مجله دندانپزشکی

---

طی 20 سال اخیر تلاشهای گسترده ای در زمینه پیش بینی بروز پوسیدگی در کودکان به به عمل آمده است که منجر به ارائه روشی جدید با عنوان RA) Caries Risk Assessment) شده است. این روش طی مراحل سه گانه زیر صورت می گیرد: الف) تعیین و ارزیابی ریسک فاکتورهای پوسیدگی. ب) تعیین گروههای در معرض خطر بالای پوسیدگی (High Risk)، افراد دارای استعداد متوسط (Moderate Risk) و افراد مقاوم در برابر پوسیدگی (Low Risk). ج) ارائه برنامه های پیشگیری مناسب جهت گروههای سه گانه فوق با توجه به عوامل خطرزا. نظر به اهمیت حفظ سلامت دندانها در کودکان، این روش بویژه در کودکان پیش دبستانی که در معرض خطر بالای پوسیدگی می باشند، از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. پس از شناسایی افراد High Risk، برنامه های پیشگیری برای آنها تنظیم می شود که ضمن صرفه جویی در هزینه ها موجب کاهش شدید پوسیدگی می گردد.

---

دندانپزشکان معمولا با استفاده از رادیوگرافی های بایت وینگ (Bitewing) به ضایعات پوسیدگی پروگزیمالی پی می برند و با توجه به عمق مشاهده شده از پوسیدگی، درمانهای خود را پایه ریزی می کنند. این تکنیک در حال حاضر عمومی ترین و قابل قبول ترین روش در این زمینه می باشد؛ اگرچه درصدی خطا در تعیین عمق ضایعات پروگزیمالی در آن به چشم می خورد که عمدتا به دلیل محدوده وسیع دانسیته در فیلمهای جدید High Speed با استفاده از ولتاژهای پایین می باشد. متغیرهایی از قبیل Superimposition و گاه بزرگنمایی نیز در ایجاد این اختلاف موثر می باشند. در این مطالعه به منظور تفسیر صحیح تر رادیوگرافی های بایت وینگ و درنهایت تشخیص دقیق تر، ضخامت عاج مشاهده شده در زیر پوسیدگی های پروگزیمالی در رادیوگرافی بایت وینگ و نسج دندان مورد مقایسه قرار گرفتند؛ بررسی علل این اختلاف جز اهداف این تحقیق نمی باشد. به این منظور از 24 نمونه دندان خلفی با پوسیدگی پروگزیمالی استفاده شد و قبل و بعد از برداشتن پوسیدگیها، رادیوگرافی بایت وینگ انجام شد و سپس دندانها به دو نیم تقسیم شدند و ضخامتهای عاج در زیر پوسیدگیهای پروگزیمالی در رادیوگرافی و نسج دندان در زیر میکروسکوپ با دقت 0.01 میلیمتر اندازه گیری شد. پس از انجام آزمون آماری مربوطه (t.test)، مشخص شد که میانگین ضخامت عاج در نسج دندان 41% ضخامت عاج در رادیوگرافی بایت وینگ می باشد که نشانگر کاهشی حدود 59% می باشد.

---

هر ساله ابتلا به سرطانهای دهان درصد نسبتا بالایی از جمعیت میانسال و سالخورده را درگیر عوارض خود می کند. روشهای درمانی اغلب شامل دارو درمانیهای ضد نئوپلاسم، رادیاسیون ناحیه سروگردن و جراحی است. این روشهای درمانی، بخصوص رادیاسیون، اثرات مخربی بر بافت نرم و سخت دهان دارد و غدد بزاقی تحت تاثیر اشعه یونیزان دچار دیسفانکشن دراز مدت می گردند. عارضه اصلی که به دنبال این اختلال حاصل می شود، کاهش ترشح بزاق است که باعث تشدید خشکی دهان، موکوزیت، تغییر محیط اکولوژیک دهان، تسریع دمینرالیزاسیون، افزایش پوسیدگی، سختی در بلع و صحبت کردن، عدم امکان استفاده از پروتز و کاهش دریافت مواد غذایی می شود. در مجموع این عوامل، تاثیر برگشت ناپذیر و تضعیف کننده ای بر سلامت بیمار دارد. به منظور پیشگیری از مرگ و میر ناشی از سرطانهای دهان و نیز به دلیل خطرات قابل توجهی که اختلال در فعالیتهای دهان، برای سلامت فرد به همراه دارد، لازم است درمانهای قطعی دندانپزشکی قبل از آغاز درمان پزشکی آغاز شود. امروزه علم دندانپزشکی امکانات و روشهای پیشرفته ای را برای پیشگیری از عوارض دندانی این بیماران و نیز در صورت بروز بیماری، برای ترمیم ضایعات ناشی از آن عرضه کرده است. به نظر می رسد ارتباط علمی و مشاوره ای میان پزشک معالج و نیز دندانپزشک قبل از شروع درمان و پس از خاتمه آن، ضرورتی اجتناب ناپذیر برای حفظ هر چه بیشتر سلامت روحی و جسمی بیمار باشد.

---

بیان مسأله: کشیدن دندان همیشه به عنوان آخرین راه درمان در دندانپزشکی انتخاب می‌شود. امروزه با توجه به پیشرفتهای چشمگیر در زمینه درمانهای دندانپزشکی، حفظ دندانهای دائمی تا سنین کهنسالی امری رایج است. با این همه در بیشتر کشورهای فقیر (از نظر اقتصادی) یا در کشورهایی که مردم تحت پوشش بیمه‌های درمانی نیستند، آمار بالای کشیدن دندان بخصوص دندانهایی که قابل درمان هستند، موجب تأسف است.

هدف: مطالعه حاضر با هدف تعیین علت کشیدن دندان در مراجعه‌کنندگان به دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1379 انجام گردید.

روش بررسی: این مطالعه توصیفی- مقطعی بر روی 320 بیمار که به منظور کشیدن دندان به بخش جراحی دهان، فک و صورت دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران مراجعه کرده بودند، انجام گردید. اطلاعات عمومی بیمار، وضعیت بهداشت دهان، محل دندان و علت کشیدن آن در پرسشنامه‌ای جمع‌آوری شد. اطلاعات به دست آمده با استفاده از آزمون آماری Chi-Square تحلیل گردید.

یافته‌ها: بین علت کشیدن دندان در دو جنس اختلاف معنی‌داری از نظر آماری وجود نداشت. شایعترین علت کشیدن دندان پوسیدگی(50%)، بیماریهای پریودنتال (6/16%)، مشکلات پروتز، درخواست بیمار و دلایل دیگر (4/33%) بود.

نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های مطالعه حاضر، پیشنهاد می‌شود این بررسی در سطح جامعه نیز انجام شود و در صورت حصول همین نتایج، اقدامات کافی برای پیشگیری از پوسیدگی و مشکلات پریودنتال که در این تحقیق جزو عوامل اصلی کشیدن دندان بودند، انجام گیرد.

---

بیان مسأله: عادات پارافانکشنال مهمترین علت ایجاد ضایعات غیر پوسیده طوق هستند و حل این مشکل ممکن است بر وضعیت ضایعات فوق تأثیر بگذارد.
هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی یک ساله تأثیر تصحیح اکلوژن بر میزان موفقیت معیارهای کلینیکی ترمیم‌های سرویکالی دندان انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه بالینی,60 عدد ترمیم سرویکالی همرنگ دندان در دندانهای نیش و پرمولر, در بیماران با عادات پارافانکشن ( دندان قروچه و فشار دندانی) مورد بررسی قرار گرفت. دندانها (از نظر نوع ماده ترمیمی), به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. در گروه اول (30 نمونه), از یک نوع کامپوزیت رزین سیال (Tetric Flow, گروه A) و در گروه دوم (30 نمونه) از یک کامپومر (Compoglass Flow, گروه B) استفاده شد. بعد از ترمیم هر گروه به دو زیر گروه (A₁,A₂, B₁, B₂) تقسیم شدند. در زیرگروه شماره1, بعد از ترمیم برای بیماران تصحیح اکلوژن انجام شد (گروه مورد)؛ در زیر گروه شماره 2, بعد از ترمیم تصحیح اکلوژن انجام نشد (گروه شاهد). ارزیابی به صورت یک سوکور و در زمان 6 و 12 ماه پس از ترمیم طبق طبقه‌بندی US Public Health Service (USPHS) انجام شد. معیارهای ارزیابی عبارت بودند از: دقت مارجین، تغییر رنگ مارجین، پوسیدگی، حساسیت پس از ترمیم و افتادن ترمیم. اطلاعات به دست‌آمده با استفاده از آزمون دقیق Fisher تحلیل گردید.
یافته‌ها: ترمیم‌های Compoglass Flow گروه B₁ بعد از 12 ماه, در مقایسه با گروه B₂ نتایج بهتری را نشان داد. اما بین دو گروه ترمیم‌های Tetric Flow (A₂, A₁) اختلاف قابل ملاحظه‌ای مشاهده نشد؛ همچنین در وضعیت معیارهای کلینیکی بین گروههای A₂ و B₂ اختلافی مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: طبق یافته‌های این مطالعه می‌توان بیان کرد که تصحیح اکلوژن تأثیر بسزایی بر موفقیت کلینیکی ترمیم‌های Compoglass Flow در ضایعات بدون پوسیدگی طوق دندان دارد؛ البته لازم به ذکر است تصحیح اکلوژن در موفقیت ترمیم‌های Tetric Flow تأثیر قابل ملاحظه‌ای نداشت.

---

زمینه و هدف: در خصوص پیشگیری از بروز بیماریهای دهان و دندان ناشنوایان و مشکلات بهداشت و درمان آنها تحقیقات و بررسیهای بالینی نسبتاً محدودی انجام گرفته است. درمانهای محافظه‌کارانه دندانپزشکی بخش مهمی از برنامه‌های بهداشتی برای همه افراد و از جمله ناشنوایان می‌باشد و برنامه‌ریزی برای این مهم مستلزم داشتن آگاهی از وضعیت DMFT (دندانهای پوسیده، کشیده شده و پر شده) موجود در آنان می‌باشد. این مطالعه با هدف ارزیابی میزان DMFT در دانش‌آموزان ناشنوای 12 ساله مدارس ناشنوایان تهران بزرگ انجام شد. همچنین ارتباط بین جنس، وضعیت بهداشت دهانی و درجه ناشنوایی با DMFT مورد ارزیابی قرار گرفت.

روش‌ بررسی: در این مطالعه توصیفی مقطعی، کلیه دانش‌آموزان 12 ساله (± 6 ماه) ناشنوای مراکز آموزشی تهران بزرگ که شامل 117 نفر بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. روش انجام کار به صورت معاینه و تکمیل پرسشنامه‌ای برای هر دانش‌آموز بود. تعداد دندانهای کشیده شده، پوسیده و پر شده هر فرد ثبت شد و میانگین DMFT گزارش گردید. اطلاعات به دست آمده با استفاده از آزمونهای t،chi-square  و کروسکال والیس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و 05/0p< به عنوان سطح معنی‌داری در نظر گرفته شد.

یافته‌ها: این تحقیق، میانگین DMFT 07/3 را در کل این کودکان نشان داد. در 109 نفر که ضعف شنوایی شدید (بین 71-90 دسی‌بل) داشتند، میانگین DMFT، 99/2 بود. میانگین رتبه‌ای DMFT در پسران و دختران با یکدیگر تفاوت چندانی نداشت (در پسران 09/56 و در دختران96/61)، همچنین میانگین رتبه‌ای DMFT در کسانی که از نخ دندان استفاده نمی‌کردند (40/60) بالاتر از کسانی بود که از نخ دندان استفاده می‌کردند (71/46). میانگین رتبه‌ای در گروهی که گاهی اوقات مسواک می‌زدند از سایر گروه‌ها بالاتر (82/72) و در گروهی که یک بار در شبانه روز مسواک می‌زدند از سایر گروه‌ها پایینتر بود (26/51).

نتیجه‌گیری: مقدار DMFT در ناشنوایان مورد مطالعه 07/3 بود. جنسیت در این مورد نقشی نداشت. توصیه به مسواک زدن مرتب و استفاده از نخ دندان می‌تواند در کاهش DMFT این افراد مؤثر باشد.

 

---

زمینه و هدف: از اهداف مهم در ترمیم‌های چسبنده دندانپزشکی، محدود نمودن تراش حفره به حذف عاج عفونی و حفظ ساختمان سالم دندان می‌باشد. استفاده از محلول‌های آشکارساز پوسیدگی و نیز ضدعفونی کننده حفره می‌تواند در دستیابی به این هدف کمک کننده باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین تأثیر عوامل آشکارساز پوسیدگی و ضدعفونی کننده حفره روی ریز نشت ترمیم‌های کامپوزیتی انجام شد.

روش بررسی: در این تحقیق تجربی آزمایشگاهی جهت بررسی ریز نشت از روش نفوذ رنگ در حفرات کلاس پنج در 48 دندان پرمولر کشیده شده سالم انسان استفاده شد. دندان‌ها براساس استفاده از ماده آشکارساز پوسیدگی Seek و ماده ضدعفونی کننده حفره Consepsis liquid به 4 گروه تقسیم شدند. در گروه 1 آشکارساز پوسیدگی و در گروه 2 محلول ضدعفونی کننده حفره روی سطوح عاجی به کار رفت. در گروه 3 از هر دو ماده روی سطح عاج استفاده و گروه 4 به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد. در همه گروه‌ها ماده باندینگ عاجی PQ1 وکامپوزیت  Amelogen Universalمورد استفاده قرار گرفت. ریزنشت در کف جینجیوال نمونه‌ها با بررسی نفوذ رنگ اندازه‌گیری شد. داده‌ها توسط آزمون Kruskall Wallis و مقایسه چندگانه Dunn مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. 05/0P< به عنوان سطح معنی‌داری در نظر گرفته شد.

یافته‌ها: گروه دوم کمترین میزان ریزنشت و گروه چهارم، بیشترین میزان ریزنشت را نشان دادند، اما آنالیز آماری هیچ تفاوت معنی‌داری بین 4 گروه مورد مطالعه نشان نداد.

نتیجه‌گیری: به کار گرفتن ماده آشکارساز پوسیدگی Seek و محلول ضدعفونی کننده حفره Consepsis liquid، تأثیری بر توانایی تطابق رزین‌های چسبنده عاجی ندارد.

---

زمینه و هدف: تشخیص پوسیدگی‌های شیارهای اکلوزال در مراحل ابتدایی بسیار دشوارتر از سایر پوسیدگی‌ها بوده و نیاز به مهارت و دقت دندانپزشکان و کاربرد ابزارهای پیشرفته و روش‌های جدید دارد. هدف از این مطالعه ارزیابی میزان تنوع تشخیص پوسیدگی‌های اکلوزال به وسیله دندانپزشکان عمومی بود.

روش بررسی: در این مطالعه توصیفی-مقطعی در سال 1385 با معاینه دندان‌های کودکان 10-8 ساله مراجعه‌کننده به بخش کودکان تعداد 6 دندان مولر اول دایمی با پوسیدگی شیارهای اکلوزال در درجات 1 و 2 و 3 (طبق روش Espelid) که به تائید پنج دندانپزشک متخصص رسیده بود انتخاب شد. فتوگرافی رنگی سطح اکلوزال و رادیوگرافی بایت‌وینگ این دندان‌ها از طریق رایانه بر روی مانیتور به نمایش درآمد و از 157 دندانپزشک عمومی که به طور تصادفی سیستماتیک انتخاب شده بودند خواسته شد پس از مشاهده تصاویر مربوطه با تکمیل پرسشنامه‌ تشخیص خود را مبنی بر وجود یا عدم پوسیدگی و میزان پیشرفت آن در مینا و عاج اعلام نمایند. اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون آماری chi-square تجزیه و تحلیل شد. 05/0>p به عنوان سطح معنی‌داری در نظر گرفته شد.

یافته‌ها: تشخیص دندانپزشکان در مورد پوسیدگی‌های اکلوزال به ترتیب زیر بود: در پوسیدگی‌های درجه 1، 3/94% از دندانپزشکان هیچگونه پوسیدگی‌ای تشخیص ندادند و 8/3% پوسیدگی در مینا (تشخیص صحیح) و 9/1% پوسیدگی در حد عاج تشخیص دادند. پوسیدگی‌های درجه 2، 7/15% از دندانپزشکان هیچگونه پوسیدگی‌ای تشخیص ندادند و 7/60% پوسیدگی در حد مینا (تشخیص صحیح)، 31/22% در حد عاج و 3/1%  نیز درگیری پالپ را گزارش نمودند. در پوسیدگی‌های درجه 3، 7% از دندانپزشکان هیچگونه پوسیدگی تشخیص ندادند. در حالیکه 2/27% پوسیدگی در حد مینا و 9/58% پوسیدگی در حد عاج (تشخیص صحیح) و 1/6% درگیری پالپ را گزارش نمودند و 3/0% پاسخی ندادند. موارد تشخیص صحیح به وسیله دندانپزشکان زن در مقایسه با مردان به صورت معنی‌داری بیشتر بود (013/0=p)

نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج مطالعه حاضر اگرچه تشخیص صحیح پوسیدگی اکلوزال به وسیله دندانپزشکان در حد قابل قبولی است ولی پراکندگی زیادی که در تشخیص این پوسیدگی‌ها بین دندانپزشکان وجود دارد نشان دهنده نیاز آنها به آموزش روشهای جدید تشخیص و کاربرد ابزارهای پیشرفته در این زمینه می باشد.

---

زمینه و هدف: باتوجه به شیوع زیاد پوسیدگی دندان با ماهیت میکروبی و صرف هزینه‌های هنگفت درمانی بویژه در گروه‌های پرخطر مانند افراد دچار خشکی دهان، پیشگیری و کنترل آن بسیار حیاتی است. از طرفی بدلیل اقبال جامعه جهانی و کشورمان به درمان‌های سنتی و لزوم استخراج دارو از مواد طبیعی و گیاهان دارویی، در این مطالعه اثر آنتی باکتریال عصاره 2 گیاه مریم گلی (Salvia officinalis) و انیسون (Pimpinella anisum)که در متون طب سنتی از موارد پرکاربرد در درمان بیماری‌های دهان و دندان هستند، بر باکتری‌های عامل پوسیدگی دندان بصورت in vitro بررسی شده است.

روش بررسی: در این مطالعه تجربی از دو گیاه مریم گلی (Salvia officinalis) و انیسون(Pimpinella anisum) به روش maceration عصاره هیدروالکلی تهیه شد و اثر آنتی باکتریال آنها به روش broth macrodilution بر روی باکتری‌های Lactobacillus rhamnosus, Streptococcus mutans و Actinomyces viscosus ارزیابی شد. نتایج توسط آزمون Mann-Whitney آنالیز و مقایسه شدند.

یافته‌ها: میزان حداقل غلظت بازدارندگی عصاره هیدروالکلی مریم گلی و انیسوم برای استرپتوکوک موتان به ترتیب µg/ml 25/6 و µg/ml 5/12 و برای لاکتوباسیل به ترتیب µg/ml 56/1 و µg/ml 5/12 و برای اکتینومیسس ویسکوز به ترتیب µg/ml 5/12 و µg/ml 50 به دست آمد.

نتیجه‌گیری: روش broth macrodilution نشان داد هر 2 عصاره مریم گلی و انیسون بر هر 3 گونه باکتری اثر بازدارندگی رشد داشتند که این اثر برای مریم گلی به طرز معنی‌داری بیشتر از انیسون بود و در محدوده غلظتی مورد بررسی هر 2 عصاره بر هر 3 باکتری اثر باکتریسیدال هم داشتند.

---

زمینه و هدف: مطالعات نشان می‌دهند که جویدن آدامس حاوی ساکاروز پوسیدگی‌زا است. هدف از این تحقیق مقایسه تأثیر دو نوع آدامس با و بدون ساکاروز بر تجمع پلاک دندانی و مقایسه آن با گروه کنترل بود.

روش بررسی: این مطالعه تجربی با همکاری داوطلبانه بیست و سه دانشجوی مرد دندانپزشکی درسه دوره هفت روزه با فواصل دو هفته استراحت انجام شد. در دوره اول از داوطلبان خواسته شد که روزانه تعداد پنج عدد آدامس الیپس (حاوی ساکاروز) و در دوره دوم، آدامس اربیت (فاقد ساکاروز) را به مدت 20 دقیقه بعد از صرف وعده‌های غذایی اصلی و میان وعده‌ها بجوند. دوره سوم بدون مصرف آدامس انجام گردید. قبل و بعد از هر دوره شاخصSillness & Loe اندازه‌گیری شد درضمن از داوطلبان خواسته شد. تا در این دوره‌ها از مصرف هرگونه آدامس دیگر خودداری نمایند. تحلیل یافته‌ها توسط آنالیز واریانس با مشاهدات تکراری و paired T-test انجام گرفت.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که نه تنها جویدن آدامس فاقد ساکاروز بلکه جویدن آدامس حاوی ساکاروز نیز باعث کاهش معنی‌دار پلاک دندانی ‌شد (001/>0P). مقایسه میانگین تجمع پلاک دندان‌ها در دو گروه آدامس حاوی ساکاروز و فاقد ساکاروز نشان داد که آدامس فاقد ساکاروز به طور معنی‌داری در کاهش تجمع پلاک دندانی ازآدامس حاوی ساکاروز مؤثرتر بود (001/0P>).

نتیجه‌گیری: اگرچه تأثیر آدامس فاقد ساکاروز به طور معنی‌داری نسبت به آدامس حاوی ساکاروز در کاهش تجمع پلاک دندانی بیشتر بود، جویدن آدامس حتی از نوع حاوی ساکاروز نیزموجب کاهش تجمع پلاک دندانی می‌شود.

---

زمینه و هدف: پوسیدگی و تحلیل استخوان شایع‌ترین بیماری‌ها در حفره دهان می‌باشند. کنترل عوامل خطر مسبب این بیماری‌ها موجب کاهش شیوع آنها می‌شود. در این تحقیق با استفاده از رادیوگرافی‌های بایت وینگ از لحاظ وجود پوسیدگی ارتباط میان پوسیدگی و تحلیل استخوان مورد بررسی قرار گرفت.
روش بررسی: در این مطالعه 150 رادیوگرافی مربوط به 86 بیمار مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی پوسیدگی بین دندانی و فاصله CEJ تا کرست ثبت شد. عوامل مخدوش کننده مانند تماس بین دندانی، نوع دندان، سطح دندان، استفاده از مسواک و نخ دندان همچنین سیگار کشیدن مورد نظر قرار گرفت. جهت انجام مطالعه از آنالیز رگرسیون استفاده شد.
یافته‌ها: بر اساس آنالیز انجام شده مشخص گردید ارتباط بین پوسیدگی و تحلیل استخوان معنی‌دار بود (02/0P=). همچنین ارتباط معنی‌داری بین استفاده از نخ دندان (03/0P=)، نوع دندان (0001/0P=)، سطح دندان (02/0P=) با تحلیل استخوان مشاهده شد. در این مطالعه نشان داده شد با لحاظ نمودن تأثیرعوامل مخدوش کننده نیز پوسیدگی و تحلیل استخوان با یکدیگر ارتباط دارند (0001/0P=).
نتیجه‌گیری: پوسیدگی و تحلیل استخوان نقش مهمی به عنوان ریسک فاکتور برای یکدیگر ایفا می‌کنند. از این رو می‌توان با پیشگیری از آنها سبب کاهش شیوع این دو ضایعه گردید.

---

زمینه و هدف: در اکثر مراکز رادیولوژی کشور ما تبدیل سیستم‌های تصویربرداری به سیستم دیجیتال با بهره‌مندی از تکنولوژی Computed Radiology (CR) در حال انجام است. در صورتی که قابلیت پانورامیک دیجیتال برای بررسی ضایعات کوچک دندان به اثبات برسد، در مواردی که تهیه کلیشه‌های داخل دهانی مشکل است با اطمینان بیشتری می‌توان از سیستم پانورامیک به روش CR استفاده کرد. هدف از این تحقیق بررسی حساسیت و ویژگی رادیوگرافی پانورامیک دیجیتال در تشخیص پوسیدگی‌های پروگزیمال در مقایسه با رادیولوژی بایت وینگ بود.
روش بررسی: در این مطالعه 100 بیمار مراجعه کننده به یکی از مرکز خصوصی رادیولوژی دهان و فک و صورت که برای آنها هر دو تکنیک بایت وینگ و پانورامیک تجویز شده بود، وارد مطالعه شدند. ابتدا کلیشه پانورامیک و سپس بایت وینگ توسط متخصص رادیولوژی دهان، فک و صورت بر روی نگاتوسکوپ مشاهده شده و پوسیدگی‌های بین دندان‌های خلفی به تفکیک محل پوسیدگی ثبت گردید. حساسیت و ویژگی پانورامیک دیجیتال با یافته‌های حاصل از مشاهده بایت وینگ به عنوان استاندارد طلایی سنجیده شد. همچنین برای حساسیت و ویژگی به دست آمده حدود اطمینان 95% محاسبه شد.
یافته‌ها: در این تحقیق حساسیت و ویژگی روش پانورامیک در کل دهان به ترتیب 7/62% (حدود اطمینان 95% برابر 5/67% -7/57%) و 0/91% (حدود اطمینان 95% برابر 5/92% -2/89%) به دست آمد.
نتیجه‌گیری: در این مطالعه مشخص شد روش پانورامیک نسبت به روش بایت وینگ حتی علی‌رغم استفاده از مزایای دستکاری دیجیتال آن قبل از پرینت فیلم از حساسیت کمتری برخوردار است. از این رو تکنیک بایت وینگ به منظور مشاهده پوسیدگی‌های بین دندانی برتر است.

---

زمینه و هدف: تغذیه ناصحیح یکی از مهم‌ترین فاکتورهای اتیولوژیک در پوسیدگی‌های زودرس دوران کودکی (ECC) است. در بعضی مطالعات کلینیکی تغذیه شیر مادر (BF) از جمله فاکتورهای موثر در ECC ذکر شده است. نتایج و توصیه‌ها در این زمینه متفاوت و گاه متناقض است. با توجه به اینکه رویکرد مشترک بین اعضای مختلف شاغل در حرفه سلامتی در ارایه توصیه‌های عمومی ضرورت دارد، این مطالعه با هدف بررسی مروری مطالعات قبلی در رابطه تغذیه از مادر و پوسیدگی‌های زودرس دوران کودکی انجام شد.

روش بررسی: با انتخاب لغات کلیدی، مقالات، بیانیه‌ها، سایت‌های Pubmed، SID، Scirus،Elsevier ، انجمن دندانپزشکی کودکان آمریکا (AAPD)، انجمن پزشکی کودکان آمریکا (AAPD)، انجمن دندانپزشکی آمریکا (AAPD) و کتاب‌های مرتبط با موضوع از سال 1990 جستجو شدند. در مقالات، BF، سایر فاکتورها، تعریف پوسیدگی در کنار نوع مطالعه، حجم نمونه و محل انجام مطالعه بررسی و ثبت شدند.

یافته‌ها: اختلاف فراوان در متدولوژی کار و عدم تعریف ثابت در ECC و BF، نتیجه‌گیری نهایی را مشکل ساخت. نتایج مطالعات درباره رابطه BF طولانی مدت و ECC غیرقطعی بود. مطالعات رابطه‌ای مثبت را بین BF شبانه و ECC نشان داد. سابقه BF تاثیری در بروز پوسیدگی نداشت.

نتیجه‌گیری: با توجه به نقش فراوان شیر مادر در تغذیه و رشد کودک و اهمیت پیشگیری از پوسیدگی در دوران کودکی، باید والدین را در زمینه احتمال پوسیدگی دندان‌های کودک در اثر تغذیه شبانه از شیر مادر آگاه کرد.

---

زمینه و هدف: (NC) Nursing Caries یک شکل مخرب از پوسیدگی ناشی از عادات تغذیه‌ای نادرست در نوزادان است که دندان‌های شیری را بعد از رویش متاثر می‌کند. آشنایی با الگوی این نوع پوسیدگی و بررسی قرینگی و ناقرینگی آن جهت تشخیص و درمان موثر و علمی ضروری به نظر می‌رسید. هدف از این مطالعه بررسی ارزیابی الگوی پوسیدگی Nursing Caries از نظر قرینگی و ناقرینگی در کودکان بین 3 تا 5 سال بود.

روش بررسی: این مطالعه از نوع مقطعی (Cross sectional) می‌باشد. تعداد 10 مهد کودک در شهر تهران توسط سازمان بهزیستی تهران به صورت تصادفی انتخاب گردید. 115 کودک دارای پوسیدگی با الگوی NC پس از معاینه و تکمیل پرسشنامه مربوطه توسط والدین در مطالعه وارد شده و dmfs در دندان‌های انسیزور بالا و کانین‌های بالا و پایین و مولرهای اول شیری بالا و پایین تعیین گردید و الگوی پوسیدگی‌ها در دندان‌های فوق از نظر قرینگی و ناقرینگی مورد ارزیابی قرار گرفت. آنالیز داده‌ها به وسیله آزمون‌های آماری ANOVA،LSD ، Chi-square و Fisher انجام شد.

یافته‌ها: در این مطالعه در 9/53% از کودکان دارای الگوی NC، دندان‌های قدامی به صورت قرینه و 1/46% به صورت ناقرینه درگیر شده بودند و در مجموع دندان‌های قدامی و خلفی (مولرهای اول شیری) دارای الگوی NC 2/32% به صورت قرینه و 8/67% به صورت ناقرینه درگیر شده بودند. همچنین درمورد رابطه سمت شیردهی مادر با قرینگی الگوی NC، نتایج نشان داد که در کودکان با الگوی قرینه NC 51% به طور یکسان از هر دو سمت مادر شیر خورده بودند، در کودکان دارای الگوی NC و ناقرینه با درگیری بیشتر در سمت راست 50% بیشتر از سمت چپ مادر و در کودکان با درگیری بیشتر در سمت چپ 50% بیشتر از سمت راست مادر شیر تغذیه نموده بودند (01/0=P).

نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که NC هم دارای الگوی قرینه و هم الگوی ناقرینه می‌باشد. از عوامل تاثیرگذار بر قرینگی یا ناقرینگی NC، سمتی از مادر می‌باشد که کودک از آن سمت بیشتر شیر تغذیه می‌کرده است.

---

  پوسیدگی‌های درمان نشده یافته شایعی در جوامع کم درآمد می‌باشد. درمان پوسیدگی‌های دندانی در کودکان کم سن چالش برانگیز است و نیاز به مهارت بالای دندانپزشک و هزینه بالای بیهوشی عمومی برای کنترل بیمار دارد. به همین سبب روش‌های شیمیایی کنترل پوسیدگی پیشنهاد شده است. فلوئورید دی‌آمین نقره (SDF) ماده‌ای است که برای کنترل و توقف پوسیدگی‌ها مخصوصاً در دندان‌های شیری به کار می‌رود. این روش غیرتهاجمی و بی‌ضرر بوده، کاربرد آن ساده است، به علاوه ازنظر اقتصادی به صرفه می‌باشد. از SDF می‌توان در پروژه‌های سلامت دهان و دندان جوامع کم درآمد به منظور درمان پوسیدگی‌ها استفاده کرد. در این مقاله به مروری بر فلوئورید دی‌آمین نقره و کاربرد آن در دندانپزشکی پرداختیم.

---

  مقدمه: علی‌رغم کاهش چشمگیر پوسیدگی در دهه‌های گذشته، هنوز هم این بیماری یک مشکل سلامت عمومی به خصوص در کشورهای در حال توسعه است. در سال‌های اخیر، کاربرد ترکیبی لیزر و فلوراید به عنوان روشی نوین در پیشگیری از پوسیدگی معرفی شده است. هدف از مطالعه حاضر، مروری بر اثر کاربرد ترکیبی انواع لیزر همراه با فلوراید در پیشگیری از پوسیدگی دندانی بود.

  روش بررسی: برای انجام این مطالعه، مقالات چاپ شده در بانک‌های اطلاعاتی PubMed ، Google Scholar و EMBASE از سال 1990 تا 30 نوامبر 2013 مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی از ترکیب‌های گوناگون استفاده شد. معیار ورود به مطالعه کلیه سطوح شواهد موجود بود. مقالاتی که تنها به زبان انگلیسی بودند مورد بررسی قرار گرفتند و اطلاعات منتشر نشده بررسی نشدند.

  یافته‌ها: مقالات متعددی با هدف بررسی اثر لیزر به تنهایی و یا در ترکیب با فلوراید موضعی در پیشگیری از دمینرالیزاسیون مینای دندان یافت شد. اکثر این مطالعات این اثر ترکیبی را بر روی دندان‌های دایمی بررسی کرده بودند و مطالعات در زمینه دندان‌های شیری بسیار اندک بود. در مجموع بیشتر مطالعات تأکید کرده بودند که اثر ترکیبی لیزر با فلوراید موضعی تأثیری به مراتب بیشتر از لیزر یا فلوراید تراپی موضعی هر یک به تنهایی در پیشگیری از دمینرالیزاسیون مینا دارد.

  نتیجه‌گیری: تابش لیزر در ترکیب با فلوراید موضعی روی سطوح مینایی دندان‌های دایمی بهترین حفاظت در برابر شروع و پیشرفت پوسیدگی فراهم می‌آورد. اما مطالعات بیشتر آزمایشگاهی و کلینیکی بر روی دندان‌های شیری در این زمینه لازم است.

---

  پوسیدگی دندان شایع‌ترین عفونت انسان و از بیماری‌های مهم چند عاملی است که سالانه میلیون‌ها دلار صرف کنترل و درمان آن می‌شود. تاکنون روش‌های مختلفی برای کنترل آن ارایه شده است. از مهم‌ترین روش‌های کنترل آن در حال حاضر می‌توان به رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه مناسب، فلوراید تراپی و استفاده از شیرین کننده‌های غیرپوسیدگی زا اشاره کرد. همچنین از کاربرد پروبیوتیک‌ها، نانو مواد، باکتریوفاژها، پپتیدهای ضدمیکروبی و واکسن‌های ضدپوسیدگی می‌توان به عنوان چشم اندازهای نوین بشر در عرصه کنترل پوسیدگی دندان نام برد. علاوه بر این اخیرا استفاده از طب مکمل به ویژه گیاه درمانی نیز مورد توجه قرارگرفته است. با اثبات اثربخشی طب مکمل در مقابله با پوسیدگی دندان و کاربرد آن همراه با طب رایج و یا روش‌های جدید در دست تحقیق می‌توان به کاهش فزاینده پوسیدگی دندان در آینده امیدوارتر بود .

---

زمینه و هدف: بیماری دیابت نوع 1، یکی از شایع‌ترین اختلالات متابولیک در کودکان و نوجوانان است. هدف از انجام این مطالعه بررسی وضعیت سلامت دهان و دندان در کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 در مقایسه با کودکان سالم در سال 1392 در استان همدان بود.

روش بررسی: افراد مورد مطالعه به روش نمونه‌گیری در دسترس و به صورت دو گروه مورد و شاهد انتخاب شدند. گروه مورد شامل 80 بیمار 5 تا 18 ساله مبتلا به دیابت نوع 1 مراجعه کننده به کلینیک غدد کودکان و گروه کنترل شامل 80 کودک و نوجوان سالم مراجعه کننده به بخش‌های کودکان و ارتودنسی دانشکده دندانپزشکی همدان که ازنظر سن و جنس مشابه گروه مورد بودند، مورد معاینه و بررسی قرار گرفتند. جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه و معاینه بالینی صورت گرفت. ایندکس‌های DMFT،dmft، Gingival Index، Plaque Index در هر یک از بیماران بررسی گردید و درنهایت داده‌ها توسط آزمون‌های آماری T-test کای دو، آزمون آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) و ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: علی‌رغم این که سطح بهداشت دهان و عادت‌های بهداشتی در هر دو گروه مورد و شاهد مشابه بود، میانگین DMFT و جزء D آن در بیماران مبتلا به دیابت مختصری بیشتر از گروه سالم بود. البته dmft (008/0P<) و پوسیدگی دندان‌های شیری (011/0P<) در گروه شاهد به طور معنی‌داری بیشتر از گروه مورد بود. بیماران دیابتی به طور معنی‌داری التهاب لثه بیشتری داشتند (05/0P<). میانگین PI در دو گروه اختلاف معنی‌داری نداشت. عادت‌های بهداشت دهان در دو گروه مشابه بود اما بیماران دیابتی به طور معنی‌داری نسبت به گروه شاهد به دفعات کمتری به دندانپزشک مراجعه می‌کردند (00/0P=).

نتیجه‌گیری: اثرات مخرب دیابت بر سلامت دهان و دندان در کنار سایر عوارض جانبی آن می‌تواند در افزایش پوسیدگی دندان و التهاب لثه مؤثر باشد. علاوه بر این با توجه به این که بیماران مبتلا به دیابت به دفعات کمتری به دندانپزشک مراجعه می‌کنند می‌توان نتیجه گرفت که سلامت دهان و دندان این بیماران جزء اولویت‌های درمانی شان قرار نگرفته که منعکس کننده آگاهی کم بیماران از اثرات بیماری بر سلامت دهان و دندان شان است درنتیجه برنامه‌هایی جهت افزایش آگاهی بیماران و ترغیب ایشان در جهت کنترل بهتر قند خون به منظور کاهش اثرات مخرب بیماری بر سلامت دهان و دندان توصیه می‌شود.

---

زمینه و هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی شدت پوسیدگی دندان‌های شیری و عوامل مرتبط در کودکان 7-5 ساله شهر تهران در سال انجام شد.

روش بررسی: این مطالعه توصیفی- مقطعی بر روی تعداد 572 کودک 7-5 ساله (300 دختر و 272 پسر) شهر تهران طبق معیارهای جهانی WHO برای تشخیص پوسیدگی و شاخص decayed missing filled surfaces (dmfs) برای سه دندان C، D و E انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از SPSS ویرایش بیستم و آنالیز Linear Regression روش Backward انجام شد (05/0P≤).

یافته‌ها: در بررسی فراوانی شدت پوسیدگی برحسب تعداد سطح پوسیده در نمونه‌های مورد مطالعه، شدت پوسیدگی در فک بالا بیشتر از فک پایین بود. همچنین درخصوص میانگین شدت پوسیدگی دندان‌های C، D و E، دندان C کمترین میانگین سطح پوسیده (47/0 سطح از چهار سطح) و دندان D بیشترین میانگین (58/3 سطح از پنج سطح) را به خود اختصاص داد. براساس نتایج آنالیز رگرسیون خطی، شدت پوسیدگی در پسران (8/2-81/0 CI:95%، 83/1OR=)، کودکانی که هنگام مراجعه به دندانپزشک مشکلات دندانی همراه با درد داشتند (6/1-73/0 CI:95%، 17/1OR=) و کودکانی که فلورایدتراپی انجام نداده بودند
(6/2-58/0 CI:95%، 64/1OR=) بیش از کودکان متناظرشان بود.

نتیجه‌گیری: شدت پوسیدگی با جنسیت کودک، نوع تنقلات مصرفی، سن شروع مسواک زدن، علت مراجعه به دندانپزشک، انجام فلورایدتراپی و تحصیلات مادر ارتباط معنی‌داری دارد.

---

زمینه و هدف: پوسیدگی دندان از رایج‌ترین بیماری‌‌‌های عفونی است. در میان باکتری‌‌‌های دهانی استرپتوکوکوس موتانس و استرپتوکوکوس سوبرینوس به عنوان عوامل اصلی پوسیدگی دندان در نظر گرفته شده‌اند. هدف از این تحقیق تولید آغوز (کلستروم) فوق ایمن حاوی آنتی ‌بادی‌‌‌های اختصاصی ضد باکتری‌‌‌های عامل پوسیدگی دندان در گاو و بررسی اثرات ضد میکروبی آن بر رشد و چسبندگی باکتری‌‌‌های دهانی در شرایط آزمایشگاه بود.

روش بررسی: در این تحقیق آزمایشگاهی، سه گاو باردار با آنتی‌ژن‌‌‌های کشته شده سویه‌‌‌های استرپتوکوکوس موتانس و استرپتوکوکوس سوبرینوس به تنهایی و استرپتوکوکوس موتانس توام با استرپتوکوکوس سوبرینوس، از طریق عضلانی ایمن شدند. پس از زایمان، کلستروم جمع‌آوری و تغییر مقدار آنتی ‌بادی اختصاصی در سرم وکلستروم با روش آگلوتیناسیون بررسی شد. همچنین اثر ضد میکروبی آن روی رشد و چسبندگی باکتری‌‌‌های دهانی به روش میکروتیترپلیت بررسی شد. اطلاعات به دست آمده توسط آزمون One-Wey ANOVA در نرم‌افزار SPSS تحلیل شد.

یافته‌‌‌ها: در سرم گاوهای ایمن، آنتی ‌بادی‌های ضد باکتری‌های تزریق شده بسته به مورد در رقت های 1000/1 تا 3000/1 و در آب آغوز (whey) در رقت‌های 320/1 تا 1280/1 تشخیص داده شد. آغوز گاوهای ایمن سبب کاهش قدرت اتصال استرپتوکوکوس موتانس و استرپتوکوکوس سوبرینوس به ترتیب در روش اول به میزان 69 و 43 درصد در روش دوم به ترتیب 38 و 18 درصد شد که در روش اول در استرپتوکوکوس موتانس به طور معنی‌دار کاهش اتصال بیشتر از روش دوم است (001/0P<) و همچنین باعث کاهش رشد دو سویه از استرپتوکوکوس موتانس شدند (05/0P<).

نتیجه‌گیری: با توجه به تأثیر ضد باکتریایی کلستروم ایمن شده بر روی دو سویه از مهم‌ترین باکتری‌‌‌های عامل پوسیدگی دندان در شرایط آزمایشگاهی، به نظر می‌رسد این ماده بتواند در پیشگیری و کنترل پوسیدگی دندان مفید باشد.