زمینه و هدف: دستیابی به روش‌های غیر تهاجمی جهت تشخیص مناسب پوسیدگی ثانویه در مجاورت ترمیم‌های دندانی از اهمیت بالایی برخوردار است. باتوجه به اینکه تغییر زوایای افقی و عمودی تابش اشعه ایکس در تصاویر رادیوگرافی، می‌تواند تشخیص پوسیدگی‌های دندانی را تحت تأثیر قرار دهد، این مطالعه با هدف ارزیابی تأثیر تغییر زاویه افقی تابش اشعه ایکس بر تشخیص پوسیدگی‌های دندانی در مجاورت ترمیم‌های آمالگام کلاس II دندان‌های خلفی در تصاویر رادیوگرافی پری اپیکال طراحی شد.
روش بررسی: در این مطالعه آزمایشگاهی، ضایعات پوسیدگی مصنوعی در دیواره اگزیال حفره ترمیم آمالگام در سطوح اینترپروگزیمال 27 دندان پره مولر کشیده شده انسان ایجاد شد. رادیوگرافی‌های پری اپیکال با زوایای افقی متفاوت از دندان‌ها تهیه و توسط 5 مشاهده‌گر ارزیابی و نمره دهی شد. برای هر مشاهده‌گر میزان حساسیت، ویژگی، دقت، تشخیص مثبت کاذب و منفی کاذب تصاویر رادیوگرافی در هر کدام از زوایای افقی محاسبه و شاخص‌های ذکر شده توسط آزمون ناپارامتری کروسکال والیس بین زوایای مختلف رادیوگرافی مقایسه شدند. جهت بررسی میزان توافق کلی بین مشاهده‌گرها از ضریب توافق کاپای فلایز استفاده شد.
یافته‌ها: بالاترین دقت تشخیص رادیوگرافیک پوسیدگی ثانویه در سطوح مزیال دندان‌ها، مربوط به تابش اشعه ایکس با زاویه 5 درجه مزیالی و دیستالی (66/86%) و در سطوح دیستال دندان‌ها نیز به زوایه 10 درجه از سمت دیستال (90/85%) اختصاص یافت. همچنین، بین زاویه‌های افقی مختلف (0، 5، 10 و 15 درجه مزیال و دیستال) در میزان دقت تفاوت معنی‌داری وجود داشت (01/0P=)، بالاترین میزان توافق بین مشاهده‌گرها، در تشخیص ضایعات پوسیدگی سطوح مزیال دندان‌ها، در زاویه 10 درجه دیستالی (86/0) و در سطوح دیستال دندان‌ها، در زاویه 5 درجه دیستالی (89/0) بود.
نتیجه گیری: در موارد شک به وجود پوسیدگی ثانویه در ناحیه پروگزیمال دندانی، در صورتیکه در رادیوگرافی استاندارد با زاویه مستقیم، پوسیدگی ثانویه قابل مشاهده نباشد تغییر زاویه افقی به میزان 5-10 درجه می‌تواند شانس مشاهده پوسیدگی زیر ترمیم‌های دندانی را افزایش دهد.
