مجله دندانپزشکی

رویش حرکت تکاملی دندان در جهت محوری از محل تشکیل خود تا وضعیت فانکشنال آن در حفره دهان می باشد. مساله زمان و ترتیب رویش دندانهای دائمی در معاینات دندانپزشکی از نظر تشخیص سلامتی یا بیماری و درمانهای ارتدنسی اهمیت زیادی دارد و مطالعه آن جزو الویتهای موجود است. هدف از انجام این تحقیق تعیین متوسط زمان رویش دندانهای کانین و پرمولر و دامنه تغییرات سن رویش برای هر دندان و متوسط زمان رویش مراحل مختلف دندان تا رسیدن به اکلوژن و ترتیب رویش دندانهای دائمی می باشد. متوسط زمان رویش به دست آمده در تحقیق حاضر درمقایسه با سایر تحقیقات بیشتر است. یافته های این تحقیق نشان داد که متوسط زمان رویش دندانهای کانین و پرمولر در دختران کمتر از پسران است.

رویش نابجا یکی از موارد اختلال در رویش دندان است که طی آن دندان در مسیری غیر از مسیر طبیعی خود حرکت کرده و در صورتی که بموقع تشخیص داده نشود، مشکلات مربوط به اکلوژن را به وجود می آورد. تعیین شیوع نابجا و پی بردن به عوامل ایجاد کننده آن باعث می شود که دندانپزشکان بتوانند با توجه به تشخیص بموقع از ناهنجاریهای دندانی جلوگیری نمایند. در مطالعه حاضر از طریق یک نمونه گیری خوشه ای-تصادفی ساده از 1496 نفر از متولدین 1368، فراوانی رویش نابجای مولر اول دائمی در میان کودکان 8 ساله مدارس شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت و میزان آن 0.87% تعیین شد. ابتلای فک بالا بیش از فک پایین بود که این اختلاف از نظر آماری کاملا معنی دار بود (92% بالا، 8% پایین). میزان ابتلای دو طرفه بیشتر از یک طرفه بود؛ ولی این اختلاف معنی دار نبود (70% دو طرفه، 30% یک طرفه). در ضمن اختلاف معنی داری بین پسران و دختران مبتلا همچنین از نظر پراکندگی در مناطق تعیین شده جغرافیایی دیده نشد.

طول تنه ریشه (Root Trunk) دندانهای مولر به عنوان یک شاخص مهم در تشخیص، پیش آگهی و طرح درمان گرفتاریهای فورکا مطرح می باشد. هدف از این تحقیق ارائه یک شاخص نرمال از طول تنه ریشه در مولرهای اول و دوم فک بالا و پایین در سطوح مختلف و مقایسه آنها با یکدیگر است. مطالعه حاضر از نوع Case series می باشد. جهت انجام این بررسی 351 دندان کشیده شده از چند مرکز در سطح شهر تهران، در فاصله زمانی سالهای 73 تا 75 جمع آوری شدند. پس از حذف نسوج نرم و برداشتن جرمها، طول تنه ریشه مولرهای اول و دوم فکین توسط کولیس با دقت 0.1 میلیمتر اندازه گیری شد. نتایج حاصل از اندازه گیری طول تنه ریشه در سطوح مختلف به شرح زیر بود: 1) در فک بالا سمت مزیال 0.15±3.88 میلیمتر، باکال 0.17±4.7 میلیمتر، دیستال 0.13±4.87 میلیمتر؛ بدین ترتیب با P?0.05، طول تنه ریشه باکال و دیستال بلندتر از مزیال و دیستال نیز بلندتر از مزیال بود. 2) در فک پایین سمت باکال 0.11±2.73 میلیمتر و لینگوال 0.13±4.03 میلیمتر که با P?0.01 نتیجه گرفتیم در طول تنه ریشه در سمت لینگوال با باکال اختلاف معنی دار دارد و بلندتر می باشد؛ بدین ترتیب براساس تقسیم بندی Ochsenbine دندانهای مولر تحت مطالعه در این تحقیق دارای طول تنه ریشه متوسط تا بلند هستند؛ پس توصیه شود در جراحیهای پریودنتال به منظور درمان کریترها روش Ochsenbine بخصوص براساس طول متوسط و بلند تنه ریشه در مراکز دانشگاهی بطور صحیح آموزش داده شود؛ زیرا احتمال استفاده از این روش با توجه به نتایج فوق بیشتر است. نکته بعدی این که به علت کوتاهتر بودن طول تنه ریشه در سمت باکال مولر پایین، لازم است در جراحیهای Resective و بخصوص در هنگام Osteotomy، در سمت باکال دقت بیشتری مبذول گردد. در پایان با توجه به کثرت دندانها و نیز به علت عدم وابستگی طول تنه ریشه به عوامل زمینه ای نظیر سن، محل سکونت و ... میتوان ادعا نمود که نتایج حاصل از این تحقیق قابل تعمیم به شهر تهران می باشد.

هدف از این مطالعه بررسی تاثیر دستگاه اکسپنشن Y شکل بر قوس دندانی فک بالا و پایین در بیماران دوره Mixed Dentition می باشد. تعداد 8 بیمار (6 دختر و 2 پسر) با دامنه سنی 7 تا 11 سال و تشخیص تنگ فکی بالا، رتروژن دندانهای قدامی بالا و کمبود فضا در ناحیه کانینهای بالا تحت درمان با دستگاه متحرک اکسپنشن Y شکل قرار گرفتند. کست های فک بالا و پایین قبل از درمان و حداقل سه ماه پس از ختم مرحله فعال درمان تهیه شد. در هر بیمار 8 شاخص کست بالا و 7 شاخص کست پایین اندازه گیری شد و میانگین، انحراف معیار و سطح معنی داری محاسبه گردید؛ همچنین میانگین تغییرات گروه مطالعه با میانگین تغییرات رشدی گروه کنترل نیز مقایسه شد. نتایج افزایش معنی داری را در عرض بین کانین فک بالا در معیار کرونالی و سرویکالی، عرض بین مولر فک بالا در هر سه معیار کرونالی، سرویکالی و آلوئولی (P<0.005)، پیرامون و طول قوس فک بالا، عرض بین کانین فک پایین در معیار کرونالی و آلوئولی و عرض بین مولر فک پایین در معیار سرویکالی در گروه مطالعه نشان داد. در مقایسه با گروه کنترل افزایش عرض بین کانین فک بالا و عرض بین مولری فک بالا در هر دو معیار سرویکالی و آلوئولی معنی دار بودند. نتایج کلینیکی حاصله نیز موید تاثیر مثبت این دستگاه در بیماران می باشد.

هنگامیکه دندان مولر اول دائمی کشیده شده و یا پیش آگهی طولانی مدت آن ضعیف است، قبل از هر اقدامی می بایست ارزیابی کاملی از نظر کلینیکی و رادیوگرافی همراه با بررسی مدلهای دندانی بیمار جهت مشخص نمودن موارد زیر انجام گیرد: کیفیت و کمیت سیستم دندانی، وضعیت جوانه ها، کمبودهای دندانی، وضعیت اکلوژن و مشکلات زمینه ای ارتدنسی، میزان همکاری والدین و بیمار جهت درمانهای ارتدنسی طولانی مدت در آینده و بالاخره وضعیت بهداشت دهان. براساس اطلاعات به دست آمده تصمیم گیری در مورد کشیدن مولر اول دائمی با پیش آگهی ضعیف به صورت جبرانی و یا تعادلی همراه با زمان بندی انجام چنین اقدامی بخصوص هنگامی که احتمال عدم امکان درمان ارتدنسی بعدی وجود دارد، صورت می پذیرد. هدف اصلی این مقاله مطرح نمودن اصول کلی در مورد زمان و ترتیب کشیدن مولر اول دائمی است.

مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده است که پوسیدگی یا "تخریب عفونی بافتهای سخت دندان" یکی از شایعترین عفونتها در انسان می باشد. چند مطالعه در ایران به بررسی این معضل بهداشتی پرداخته ولی هنوز به نتایج عملی مشخصی نرسیده است. در این تحقیق وضعیت دندانهای مولر اول فک بالا و پایین (که خود شامل چهار متغیر فرعی می باشد) مورد بررسی قرار گرفته است؛ به این منظور تعداد 1000 پرونده به روش انتخاب سیستماتیک از بین پرونده های بیماران سال 1376 در یک مطالعه توصیفی، تحلیلی و از نوع مقطعی گذشته نگر مورد بررسی قرار گرفت و اطلاعات مورد نظر در فرمهای از پیش طراحی شده وارد گردید و سپس با نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. میانگین DMFT برای دندانهای مولر اول 0.50±3.47 ( 0.86=MT=1.23 ،FT=1.38 ،DT) به دست آمد؛ بطور کلی تعداد دندانهای کشیده شده فک پایین بیشتر از فک بالا و تعداد دندانهای پوسیده درمان نشده، در فک بالا بیشتر از فک پایین بود (P<0.001). نسبت DMFT دندانهای مولر اول به DMFT دندانها در حدود 29% بود؛ این امر نشانگر آن است که پوسیدگی و عوارض آن در دندانهای مولر اول بخش عمده ای از DMFT کل دهان را به خود اختصاص داده است؛ به همین دلیل آموزش بهداشت و سایر روشهای پیشگیری و حل مشکل اقتصادی در خدمات دندانپزشکی لازم به نظر می رسد و پیشنهاد می شود آموزشهای ویژه ای در مورد نحوه رعایت بهداشت دهان به هنگام رویش مولرهای اول در سنین 6 تا 7 سالگی در اختیار افراد جامعه قرار گیرد.

به عقیده برخی محققان خارج کردن دندانهای پرمولر و عقب بردن دندانهای قدامی به علت قرار دادن فک پایین در وضعیت خلفی سبب ایجاد علائم اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMD) می شود. هدف از این مطالعه، بررسی اثر خارج نمودن دندانهای پرمولر بر روی اختلالات مفصل گیجگاهی فکی بود. در این مطالعه مداخله ای، چهار گروه ده نفره تحت درمان ارتدنسی قرار گرفتند. درمان در گروه اول بدون خارج کردن دندان، در گروه دوم با خارج کردن دو پرمولر اول بالا، در گروه سوم با خارج کردن چهار پرمولر اول و در گروه چهارم با خارج کردن ترکیبی دندانها انجام شد. میزان Helkimo Score در تمام گروهها قبل و بعد از درمان و نیز یک و دو سال پس از درمان ارزیابی گردید. جهت آنالیز داده ها از آزمونهای ANOVA و Paired t استفاده شد. نتایج نشان داد میزان Helkimo Score پس از درمان و دو سال بعد با قبل از شروع درمان اختلاف معنی داری در همه گروهها دارد. در سال دوم پس از Debanding در مقایسه با یک سال پس از درمان ارتدنسی تفاوتها در هیچ گروهی معنی دار نبود. مقایسه نتایج درمانی بین چهار گروه اختلاف آماری معنی داری را نشان نداد؛ به عبارت دیگر خارج کردن دندانها اثر سوئی بر اختلالات مفصل گیجگاهی فکی نداشته است.

روش بررسی: در این کارآزمایی بالینی، 126 کودک در محدوده سنی 5- 9 سال با پوسیدگی دندانی و تجویز درمان پالپوتومی، انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه مورد و شاهد تقسیم شدند. 75 نفر (گروه شاهد) با فرموکروزل و 51 نفر (گروه مورد) با MTA تحت درمان پالپوتومی قرار گرفتند. پس از حذف سقف اتاقک پالپ و برداشت کامل پالپ تاجی تا سطح مدخل کانال ریشه و کنترل خونریزی در گروه شاهد، از پنبه آغشته به فرموکروزول به مدت 5 دقیقه استفاده شد، سپس اتاقک پالپ با خمیر زونالین به عنوان ماده پالپوتومی پوشانده شد. در گروه مورد از خمیر MTA به قطر یک میلیمتر به عنوان ماده پالپوتومی استفاده و روی آن با زونالین به عنوان بیس پوشانده شد. تاج دندانها در هر دو گروه با آمالگام ترمیم گردید. دندانها طی دوره‌های پیگیری 3 و 6 ماهه با معاینات کلینیکی و رادیوگرافیک مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‌های مطالعه با استفاده از آزمون آماری فیشر با سطح معنی‌داری 05/0p< مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: در پیگیری کلینیکی 3 و 6 ماهه هیچ علامتی از شکست در هیچ‌ کدام از دندانهای درمان شده به روش پالپوتومی با FC و یا MTA مشاهده نشد. نتایج حاصل از مقایسه دو روش پالپوتومی در پیگیری‌ سه ماهه هیچ تفاوت معنی‌داری را در نمای رادیوگرافی دندان و بافت نگهدارنده اطراف آن در دو گروه شاهد و مورد نشان نداد، ولی در پیگیری 6 ماهه بیماران در پالپوتومی با فرموکروزول، 4 مورد شکست در رادیوگرافی دندانی به صورت تحلیل داخلی مشاهده شد.

نتیجه‌گیری: براساس نتایج مطالعه حاضر پالپوتومی با MTA از نظر رادیوگرافیک موفقیت‌آمیزتر از پالپوتومی با فرموکروزول بود. بنابراین می‌تواند به عنوان جایگزین مناسبی برای درمان پالپوتومی با فرموکروزول محسوب گردد.

 زمینه و هدف: شایع‌ترین ماده‌ای که طی دهه‌های اخیر برای پالپوتومی دندان‌های شیری به کار می‌رود، فرموکرزول است، ولی با توجه به معایب بالقوه آن، تحقیقات زیادی به منظور یافتن جایگزین برای آن انجام گرفته است. اخیراً MTA به علت خواص فیزیکی و بیولوژیکی برتر مورد توجه قرار گرفته است. مطالعه حاضر با هدف مقایسه میزان موفقیت کلینیکی و رادیوگرافیک پالپوتومی دندان‌های مولر شیری با فرموکرزول و MTA (ساخت ایران) انجام شد.
روش‌ بررسی: در این کارآزمایی بالینی، مجموعاً 30 دندان مولر شیری که معیارهای مورد نظر را داشتند، به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند.15 دندان مولر شیری در گروه فرموکرزول و 15 دندان در گروه MTA مورد درمان پالپوتومی قرار گرفته و ترمیم شدند. علائم کلینیکی و رادیوگرافی در هر یک از ماه‌های اول، سوم، ششم، نهم و دوازدهم مورد ارزیابی و مـقـایـسـه قـرار گـرفتند. بررسی آماری داده‌ها توسط آزمون آماری Fisher's Exact انجام و 05/0p< به عنوان سطح معنی‌داری در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: بعد از گذشت یک‌سال، تفاوت معنی‌داری از نظر میزان موفقیت درمان بین گروه MTA (8/85%) و فرموکرزول (3/93%) مشاهده نشد (1P) و تنها علامت شکست مشاهده شده تحلیل داخلی بود.
نتیجه‌گیری: با توجه به خواص مطلوب MTA و معایب فرموکرزول، این ماده می‌تواند به عنوان جایگزین مناسبی برای فرموکرزول در درمان پالپوتومی دندان‌های شیری مطرح باشد.

روش بررسی: 30 عدد مولر شیری در این تحقیق تجربی آزمایشگاهی استفاده شد. پس از تهیه حفره دسترسی، نمونه‌ها به دو گروه 15تایی K فایل و فایل چرخشی (Hero642) تقسیم شدند. پیش از آماده‌سازی کانال با  Kفایل شماره 15 و پس از آن با فایل اپیکال نهایی (MAF) توسط RVG رادیوگرافی تهیه و بر اساس قانون وین انحنای کانال اندازه‌گیری شد و مقدار جابجایی کانال محاسبه گردید. زمان کار در هر گروه به وسیله کرونومتر اندازه‌گیری و ثبت گردید، سپس نتایج با آزمون آماری t-test و Mann-Whitney ارزیابی شدند.

یافته‌ها: میانگین مقدار جابجایی کانال ریشه با استفاده از فایل‌های چرخشی Hero642 (42/3 درجه) نسبت به روش دستی (33/7 درجه) کمتر و اختلاف آماری در میان دو گروه معنی‌دار بود (05/0>p). میانگین زمان آماده‌سازی کانال در روش دستی، (526 ثانیه) و در روش استفاده از فایل‌های چرخشی (257 ثانیه) بود (001/0>p).

نتیجه‌گیری: با توجه به زمان آماده‌سازی کوتاه‌تر و جابجایی کمتر کانال برای فایل‌های چرخشی، کاربرد این فایل‌ها برای آماده‌سازی کانال ریشه دندان‌های شیری در روند پالپکتومی پیشنهاد می‌شود.

روش بررسی: پرونده بیماران مراجعه کننده به بخش ارتودنسی دانشکده دندانپزشکی تهران بررسی شد. از این تعداد 121 نفر دارای رابطه فکی Cl I و 60 بیمار دارای رابطه فکی Cl II بودند. رابطه فکی بر اساس زاویه ANB از رادیوگرافی لترال سفالومتری تعیین شد. بیماران دارای چرخش فکین بر اساس زاویه
SN- Go Gn از مطالعه حذف شدند. سپس توسط رادیوگرافی پانورامیک وجود یا فقدان مولر سوم در هر کوادرانت، فک بالا یا پایین و چپ یا راست بررسی شد. نتایج به دست آمده با تست Chi-square مورد بررسی آماری قرار گرفت.

یافته‌ها: میزان Missing یک یا چند مولر سوم در Cl I اسکلتال 43% و در Cl II اسکلتال 3/33% بود. بدین ترتیب Missing مولر سوم در Cl II کمتر از Cl I بوده ولی این تفاوت از لحاظ آماری معنی‌دار نبود (05/0P<).

نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که ارتباط مستقیمی بین روابط فکی Cl I و Cl II با میزان Missing مولر سوم وجود نداشت.

  زمینه و هدف: دندان مولر سوم نهفته، سطح استخوان را در سطح دیستال دندان مولر دوم کاهش می‌دهد و گاهی اوقات می‌تواند منجر به تحلیل ریشه دندان مجاور نیز بشود. هدف از این تحقیق تعیین میزان این تحلیل با استفاده از رادیوگرافی پری‌آپیکال و پانورامیک بود.

  روش بررسی: در این مطالعه مقطعی- توصیفی 54 بیمار (28 مرد، 26 زن) بزرگتر از 15 سال با میانگین سنی 22 سال از بخش جراحی دهان، فک و صورت دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران حضور داشتند. از هر بیمار رادیوگرافی پانورامیک و پری‌آپیکال دندان مولر سوم (به دلیل روتین بودن آن‌ها و بررسی دقت پانورامیک نسبت به پری‌آپیکال) تهیه گردید و تحلیل ریشه دندان مولر دوم توسط دو نفر مشاهده و یادداشت گردید، برای آنالیز داده‌ها از تست آماری Fisher استفاده شد.

  یافته‌‌ها: شیوع تحلیل ریشه دندان مولر دوم مجاور با مولر سوم نهفته در رادیوگرافی پانورامیک و پری‌آپیکال بیماران مورد بررسی به ترتیب 3/46 و 5/31 درصد بود (05/0 P> ). بیشتر این تحلیل‌‌ها در یک سوم سرویکالی دندان مولر دوم که دندان مولر سوم نهفته با موقعیت مزیالی یا افقی مشاهده گردید.

  نتیجه‌گیری: با توجه به درصد نسبتاً بالای تحلیل کشیدن دندان مولر سوم نهفته به ویژه با موقعیت مزیالی یا افقی برای جلوگیری از عوارض بعدی توصیه می‌گردد.

  زمینه و هدف : هنگام جراحی دندان‌های مولر سوم نهفته در صورت نزدیکی عصب آلوئولار تحتانی به این دندان ریسک آسیب به این عصب وجود دارد. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر عوامل مختلف بر میزان این آسیب‌پذیری توسط تصویربرداری (Cone Beam Computed Tomography) CBCT بود.

  روش بررسی : رادیوگرافی CBCT از 191 بیمار مراجعه‌کننده برای ارزیابی دقیق‌تر رابطه کانال مندیبولار و مولر سوم نهفته مندیبل انتخاب و موقعیت این دو ساختار آناتومیک در نقطه تماس آن‌ها ارزیابی شد. نقش احتمالی متغیرهای جنس، فرم نهفتگی مولر سوم مندیبل، رابطه آناتومیکی مولر سوم با کانال مندیبل و تفاوت سنی ارزیابی گردید. داده‌ها توسط آزمون‌های Chi-square و Student’s t-test آنالیز شد.

  یافته‌ها : در 7/81% بیماران بین کانال مندیبولار و دندان‌های مولر سوم نهفته تماس وجود داشته است. موارد تماس دو ساختار در زنان بیشتر از مردان (01/0 P= ) بوده و در آن‌هایی که رابطه آناتومیکی مولر سوم و کانال مندیبل به صورت لینگوالی قرار داشته، به صورت معنی‌داری بیشتر از موقعیت‌های باکالی و تحتانی مشاهده گردید (001/0 P< ). با این حال، سن و فرم نهفتگی تأثیر قابل‌توجهی بر رابطه این دو ساختار نداشتند (05/0 P> ).

  نتیجه‌گیری : در استفاده از روش تصویربرداری CBCT ، ریسک آسیب به عصب مندیبولار یا اکسپوز آن در زنان و در موارد موقعیت لینگوالی کانال مندیبولار نسبت به مولر سوم مندیبل در بیماران دارای تماس نزدیک بین این دو ساختار در تصاویر پانورامیک، بیشتر بوده و جراح باید دقت لازم را در این موارد هنگام جراحی دندان مولر سوم داشته باشد. 

زمینه و هدف: دندان‌های مولر اول دایمی مستعد پوسیدگی، مشکلات اندودنتیک و آنومالی‌های تکاملی هستند. دندان‌های مولر اول به شدت تخریب شده با پیش آگهی ضعیف، درمان‌گر را با مشکل روبرو می‌کنند. هدف از این مقاله مروری، بررسی راهکارهای جدید در زمینه طرح درمان برای مولرهای اول دایمی به شدت تخریب شده، در دوره دندانی مختلط است.

روش بررسی: روش انجام این مطالعه بر مبنای مرور منابع علمی با جستجو در MEDLINE، Web of science و Google scholar بود. از واژگان کلیدی Permanent first molar،Extraction و Orthodontic treatment plan استفاده شد. جستجوها محدود به مقالات انگلیسی منتشر شده پس از سال ۲۰۰۰ بود.

نتیجه‌گیری: فاکتورهای متعددی فرایند تصمیم‌گیری در مورد مولرهای اول دایمی به شدت تخریب شده را تحت تأثیر قرار می‌داد که شامل وضعیت ترمیمی دندان، سن دندانی بیمار، میزان کرودینگ و روابط اکلوزالی بود. سن ایده‌آل برای کشیدن این دندان‌ها ۸ تا ۱۰ سالگی بود. با این حال شواهد موجود در مورد مولرهای اول دایمی به شدت تخریب شده نیازمند مطالعات کلینیکی است.