زمینه و هدف: موفقیت در درمان کانال ریشه نیازمند دانش کامل از آناتومی دندان و مورفولوژی کانال ریشه است. برای دندان‌های پرمولر دایمی مندیبل تنوع زیادی در تعداد و شکل کانال‌ها در هر ریشه، تعداد ریشه‌ها و بروز فیوژن ریشه در منابع گزارش شده است. روش‌های مختلفی برای بررسی آناتومی و مورفولوژی سیستم دندانی استفاده شده است یکی از این روش‌ها استفاده از (CBCT) Cone Beam Computed Tomography است که از محدودیت‌های رادیوگرافی دو بعدی کاسته و اشعه کمتری نسبت به سایر تصویربرداری‌های سه بعدی دارد. هدف از این مطالعه بررسی آناتومی و مورفولوژی دندان‌های پرمولر اول و دوم مندیبل بیماران با استفاده از تصاویر تهیه شده با (CBCT) در یک جمعیت ایرانی بود.
روش بررسی: در این طرح برای بررسی آناتومی و مورفولوژی دندان‌های پرمولر مندیبل از 400 (CBCT) (افراد 20-60 سال) که به دلایل مختلف تهیه شده است، استفاده گردید و دندان‌های موجود در این تصاویر (CBCT) در سه بعد Axial, Coronal, Sagital مورد بررسی قرار گرفتند. طول دندان‌ها، تعداد ریشه‌ها، تعداد کانال‌ها، تایپ کانال‌ها، جهت و میزان انحراف ریشه دندان‌ها و تأثیر جنسیت در هر کدام از موارد مذکور بررسی شدند. برای بررسی تحلیلی از آزمون T داده‌های مستقل استفاده گردید .
یافتهها: میانگین طول پرمولر اول و دوم مندیبل به ترتیب 7/22 و 8/22 میلی‌متر به دست آمد. تعداد ریشه‌ها و کانال‌ها در دندان پرمولر اول و دوم مندیبل به ترتیب 4/98% و 2/98% تک ریشه و 3/87% و 1/93% تک کانال بودند. در دندان پرمولر اول و دوم مندیبل میزان بروز تعداد کانال‌ها براساس تقسیم‌بندی ورتوچی به ترتیب تایپ 1 :7/90% و 8/90%، تایپ 2:0/2% و 8/2%، تایپ 3:4/3% و 1/3%، تایپ 4:6/1% و 1/2% و تایپ 5:3/2% و 5/1% بود. در هیچ‌یک از موارد بالا تفاوت آماری معنی‌داری بین دو جنس زن و مرد دیده نشد (001/0> P ).
نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از این مطالعه تاکید دارد که دندانپزشک می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درمورد آناتومی و مورفولوژی کانال‌ها با استفاده از CBCT به دست آورد.
