز باید با اشکال آناتومی احتمالی کانال ریشه دندان آشنا بود و با خارج نمودن کامل انساج ارگانیک موجود در پالپ تاجی و پالپ کانال ریشه شانس موفقیت درمان را بالا برد. لذا در این مطالعه بر آن شدیم تا به بررسی آناتومی داخلی کانال‌های ریشه در دندان‌های مولر دائمی فک بالا در شهرستان خوی بپردازیم.
روش بررسی: در این مطالعه آزمایشگاهی تعداد 100 عدد دندان کشیده شده مولر دائمی فک بالا از جمعیت انسانی شهر خوی در استان آذربایجان غربی جمع آوری شد. دندان‌ها پس از تهیه حفره، دکلسیفیکاسیون،
شفاف سازی و رنگ آمیزی با جوهر هندی مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات جمع آوری شده بر اساس طبقه بندی Vertucci، وارد نرم افزار SPSS23 گردید و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی بصورت تعداد و درصد در جدول و نمودار استفاده گردید.
یافته‌‌‌ها: بیشترین شکل مشاهده شده در ریشه مزیوباکال مولر اول بالا، تایپ IV به میزان 44%، در ریشه دیستوباکال تایپ I به میزان 92% و در ریشه پالاتال تایپ I به میزان 94% بود. همچنین در ریشه مزیوباکال مولر دوم، تایپ I به میزان 70%، در ریشه دیستوباکال تایپ I به میزان 94% و در ریشه پالاتال تایپ I به میزان %96 بود.
نتیجه گیری: ریشه مزیوباکال دندان مولر اول دارای بیشترین تنوع آناتومی داخلی بود. همچنین شایعترین تایپ Vertucci در ریشه مزیوباکال دندان مولر اول تایپ IV و در بقیه ریشه‌های دندان‌های مولر اول و دوم تایپ I بود.

زمینه و هدف: استحکام باند ترمیم مستقیم کامپوزیت به عاج تحت تأثیر پوسیدگی C‏aries Affected (Dentin) یک موضوع چالش برانگیز است. آماده سازی عاج با عامل آنتی باکتریال روشی برای ایجاد ترمیم چسببنده بادوام است. هدف از این مطالعه بررسی اثر کورکومین حساس به نور (Curcumin photosensitizer) بر استحکام باند ادهزیو یونیورسال به عاج تحت تأثیر پوسیدگی (CAD) بود.
روش بررسی: در این مطالعه تجربی- آزمایشگاهی، 44 دندان مولر انسانی پوسیده انتخاب شدند. پس از برداشتن مینا و عاج سطحی توسط اره خنک شده با آب، عاج پوسیده میان تاجی توسط محلول آشکار ساز پوسیدگی رنگ آمیزی گردید. عاج عفونی سبزرنگ و نرم حذف شد. عاج CAD و سخت و سالم اطراف باقی گذاشته شد. سپس سطح عاجی باقیمانده توسط کاغذ سیلیکون کارباید 600 گریت پالیش شد. نمونه‌ها به دو گروه (22n=) تقسیم شدند: گروه پیش درمانی عاج توسط کورکومین و گروه عدم پیش درمانی عاج توسط کورکومین (کنترل). هر گروه بر اساس روش استفاده از ادهزیو All-Bond Universal
(Bisco, USA) (روش اچ و شستشو، روش سلف اچ) به دو زیر گروه تقسیم شدند. پس از قرار دادن کامپوزیت Aelite All Purpose Body (Bisco, USA)، تمامی نمونه‌ها در دستگاه تست یونیورسال برای تست استحکام باند ریزبرشی (µSBS) قرار گرفتند. حالت شکست سطوح جدا شده زیر استریومیکروسکوپ ارزیابی شد. جهت تجزیه و تحلیل آماری از آنالیز ANOVA  دو طرفه استفاده شد.
یافته‌ها: بر اساس نتایج به دست آمده، مداخله در روش کاربرد ادهزیو و پیش درمانی سطحی با کورکومین تأثیر معنی‌ داری بر استحکام باند نداشت. همچنین تفاوت معنی داری در استحکام باند گروه کورکومین در هر دو حالت باادهزیو اچ و شستشو و سلف اچ (MPa 52/48±4/11SE= MPa, 56/27±3/11SE=) مشاهده نشد(847/0=P). در گروه بدون کورکومین نیز تفاوت معنی داری بین دو حالت مخثلف ادهزیو دیده نشد(187/0=P).
نتیجه گیری: نتایج به دست ‌آمده در مطالعه حاضر نشان داد که پیش درمانی عاج تحت تأثیر پوسیدگی با کورکومین حساس به نور وهمچنین، کاربرد یونیورسال ادهزیو با روش اچ وشستشو و یا سلف اچ هیچ تاثیری بر استحکام باند ریزبرشی ترمیم کامپوزیت به عاج ندارد.

زمینه و هدف: پوسیدگی دندان و بیماری پریودنتال از جمله شایع‌ترین بیماری‌های مزمن می‌باشند. کارکنان مراکز بهداشتی- درمانی به خصوص بهورزان به دلیل نقش گسترده خود در ارائه خدمات بهداشتی- درمانی اولیه می‌توانند نقش مهمی در پیشگیری از پوسیدگی دندان داشته باشند. هدف از تحقیق حاضر بررسی دیدگاه بهورزان شاغل در مراکز بهداشت شهرستان کردکوی در خصوص ارائه خدمات سلامت د‌هان و دندان بود.
روش بررسی: بحث گروهی بر روی نمونه در دسترس (convenient sample) از بهورزان شاغل در مراکز بهداشتی- درمانی شهرستان کرد کوی صورت گرفت. تعداد 26 بهورز با میانگین سابقه کار 13 سال در این مطالعه شرکت کردند. پس از اخذ رضایت آگا‌هانه بحث گروهی به صورت 2 گروه 7 نفره و 2 گروه 6 نفره درستاد به صورت حضوری و با رعایت پروتکل‌‌های بهداشتی انجام گرفت. دو محقق به عنوان تسهیل گر در بحث شرکت کردند. تعداد 5 سؤال در زمینه سلامت د‌هان و بهره مندی از خدمات دندانپزشکی طرح و بحث تا رسیدن به حد اشباع ادامه پیدا کرد. پس از انجام بحث گروهی، محتوای جلسات ضبط و پیاده گردید. در راستای انجام thematic analysis محتوای بحث توسط دو نفر به صورت مستقل دهی و سپسsub-theme  و theme استخراج و پس از تأیید نهایی گردید.
یافته‌‌ها: بیش از نیمی از شرکت کنندگان 34 سال و بیشتر سن داشتند. در خصوص چالش‌های مرتبط با مراقبت‌‌های دندانی در مراکز بهداشتی- درمانی، تم‌‌های اصلی عبارت بودند از: محدودیت امکانات، حجم کار، عدم شناخت بهورزان، عدم دسترسی، مسایل اقتصادی مرتبط با درمان دندانپزشکی. در خصوص چالش‌های مرتبط با پیشگیری تم‌‌های اصلی عبارت بودند از: آگاهی ناکافی بیماران، آگاهی محدود بهورزان در خصوص سلامت د‌هان و کمبود نیروی انسانی. پیشنهادات اصلی عبات بودند از تأکید بر نقش مدارس، تأکید بر نقش مادران وآموزش بیماران. همچنین اموزش‌های به روز بهورزان و چالش‌های مرتبط با آموزش بهداشت توسط بهورزان مورد تأکید قرار گرفت.
نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان می‌دهد که علیرغم نقش مهم بهورزان در ارائه خدمات منجر به ارتقا سلامت د‌هان در سطح جمعیتی، این نقش مغفول واقع شده و نیاز به توجه بیشتر دارد.

زمینه و هدف: استفاده از فیشورسیلانت یکی از مؤثرترین روش‌های پیشگیری از پوسیدگی پیت و فیشور می‌باشد. فلوراید به عنوان یک عامل ضد پوسیدگی شناخته شده به مواد مختلفی اضافه شده است. گرافن فلوئورینه (FG) به واسطه خصوصیات منحصر به فرد امروزه مورد توجه قرار گرفته است. خصوصیات ساختاری خاص فیلرهای گرافن، در کنار دارا بودن خواص آنتی باکتریال، با افزایش میزان رهایش و شارژ فلوراید و خنثی سازی pH اسیدی محیط، در بسیاری از درمان‌ها گزینه مناسبی است. این مطالعه به بررسی اثر افزودن نانوذرات گرافن فلوریده شده بر میزان رهایش فلوراید در فیشورسیلانت تجاری Fissurit می‌پردازد.
روش بررسی: در این مطالعه آزمایشگاهی، گرافن اکساید فلوئورینه (FGO) با رنگ سفید روشن تهیه شد. پس از سنتز با درصد‌های 0، 1، 2 و 4 به فیشور سیلانت (Fissurit) افزوده شد و آزاد سازی فلوراید در این ماده سنجیده شد و با فیشور سیلانت حاوی فلوراید (Fissurit) مقایسه گردید.
یافته‌‌‌ها: طبق نتایج به دست آمده مقدار فلوراید رها شده از گروه‌های با درصدهای مختلف FGO رابطه مستقیم با درصد FGO در آن‌ها دارد. همچنین در زمان‌های مختلف این میزان رهایش بین گروه‌های دارای FGO و گروه بدون FGO دارای تفاوت معنی ‌دار بود (001/0P<).
نتیجه‌گیری: افزودن FGO به فیشور سیلانت فلوئورینه سبب ایجاد ویژگی آزاد سازی فلوراید و امکان ریشارژ آن می‌شود. توان آزاد سازی فلوراید و ریشارژ آن در فیشور سیلانت داری FGO نسبت به فیشور سیلانت فلوراید دار بیشتر است، اما فلوراید آن با سرعت بیشتری تخلیه می‌شود.

زمینه و هدف: مالتیپل اسکلروزیس یک بیماری خود ایمنی است. تظاهرات دهانی در این بیماران شامل فلج یا اسپاسم عضلات صورت، اختلالات گیجگاهی فکی (TMJ)، نورالژی سه قلو، دیسفاژی یا دیس آرتری باشد. هدف مطالعه بررسی ویژگی‌های دردهای اروفیشیال در بیماران مبتلا به MS بود.
روش بررسی: مطالعه مقطعی حاضر بر روی 250 بیمار با تشخیص قطعی MS مراجعه کننده به انجمن MS ایران و مرکز تحقیقات MS  ایران انجام شد. بیماران در گروه سنی 17 تا 57 سال بودند که کاملا تصادفی انتخاب شدند. داده‌ها بر اساس دو چک لیست و معاینه بالینی به دست آمد. در نهایت برای بررسی مشکلات TMD از معیار DC/TMD استفاده گردید. سپس داده‌ها به وسیله نرم افزار SPSS نسخه 26 و به وسیله آنالیز آماریTest  Fisher’s  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: شیوع بیماری MS در زنان بیشتر بوده و میانگین سنی بیماران 37 سال و میانگین مدت زمان درگیری با بیماری MS در بین بیماران 8 سال بود. شایع‌ترین درد مربوط به درد تیر کشنده و شوک مانند با فراوانی 4/40 درصد و کمترین کیفیت مربوط به درد گنگ و منتشر با فراوانی 3/5 درصد بود. در کل 5/24 درصد از بیماران دارای دردهای صورتی- دهانی، دچار TMD بودند که در این مورد از معیار DC/TMD استفاده شد.
نتیجه گیری: اختلالات گیجگاهی فکی و دردهای تیر کشنده و شوک مانند معمولاً در تعدادی از بیماران مبتلا به MS مشاهده می‌شود در نتیجه دندانپزشکان باید از وجود این دردها در بیمار، تریگر درد و داروهای استفاده شده توسط بیماران، جهت ارائه خدمات درمانی و اجتناب از تداخلات دارویی آگاه باشند.

زمینه و هدف: از مهم‌ترین پیامد‌های رشد شتابان شهرنشینی در دهه‌های گذشته، نظام توزیع ناهمگون مراکز خدمات شهری به ویژه خدمات درمانی و تشدید نابرابری اجتماعی بوده است. بنابراین، هدف این طرح بررسی توزیع فضایی مراکز دندانپزشکی در شهر اصفهان از دیدگاه عدالت فضایی بود.
روش بررسی: این مطالعه به صورت مقطعی- تحلیلی در سال ۱۴۰۲ در شهر اصفهان انجام شد. داده‌های مورد نیاز در این طرح شامل داده جمعیت مناطق پانزده گانه شهر اصفهان، داده محدوده مناطق شهر اصفهان و مراکز دندانپزشکی شهر اصفهان وارد اکسل شدند. جمعیت مناطق از سالنامه آماری نفوس و مسکن به دست آمد. با مراجعه به سازمان نظام پزشکی اصفهان لیست دندانپزشکان شهر اصفهان و آدرس محل کار آن‌ها را گرفته و آدرس‌های موجود را یکی یکی در محیط گوگل ارث (Google Earth) وارد کرده و آن نقاط روی نقشه پیدا شد. با استفاده از نرم افزار Arcgis 10.8 بر اساس مفاهیم GIS (سیستم اطلاعات مکانی) به ارزیابی عدالت فضایی پرداخته است. در این تحقیق شاخص خود همبستگی موران برای بررسی نحوه توزیع مراکز دندانپزشکی به صورت تصادفی، پراکنده و یا خوشه‌ای و آنالیزهای لکه‌های داغ و شعاع همسایگی (مراکزی که در در محدوده این شعاع همسایگی باشد دسترسی و نزدیکی به مراکز بیشتر است‌) استفاده شد. میزان دسترسی جمعیت به مراکز دندانپزشکی با محاسبه نسبت بین جمعیت به فاصله هر بلوک آماری (parcel) از مراکز دندانپزشکی محاسبه و 3 دسته بندی (برخورداری کامل، نیمه برخوردار و فاقد برخورداری) انجام شد.
یافته‌ها: z-score محاسبه شده در شاخص موران در سطح معنی‌داری 01/0، بزرگ‌تر از 58/2 حاصل شد در نتیجه الگوی توزیع مراکز دندانپزشکی در شهر اصفهان به شکل خوشه‌ای می‌باشد. همچنین ضریب موران مورد محاسبه (‌076/0) بزرگ‌تر از مقدار ضریب مورد انتظار (‌000055/0-) بود، بنابراین الگوی توزیع مراکز دندانپزشکی به صورت خوشه‌ای تأیید شدکه از نظر عدالت فضایی مطلوب نیست. ضریب شعاع همسایگی نشان داد هرچه از مرکز شهر به سمت حاشیه شهر می‌رویم دسترسی‌ها به مراکز دندانپزشکی کمتر می‌شود. محاسبه دسترسی جمعیت به مراکز دندانپزشکی هم نشان داد که نواحی مرکز شهر برخوردارتر هستند. در حدود ۶۰% مناطق برخوردار محدود به سه منطقه شهرداری بودند و ۶۳% مساحت شهر در مناطق کم برخوردار قرار دارد.
نتیجه گیری: پراکنش مراکز دندانپزشکی در سطح شهر اصفهان از توزیع متعادلی برخوردار نبوده و بیشترین تمرکز متعلق به مناطق مرکزی شهر و نه مناطق پرجمعیت می‌باشد. این امر برنامه ریزی مناسب برای ایجاد مراکز دندانپزشکی در قسمت‌های محروم و پرجمعیت شهر را ضروری می‌سازد.

زمینه و هدف: استئواسکلروزیس ایدیوپاتیک رشد موضعی استخوان کورتیکال بدون علامت است و در رادیوگرافی پانورامیک به طور اتفاقی کشف می‌شود. هدف این مطالعه ارزیابی فراوانی استئواسکلروزیس ایدیوپاتیک و ویژگی‌های رادیوگرافیک آن در تصاویر پانورامیک بیمشاران مراجعه کننده به دانشکده دندانپزشکی اراک در سال 1402-1401 بود.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی 460 تصویر پانورامیک از بخش رادیولوژی دانشکده دندانپزشکی اراک به صورت رندوم انتخاب شدند، بررسی شد. اطلاعات دموگرافیک بیمار، فراوانی استئواسکلروزیس ایدیوپاتیک، محل و همچنین ارتباط آن با دندان‌های مجاور از نظر مجاورت با لامینا دورا و لیگامان پریودنتال و ویژگی‌های رادیوگرافیک از نظر سایز و مورفولوژی ارزیابی شد. داده‌ها به کمک نرم افزار SPSS24 مورد تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: تصاویر پانورامیک460 بیمار (266 مرد و 194 زن) با میانگین (انحراف معیار) سنی 12/38 (75/11) سال بود. فراوانی استئواسکلروزیس ایدیوپاتیک 1/6 درصد (28 تصویر) به دست آمد. 9/92 درصد ضایعات در فک پایین و 4/46 درصد آن‌ها در مجاورت دندان‌های پرمولر بودند. ضایعه در 3/39 درصد موارد در مجاورت با لیگامان پریودنتال و لامینادورای دندان بود و در 6/3 درصد با جابه جایی اندک دندان مجاور و
9/17 درصد با تحلیل ریشه دندان همراه بود. بر طبق نتایج، ارتباطی بین بروز این ضایعه با سن و جنسیت مشاهده نشد (05/0P>).
نتیجه گیری: فراوانی استئواسکلروزیس ایدیوپاتیک در بیماران مراجعه کننده به دانشکده دندانپزشکی اراک 1/ 6 درصد بود. بیشتر ضایعات در خلف فک پایین مشاهده شدند. مهم است که بتوان این ضایعه را از ضایعات رادیواپک فکی که نیاز به درمان دارند، افتراق داد.

زمینه و هدف: اتصال مستحکم بین براکت سرامیکی و روکش سرامیکی اهمیت زیادی در نتیجه درمان زیبایی دارد. هدف این مطالعه بررسی تأثیر گذر زمان بر استحکام باند برشی (Shear Bond Strength یا SBS) براکت‌های سرامیکی باند شده به زیرکونیا پس از آماده سازی سطحی توسط لیزر Nd:YAG (Neodymium-doped Yttrium Aluminum Garnet) یا سند بلاست با آلومینا بود.

روش بررسی: مطالعه آزمایشگاهی حاضر روی 24 بلوک زیرکونیا انجام شد و این بلوک‌ها جهت آماده سازی سطحی به طور تصادفی به 2 گروه تقسیم شدند و هر یک از گروه ها به زیر گروه های سه فاصله زمانی تقسیم بندی شدند. آماده سازی سطح با سند بلاست با آلومینا انجام شد: در زیر گروه SG1 (بلافاصله پس از سند بلاست)، SG2 (دو هفته پس از سند بلاست) و SG3 (سه ماه پس از سند بلاست). برای لیزر Nd:YAG (W5/1، Hz20، s10) با مود بدون تماس پالس کوتاه: در زیر گروه‌ LG4 (بلافاصله پس از لیزر)، LG5 (دو هفته پس از لیزر) و LG6 (سه ماه پس از لیزر). براکت‌های سرامیکی روی بلوک‌های زیرکونیا چسبانده شدند. SBS و شاخص باقیمانده چسب (adhesive remnant index یا ARI) بین گروه های مورد آزمایش ارزیابی و مقایسه گردید. داده ها به وسیله آزمون Mann Whitney تحلیل شدند.

یافته‌ها: تفاوت معنی‌ داری بین میانگین SBS در گروه‌ SG1 با گروه LG4 (430/0=P)، گروه SG2 با گروه LG5 (382/0=P) و گروه SG3 با گروه LG6 (326/0=P) وجود نداشت. گروه LG4 بالاترین SBS را نشان داد. پس از گذر زمان (دو هفته و سه ماه) گروه‌های لیزر SBS بالاتری را نشان دادند. تفاوت معنی داری در ARI بین گروه‌های SG1 و LG4 (220/0=P)،  SG2و LG5 (154/0=p) و SG3 و LG6 (527/0=P) وجود نداشت.
نتیجه گیری: بین دو گروه لیزر Nd:YAG و سند بلاست از نظر SBS  و ARI تفاوت معنی‌ داری با
گذر زمان دیده نشد. بنابراین می‌توان از لیزر Nd:YAG نیز در آماده سازی سطح روکش زیرکونیا برای باند به براکت های سرامیکی استفاده نمود.

زمینه و هدف: هوش هیجانی به دانشجویان دندانپزشکی کمک می‌کند تا در مدیریت استرس و برقراری ارتباط مؤثر با بیماران موفق‌تر باشند، در حالی که خودکارآمدی باعث تقویت اعتماد به نفس آن‌ها در انجام وظایف بالینی و یادگیری مهارت‌های حرفه‌ای می‌شود. ارتباط این دو عامل به بهبود عملکرد تحصیلی و حرفه‌ای آن‌ها منجر می‌شود. هدف این مطالعه بررسی رابطه بین هوش هیجانی، خودکارآمدی و موفقیت تحصیلی در میان دانشجویان دندانپزشکی بود.
روش بررسی: این مطالعه مقطعی شامل ۵۵ دانشجوی دانشکده دندانپزشکی شهید بهشتی (ایران) بود که به صورت نمونه در دسترس از ورودی‌های مختلف انتخاب شدند. برای اندازه گیری باور‌های خودکار آمدی تحصیلی از پرسشنامه Sherer استفاده شد که شامل 37 سؤال و امتیاز تئوریک 70-37 است. برای اندازه گیری میزان هوش هیجانی از پرسشنامه Bar-on که شامل 30 پرسش و امتیاز تئوریک 450-90 است، استفاده شد. اندازه گیری موفقیت تحصیلی با استفاده از معدل افراد انجام شده و همچنین جنس، سکونت در منزل یا خوابگاه، میزان تحصیلات والدین به عنوان متغییر‌های زمینه‌ای مورد استفاده قرار گرفت. داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی، آزمون‌های t و ضریب همبستگی Pearson تحلیل شدند.
یافته‌ها: از 55 دانشجوی شرکت کننده در این تحقیق شامل 30 خانم و 25 آقا، میانگین نمرات هوش هیجانی 85/84، خودکارآمدی 02/62 و معدل 42/16 به دست آمد. تفاوت معنی داری در نمرات هوش هیجانی بر اساس جنسیت و محل سکونت بین دانشجویان وجود داشت، به طوری که دانشجویان مرد نسبت دانشجویان زن و دانشجویان ساکن خوابگاه نسبت به دانشجویان ساکن در منزل شخصی (02/0P=) به طور متوسط نمرات بالاتری کسب کردند ولی در نمرات خودکارآمدی و معدل تفاوتی بین مردان و زنان نبود. همچنین دانشجویانی که سطح تحصیلات مادرشان بالاتر بود و آن‌هایی که ساکن منزل شخصی بودند، معدل بالاتری داشتند (03/0P<). هیچ ارتباط آماری معنی داری بین پیشرفت تحصیلی و هوش هیجانی و خودکارآمدی مشاهده نشد.
نتیجه گیری: یافته‌ها نشان می‌دهند که اگرچه هوش هیجانی و خودکارآمدی ممکن است به طور مستقیم بر موفقیت تحصیلی تأثیر نگذارند، عوامل دیگری مانند محیط زندگی و تحصیلات والدین می‌توانند نقش داشته باشند. درک این پویایی‌ها می‌تواند به اساتید کمک کند تا بر توسعه همه ‌جانبه دانشجویان تمرکز کنند و نه تنها مهارت‌های تحصیلی بلکه عوامل شخصی و اجتماعی که به عملکرد و سلامت دانشجویان کمک می‌کنند را مورد توجه قرار دهند.

زمینه و هدف: ثبات بلند مدت درمان و جلوگیری از بازگشت تغییرات دندان‌ها یکی از چالش‌های درمان ارتودنسی است که با استفاده بلند مدت از نگهدارنده محقق می‌شود. از آنجایی که خصوصیات فیزیکی مکانیکی نگهدارنده‌ها نقش اساسی در این مسأله دارد، مطالعه حاضر با هدف بررسی استحکام کششی، خمشی و خمش سه نوع نگهدارنده ثابت ارتودنسی انجام گرفت.
روش بررسی: در این مطالعه ازمایشگاهی نمونه‌های 8 میلی متری از سه نوع سیم ریتینر (12 نمونه از هر گروه) بر روی بلوک‌های پلی اتیلنی توسط چسب سیانوآکریلات مانت و توسط ماشین تست یونیورسال تحت نیرو فشاری قرار گرفتند. حداکثر استحکام خمشی و میزان خمش از روی نمودار تنش- کرنش ثبت شد. جهت بررسی استحکام کششی نمونه‌های مشابه تحت بار کششی قرار گرفتند. داده‌ها توسط آزمون آنالیز واریانس نرم افزار SPSS مورد مقایسه بین گروهی قرار گرفتند.
یافته‌ها: اختلاف آماری معنی داری بین استحکام خمشی (004/0=P)، خمش (001/0>P) و استحکام کششی (001/0>P) نگهدارنده‌های مورد بررسی مشاهده گردید. بیشترین و کمترین استحکام خمشی به ترتیب در سیم ریتینر Flat با میانگین (± انحراف معیار) 07/136±876/822 مگاپاسکال و Coaxial با میانگین (± انحراف معیار) 35/73±65/673 مگاپاسگال بود. بیشترین میزان خمش در سیم ریتینر Flat با میانگین (± انحراف معیار) 6/0±04/4 میلی متر دیده شد. اما استحکام کششی نگهدارنده Twisted با میانگین (± انحراف معیار) 46/83±7/699 مگاپاسکال بیشتر از دو نگهدارنده Flat و Coaxial بود.
نتیجه گیری: بهترین استحکام خمشی و خمش مربوط به سیم ریتینر Flat و بالاترین استحکام کششی برای سیم ریتینر Twisted ثبت شد. به طور کلی میزان استحکام خمشی، خمش و استحکام کششی در سیم‌های ریتنر 3 رشته‌ای Twisted و Flat به مراتب بهتر از سیم ریتینر 5 رشته‌ای Coaxial بود، که بالا بودن استحکام خمشی و استحکام کششی به ترتیب، به معنای مقاومت بیشتر سیم در برابر نیروهایی است که با غذاهای سفت‌تر و چسبناک‌تر تولید می‌شود.

زمینه و هدف: در این پژوهش ریزساختار، رفتار استحاله فازی، خواص مکانیکی و مقاومت به خستگی سه ابزار چرخشی نیکل- تیتانیومی مورد بررسی قرار گرفت. هدف اصلی این پژوهش یافتن اثر مؤلفه ریزساختاری بر عملکرد این ابزارها بود.
روش بررسی: سه ابزار چرخشی با نام‌های تجاری Denco،Edgeendo  و Eighteeth مورد مطالعه قرار گرفت. به ‌منظور ارزیابی ریزساختار و رفتار استحاله ابزارها از روش‌های متالوگرافی، پراش پرتو ایکس و کالریمتری روبشی افتراقی استفاده شد. از آزمون خمشی برای بررسی رفتار سوپرالاستیسیته و حافظه‌ داری و از ریزسختی سنجی جهت ارزیابی سختی نمونه‌ها بهره گرفته شد. همچنین رفتار خستگی چرخه‌ای در یک قالب حاوی کانال شبیه ‌سازی شده دندان مورد بررسی و توسط آنالیز آماری پارامتریک محاسبه شد. سطح شکست نمونه‌ها نیز توسط میکروسکوپ الکترونی روبشی مطالعه شد.
یافته‌ها: آنالیز کالریمتری روبشی افتراقی به همراه نتایج پراش پرتو ایکس گواه حضور درصد بالای فاز R در ابزار Edgeendo است. ابزارهای با کسر حجمی بالاتر فاز مارتنزیت سختی کمتر اما میزان حافظه داری و مقاومت به خستگی بهتری از خود نشان دادند. دو ابزار Denco و Edgeendo با کیفیت سطحی مطلوب‌تر و کسر حجمی بالاتر از فاز مارتنزیت در ریزساختار، مقاومت به خستگی چرخه‌ای بهتری نسبت به ابزار Eighteeth نشان دادند. در تمامی نتایج مقادیرP-value کمتر از ۰۵/۰ بود.
نتیجه گیری: ریزساختاری حاوی فازهای مارتنزیت و آستنیت به همراه دماهای استحاله و سختی مناسب آلیاژ نقش مهمی بر عمکرد ابزارهای چرخشی دارند. این تحقیق به انتخاب بهینه این ابزارها در درمان ریشه دندان کمک خواهد کرد و امکان دستیابی به نتایج بهتری در درمان‌ را فراهم می‌آورد.

زمینه و هدف: کیفیت خواب نقش بسزایی در عملکرد تحصیلی دانشجویان دندانپزشکی به ویژه در سال‌های بالینی دارد؛ شناسایی و درمان دانشجویان در معرض خطر اختلالات خواب باعث می‌شود که افت عملکرد تحصیلی کاهش یافته یا محدود شود. هدف از این مطالعه تعیین ارتباط کیفیت خواب با عملکرد آموزشی دانشجویان دندانپزشکی رفسنجان (ایران) بود.
روش بررسی: مطالعه حاضر، یک مطالعه مقطعی- توصیفی- تحلیلی بود که در بین تمامی دانشجویان دندانپزشکی رفسنجان انجام شد. این مطالعه به روش پرسشنامه به صورت آنلاین در سایت پرس ‌لاین برای تمامی دانشجویان دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان - ایران ارائه شد. پرسشنامه شامل اطلاعات دموگرافیک و شماره دانشجویی به همراه پرسشنامه استاندارد کیفیت خواب پیتزبرگ بود. پرسشنامه پیتزبرگ، کیفیت خواب را در بازه صفر تا ۲۱ بررسی می‌کند. لینک پرسشنامه از طریق تلگرام در دسترس دانشجویان قرار گرفت و معدل کل دانشجویان با استفاده از شماره دانشجویی از معاونت آموزش دانشگاه به دست آمد. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS26 تجزیه و تحلیل شدند. ابتدا داده‌ها با آزمون کولموگراف اسمیرونوف تحلیل شدند. نتایج این آزمون نشان داد که توزیع داده‌ها نرمال نمی‌باشد (05/0<P). با توجه به نرمال نبودن توزیع داده‌ها، از آزمون‌های غیرپارامتریک شامل کای اسکوئر، من-ویتنی، کروسکال والیس و اسپیرمن استفاده شد.
یافته‌ها: ۱۵۱ دانشجو در پرسشنامه شرکت داشتند که از این تعداد ۷۳ نفر مرد (۳/48%) و ۷۸ نفر زن (۷/51%) بودند. میانگین و انحراف معیار سنی افراد مورد مطالعه۳/۲ ± ۱۱/۲۲ سال بود. میانگین نمره کلی کیفیت خواب دانشجویان دندانپزشکی برابر با ۱۳/۸ بود که طبق پرسشنامه، دانشجویان، کیفیت خواب ضعیفی را تجربه می‌کنند. ۱/۸۶% دانشجویان، دارای کیفیت خواب ضعیف بودند. بررسی همبستگی کیفیت خواب با عملکرد تحصیلی نشان داد که بین آن‌ها ارتباط معنی‌ داری وجود ندارد. کیفیت خواب با جنسیت، تأهل، محل سکونت و سال ورودی ارتباط معنی‌ داری نداشت (۰۵/۰<P).
نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که اکثر دانشجویان دندانپزشکی رفسنجان، کیفیت خواب پایینی داشتند. با اینکه بین کیفیت خواب و عملکرد تحصیلی ارتباطی وجود نداشت اما توجـه بـه وضـعیت خواب این دانشجویان به منظور ارتقاء کیفیت خواب آن‌ها که عاملی مهم در ارتقاء سـلامت آن‌هاسـت از سـوی مـدیران و برنامـه ریـزان بهداشتی ضروری به نظر می‌رسد.