فصلنامه

---

حوادث غیر مترقبه در هر زمانی و مکانی رخ می دهند. این حوادث علاوه بر خسارت های مالی فراوان هزاران کشته و زخمی بر جای می گذارند لذا امدادرسانی به مجروحان و مصدومان این حوادث اهمیت زیادی دارد و در این زمینه نقش بیمارستان ها حائز اهمیت فراوانی است. برای مقابله موثر با شرایط بحرانی ناشی از ووقع حوادث غیر مترقبه بیمارسان باید دارای یک برنامه عملیاتی از قبل تدوین شده یا Disaster plan بیمارستانی باشد. عدم وجود چنین برنامه ای موجب افزایش بی نظمی و سردرگمی خود و در نتیجه باعث گسترش ابعاد حادثه و وقفه در ارائه خدمات بیمارستانی می گردد. هدف اصلی از Disaster plan بیمارستانی، آماده سازی کارکنان و سایر منابع سازمان برای عملکردی موثر و کارآمد در زمان بحران است و لذا این طرح بایستی کلیه امور مربوط به حوادث اعم از نیروی انسانی تجهیزات وسایط نقلیه و ... را در بر گیرد. بایستی توجه داشت با توجه به متفاوت بودن شرایط و مقتضیات زمانی و مکانی هر بیمارستان الگویی وجود ندارد که بتوان آن را در تمامی بیمارستان ها بصورت یکسان به کار برد و این فقط اصول کلی و اساسی در Disaster plan بیمارستانی است که ثابت و یکسان بوده و می تواند به سایر بیمارستان ها تعمیم یابد. الگوی اولیه Disaster plan بیمارستانی
1. فعالیت های قبل از وقوع حادثه:
بررسی و تعیین حوادث غیر محتمل در منطقه : تعیین مدیر اجرایی در Disaster plan بیمارستانی، بررسی فضاها و ساختارهای پیرامونی جهت استفاده در زمان بحران، بررسی استحکام و مقاومت بیمارستان در زمان وقوع حوادث غیر مترقبه ، برنامه ریزی در جهت استانداردهای مناسب ایمنی در حداقل زمان ممکن، پیش بینی سیستم ثبت اطلاعات در زمان ووقع حوادث، تشکیل گروه بحران، تشکیل کمیته حوادث غیر مترقبه ،
2. فعالیت های زمان وقوع حادثه:
اعلان کد حادثه توسط فردمسئول و فعال نمودن Disaster plan بیمارستانی، تماس فوری با پلیس و آتش نشانی، اعلان فوری وقوع حادثه در سرتاسر بیمارستان، فراخوانی کادر درمانی در بیمارستان در اسرع وقت، ابلاغ مسئولیت های اجرایی به مسئولین واحدها، آماده سازی بخش ها برای ارائه حمایت فوری و مناسب

---

حوادث غیر مترقبه نظیر سیل، زلزله و جنگهای از دیرباز در جهان وجود داشته و صدمات و زیانهای فراوانی را به جامعه بشری تحمیل کرده است. از حدود 40 نوع بلای طبیعی شناخته شده در جهان، 31 نوع آن تا کنون در ایران رخ داده و کشور ما را جزو 10 کشور حادثه خیز دنیا قرار داده است. در یک حادثه فاجعه انگیز که جامعه دچار آسیب می شود، ساختمانها و تجهیزات، فراوده‌ها و مسیرهای اصلی و کلیه امکانات ضروری در بیمارستان باید فعال نگهداشته شوند، و بیمارستان باید قادر به ادامه فعالیت و ارائه خدمات برای بیماران بستری و حفظ و حراست کامل از سلامتی و جان پرسنل خود باشد. یک بیمارستان معمولاً با دو نوع فوریت خارجی و داخلی سر و کار دارد که گاهی با هم رخ می دهند. بدون در نظر گرفتن نوع فوریت، بیمارستان باید توان ارائه خدمات خود را در کوتاهترین زمان ممکن داشته و منابع انسانی و پشتیبانی خود را در جهت ارائه خدمات ضروری و مورد نیاز ساماندهی و هدایت نماید. روش پژوهش: مقاله حاضر از نوع توصیفی است که به روش پیمایشی انجام گرفته است. هدف از تحقیق در این پژوهش شناسایی نقاط آسیب پذیر بیمارستانها در شرایط بحرانی است. بحث و نتیجه گیری : مسائل فوق باعث شده اند که تدوین واستقرار برنامه‌های پیشگیری از حوادث و کاهش اثرات آنها در صورت بروز در بیمارستانها به منظور تقلیل آسیب‌پذیری این موسسات و بدلیل نقش بسیار حساس آنها در تامین سلامتی و حفظ جان انسانها، از ابعاد مختلف مورد توجه قرار گیرند. با تدوین و استقرار برنامه‌های مناسب و بازرسی و بازدیدهای منظم و نگهداری مطلوب می‌توان اطمینان حاصل نمود که تجهیزات کلیدی و اغلب پرهزینه بیمارستان قابلیت حفظ عملکرد مطلوب و منظم را خواهند داشت که در این مقاله به آنها پرداخته شده است.

---

زمینه و هدف: امروزه به علت تنوع در ساختار و فرهنگ هر سازمان، اصل تنوع در مدیریت بحران یکی از اصول اساسی است. تنوع مدیریت بحران شش مولفه شامل انعطاف پذیری، شمول،اعتماد، درک ریسک، انصاف و سازگاری است. هدف این پژوهش تعیین ادراک مدیران از مولفه های مدیریت بحران در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران و ایران بود.

مواد و روش ها: این مطالعه از نوع مقطعی بود. گردآوری داده ها با پرسش نامه مولفه های مدیریت بحران و در مقیاس لیکرت بصورت 5 گزینه ای انجام شد. روایی و پایایی پرسشنامه با استفاده از روایی محتوا و آلفای کرونباخ با ضریب اطمینان 5% محاسبه شد. تعداد کل پرسشنامه های جمع آوری شده شامل 66 پرسشنامه بود. در تحلیل داده ها از نرم افزار Spss و از آزمون های آنالیز واریانس، تی مستقل استفاده شد.

نتایج: بالاترین میزان ادراک مدیران مولفه انصاف و برابری با میانگین و انحراف معیار 51/0 ±19/3 و پایین ترین میزان از مولفه انطباق پذیری با میانگین و انحراف معیار 75/0±73/2 بود. بین میانگین امتیازات مولفه های مدیریت بحران ومتغیر های جنسیت و نوع مشاغل از لحاظ آماری تفاوت معنی دار وجود داشت. بالاترین میزان اهمیت مربوط به دامنه شمول و فراگیری برنامه و میزان اعتماد متقابل بین کارکنان و مدیران و کمترین میزان، انطباق پذیری برنامه های مدیریت بحران در بیمارستان بود.

نتیجه گیری: افراد شاغل در جایگاه های گوناگون کاری تعاریف متعددی از انطباق پذیری در بحران ها دارند. ضروری است تا با تحقیقات بیشتر در این زمینه آموزش های متناسب با مدیران بیمارستان در مشاغل گوناگون صورت پذیرد. 

---

زمینه و هدف: حاکمیت بالینی یکی از چارچوب‌های مهم در زمینه ارتقا مستمر کیفیت و ایمنی در نظام‌های بهداشتی و درمانی به شمار می‌رود. شناسایی محور‌های این رویکرد با توجه به شرایط بومی، از اولویت‌های مهم نظام سلامت است. مطالعه حاضر با هدف شناسایی دیدگاه ذی‌نفعان در خصوص محورهای حاکمیت بالینی در مراقبت‌های اولیه سلامت انجام گردید.
مواد و روش‌ها: مطالعه‌ی حاضر از نوع کیفی است که با روش تحلیل چارچوب مفهومی در سال 1398-1399 انجام شد. جامعه آماری مطالعه افراد کلیدی سیاست‌گذار وزارت بهداشت، معاونت بهداشتی دانشگاه، شبکه بهداشت و درمان شهرستان، انجمن پزشکان خانواده، پزشکان خانواده و مرکز پژوهش‌های مجلس بودند. مشارکت‌کنندگان در این پژوهش به صورت هدفمند و گلوله برفی وارد مطالعه شدند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌ی نیمه ساختاریافته جمع‌آوری و تحلیل و کدگذاری آن‌ها با کمک نرم‌افزار 11 MAXQDA انجام شد.
نتایج: با توجه به بررسی دیدگاه مصاحبه‌شوندگان، یافته‌های پژوهش در 4 بعد اصلی: ابعاد حاکمیت بالینی، پیش‌نیازها و ساختارها، متولیان تصمیم گیر و ابعاد سنجش کیفیت و ایمنی، دسته‌بندی و در 17 درون‌مایه فرعی که شامل: مشارکت جامعه، ممیزی بالینی، اثربخشی بالینی، مدیریت کارکنان، آموزش، استفاده از اطلاعات، مدیریت خطر، راهنماها و دستورالعمل‌ها، ارتقاء شاخص‌های سلامت، تجهیزات و امکانات، نظام ارجاع، تأمین مالی، متولیان دخیل در سیاست‌گذاری، اثربخشی، کارایی، انسانی بودن خدمات و عدالت بودند، شناسایی و استخراج گردیدند.
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌ها جهت تسهیل اجرای حاکمیت بالینی راهکارهایی مانند زیرساخت‌های مناسب، تعهد مدیران، فرهنگ حمایتی، دانش کافی، پایش و ارزشیابی، فرهنگ‌سازی مناسب، امکانات و تجهیزات و منابع مالی کافی پیشنهاد می‌گردد.