مجله دندانپزشکی

طی 20 سال اخیر تلاشهای گسترده ای در زمینه پیش بینی بروز پوسیدگی در کودکان به به عمل آمده است که منجر به ارائه روشی جدید با عنوان RA) Caries Risk Assessment) شده است. این روش طی مراحل سه گانه زیر صورت می گیرد: الف) تعیین و ارزیابی ریسک فاکتورهای پوسیدگی. ب) تعیین گروههای در معرض خطر بالای پوسیدگی (High Risk)، افراد دارای استعداد متوسط (Moderate Risk) و افراد مقاوم در برابر پوسیدگی (Low Risk). ج) ارائه برنامه های پیشگیری مناسب جهت گروههای سه گانه فوق با توجه به عوامل خطرزا. نظر به اهمیت حفظ سلامت دندانها در کودکان، این روش بویژه در کودکان پیش دبستانی که در معرض خطر بالای پوسیدگی می باشند، از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. پس از شناسایی افراد High Risk، برنامه های پیشگیری برای آنها تنظیم می شود که ضمن صرفه جویی در هزینه ها موجب کاهش شدید پوسیدگی می گردد.

روش بررسی: در این مطالعه تجربی از دو گیاه مریم گلی (Salvia officinalis) و انیسون(Pimpinella anisum) به روش maceration عصاره هیدروالکلی تهیه شد و اثر آنتی باکتریال آنها به روش broth macrodilution بر روی باکتری‌های Lactobacillus rhamnosus, Streptococcus mutans و Actinomyces viscosus ارزیابی شد. نتایج توسط آزمون Mann-Whitney آنالیز و مقایسه شدند.

یافته‌ها: میزان حداقل غلظت بازدارندگی عصاره هیدروالکلی مریم گلی و انیسوم برای استرپتوکوک موتان به ترتیب µg/ml 25/6 و µg/ml 5/12 و برای لاکتوباسیل به ترتیب µg/ml 56/1 و µg/ml 5/12 و برای اکتینومیسس ویسکوز به ترتیب µg/ml 5/12 و µg/ml 50 به دست آمد.

نتیجه‌گیری: روش broth macrodilution نشان داد هر 2 عصاره مریم گلی و انیسون بر هر 3 گونه باکتری اثر بازدارندگی رشد داشتند که این اثر برای مریم گلی به طرز معنی‌داری بیشتر از انیسون بود و در محدوده غلظتی مورد بررسی هر 2 عصاره بر هر 3 باکتری اثر باکتریسیدال هم داشتند.

روش بررسی: این مطالعه از نوع مقطعی (Cross sectional) می‌باشد. تعداد 10 مهد کودک در شهر تهران توسط سازمان بهزیستی تهران به صورت تصادفی انتخاب گردید. 115 کودک دارای پوسیدگی با الگوی NC پس از معاینه و تکمیل پرسشنامه مربوطه توسط والدین در مطالعه وارد شده و dmfs در دندان‌های انسیزور بالا و کانین‌های بالا و پایین و مولرهای اول شیری بالا و پایین تعیین گردید و الگوی پوسیدگی‌ها در دندان‌های فوق از نظر قرینگی و ناقرینگی مورد ارزیابی قرار گرفت. آنالیز داده‌ها به وسیله آزمون‌های آماری ANOVA،LSD ، Chi-square و Fisher انجام شد.

یافته‌ها: در این مطالعه در 9/53% از کودکان دارای الگوی NC، دندان‌های قدامی به صورت قرینه و 1/46% به صورت ناقرینه درگیر شده بودند و در مجموع دندان‌های قدامی و خلفی (مولرهای اول شیری) دارای الگوی NC 2/32% به صورت قرینه و 8/67% به صورت ناقرینه درگیر شده بودند. همچنین درمورد رابطه سمت شیردهی مادر با قرینگی الگوی NC، نتایج نشان داد که در کودکان با الگوی قرینه NC 51% به طور یکسان از هر دو سمت مادر شیر خورده بودند، در کودکان دارای الگوی NC و ناقرینه با درگیری بیشتر در سمت راست 50% بیشتر از سمت چپ مادر و در کودکان با درگیری بیشتر در سمت چپ 50% بیشتر از سمت راست مادر شیر تغذیه نموده بودند (01/0=P).

نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که NC هم دارای الگوی قرینه و هم الگوی ناقرینه می‌باشد. از عوامل تاثیرگذار بر قرینگی یا ناقرینگی NC، سمتی از مادر می‌باشد که کودک از آن سمت بیشتر شیر تغذیه می‌کرده است.

  پوسیدگی‌های درمان نشده یافته شایعی در جوامع کم درآمد می‌باشد. درمان پوسیدگی‌های دندانی در کودکان کم سن چالش برانگیز است و نیاز به مهارت بالای دندانپزشک و هزینه بالای بیهوشی عمومی برای کنترل بیمار دارد. به همین سبب روش‌های شیمیایی کنترل پوسیدگی پیشنهاد شده است. فلوئورید دی‌آمین نقره (SDF) ماده‌ای است که برای کنترل و توقف پوسیدگی‌ها مخصوصاً در دندان‌های شیری به کار می‌رود. این روش غیرتهاجمی و بی‌ضرر بوده، کاربرد آن ساده است، به علاوه ازنظر اقتصادی به صرفه می‌باشد. از SDF می‌توان در پروژه‌های سلامت دهان و دندان جوامع کم درآمد به منظور درمان پوسیدگی‌ها استفاده کرد. در این مقاله به مروری بر فلوئورید دی‌آمین نقره و کاربرد آن در دندانپزشکی پرداختیم.

  مقدمه: علی‌رغم کاهش چشمگیر پوسیدگی در دهه‌های گذشته، هنوز هم این بیماری یک مشکل سلامت عمومی به خصوص در کشورهای در حال توسعه است. در سال‌های اخیر، کاربرد ترکیبی لیزر و فلوراید به عنوان روشی نوین در پیشگیری از پوسیدگی معرفی شده است. هدف از مطالعه حاضر، مروری بر اثر کاربرد ترکیبی انواع لیزر همراه با فلوراید در پیشگیری از پوسیدگی دندانی بود.

  روش بررسی: برای انجام این مطالعه، مقالات چاپ شده در بانک‌های اطلاعاتی PubMed ، Google Scholar و EMBASE از سال 1990 تا 30 نوامبر 2013 مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی از ترکیب‌های گوناگون استفاده شد. معیار ورود به مطالعه کلیه سطوح شواهد موجود بود. مقالاتی که تنها به زبان انگلیسی بودند مورد بررسی قرار گرفتند و اطلاعات منتشر نشده بررسی نشدند.

  یافته‌ها: مقالات متعددی با هدف بررسی اثر لیزر به تنهایی و یا در ترکیب با فلوراید موضعی در پیشگیری از دمینرالیزاسیون مینای دندان یافت شد. اکثر این مطالعات این اثر ترکیبی را بر روی دندان‌های دایمی بررسی کرده بودند و مطالعات در زمینه دندان‌های شیری بسیار اندک بود. در مجموع بیشتر مطالعات تأکید کرده بودند که اثر ترکیبی لیزر با فلوراید موضعی تأثیری به مراتب بیشتر از لیزر یا فلوراید تراپی موضعی هر یک به تنهایی در پیشگیری از دمینرالیزاسیون مینا دارد.

  نتیجه‌گیری: تابش لیزر در ترکیب با فلوراید موضعی روی سطوح مینایی دندان‌های دایمی بهترین حفاظت در برابر شروع و پیشرفت پوسیدگی فراهم می‌آورد. اما مطالعات بیشتر آزمایشگاهی و کلینیکی بر روی دندان‌های شیری در این زمینه لازم است.

  پوسیدگی دندان شایع‌ترین عفونت انسان و از بیماری‌های مهم چند عاملی است که سالانه میلیون‌ها دلار صرف کنترل و درمان آن می‌شود. تاکنون روش‌های مختلفی برای کنترل آن ارایه شده است. از مهم‌ترین روش‌های کنترل آن در حال حاضر می‌توان به رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه مناسب، فلوراید تراپی و استفاده از شیرین کننده‌های غیرپوسیدگی زا اشاره کرد. همچنین از کاربرد پروبیوتیک‌ها، نانو مواد، باکتریوفاژها، پپتیدهای ضدمیکروبی و واکسن‌های ضدپوسیدگی می‌توان به عنوان چشم اندازهای نوین بشر در عرصه کنترل پوسیدگی دندان نام برد. علاوه بر این اخیرا استفاده از طب مکمل به ویژه گیاه درمانی نیز مورد توجه قرارگرفته است. با اثبات اثربخشی طب مکمل در مقابله با پوسیدگی دندان و کاربرد آن همراه با طب رایج و یا روش‌های جدید در دست تحقیق می‌توان به کاهش فزاینده پوسیدگی دندان در آینده امیدوارتر بود .

زمینه و هدف: بیماری دیابت نوع 1، یکی از شایع‌ترین اختلالات متابولیک در کودکان و نوجوانان است. هدف از انجام این مطالعه بررسی وضعیت سلامت دهان و دندان در کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 در مقایسه با کودکان سالم در سال 1392 در استان همدان بود.

روش بررسی: افراد مورد مطالعه به روش نمونه‌گیری در دسترس و به صورت دو گروه مورد و شاهد انتخاب شدند. گروه مورد شامل 80 بیمار 5 تا 18 ساله مبتلا به دیابت نوع 1 مراجعه کننده به کلینیک غدد کودکان و گروه کنترل شامل 80 کودک و نوجوان سالم مراجعه کننده به بخش‌های کودکان و ارتودنسی دانشکده دندانپزشکی همدان که ازنظر سن و جنس مشابه گروه مورد بودند، مورد معاینه و بررسی قرار گرفتند. جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه و معاینه بالینی صورت گرفت. ایندکس‌های DMFT،dmft، Gingival Index، Plaque Index در هر یک از بیماران بررسی گردید و درنهایت داده‌ها توسط آزمون‌های آماری T-test کای دو، آزمون آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) و ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: علی‌رغم این که سطح بهداشت دهان و عادت‌های بهداشتی در هر دو گروه مورد و شاهد مشابه بود، میانگین DMFT و جزء D آن در بیماران مبتلا به دیابت مختصری بیشتر از گروه سالم بود. البته dmft (008/0P<) و پوسیدگی دندان‌های شیری (011/0P<) در گروه شاهد به طور معنی‌داری بیشتر از گروه مورد بود. بیماران دیابتی به طور معنی‌داری التهاب لثه بیشتری داشتند (05/0P<). میانگین PI در دو گروه اختلاف معنی‌داری نداشت. عادت‌های بهداشت دهان در دو گروه مشابه بود اما بیماران دیابتی به طور معنی‌داری نسبت به گروه شاهد به دفعات کمتری به دندانپزشک مراجعه می‌کردند (00/0P=).

نتیجه‌گیری: اثرات مخرب دیابت بر سلامت دهان و دندان در کنار سایر عوارض جانبی آن می‌تواند در افزایش پوسیدگی دندان و التهاب لثه مؤثر باشد. علاوه بر این با توجه به این که بیماران مبتلا به دیابت به دفعات کمتری به دندانپزشک مراجعه می‌کنند می‌توان نتیجه گرفت که سلامت دهان و دندان این بیماران جزء اولویت‌های درمانی شان قرار نگرفته که منعکس کننده آگاهی کم بیماران از اثرات بیماری بر سلامت دهان و دندان شان است درنتیجه برنامه‌هایی جهت افزایش آگاهی بیماران و ترغیب ایشان در جهت کنترل بهتر قند خون به منظور کاهش اثرات مخرب بیماری بر سلامت دهان و دندان توصیه می‌شود.

زمینه و هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی شدت پوسیدگی دندان‌های شیری و عوامل مرتبط در کودکان 7-5 ساله شهر تهران در سال انجام شد.

روش بررسی: این مطالعه توصیفی- مقطعی بر روی تعداد 572 کودک 7-5 ساله (300 دختر و 272 پسر) شهر تهران طبق معیارهای جهانی WHO برای تشخیص پوسیدگی و شاخص decayed missing filled surfaces (dmfs) برای سه دندان C، D و E انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از SPSS ویرایش بیستم و آنالیز Linear Regression روش Backward انجام شد (05/0P≤).

یافته‌ها: در بررسی فراوانی شدت پوسیدگی برحسب تعداد سطح پوسیده در نمونه‌های مورد مطالعه، شدت پوسیدگی در فک بالا بیشتر از فک پایین بود. همچنین درخصوص میانگین شدت پوسیدگی دندان‌های C، D و E، دندان C کمترین میانگین سطح پوسیده (47/0 سطح از چهار سطح) و دندان D بیشترین میانگین (58/3 سطح از پنج سطح) را به خود اختصاص داد. براساس نتایج آنالیز رگرسیون خطی، شدت پوسیدگی در پسران (8/2-81/0 CI:95%، 83/1OR=)، کودکانی که هنگام مراجعه به دندانپزشک مشکلات دندانی همراه با درد داشتند (6/1-73/0 CI:95%، 17/1OR=) و کودکانی که فلورایدتراپی انجام نداده بودند
(6/2-58/0 CI:95%، 64/1OR=) بیش از کودکان متناظرشان بود.

نتیجه‌گیری: شدت پوسیدگی با جنسیت کودک، نوع تنقلات مصرفی، سن شروع مسواک زدن، علت مراجعه به دندانپزشک، انجام فلورایدتراپی و تحصیلات مادر ارتباط معنی‌داری دارد.

زمینه و هدف: پوسیدگی دندان از رایج‌ترین بیماری‌‌‌های عفونی است. در میان باکتری‌‌‌های دهانی استرپتوکوکوس موتانس و استرپتوکوکوس سوبرینوس به عنوان عوامل اصلی پوسیدگی دندان در نظر گرفته شده‌اند. هدف از این تحقیق تولید آغوز (کلستروم) فوق ایمن حاوی آنتی ‌بادی‌‌‌های اختصاصی ضد باکتری‌‌‌های عامل پوسیدگی دندان در گاو و بررسی اثرات ضد میکروبی آن بر رشد و چسبندگی باکتری‌‌‌های دهانی در شرایط آزمایشگاه بود.

روش بررسی: در این تحقیق آزمایشگاهی، سه گاو باردار با آنتی‌ژن‌‌‌های کشته شده سویه‌‌‌های استرپتوکوکوس موتانس و استرپتوکوکوس سوبرینوس به تنهایی و استرپتوکوکوس موتانس توام با استرپتوکوکوس سوبرینوس، از طریق عضلانی ایمن شدند. پس از زایمان، کلستروم جمع‌آوری و تغییر مقدار آنتی ‌بادی اختصاصی در سرم وکلستروم با روش آگلوتیناسیون بررسی شد. همچنین اثر ضد میکروبی آن روی رشد و چسبندگی باکتری‌‌‌های دهانی به روش میکروتیترپلیت بررسی شد. اطلاعات به دست آمده توسط آزمون One-Wey ANOVA در نرم‌افزار SPSS تحلیل شد.

یافته‌‌‌ها: در سرم گاوهای ایمن، آنتی ‌بادی‌های ضد باکتری‌های تزریق شده بسته به مورد در رقت های 1000/1 تا 3000/1 و در آب آغوز (whey) در رقت‌های 320/1 تا 1280/1 تشخیص داده شد. آغوز گاوهای ایمن سبب کاهش قدرت اتصال استرپتوکوکوس موتانس و استرپتوکوکوس سوبرینوس به ترتیب در روش اول به میزان 69 و 43 درصد در روش دوم به ترتیب 38 و 18 درصد شد که در روش اول در استرپتوکوکوس موتانس به طور معنی‌دار کاهش اتصال بیشتر از روش دوم است (001/0P<) و همچنین باعث کاهش رشد دو سویه از استرپتوکوکوس موتانس شدند (05/0P<).

نتیجه‌گیری: با توجه به تأثیر ضد باکتریایی کلستروم ایمن شده بر روی دو سویه از مهم‌ترین باکتری‌‌‌های عامل پوسیدگی دندان در شرایط آزمایشگاهی، به نظر می‌رسد این ماده بتواند در پیشگیری و کنترل پوسیدگی دندان مفید باشد.

زمینه و هدف: پوسیدگی دندان از بیماری‌هایی است که شیوع بالا در جهان دارد. استفاده از مواد گیاهی برای پیشگیری و درمان این بیماری به دلایل مختلف از جمله افزایش مقاومت باکتری‌ها به آنتی بیوتیک‌ها، هزینه بالا و اثرات نامطلوب بعضی از مواد شیمیایی استفاده شده در دندانپزشکی مورد توجه قرار گرفته است. این مطالعه با هدف بررسی تعیین اثر ضد میکروبی عصاره الکلی فلفل دلمه‌ای قرمز، پوست و کلاهک بادمجان بر استرپتوکوک‌های پوسیدگی‌زا انجام گرفت.

روش بررسی: در این مطالعه آزمایشگاهی، اثر ضد میکروبی عصاره اتانولی فلفل دلمه‌ای قرمز، پوست و کلاهک بادمجان بر روی مهم‌ترین استرپتوکوک‌های عامل پوسیدگی دندان شامل استرپتوکوکوس موتانس، استرپتوکوکوس سوبرینوس و استرپتوکوکوس سنگوئیس به روش میکروتیتر پلیت برای تعیین MIC (Minimum Inhibitory Concentration) (حداقل غلظت ممانعت از رشد) انجام گرفت. نتایج توسط آزمون واریانس یک طرفه در نرم‌افزار  Prism 5 Graph Pad تجزیه و تحلیل شد (05/0P<).

یافته‌ها: میزان MIC در مورد فلفل دلمه‌ای و پوست بادمجان برای استرپتوکوکوس موتانس (052/0SD=) mg/ml 250 و برای استرپتوکوکوس سوبرینوس و استرپتوکوکوس سنگوئیس (027/0SD=) mg/ml 125 و در مورد کلاهک بادمجان برای استرپتوکوکوس موتانس و استرپتوکوکوس سوبرینوس (0SD=) mg/ml 500 و استرپتوکوکوس سنگوئیس (159/0SD=) mg/ml 125 به دست آمد.

نتیجه‌گیری: این پژوهش نشان داد عصاره‌های گیاهی فلفل دلمه‌ای و پوست و کلاهک بادمجان اثرات ضد میکروبی مطلوبی بر روی هر سه سویه استرپتوکوک عامل پوسیدگی دندان دارند.

زمینه و هدف: پوسیدگی دندان‌ها نوعی بیماری عفونی قابل انتقال با عوامل متعدد در دهان و یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در جهان بوده که هزینه‌های درمانی فراوانی می‌طلبد. هدف از انجام این مطالعه، بررسی تأثیر دهانشویه فلوراید 2/0% و فوکس (ترکیبی زایلیتول و فلوراید ppm 920) بر رشد باکتری استرپتوکوک موتانس و لاکتوباسیل بود.

روش بررسی: در این مطالعه آزمایشگاهی، جهت بررسی اثر مهارکنندگی دهانشویه‌ها ابتدا از روش چاهک و سپس از روش MIC (حداقل غلظت مهارکنندگی) استفاده شد. همچنین جهت آنالیز داده‌ها از نرم افزار Excel 2016 استفاده گردید.

یافته‌ها: نتایج مطالعه حاضر در روش MIC، بیانگر اثر مهاری هر دو دهانشویه در غلظت‌های خالص (128 میکروگرم) بود، بدین صورت که دهانشویه فلوراید در غلظت‌های بالاتر از 32 میکروگرم بر استرپتوکوک موتانس و بالاتر از 2 میکروگرم بر لاکتوباسیل اسیدفیلوس مؤثر بود و فوکس بر هر دو باکتری تا غلظت‌های بالاتر از 64 میکروگرم تأثیر داشته و پایین‌تر از آن بی‌تأثیر بود. در تست چاهک،‌ هاله عدم رشد دهانشویه‌ فلوراید در غلظت خالص بر روی باکتری استرپتوکوک موتانس mm17 و بر روی لاکتوباسیل اسیدوفیلوسmm 24 به دست آمد و در دهانشویه فوکس صفر بود که بیانگر تأثیر فلوراید بر روی باکتری‌ها و عدم تأثیر فوکس بود.

نتیجه‌گیری: فلوراید به دلیل اثر مهاری خوب در غلظت‌های مختلف، بر روی استرپتوکوک موتانس و لاکتوباسیل اسید فیلوس در هر دو روش، در مقایسه با دهانشویه فوکس مؤثرتر بود.