جستجو در مقالات منتشر شده



سیاوش ولی زاده، امید فتاحی ولیلایی، محمود هوشمند، زهرا واثق، علیرضا ولی زاده،
دوره ۳۱، شماره ۴ - ( ۱۱-۱۳۹۷ )
چکیده


زمینه و هدف: یکی از مهم‌ترین حوزه‌های دندانپزشکی، جراحی ایمپلنت‌های دندانی است. در این حوزه، دندانپزشکی در استفاده از تجهیزات دیجیتال و نرم‌ افزارها در مقایسه با سایر حوزه‌های پزشکی در سال‌های اخیر توسعه قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده است. راهنمای جراحی به جراح کمک می‌کند تا جراحی کاشت ایمپلنت را دقیق‌تر، مطمئن‌تر، ساده‌تر و در زمان کوتاه‌تری انجام دهد. فرایند تولید این راهنماها کاملاً دیجیتال و به دلیل استفاده از تعداد زیادی از نرم‌ افزارها، تجهیزات و پروتکل‌ها، تا حدی پیچیده است. برای کارایی بیشتر، تمامی مشارکت کننده‌ها در گردش کار باید از تمامی مراحل و الزامات جهت تولید راهنمای جراحی آگاهی داشته باشند. ااین مقاله با هدف بررسی فرایند تولید راهنمای جراحی به طور جامع انجام گرفت.
روش بررسی: این مقاله مروری با استناد به مقالات موجود در پایگاه‌ اطلاعاتی  Google Scholer  و PupMed با جست و جوی کلید واژه‌های Surgical Guide, Guided surgery, digital dentistry, dental CAD/CAM, Additive manufacturing, انجام شد. بیش از ۹۰ درصد از منابع مورد استفاده بعد از سال ۲۰۱۰ میلادی انتشار یافته و به زبان انگلیسی هستند.
نتیجه گیری: امروزه دندانپزشکی از راهکارهای دیجیتال زیادی برای انجام گردش کارهای روزمره استفاده می‌نماید که اکثر این راهکارها توسط مهندسان در حوزه‌های مختلف توسعه داده شده‌اند. بنابراین اطلاع از آن‌ها برای دندانپزشکان، جراحان، کلینیک‌ها، تکنسین‌های لابراتواری و سایر ذی‌نفعان جهت مشارکت و تعامل بهتر، ضروری است. در این میان پیشرفت‌ها در جراحی ایمپلنت دندانی قابل ملاحظه بوده است و بیماران از درمان بهتر که ناراحتی های کمتری خواهد داشت سود می برند. علاوه بر این، دندانپزشکان نیز به دلیل اطلاع از تمامی شرایط، قبل از انجام جراحی، با جراحی دقیق‌تر و ساده‌تری مواجه خواهند بود. بنابراین آگاهی از تمامی مراحل فرایند تولید لازم و ضروری است.
 

معصومه حسنی طباطبایی، سیده نفیسه مومنی،
دوره ۳۲، شماره ۱ - ( ۴-۱۳۹۸ )
چکیده


علیرضا پرهیز، فروغ فدوی، سیاوش جعفری سمنانی،
دوره ۳۲، شماره ۱ - ( ۴-۱۳۹۸ )
چکیده


زمینه و هدف: هدف از این مطالعه ارزیابی و مقایسه نتایج حاصل از جایگذاری ایمپلنت‌های کوتاه (طول کم تر از ۸ میلی متر) برای اجتناب از انجام sinus lift و جایگذاری ایمپلنت‌های با طول استاندارد (۱۰ تا ۱۲ میلی متر) برای بازسازی ناحیه خلف ماگزیلای آتروفیک، بود.
روش بررسی: در این کار آزمایی بالینی آینده نگر ۲۶ بیمار که میزان ریج باقیمانده آن‌ها در ناحیه خلف ماگزیلا ۶ تا ۷ میلی متر بود انتخاب شده و به صورت تصادفی به دو گروه ۱۳ نفره تقسیم شدند. برای گروه آزمایشی ایمپلنت‌های با طول کوتاه بدون جراحی سینوس لیفت قرار داده شد در حالی که بیماران گروه کنترل ایمپلنت‌های با طول استاندارد را پس از انجام بازسازی کف سینوس ماگزیلا دریافت کردند. میزان استخوان از دست رفته پس از ۱ تا ۲سال پس از loading ایمپلنت‌ها با استفاده از رادیوگرافی‌ها در دو گروه آزمایشی و کنترل ارزیابی و با استفاده از آزمون chi_square مورد قیاس و ارزیابی آماری قرار گرفتند.
یافته‌ها: پس از یک سال ۲ بیمار (۴/۱۵%) در گروه آزمایشی و ۱ بیمار از گروه شاهد (۷/۷%) تحلیل استحوان داشتند (۰/۵P=). پس از ۲ سال ۴ بیمار از گروه آزمایشی (۸/۳۰%) و ۲ بیمار از گروه کنترل (۴/۱۵%) تحلیل استخوان داشتند (۰/۴P=).
نتیجه‌گیری: ۲ سال پس از بارگذاری ایمپلنت‌ها میزان استخوان از دست رفته به طور معنی‌داری متفاوت نبود و بر اساس نتایج این مطالعه به نظر می‌رسد که ایمپلنت‌های با طول کوتاه جایگزین مناسبی برای درمان جراحی سینوس لیفت و جایگذاری ایمپلنت‌های با طول استاندارد می‌باشد.

 

پونه محمودی، کیومرث امینی، پرویز امینی،
دوره ۳۲، شماره ۱ - ( ۴-۱۳۹۸ )
چکیده


زمینه و هدف: کاندیدا، پاتوژن فرصت طلبی است که در افراد با سیستم نقص ایمنی و تضعیف شده ایجاد بیماری می‌کند. بیماری‌های پریودنتال، حالت التهابی و مخرب کمپلکس دندانی- لثه‌ای است که رشد بیوفیلم ناشی از گونه‌های کاندیدا گلابراتا، پاراپسیلوزیس و تروپیکالیس نسبت به کاندیدا آلبیکنس در آن کمتر است. جلبک قهوه‌ای سارگاسوم به علت داشتن منشاء طبیعی نسبت به داروهای شیمیایی سازگاری بیشتری باانسان دارد و عوارض جانبی کمتری ایجاد می‌کند. هدف مطالعه حاضر بررسی مولکولی گونه‌های کاندیدا جدا شده از عفونت‌های پریودنتال و تأثیر عصاره جلبک قهوه‌ای Sargassum glaucescens بر بیان ژن تشکیل دهنده بیوفیلم با روش Real-Time-PCR بود.
روش بررسی: نمونه‌های دهانی عفونت پریودنتال از بیماران مراجعه کننده جمع آوری شد. جهت ایزولاسیون گونه‌های کاندیدا از نمونه‌ها روی محیط سابورو دکستروز آگار حاوی کلرامفنیکل (SDAc) کشت شد. از کلنی‌های رشد یافته با روش کیت و پرل شیشه‌ای استخراجDNA  انجام شد. کلنی‌های رشد یافته با پرایمرهای اختصاصی به روش PCR-RFLP شناسایی گردید. به منظور شناسایی بیان ژن‌های als در ایزوله‌های کاندیدا استخراج RNA با روش فنل- کلروفرم و پرل شیشه‌ای و برای ارزیابی تأثیر عصاره سارگاسوم گلسیسنس از دستورالعمل CLSI-M۲۷-A۲ استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج حاصل نشان داد که میزان بیان ژن als در عفونت پریودنتال در سنین مختلف نسبت به سایر ژن‌ها بیشتر است. نقش دیگر  alsدر تشکیل بیوفیلم کاندیدا آلبیکنس است. حداقل غلظت مهارکنندگی رشد قارچ توسط عصاره جلبک ۲۵۶ میکروگرم بر میلی لیتر بود. سارگاسوم گلوسنس حدود ۶۲% بیان ژن als را در نمونه‌های مورد بررسی کاهش داد.
نتیجه‌گیری: سارگاسوم گلوسنس دارای ویژگی‌های خاص فارماکولوژیک و اثرات ضد قارچی و ضد میکروبی قابل توجهی است. بررسی نتایج با روش
Real Time PCR نشان داد که بیان ژن als در ایزوله‌های تحت مطالعه تیمار شده با عصاره جلبک سارگاسوم نسبت به ایزوله‌های تیمار نشده پایین‌تر بوده و نشان دهنده نقش مثبت عصاره در کاهش بیان ژن مولد بیوفیلم در ایزوله‌ها بود.
 

مرضیه علی خاصی، نرگس عامری، حکیمه سیادت، احمدرضا شمشیری، محمدرضا نجاتی،
دوره ۳۲، شماره ۱ - ( ۴-۱۳۹۸ )
چکیده


زمینه و هدف: خطاهایی که در هر یک از مراحل ساخت فریم ورک زیرکونیایی ایجاد می‌شود، ممکن است باعث از بین رفتن تطابق رستوریشن نهایی گردد. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات ابعادی فریم ورک‌های زیرکونیایی بریج سه واحدی متکی بر ایمپلنت، در طی مراحل مختلف ساخت توسط سیستمCAD/CAM ، Zirkonzahn بود.
روش بررسی: مدل اصلی با مانت کردن دو اباتمنت ایمپلنتی به عنوان پایه‌های بریج سه واحدی (کانین تا پره مولر دوم ماگزیلا) ساخته شد. توسط اسکنر سیستمZirkonzahn ، مدل اصلی ۱۲ بار اسکن شده و ۱۲ فریم ورک در اندازه مدل اصلی تراشیده شد (نمونه‌های تراش) و ۱۲ فریم ورک با احتساب میزان انقباض در ابعاد بزرگتر تراشیده و سپس سینتر شد تا به ابعاد مدل اصلی برسد (نمونه‌های سینتر). ابعاد مدل اصلی و فریم ورک‌های مرحله تراش و سینتر در مناطق مشخصی توسط دستگاه VMS (Video Measuring System) اندازه‌گیری شد. همچنین این ابعاد در داده‌های اسکن توسط نرم افزار CATIA
اندازه‌گیری شد. اختلاف ابعاد در هر یک از مراحل ساخت نسبت به مدل اصلی محاسبه شد. تأثیر دو فاکتور (مرحله ساخت و اندازه اباتمنت) بر میزان تغییرات ابعادی فریم ورک‌ها توسط Two-Way ANOVA ارزیابی شد. در صورت وجود Interaction بین فاکتورها، از Paired t test (اباتمنت) و Repeated measures ANOVA (مراحل) استفاده شد. حد معنی‌داری آماری ۰/۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: طبق نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر، در تمام ابعاد، تغییرات در مرحله تراش بیشتر از دو مرحله دیگر بوده است. همچنین در تمام مراحل، تغییرات ارتفاع پره مولر نسبت به کانین بیشتر بود (۰/۰۰۱>P).
نتیجه‌‌گیری: با وجود محدودیت‌های این مطالعه به نظر می‌رسد، مراحل ساخت و نیز اندازه اباتمنت بر میزان تغییرات ابعادی فریم ورک‌های زیرکونیایی تأثیرگذار می‌باشند.
 

فاطمه انصافی، تبسم هوشمند، مریم پیرمرادیان،
دوره ۳۲، شماره ۱ - ( ۴-۱۳۹۸ )
چکیده


زمینه و هدف: امروزه رزین کامپوزیت‌ها یکی از رایج ترین مواد مورد استفاده در دندانپزشکی ترمیمی است. این در حالی است که شکست در ترمیم‌های رزینی نیز به دلیل ماهیت شیمیایی و استعداد بالایش به وقوع پوسیدگی ثانویه نیز بسیار رایج است. با توجه به رویکردهای محافظه‌ کارانه در دندانپزشکی، طرح درمان‌های اصلاحی بیش از انواعی که مبتنی بر تعویض کامل ترمیم‌های آسیب دیده هستند، مورد توجه قرار دارند. هدف از مطالعه حاضر مقایسه متدهای آماده سازی سطحی مختلف بر روی سطوح کامپوزیتی، برای نیل به بالاترین استحکام باند بین کامپوزیت‌های قدیمی و جدید بعد از فرآیند پیر سازی بود.
روش بررسی: چهارگروه آزمایشی در این مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفتند. در ابتدا استوانه کامپوزیتی با قطر ۶ وارتفاع ۵ میلی متر با استفاده از یک کامپوزیت میکرو‌هیبرید به روش Incremental آماده شدند. نمونه‌ها پس از نگهداری به مدت ۶ ماه در آب مقطر، در دمای ۳۷ درجه سانتی گراد تحت ۴ نوع آماده ‌سازی سطحی مختلف قرارگرفتند. سطح همه نمونه‌ها با استفاده از فرز الماسی خشن سازی شده و پس از اچینگ با اسید فسفریک، با ترکیبات زیر مورد آماده سازی سطحی قرار گرفتند. گروه ۱: Composite primer شرکت GC. گروه ۲: باندیگ یونیورسال حاوی سایلن شرکت Kuraray گروه ۳: سیستم باندینگ Self-etching (SE bond) از شرکت Kuraray گروه ۴: سایلن شرکت Ivoclar Vivadent به همراه باندینگ هیدروفوب (بطری دوم سیستم باندینگ SE bond) از شرکت Kuraray. گروه ۵: گروه کترل بدون آماده سازی سطحی. سپس مجددا به روش Incremental، ۵ میلی متر کامپوزیت مشابه کامپوزیت اولیه (تنها با رنگ متفاوت) بر روی سطح نمونه‌ها قرار داده شد و پس از برش و تحت ۳۰۰۰ دور ترموسایکل، ارزیابی استحکام باند ریزکششی در Universal testing machine انجام گرفت. نمونه‌ها پس از شکست با استفاده از استریومیکروسکوپ بررسی شدند. داده‌ها به روش آنالیز واریانس یکطرفه و آزمون Tukey مورد ارزیابی آماری قرار گرفتند.
یافته‌ها: بیشترین مقدار عددی استحکام باند ریزکششی در گروهی که در آن از ماده باندینگ SE bond و سایلن جهت آماده سازی نمونه‌ها استفاده شده بود و کمترین در گروهی که در آن ماده باندینگ یونیورسال مورد استفاده قرار گرفته بود، مشاهده شد که با هم تفاوت معنی‌دار داشت (۰۲/۰=P). تمام نمونه‌ها در همه گروه‌ها دچار شکست کوهزیو شدند و درصد شکست در کامپوزیت‌های قدیمی و جدید تفاوت محسوسی با یکدیگر نداشت (۰/۶۹=P).
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به دست آمده همه روش های آماده سازی سطحی مورد استفاده در این مطالعه برای تأمین یک باند با کیفیت به رزین کامپوزیت‌های قدیمی می‌تواند مناسب باشد و استحکام باند ریزکششی میان کامپوزیت‌های قدیمی و جدید بیشتر از استحکام کوهزیو کامپوزیت‌ها بود. با این حال میزان عددی استحکام باند گروه باندینگ یونیورسال ازگروه سایلن به همراه باندینگ هیدروفوب به طور معنی‌داری پایین‌تر بود.

 

عبدالرحیم داوری، علیرضا دانش کاظمی، فرناز فراهت، فاطمه کوهستانی،
دوره ۳۲، شماره ۱ - ( ۴-۱۳۹۸ )
چکیده


زمینه و هدف: علیرغم افزایش تقاضای ترمیم‌های هم رنگ دندان مانند کامپوزیت، ایجاد باند با ثبات کامپوزیت با عاج همچنان چالشی در دندانپزشکی می‌باشد. فعال شدن پروتئازهای عاجی از دلایل از دست رفتن باند می‌باشد. هدف این مطالعه تعیین بهترین ماده پیش درمانی عاج پس از اسید اچ جهت مهار آنزیم‌های ماتریکس متالوپروتئیناز جهت افزایش ثبات باند رزین عاج بود.
روش‌بررسی: پس از جمع آوری ۲۴ مولر سوم بدون پوسیدگی، از عاج زیر DEJ استفاده شد. پس از اسید اچ دو نوع ماده شامل کلرهگزیدین ۲% (CHX)، کربودی ایمید ۳/۰ مول(EDC)  به مدت ۶۰ ثانیه و آب (گروه کنترل) به کار رفت. سپس در تمام نمونه‌ها از باندینگ  Single bondاستفاده و با کامپوزیت XT Filtek Z۲۵۰ ترمیم شدند. تعداد ۴۸ نمونه برش عاجی از دندان‌ها حاصل و نمونه‌ها به سه گروه CHX و  EDCو کنترل که هر گروه به دو زیر گروه ۸n= (جمعاً ۶ گروه) تقسیم شدند. نیمی از نمونه‌ها فوراً و نیمی پس از ۶ ماه، تحت تست استحکام باند ریزکششی قرار گرفتند. سپس نمونه‌ها زیر استریومیکروسکوپ و میکروسکوپ الکترونی ارزیابی شدند. آنالیز آماری با استفاده از نرم افزار SPSS۲۳ و آزمون‌های تحلیل واریانس دو طرفه و مقایسه‌های چندگانه توکی و T زوجی انجام شد و ۰۵/۰>P به عنوان سطح معنی‌داری در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: میانگین استحکام باند کششی فوری گروه‌ها (CHX-EDC - کنترل) تفاوت آماری معنی‌داری نداشت (۹۷/۰P=). میانگین استحکام باند کششی پس از ۶ ماه CHX و  EDCتفاوت معنی‌داری با کنترل داشتند (۰/۰۰۱P≤). در مقایسه استحکام باند فوری و پس از ۶ ماه تنها در گروه EDC استحکام باند فوری و پس از ۶ ماه تفاوت معنی‌داری نداشت (۰/۶۴P=).
نتیجه‌گیری: محلول‌های CHX و EDC تآثیری بر استحکام باند فوری نداشتند. در CHX پس از ۶ ماه کاهش استحکام باند مشاهده شد. اما EDC باعث ثبات استحکام باند پس از ۶ ماه شد.
 

رکسانا صادق عمل نیک رفتار، مریم رضایی دستجردی، همت قلی نیا، بابک عموییان،
دوره ۳۲، شماره ۱ - ( ۴-۱۳۹۸ )
چکیده


زمینه و هدف: پروتز پارسیل متحرک (RPD) روش درمانی متداولی برای بازسازی بیمارانی با بی‌دندانی پارسیل است، در حالی که RPD می‌تواند زمینه ساز مشکلات پریودنتالی شود. هدف از این پژوهش، بررسی اثر RPD‌های ساخته شده در دانشکده دندانپزشکی بابل بر وضعیت پریودنتال دندان‌های پایه و غیر پایه بود.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی،٧٠ بیمار که کاندیدای دریافت RPD بودند بر اساس کلاس بندی کندی به چهار گروه تقسیم شدند. پارامترهای پریودنتالی شامل شاخص پلاک دندانی (PI)، شاخص جرم دندانی (CI)، عرض لثه کراتینیزه، خونریزی هنگام پروب کردن (BOP)، عمق پاکت پریودنتال (PPD)، تحرک دندان (TM) و تحلیل لثه برای دندان‌های پایه و غیر پایه در قبل از تحویل پروتز و ۱، ٣، ۶ ماه بعد اندازه‌گیری شدند. این پارامتر‌ها با استفاده از آزمون‌های آماری من ویتنی، تی تست مستقل، کوواریانس و کای اسکوار مورد بررسی قرار گرفتند.
یافته‌ها: در کلاس یک میانگین عرض لثه کراتینیزه (۰/۰۰۱P<)، PPD (۰/۰۰۲=P) و BOP (۰/۰۰۱P<) بین دندان‌های پایه و غیر پایه بعد از یک ماه اختلاف آماری معنی‌داری وجود داشت. بعد از سه ماه تفاوت معنی‌داری در PI (۰/۰۱=P)، عرض لثه کراتینیزه (۰/۰۰۱P<)،BOP  (۰/۰۰۱P<) و PPD (۰/۰۰۱P<) مشاهده شد. شش ماه بعد فقط پارامترهای PI، CI،  TMاز لحاظ آماری تفاوت معنی‌داری نشان ندادند. در کلاس دو میانگین PI (۰/۰۰۲=P) و عرض لثه کراتینیزه (۰/۰۰۱P<) بعد از یک ماه، عرض لثه کراتینیزه (۰/۰۰۱P<)، BOP (۰/۰۳=P)، PPD (۰/۰۵=P) و  TM(۰/۰۳=P) بعد از سه ماه، عرض لثه کراتینیزه (۰/۰۰۱P<)، PI (۰/۰۴=P)، BOP (۰/۰۰۱P<) و TM (۰/۰۳=P) در شش ماه بعد تفاوت معنی‌داری نشان دادند. در کلاس سه فقط تحلیل لثه در ١ و ٣ ماه بعد تفاوت معنی‌داری نشان نداد. پارامترهای عرض لثه کراتینیزه (۰/۰۰۱P<)،PI  (۰/۰۰۱=P)، BOP  (۰/۰۰۱P<) و TM (۰/۰۳=P) بعد از شش ماه تفاوت معنی‌داری نشان دادند.
نتیجه گیری: این بررسی نشان داد که RPD بر وضعیت پریودنتال دندان‌های پایه و غیر پایه تأثیر گذار است که می‌توان با طراحی دقیق‌تر پروتز، پیگیری‌های دوره‌ای پریودنتال و بهداشت دهان خوب این اثرات را کاهش داد.
 

سمیه عظیمی کنگرشاهی، سید جواد قاضی میرسعید، زهرا گنجی پور،
دوره ۳۲، شماره ۱ - ( ۴-۱۳۹۸ )
چکیده


زمینه و هدف: ظهور وب اجتماعی و تأثیر گذاری که در ارتباطات افراد و فعالیت‌های علمی جوامع مختلف داشت، باعث ایجاد ارتباطات جدی پژوهشی بین محققان شد. این مسئله که پژوهشگران ایرانی تا چه اندازه خود را با فناوری‌های جدید به روز نگه می‌دارند و از آن‌ها جهت تعامل بر سر مسائل علمی بهره می‌گیرند، چالشی است که با توجه به تغییرات در دنیای رقومی همواره مطرح می‌شود. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی میزان تولیدات علمی دندانپزشکی دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران در شبکه‌های ResearchGate و Mendeley با استفاده از پایگاه استنادی Scopus در فاصله سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ بود.
روش بررسی: جامعه پژوهش شامل کلیه مقالات علمی حوزه دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌باشد که در طی سال‌های مذکور در پایگاه Scopus نمایه شده‌اند. در نهایت نتایج با استفاده از آمار توصیفی در قالب نمودار و جداول ارائه گردید.
یافته‌ها: در این مطالعه مشخص شد تولیدات علمی نمایه شده محققان دانشگاه علوم پزشکی تهران طی سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ رو به افزایش بوده است. همچنین مشخص گردید میزان پوشش مقالات حوزه دندانپزشکی منتشر شده توسط محققان دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران در پایگاه استنادی Scopus طی سال‌های مذکور توسط هر دو شبکه Mendeley و ResearchGate در حد مطلوبی قرار دارد. به علاوه تعداد دفعات استناد به مقالات محققان دانشگاه علوم پزشکی تهران در شبکه ResearchGate در حوزه دندانپزشکی در طی سال‌های مورد بررسی بیشتر از شبکه Mendeley بوده است.
نتیجه‌گیری: با استناد به نتایج این مطالعه می‌توان اینگونه نتیجه‌گیری کرد که عملکرد محققان دانشگاه علوم پزشکی تهران در حوزه دهان و دندان و میزان پوشش مقالات آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی ResearchGate و Mendeley در حد بالایی قرار دارد.
 

فاطمه شاهسواری، مریم جولهر، محمد جواد خرازی فرد، شاهرخ عرفان منش،
دوره ۳۲، شماره ۱ - ( ۴-۱۳۹۸ )
چکیده


زمینه و هدف: استفاده از کامپیوتر و اینترنت در جامعه مدرن و دیجیتالی امروزه یک ابزار کارآمد برای به روز شدن و حذف شکاف اطلاعاتی است. هدف این مطالعه، بررسی استفاده از کامپیوتر و اینترنت در میان دانشجویان دندانپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران در سال ۱۳۹۵ بود.
روش بررسی: این مطالعه توصیفی جهت بررسی میزان دسترسی و بهره گیری از کامپیوتر و اینترنت در دانشجویان دندانپزشکی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته بر روی ۴۰۱ دانشجوی دندان پزشکی انجام شد. روایی و اعتبار پرسشنامه بررسی و تأیید شد (کاپا=۸۲/۰). داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS۲۲ و آنالیز رگرسیون لجستیک و آمار توصیفی بررسی گردید.
یافته‌ها: در این مطالعه بیش از (۹۵%) دانشجویان به کامپیوتر و اینترنت دسترسی داشتند. مهارت استفاده از کامپیوتر در (۶/۴۵%) دانشجویان پایه‌ای بود. عمده‌ترین کاربرد کامپیوتر، استفاده از اینترنت بود و تنها (۲/۱۳%) دانشجویان از برنامه‌های Microsoft Office استفاده می‌کردند (۹/۳۴%). دانشجویان به صورت ماهانه و (۴/۲۹%) هفتگی از اینترنت برای مطالعه مباحث دندانپزشکی استفاده می‌کردند. تنها (۷/۹%) از دانشجویان در کارگاه‌های آموزشی در رابطه با نحوه جستجو، شرکت کرده بودند. بیشترین محدودیت در استفاده از اینترنت محدودیت سرعت بود. ارتباط مثبت و معنی‌داری بین وضعیت سکونت افراد (۰۰۱/۰P<)، وضعیت اقتصادی (۰/۰۵=P)، ترم تحصیلی (۰/۰۳۸=P) و استفاده از کامپیوتر و اینترنت (چه به لحاظ دسترسی بیشتر و چه به لحاظ استفاده جهت بهبود اطلاعات و دانش خود) مشاهده شد.
بحث و نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌ها، سطح اقتصادی بالاتر، ترم تحصیلی بالاتر و مالکیت ملک شخصی، دسترسی بهتر و استفاده بهینه از کامپیوتر و اینترنت را فراهم می‌آورد. گرچه پیشنهاد می‌گردد در برنامه‌های آموزشی تمرکز بیشتری بر روی آموزش مهارت‌های کامپیوتری در میان دانشجویان باشد.
 

پروین عالمی، بهنام بوالهری، سهیل نیاورزی، مریم رضازاده سفیده،
دوره ۳۲، شماره ۲ - ( ۷-۱۳۹۸ )
چکیده

مدیریت تحلیل داخلی ریشه یک چالش برای اندودانتیست‌ها می‌باشد که در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به تخریب بافت‌های سخت مجاور دندان گردد. با این وجود، اغلب روش‌های پرکردن کانال معمول، بدون در نظر گرفتن بهترین روش برای حل این مشکل، مورد استفاده قرار می‌گیرد. .این مطالعه شامل ارائه موردی از یک تحلیل داخلی ریشه با پریودنتیت اپیکال ریشه  دندان ۱۲، در یک خانم ۳۱ ساله است که تاریخچه‌ای از آماده سازی روکش در این ناحیه را دارد که با سیلربا بیس (Endoseal) MTA و گوتا پرکا درمان شده است. فالوآپ ۱۲ ماهه این بیمار انجام شد، که طی آن بیمار بدون علائم بالینی و رادیوگرافیکی بوده و ترمیم ضایعه استخوان در آن رخ داده بود.

حسینعلی ماهگلی، حبیب حاج میرآقا، سعید نوکار، یوسف جعفریان،
دوره ۳۲، شماره ۲ - ( ۷-۱۳۹۸ )
چکیده

زمینه و هدف: اختلاف در شکل و اندازه آچارهای دستی در سیستم‌های مختلف، تورک اعمال شده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تحقیق حاضر با هدف بررسی مقایسه‌ای مقادیر تورک ناشی از آچارهای دستی بلند و کوتاه در سه سیستم مختلف ایمپلنت شامل ITI، Implantium و Nobel Biocare انجام شد.
روش بررسی: در این تحقیق آزمایشگاهی، ۵ دندانپزشک ماهر با حداقل ۵ سال سابقه کار کلینیکی ایمپلنت، با استفاده از آچارهای دستی بلند و کوتاه، حداکثر نیروی بسته شدن را اعمال نموده و مقادیر تورک با استفاده از تورک‌ متر دیجیتال اندازه‌گیری شد. اعمال نیروی تورک به تعداد ۳ بار و با فاصله زمانی ۱۰ دقیقه در شرایط یکسان انجام شد. آزمون آنالیز واریانس دو طرفه و مقایسه‌های دو به دوی گروه‌ها نیز با استفاده از آزمون مقایسه‌های متعدد Tukey انجام شد.
یافته‌ها: در آچارهای دستی بلند، مقادیر تورک در سیستم‌های ITI، Implantium و Nobel Biocare به ترتیب برابر  Ncm۵۷/۷۳±۴/۲۷،  Ncm۰۹/۶±۸/۳۴ و  Ncm۹۴/۶±۶/۳۰ برآورد شد. در آچارهای دستی کوتاه، این مقادیر به ترتیب برابر  Ncm۳/۴±۵/۲۶،  Ncm۹۴/۲۷±۷/۳۵ و  Ncm۲۶/۱۳±۵/۳۰ به دست آمد. تفاوت‌های معنی‌داری بین سیستم‌های ایمپلنت ITI و Implantium (۰۰۰۱/۰P<) و نیز سیستم‌های Implantium و Nobel Biocare (۰۲۱/۰P<) وجود داشت ولی تفاوت مقادیر تورک آچارهای دستی در سیستم‌های ITI و Nobel Biocare از نظر آماری معنی‌دار نبود.
نتیجه‌گیری: مقادیر تورک ناشی از آچارهای دستی بلند و کوتاه برحسب سیستم‌های ایمپلنت مختلف متفاوت بود. این مقادیر، در سیستم‌های ITI و Nobel Biocare کمتر و در سیستم implantum بیشتراز مقادیر پیشنهادی شرکت‌های سازنده بود.

سمیه حکمت فر، سحر موسوی، حامد محمدیان، کریم جعفری،
دوره ۳۲، شماره ۲ - ( ۷-۱۳۹۸ )
چکیده

زمینه و هدف: گچ‌ها در پروتزهای دندانی استفاده وسیعی از جمله تهیه دای دارند. تطابق و موفقیت رستوریشن‌های ریختگی به دقت ابعادی، استحکام و توانایی بازسازی جزئیات توسط گچ‌ها بستگی دارد. هدف از این مطالعه بررسی مقایسه‌ای میزان تغییرات ابعادی و توانایی بازسازی دقیق جزئیات ۳ نوع گچ دندانپزشکی نوع IV بود.
روش بررسی: ۶۰ نمونه در سه گروه ۲۰ تایی از سه نوع گچ نوع IV شامل گچ G۳۰ گچYeti Rock  و گچFujirock EP  پس از ریختن در مدل فولادی آماده شد. برای اندازه‌گیری میزان ثبت جزئیات شیار ۵۰ میکرونی روی گچ ایجاد و با میکروسکوپ نوری با بزرگنمایی ۱۲ برابر بررسی شد. برای ارزیابی تغییرات ابعادی در زمان‌های دو ساعت، یک روز و یک هفته بعد از آماده شدن از نمونه‌ها توسط دوربین  Canon ۶۰۰ Dاز فاصله ثابت ۱۵ سانتی‌متری عکس گرفته و توسط نرم‌افزار Corel Draw ارزیابی و نتایج با آنالیزهای آماری ANOVA و آزمون کای دو در سطح معنی‌داری ۰۵/۰% مقایسه شدند.
یافته‌ها: در توانایی بازسازی جزئیات سه نوع گچ، تفاوت معنی‌داری وجود داشت (۰۵/۰P≤). بالاترین توانایی بازسازی جزئیات به ترتیب مربوط به گچ Fujirock Ep، Yeti Rock و G۳۰ بود. گچ G۳۰  نتوانست جزئیات را به دقت بازسازی کند. تفاوت معنی‌داری در تغییرات ابعادی گچ‌های مورد بررسی بر اساس زمان وجود نداشت (۰۵/۰P≥).
نتیجه‌گیری: سه نوع گچ مورد بررسی در این مطالعه، دارای ثبات ابعادی در مدت زمان یک هفته بودند. گچ Gc Fujirock EP وYeti Rock  دارای توانایی و گچ G۳۰ فاقد توانایی در بازسازی جزئیات بود.

فرزانه مساوات، حوریه باشی زاده فخار، محمد جواد خرازی فرد، فاطمه ملک پور اسطلکی،
دوره ۳۲، شماره ۲ - ( ۷-۱۳۹۸ )
چکیده

زمینه و هدف: تشخیص شکستگی عمودی ریشه (VRF) در کلینیک از اهمیت زیادی برخوردار است، چون دندان‌های با VRF پیش‌اگهی ضعیفی دارند و غالباً هرگونه درمان بر روی دندان بی‌‌نتیجه خواهد بود. محدودیت تصاویر دو بعدی پری اپیکال از یک سو و کاهش دقت تصاویرCBCT به علت حضور آرتیفکت‌ها در نمونه‌های درمان ریشه شده از سوی دیگر ما را بر آن داشت تا در این مطالعه به مقایسه دقتCBCT و رادیوگرافی پری اپیکال با دو زاویه افقی متفاوت در تشخیص VRF در نمونه‌های درمان ریشه شده بپردازیم. هدف از این مطالعه مقایسه دقتCBCT و رادیوگرافی پری اپیکال با دو زاویه افقی متفاوت در تشخیص VRF در نمونه‌های درمان ریشه شده بود.
روش بررسی: دراین مطالعه ۶۰ دندان اندو شده که تصادفی کد گذاری شده بودند، به دو گروه تقسیم شدند: یک گروه ۳۰ تایی که شکستگی در آن‌ها ایجاد شد و ۳۰ عدد بدون شکستگی. تصویربرداری CBCT و پری ایپکال دیجیتال با دو زاویه افقی با اختلاف ۱۵ درجه تهیه شد و تصاویر توسط رادیولوژیست مورد ارزیابی قرار گرفت. در این مطالعه از Weighted kappa برای انالیز آماری استفاده شد.
یافته‌‌ها: حساسیت سیستم تصویربرداری C‏BCT  (۸/%۷۵) در مقایسه با رادیوگرافی دیجیتال (۳/۶۸%) برای تشخیص شکستگی عمودی ریشه بالاتر بود. همچنین ویژگی سیستم تصویربرداری C‏BCT  (%۹۰) در مقایسه با رادیوگرافی دیجیتال (۱/۷۹%) برای تشخیص شکستگی عمودی ریشه نیز بالاتر بود )۰۵/۰P<).
نتیجه گیری: تکنیک تصویربرداری CBCT نسبت به پری اپیکال دیجیتال دقت تشخیصی بالاتری در شکستگی‌های عمودی ریشه دارد و امکان تشخیص قابل اعتمادتری را برای ما فراهم می‌کند.

مجید مهران، رزا حقگو، محسن عشوریون، الهام سیفعلی، نسرین تک زارع،
دوره ۳۲، شماره ۲ - ( ۷-۱۳۹۸ )
چکیده

زمینه و هدف: اکثر کودکان در هنگام مراجعه به دندانپزشکی دچار ترس و اضطراب زیادی می‌شوند. مهم‌ترین عامل ترس کودک در ابتدای درمان مشاهده سرنگ و سرسوزن می‌باشد. روش‌های مقابله با این اضطراب می‌تواند تکنیک‌های کنترل رفتاری مانند بازسازی ذهنی، پرت کردن حواس و تلقین باشد. هدف از این انجام این مطالعه مقایسه درد و اضطراب در کودکان در زمان استفاده از سرنگ معمولی و سرنگ با پوشش سرسوزن اسباب بازی شکل بود.
روش بررسی: این مطالعه کار‌آزمایی بالینی بر روی ۲۰ کودک ۸-۵ ساله انجام گرفت که بیش از نیمی از آن‌ها بر اساس تست‌های تشخیصی اضطراب Cfss-Ds (Dental Subscale of the Children's Fear Survey Schedule) و FIS (Facial Image Scale) مضطرب و بقیه غیر مضطرب تشخیص داده شده بودند. بیماران به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول بی‌حسی موضعی با یک سرنگ معمولی و گروه دوم با استفاده از سرنگ با پوشش
سرسوزن اسباب بازی شکل دریافت کردند. در ادامه، گروه اول بی‌حسی موضعی با استفاده از سرنگ با پوشش سرسوزن اسباب بازی شکل و گروه دوم توسط یک سرنگ معمولی دریافت کردند. اندازه‌گیری ضربان قلب و تست ارزیابی درد انجام شد. مطالعه حاضر اولین مطالعه‌ای است که از پوشش سرسوزن اسباب بازی شکل استفاده کرده است. تجزیه و تحلیل داده‌های ضربان قلب و سنجش اضطراب توسط آزمون غیر پارامتری wilcoxonsianed Ranks T-test انجام شد (P-value در حد ۰۰۱/۰ معنی‌دار در نظر گرفته شد).
یافته‌ها: میانگین میزان درد اندازه‌گیری شده بعد از استفاده سرنگ با پوشش سرسوزن اسباب بازی شکل و هنگام استفاده از سرنگ بدون پوشش، دارای تفاوت معنی‌دار ۲۰/۵ بین دو گروه بود. درد در کودکانی با استفاده از سرنگ با پوشش سرسوزن اسباب بازی شکل دریافت کرده بودند، کاهش پیدا کرد (۰۰۱/۰P<).
نتیجه‌گیری: ظاهر فیزیکی دستگاه تزریق نقش مهمی در اضطراب و درد تزریق در کودکان دارد.

محمدرضا خامی، شیما قربانی، مهدی حسن پور،
دوره ۳۲، شماره ۲ - ( ۷-۱۳۹۸ )
چکیده

زمینه و هدف: میزان مرگ و میر بالا و هزینه‌های درمان بیماری‌های ناشی از آن موجب شد تا سازمان جهانی بهداشت بر نقش دندانپزشک در ترک دخانیات بیماران تأکید ویژه‌ای داشته باشد. هدف این مطالعه بررسی دانش دانشجویان نسبت به پیامد استعمال دخانیات بر سلامتی، نگرش آن‌ها نسبت به فعالیت‌های ترک دخانیات و برنامه آموزشی آن‌ها در این زمینه بود.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی جامعه مورد بررسی دانشجویان سال آخر دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، آزاد و شاهد بود. از پرسشنامه برای جمع آوری داده‌ها استفاده شد که علاوه بر اطلاعات زمینه‌ای، دانش، نگرش و آموزش دانشجویان در زمینه مشاوره ترک دخانیات در کار دندانپزشکی بررسی گردید. روش نمونه‌گیری سرشماری بود. برای به دست آوردن میانگین نمرات هر بخش از آزمون One-way ANOVA استفاده شد. سپس برای مقایسه میانگین نمرات به صورت دو به دو از آزمون Turkey HSD استفاده شد.
یافته‌ها: در مجموع ۱۳۸ دانشجو در این مطالعه شرکت کرده بودند (میزان پاسخ دهی ۱۰۰%). از حداکثر نمره قابل کسب در بخش دانش (۲۸ نمره)، میانگین نمره دانش در دانشگاه تهران ۸/۲۲، شهید بهشتی ۳۱/۲۰، آزاد ۳۱/۲۲ و شاهد ۱۶/۲۲ بود (۰۲۷/۰P=) که تفاوت آماری در این زمینه معنی‌دار بود، اما میانگین نمره نگرش و برنامه آموزشی دانشجویان تفاوت آماری معنی‌داری با هم نداشت (۰۵/۰P>).
نتیجه‌گیری: اکثر دانشجویان دانش کافی در مورد خطرات استعمال دخانیات و نگرش مثبت نسبت به مشاوره ترک دخانیات به بیماران داشتند. دانشجویان هنگامی اصول مشاوره ترک دخانیات را در کار آینده خود مورد توجه قرار خواهند داد که به آن اعتقاد داشته باشند. بنابراین برای بهتر شدن عملکرد دانشجویان، باید اهمیت و روش‌های ترک دخانیات در همه حیطه‌ها در دانشکده‌ها و همچنین در بازآموزی‌ها برای دندانپزشکان آموزش داده شود تا دندانپزشکان نقش مؤثری در مشاوره ترک دخانیات در بیماران ایفا کنند.

آرزو خبازیان، پویا فدایی تهرانی، علی توکلی، سید امیرمحمد خیرالسادات،
دوره ۳۲، شماره ۲ - ( ۷-۱۳۹۸ )
چکیده

زمینه و هدف: مصرف دخانیات در بسیاری از کشورهای در حال توسعه یکی از مهم‌ترین معضلات بهداشتی و موانع توسعه می‌باشد. این مسئله در طولانی مدت، دلیل رفتاری اصلی مرگ‌های زودرس و ناتوانی‌هایی است که سالانه باعث مرگ حدود ۴ میلیون نفر در جهان می‌شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی آگاهی و نگرش دانشجویان دو سال آخر دندانپزشکی دانشکده شهید صدوقی یزد درباره‌ مشاوره ترک دخانیات انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی مقطعی میزان آگاهی و نگرش دانشجویان دو سال آخر دانشکده دندانپزشکی یزد بررسی شد. داده‌ها با استفاده از پرسش‌نامه استاندارد جمع‌آوری و توسط نرم‌افزار SPSS۱۸ و آزمون من ویتنی و ضریب همبستگی Pierson مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: در مجموع ۱۱۰ دانشجو در این مطالعه شرکت کردند. میانگین نمره‌ آگاهی دانشجویان دختر ۳۸/۱۸، دانشجویان پسر ۶۶/۱۷، میانگین نمره نگرش دانشجویان دختر ۰۶/۳۱ و دانشجویان پسر ۴۵/۳۲ بود. بر اساس ضریب همبستگی آگاهی با سن (۱۱۲/۰)، ترم تحصیلی (۰۰۱/۰-) و معدل (۰۷۶/۰) به دست آمده، می‌توان نتیجه گرفت که آگاهی با افزایش سن و معدل افزایش و با افزایش ترم کاهش می‌یابد. بر اساس ضریب همبستگی نگرش با سن (۰۱۳/۰)، ترم تحصیلی (۰۱۸/۰) و معدل (۰۰۸/۰) می‌توان نتیجه گرفت که نگرش با افزایش سن، ترم تحصیلی و معدل بهبود می‌یابد.
نتیجه‌گیری: علی‌رغم نگرش نسبتاً خوب دانشجویان دندانپزشکی در زمینه مشاوره ترک دخانیات، آگاهی آنان ضعیف بود. بنابراین نیاز به تجدید نظر در برنامه‌های کلان آموزشی و گام‌هایی در زمینه تقویت آموزش در دانشکده‌ها احساس می‌شود.
 

حمید محمود هاشمی، عباس کریمی، پریسا باقری، نرگس حاجیانی،
دوره ۳۲، شماره ۲ - ( ۷-۱۳۹۸ )
چکیده

زمینه و هدف: کنترل یک وضعیت اورژانس در مطب وظیفه دندانپزشک است، بنابراین از دندانپزشکان انتظار می‌رود که درمان اولیه اورژانس را برعهده گیرند و در خصوص احیای قلبی- ریوی اطلاعات کافی داشته باشند. هدف از این مطالعه بررسی میزان آگاهی دانشجویان دندانپزشکی سال آخر دانشکده‌های دندانپزشکی شهر تهران نسبت به احیای قلبی- ریوی در بیماران اورژانس بود.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی تعداد ۲۰۰ نفر از دانشجویان دندانپزشکی سال آخر از ۴ دانشکده دندانپزشکی شهر تهران شامل ۴۴ مرد و ۱۵۶ زن، به صورت تصادفی انتخاب شدند و با یک پرسشنامه چند گزینه‌ای که اطلاعات آنان را در مورد احیاء قلبی- ریوی ارزیابی می‌کرد، مورد بررسی قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS۱۶ با روش‌های آماری در دو قالب توصیفی و استنباطی به صورت ترسیم نمودار محاسبه کمیت‌های آماری و آزمون‌های آنالیز واریانس تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: میانگین نمره به دست آمده ۴۳/۲ ± ۴۳/۵ بود. رابطه مثبت معنی‌داری بین کلاس‌های عملی آموزشی و سطح اطلاعات یافت شد (۰۰۱/۰P=)، اما ارتباط معنی‌داری بین زن و مرد (۴۰۹/۰P=) و نیز بین دانشجویان دانشکده‌های مختلف مشاهده نگردید (۰۸۹/۰P=).
نتیجه‌گیری: افراد شرکت کننده از نظر آگاهی در وضعیت مناسبی قرار نداشتند و نیاز به آموزش بیشتری در این زمینه در دوره دندانپزشکی احساس می‌شود.

محمد نجفی، حسن سمیاری، رخساره صادقی، فاطمه مشهدی عباس، فرشته شانه‌ای،
دوره ۳۲، شماره ۳ - ( ۸-۱۳۹۸ )
چکیده

زمینه و هدف: بازسازی ضایعات استخوانی از اهداف ایده‌آل درمان های پریو دنتال و ایمپلنت‌های دندانی می‌باشد. بیومتریال‌های مختلفی به منظور دستیابی به این هدف استفاده شده و مطالعات زیادی سعی در مقایسه و معرفی بهترین آن‌ها داشته است. هدف مطالعه حاضر بررسی اثر پیوند استخوانی منجمد خشک نسبتاً دمینرالیزه (PDFDB) و آلوگرفت استخوانی خشک منجمد (FDBA) بر رژنراسیون دیفکت‌های استخوانی کالواریای خرگوش بود.
روش بررسی: در این مطالعه تجربی، ۴۸ دیفکت مشابه با قطر ۸ میلی‌متر در کالواریای ۱۶ خرگوش ایجاد شد. دو دیفکت با FDBA و PDFDB پر شدند و دیگری به عنوان گروه کنترل خالی باقی ماند. کلیه دیفکت‌ها با ممبران کلاژنی پوشانده شدند. ۶ هفته و ۱۲ هفته بعد از جراحی، ارزیابی‌های هیستولوژیک و هیستومورفومتریک انجام شد تا این متغیرها ارزیابی شوند: میزان تشکیل استخوان جدید و نوع آن، میزان ماده پیوندی باقیمانده، درجه التهاب و الگوی تشکیل استخوان. مقایسه درصد استخوان ‌سازی و بیومتریال باقی‌مانده با آزمون آنالیز واریانس تکراری انجام شد، در حالی که مقایسه متغیرهای کیفی توسط آزمون
غیر پارامتری
Friedman صورت گرفت.
یافته‌ها: به لحاظ میزان تشکیل استخوان جدید، تفاوت معنیدار قابل توجهی بین سه گروه مطالعه در گروه ۶ هفته‌ای (۳۳/۰=P) و در گروه ۱۲ هفته‌ای (۹۸/۰=P) دیده نشد. در نمونه‌های ۶ هفته‌ای، میزان ماده پیوندی باقیمانده در گروه PDFDB به صورت قابل توجهی کمتر ازFDBA  (۰۴/۰=P) بود، اما این تفاوت در نمونه‌های ۱۲ هفته‌ای قابل توجه نبود (۴۱/۰=P). کیفیت استخوان تفاوت قابل توجهی بین گروه‌های حاوی گرفت استخوانی و گروه کنترل پس از ۱۲ هفته نشان داد (۰۱/۰=P). بدین معنی که کلیه نمونه‌ها استخوان لاملار را پس از ۱۲ هفته نشان دادند در حالی که در گروه کنترل، تنها استخوان woven یا ترکیبی از woven و لاملار دیده شد.
نتیجه‌گیری: FDBA وPDFDB  اثر رژنراتیو مشابهی در دیفکت‌های استخوانی کالواریای خرگوش نشان دادند و بلوغ استخوانی را نسبت به دیفکت‌های بدون پیوند تسریع کردند.
 

حمید غیبی پور، علی احمدی، ابوالقاسم شکری،
دوره ۳۲، شماره ۳ - ( ۸-۱۳۹۸ )
چکیده



صفحه ۴۷ از ۴۹     

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله دندانپزشکی می‌باشد.

طراحی و برنامه نویسی: یکتاوب افزار شرق

© 2025 , Tehran University of Medical Sciences, CC BY-NC 4.0

Designed & Developed by: Yektaweb