مجله دندانپزشکی

---

به عقیده برخی محققان خارج کردن دندانهای پرمولر و عقب بردن دندانهای قدامی به علت قرار دادن فک پایین در وضعیت خلفی سبب ایجاد علائم اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMD) می شود. هدف از این مطالعه، بررسی اثر خارج نمودن دندانهای پرمولر بر روی اختلالات مفصل گیجگاهی فکی بود. در این مطالعه مداخله ای، چهار گروه ده نفره تحت درمان ارتدنسی قرار گرفتند. درمان در گروه اول بدون خارج کردن دندان، در گروه دوم با خارج کردن دو پرمولر اول بالا، در گروه سوم با خارج کردن چهار پرمولر اول و در گروه چهارم با خارج کردن ترکیبی دندانها انجام شد. میزان Helkimo Score در تمام گروهها قبل و بعد از درمان و نیز یک و دو سال پس از درمان ارزیابی گردید. جهت آنالیز داده ها از آزمونهای ANOVA و Paired t استفاده شد. نتایج نشان داد میزان Helkimo Score پس از درمان و دو سال بعد با قبل از شروع درمان اختلاف معنی داری در همه گروهها دارد. در سال دوم پس از Debanding در مقایسه با یک سال پس از درمان ارتدنسی تفاوتها در هیچ گروهی معنی دار نبود. مقایسه نتایج درمانی بین چهار گروه اختلاف آماری معنی داری را نشان نداد؛ به عبارت دیگر خارج کردن دندانها اثر سوئی بر اختلالات مفصل گیجگاهی فکی نداشته است.

---

بیان مسأله: در سالهای اخیر تعداد بیماران مبتلا به اختلالات مفصل گیجگاهی فکی در کودکان و نوجوانان افزایش یافته و تاکنون مطالعه‌ای پیرامون ارتباط روابط اکلوزالی و این اختلالات در بین نوجوانان شهر مشهد انجام نشده است.
هدف: مطالعه حاضر با بررسی ارتباط شاخصهای اکلوژن و مال‌اکلوژن با Temporomandibular Disorders (TMD) در نوجوانان شهر مشهد با دامنه سنی 14-11 سال انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی مقطعی, 1066 دانش‌آموز (533 پسر و 533 دختر) با دامنه سنی 14-11 سال (96/0±62/12 سال) از مناطق هفتگانه آموزش و پرورش شهر مشهد انتخاب شدند و مفصل گیجگاهی فکی آنها به طور کامل معاینه گردید. تمامی شاخصهای اکلوژن, شامل نوع سیستم دندانی، کلاس‌بندی Angle ،انواع مال‌اکلوژن مانند کراس‌بایت, دیپ‌بایت, اپن‌بایت و انواع اکلوژن در حرکات طرفی، تماسهای زوردس در حرکت طرفی و پیشگرایی در این افراد بررسی شد. داده‌ها با استفاده از آزمونهای آماری t, Logestic Regression, Chi-squire مورد تحلیل آماری قرار گرفت.
یافته‌ها: میزان شیوع TMD, در مجموع 5/23% بود. بین نوع سیستم دندانی نوع کلاس‌بندی Angle و نوع اکلوژن در حرکات طرفی و وجود TMD ارتباط آماری معنی‌داری وجود نداشت. در بین انواع مال‌اکلوژن، ارتباط آماری معنی‌داری بین TMD و Deep Over Bite وجود داشت (05/0P<). تماسهای پیش‌رس در حرکات طرفی در سمت Balancing ارتباط معنی‌داری با بروز TMD داشت (003/0=P).
نتیجه‌گیری: در این مطالعه مهمترین عامل در ایجاد TMD در گروه بیمار در میان عوامل احتمالی مورد بررسی، تماس زودرس دندانی در سمت Balancing و پس از آن مال‌اکلوژن Deep Bite بود.

---

زمینه و هدف: جابجایی دیسک یکی از شایع‌ترین اختلالات مفصل گیجگاهی فکی است و (MRI) Magnetic Resonance Imaging استاندارد طلایی در تشخیص آن می‌باشد. این اختلال می‌تواند تغییراتی در شدت سیگنال تصاویر MR به وجود آورد. هدف از این مطالعه بررسی ارتباط بین شدت نسبی سیگنال تصاویر MR در بافت رترودیسکال و عضله تریگوئید خارجی با انواع جابجایی قدامی دیسک و نیز Flattening سر کندیل در بیماران مبتلا به (TMD) Temporomandibular Disorder بود.

روش بررسی: در این مطالعه که از نوع گذشته‌نگر می‌باشد، 31 تصویر MR بیماران مبتلا به جابجایی قدامی دیسک بررسی شد. پس از اندازه‌گیری شدت نسبی سیگنال در سه ناحیه بافت رترودیسکال، سر فوقانی و سر تحتانی عضله تریگوئید خارجی، ارتباط میان شدت نسبی سیگنال با نوع جابجایی قدامی دیسک توسط آزمون Repeated Measured ANOVA ارزیابی و در هر کدام از 3 فضای مذکور از آنالیز T-test جهت مقایسه گروه دارای Condyle Flattening و گروه فاقد آن استفاده شد.

یافته‌ها: در این تحقیق رابطه میان شدت نسبی سیگنال تصاویر MR با نوع جابه‌جایی قدامی دیسک در ناحیه رترودیسکال، در محل سر فوقانی عضله تریگوئید خارجی و در محل سر تحتانی عضله تریگوئید خارجی معنی‌دار نشد (3/0=P). همچنین ارتباط معنی‌دار آماری میان شدت نسبی سیگنال تصاویر MR و Flattening سر کندیل در بافت رترودیسکال، در سر فوقانی عضله تریگوئید خارجی و در سر تحتانی عضله تریگوئید خارجی یافت نشد (05/0

نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از این مطالعه، بیانگر آن است که احتمالا شدت نسبی سیگنال تصاویر MR در بافت رترودیسکال و دو سر عضله تریگوئید خارجی پیش‌بینی کننده خوبی برای نوع جابجایی قدامی دیسک و وجود یا عدم وجود Flattening سر کندیل نیست و به نظر نمی‌رسد که بتوان از آن به عنوان یک علامت تشخیصی در پیشرفت TMD استفاده کرد.

---

زمینه و هدف: اختلالات داخلی، شایع‌ترین ناهنجاری کلینیکی و پاتولوژیک مرتبط با مفصل گیجگاهی فکی می‌باشند که به صورت تغییر غیرطبیعی در ساختار داخلی و عملکرد دیسک و همچنین رابطه‌ ناصحیح آن نسبت به کندیل، گلنوئید فوسا و برجستگی مفصلی زمانی که دندان‌ها در وضعیت دهان بسته می‌باشند، تعریف می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین شیب برجستگی مفصلی با حرکات مجموعه کندیل و دیسک در تصاویر MRI مبتلایان به اختلالات داخلی مفصل گیجگاهی فکی صورت گرفت.

روش بررسی: در این پژوهش مقطعی، فایل‌های دیجیتال MRI مربوط به 90 مفصل مبتلا به اختلالات داخلی مفصل گیجگاهی فکی، متعلق به 45 بیمار در حالت دهان باز و بسته مورد بررسی قرار گرفتند. بیماران به دو گروه جابجایی قدامی دیسک با بازگشت‌ (64 مورد) و جابجایی قدامی دیسک بدون بازگشت
(26 مورد) تقسیم شدند. مقاطع مناسب Oblique sagittal که در آن‌ها کندیل، دیسک و گلنوئید فوسا به خوبی مشاهده می‌شد، انتخاب و پرینت شد. سپس با استفاده از کاغذ تریسینگ توسط یک دستیار رادیولوژی دهان و فک و صورت و یک متخصص رادیولوژی دهان و فک و صورت تریس شد. زوایایی که نشان‌دهنده میزان حرکت انتقالی کندیل، شیب برجستگی مفصلی، چرخش دیسک و چرخش کندیل بودند رسم شده و اندازه‌گیری شدند و توسط آزمون T-test مورد آنالیز قرار گرفتند.

یافته‌ها: در این پژوهش، تفاوت در مقادیر شیب برجستگی مفصلی، چرخش دیسک، چرخش کندیل و حرکت انتقالی کندیل در دو گروه جابجایی قدامی دیسک با بازگشت و جابجایی قدامی دیسک بدون بازگشت، از لحاظ آماری معنی‌دار نبود، (مقدار P-value به ترتیب از راست به چپ: 64/0، 77/0، 28/0، 12/0). در گروه جابجایی قدامی دیسک با بازگشت، چرخش دیسک با شیب برجستگی مفصلی از لحاظ آماری ارتباط معنی‌داری داشت (034/0=P). هرچند میزان همبستگی ضعیف بود (27/0=r)، اما هیچ رابطه معنی‌دار دیگری میان سایر متغیرها با شیب برجستگی مفصلی مشاهده نشد، (میزان  P-valueبه ترتیب برای چرخش کندیل 3/0 و برای حرکت انتقالی کندیل 98/0 بود). در گروه جابجایی قدامی دیسک بدون بازگشت، بین چرخش دیسک و حرکت انتقالی کندیل رابطه معنی‌دار وجود داشت (011/0=P و 49/0-=r). همچنین چرخش دیسک با چرخش کندیل نیز ارتباط معنی‌داری داشت (004/0=P و 54/0=r). اما هیچکدام از متغیرها با شیب برجستگی مفصلی، رابطه معنی‌داری نداشتند، (میزان P-value برای چرخش دیسک 06/0 و برای چرخش کندیل 72/0 و برای حرکت انتقالی کندیل 73/0 بود).

نتیجه‌گیری: براساس نتایج این پژوهش، ارتباط مشخصی بین شیب برجستگی مفصلی و حرکات مجموعه کندیل و دیسک در بیماران مبتلا به اختلالات داخلی مفصل گیجگاهی فکی وجود ندارد. بنابراین این فرضیه که شیب زیاد برجستگی مفصلی، یک فاکتور مستعد کننده در ایجاد جابجایی دیسک بدون برگشت می‌باشد، قابل اثبات نیست و از این رو کاربرد روش درمانی Eminectomy به صورت پروفیلاکتیک در بیماران، مورد سوال است و به بررسی‌های بیشتر نیاز دارد.

---

زمینه و هدف: شیوع بالای اختلال عملکرد مفصل گیجگاهی فکی لزوم ارتقاء روزافزون در روش‌های تشخیصی و درمانی را یادآور می‌سازد. در بسیاری از موارد علاوه بر موقعیت دیسک، مورفولوژی اجزاء دیگر مفصل مانند برجستگی مفصلی نیز می‌تواند دچار تغییر شکل شده که وجود ارتباط احتمالی میان موقعیت دیسک و مورفولوژی اجزای استخوانی مفصل می‌تواند جهت پیش‌بینی اختلالات داخلی مورد استفاده قرار گیرد. این پژوهش با هدف بررسی ارتباط موقعیت دیسک با مورفولوژی برجستگی مفصلی در مفصل گیجگاهی فکی با استفاده از تصاویر Magnetic Resonance Imaging (MRI) مبتلایان به TMD صورت گرفت.

 روش بررسی: در این پژوهش مقطعی با بررسی فایل‌های دیجیتال MRI، نهایتاً 78 تصویر مفصل دارای کیفیت و وضوح کافی جهت بررسی تشخیص داده شدند. به این ترتیب تصاویر MRI، به منظور تعیین موقعیت دیسک (نرمال، جابجایی قدامی با برگشت و بدون برگشت و جابجایی خلفی) و مورفولوژی برجستگی مفصلی (Flattened, Sigmoid, Box) توسط 3 نفر متخصص رادیولوژی دهان فک و صورت ارزیابی شد و نهایتاً موردی که حداقل توسط 2 نفر گزارش شده بود به عنوان نتیجه نهایی در چک لیست ثبت شد .در این مطالعه از آزمون Chi-Square و از تستFisher استفاده شد.

 یافته‌ها: در این مطالعه هیچ موردی از جابجایی خلفی دیسک مشاهده نشد و به همین دلیل بررسی جابجایی خلفی دیسک از مطالعه خارج گردید. مورفولوژی برجستگی مفصلی (نوع Flattened نسبت به Sigmoid) با جابجایی قدامی دیسک با و بدون بازگشت ارتباط معنی‌دار آماری نشان داد (به ترتیب برای جابجایی قدامی با و بدون بازگشت با P-value برابر با 03/0 و 002/0) و تفاوت معنی‌داری بین مورفولوژی برجستگی مفصلی نوع Box و Sigmoid در ارتباط با جابجایی دیسک دیده نشد (P-value به ترتیب برای جابجایی قدامی با و بدون بازگشت برابر با 72/0 و 70/0). در این پژوهش هیچ تفاوت معنی‌داری میان جابجایی قدامی دیسک با برگشت و جابجایی قدامی دیسک بدون برگشت در ارتباط با تغییرات مورفولوژیک برجستگی مفصلی در هیچ یک از حالات مشاهده نشد.

 نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده در این پژوهش، میان صاف شدگی برجستگی مفصلی و جابجایی قدامی دیسک ارتباط معنی‌داری وجود داشت.

---