فصلنامه

---

زمینه و هدف : بنیادی ترین اطلاعات و دادهای مالی مورد نیاز برای یک مدیر آزمایشگاه، هزینه های  تخصیص یافته به واحد های هزینه و هزینه واحد خدمات است. قیمت تمام شده بهای خدمات می تواند عملکرد مدیران رادر بودجه ریزی عملیتاتی، برنامه ریزی استراتژیک، خصوصی سازی، حسابداری تعهدی ودر کل عملکرد سازمان ارتقاء بخشد. پژوهش حاضر به منظور محاسبه قیمت تمام شده خدمات آزمایشگاهی بیمارستان ولیعصر(عج) تهران با استفاده از تکنیک  هزینه یابی برمبنای فعالیت انجام داده است.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی به شیوه توصیفی است. بدین منظور منابع و فعالیت­های مریوط به 30تست که بیشترین فراوانی درسال داشتند انتخاب شد. ابزارگردآوری داده ها، فرم­های اطلاعاتی و مصاحبه ومشاهده مستقیم جمع­آوری و با استفاده از نرم افزار MyABCM  قیمت تمام شده خدمات محاسبه شد.

نتایج: درآزمایشگاه بیمارستان ولیعصر(عج)،  یافته ها بیانگر این است . که  بیشترین و کمترین منابع به ترتیب­هزینه نیروی انسانی 44درصدو هزینه انرژی 5درصد ازکل هزینه ها است. همچنین درمورد فعالیت‌ها بیشترین به فعالیت فعالیت تخصصی97درصداز کل است. نشانگر اهمیت هزینه نیروی انسانی بخصوص نیروی انسانی متخصص در قیمت تمام شده خدمات است. بیشترین قیمت تمام شده به تجزیه ادرار 11 درصد و کمترین سدیمان از گروه بیوشیمی 21درصدازکل است. بیانگر آن است که هرچه فراوانی خدمات ارائه شده بیشتر باشد قیمت تمام شده خدمت کاهش می یابد. ودر نهایت میانگین قیمت تمام شده محاسبه شده با تعرفه های مصوب وزارت بهداشت63-درصداختلاف دارد. این اختلاف ناشی از غیر واقعی بودن تعرفه ها با قیمت تمام شده خدمات است.

نتیجه گیری:: باتوجه به حجم عملیایی آزمایشات و سایر امکانات درآزمایشگاه بیمارستان ولیعصر^(عج)این آزمایشگاه باکسری بودجه­ مواجه است. با بهبو د مدیریت عملکرد بویژه درزمینه نیروی انسانی، استاندارد سازی مصرف، منابع بهینه  مصرف می­شود و قیمت تمام شده خدمات کاهش می یابد.

---

زمینه و هدف: فرایند زایمان به خاطر مطرح بودن دو نفر (مادر و جنین)، درگیر بودن سطوح مختلف نظام ارائه خدمات، تعداد بالای زایمان و بالابودن میزان سزارین یکی از اولویت های مهم د ر مطالعات علوم پزشکی در جهان است. در کشور ما فرایند زایمان طبیعی نیز مانند بسیاری دیگر از فرایندهای بالینی از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و نیازمند ارتقا می باشد. این مطالعه با هدف طراحی خط سیر بالینی برای فرایند زایمان طبیعی در بیمارستان امام رضا(ع) ارومیه به منظور ارتقای عملکرد آن انجام گرفت. برای مطالعه اثربخشی تغییرات انجام (Quality improvement)
مواد و روشها: این مطالعه یک مطالعه ارتقای کیفیت استفاده شد. "FOCUS PDCA" گرفته در فرایند زایمان طبیعی است. برای طراحی خط سیر بالینی از الگوی نه مرحله ای بدین صورت که در ابتدا عملکرد جاری فرایند زایمان طبیعی در بیمارستان ارزیابی شد.سپس براساس اصول طب مبتنی بر شواهد بهترین عملکرد در زمینه زایمان طبیعی از پایگاه های داده ای مختلف استخراج گرید. در ادامه، یک جدول دو بعدی یا ماتریسی برای ارائه خط سیر ارائه شد و در نهایت معیارهای ورود به خط سیر بالینی، فهرست فعالیتها، فهرست واریانسهای احتمالی و اقدامات ضروری برای برخورد با هر یک از واریانس ها ، خط سیر بیمار، دستورالعملها، آلگوریتمها و روشهای اجراییِ مبتنی بر شواهد علمی تهیه شد.
نتایج: ارزیابی وضعیت جاری نشان داد که فرایند زایمان طبیعی در بیمارستان در مقایسه با استانداردها عملکرد مطلوبی ندارد. به طوری که میزان مداخلات غیر ضروری در فرایند زایمان طبیعی بیشتر از حد استاندارد می باشد. به منظور استاندارد سازی فرایند زایمان طبیعی بر اساس طب مبتنی بر شواهد، فهرست فعالیتها با 8 مورد فعالیت، معیارهای ورود به خط سیر با 4 مورد، قالب نهایی خط سیر و مشخص نمودن اقدامات حمایتی و درمانی و فعالیتها و رژیم غذایی و وضعیتها و نتایج مورد انتظار در هر مرحله، فهرست واریانسهای احتمالی با 9 مورد و نیز اقدامت مورد نیاز در صورت بروز واریانسها در قالب دستورالعملها ( 5 مورد)، آلگوریتمها( 2 مور د)، روشهای اجرایی( 1 مورد)، تهیه گردید. همچنین به منظور مشارکت بیماران در روند زایمان، بروشوری با عنوان خط سیر بیمار تهیه و در اختیار بیماران قرار گرفت.
بحث و نتیجه گیری: خط سیر بالینی ابزار مؤثری جهت طراحی و استاندارد سازی فرایندهای بالینی بر اساس که در این مطالعه استفاده شد، قابلیت اجرایی FOCUS PDCA طب مبتنی بر شواهد می باشد. الگوی نه مرحله ای دارد. روش مورد استفاده در این مطالعه تقریباً مشابه روشهای مورد استفاده در کشور های دیگر بود. با این وجود، پزشکان بیمارستان مورد مطالعه با رویکرد های ارتقا و مفاهیم مرتبط با خط سیر بالینی و از جمله طب مبتنی بر شواهد، آشنایی نداشتند. به همین دلیل یکی از مهمترین محدودیت ها در این مطالعه عدم وقت گذاری کافی پزشکان و دیگری عدم آشنایی با کار تیمی بود.

---

زمینه و هدف: صنعت گردشگری درمانی به عنوان یکی از ابعاد گردشگری به توسعه پایدار و پویایی اقتصاد کشورها کمک می‌نماید. این پژوهش به منظور بررسی عملکرد بیمارستان‌های منتخب خصوصی و دولتی شهر تهران درجذب گردشگر درمانی از دیدگاه مشتریان خارجی انجام گرفته است. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی- مقطعی بوده که در سال 1390 در بیمارستان های منتخب شهر تهران انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 79 بیمار خارجی بود که به عنوان گردشگر به چهار بیمارستان شهر تهران مراجعه نموده اند. ابزار گردآوری داده ها یک پرسشنامه خود ساخته دارای 23 سؤال که هشت مؤلفه عملکردی در جذب گردشکر درمانی را ارزیابی می کند . از آمار توصیفی وتحلیلی برای تحلیل داده ها استفاده گردید. نتایج: در مجموع عملکرد بیمارستان های مورد مطالعه در سطح مناسبی ارزیابی شد. از دیدگاه بیماران سه مولفه کمیت نیروی کار، کیفیت نیروی کار و به روز بودن کارکنان بسیار مناسب بودند. همچنین آشنایی پرسنل به زبان‌های خارجی و اطلاع رسانی بسیار نامناسب گزارش گردید. همه مولفه های عملکردی در جذب گردشگر درمانی به جز مولفه های آشنایی کارکنان به زبان خارجی و تسهیلات با نوع مالکیت بیمارستان ها رابطه آماری معنی داری وجود داشت. نتیجه گیری: آموزش کارکنان کلیدی با زبان های بین المللی و نیز تقویت زمینه های ارتباطی می تواند در جذب گردشگر درمانی موثر باشد. در این راستا هم بیمارستان های دولتی و خصوصی بایستی در این زمینه برنامه ریزی جدی داشته باشند.

---

---

زمینه و هدف:پسماندهای مراکز بهداشتی-درمانی به لحاظ نقش عمده آنها در گسترش انواع بیماری و همچنین آلودگی محیط دارای اهمیت ویژه ای هستند. لذا توجه به عملکرد دستگاه های بیخطرساز پسماندهای بیمارستانی حائزاهمیت است.هدف از انجام این مطالعه تعیین عملکرد دستگاههای غیرسوز بیخطرساز پسماند در بیمارستانهای آموزشی شهر کرمان و بیمارستانهای شهر سیرجان می باشد.

مواد و روش ها: مطالعه تجربی و در فاصله زمانی فروردین لغایت شهریور سال 1392 در مرکز تحقیقات مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی کرمان انجام شد. عملکرد دستگاه ها از نظر فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی بررسی شد. بررسی عملکرد مکانیکی با مشاهده و ثبت شاخص های مکانیکی توسط ترمومترها و ثبات های دستگاه انجام شد. بمنظور بررسی عملکرد شیمیایی از نوار اندیکاتور و عملکرد بیولوژیک از نوار اندیکاتور بیولوژیک استفاده شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی تجزیه و تحلیل شد.

نتایج: در بین بیمارستانهای مورد بررسی، %3/96 از دستگاههای بیخطرساز پسماند، دارای عملکرد مطلوبی از نظر مکانیکی، %3/85 از دستگاهها دارای عملکرد مطلوبی از نظر شیمیایی و %84 از دستگاهها دارای عملکرد مطلوبی از نظر بیولوژیکی بودند.

نتیجه گیری: با توجه به اینکه دستگاه های غیرسوز بیخطرساز پسماند در بیمارستانهای مذکور قادر به بیخطرسازی کامل پسماندها از نظر شیمیایی و بیولوژیکی نیستند و اگرچه از نظر مکانیکی، دما و زمان مورد نیاز برای فرآیند تأمین می شود ولی تنها این معیار نمی تواند دلیلی بر بیخطر بودن پسماندها باشد لذا عملکرد دستگاه ها در بیمارستان های مذکور ضعیف ارزیابی می شود

---

زمینه و هدف :پیش بینی های جمعیت شناختی نشان می دهد که تا سال 1404 ایران به سمت جامعه ای سالمند پیش می رود ، بنابراین نیاز به خدمات پزشکی افزایش می یابد . پیش بینی تعداد پزشک متخصص سالمندی برای این جمعیت به عنوان یک هدف اصلی مدنظر بود .

مواد و روش ها :  با انجام مطالعه ای اکتشافی ، به جمع آوری اطلاعات و ساخت ساختارهای مشابه برای تعیین تعداد پزشک متخصص سالمندان و درنظر گرفتن عوامل تاثیرگذار در موضوع مورد مطالعه پرداخته شد . از نمودارهای علی و معلولی برای نشان دادن روابط بین متغیرها، نمودارهای انباشت جریان جهت تحلیل کمی رفتار سیسم دینامیکی و معادله های مدل  در نرم افزارVensim ، نسخه 5 آن (2011-1989)،در روش سیستم دینامیک تعیین گردید.

نتایج : پس از شبیه سازی ، الگوهای شبیه سازی شامل دانشجویان ورودی رشته پزشکی از سال 1388 تا 1391 روند رو به رشد و سپس با یک کاهش شدید ، روند ثابتی داشت . الگوی پزشکان مشغول به تحصیل و پزشکان فارغ التحصیل شاهد روند رو به رشد بود. پزشکان مشغول به کار ابتدا روند رو به رشد و سپس روند ثابت و پزشکان بازنشسته، ابتدا با روند ثابت سپس روند رو به رشدی داشت. در نهایت، رفتار متغیر نیروی کار در سه سطح بررسی شد.

نتیجه گیری : با افزایش رشد جمعیت سالمندان تا سال 1404 با کمبود بیش از 2500  پزشک متخصص طب سالمندی مواجه خواهیم شد که با رشد 50% در پذیرفته شدگان این رشته درهرسال  این کمبود جبران خواهد شد . 

---

زمینه و هدف: اهمیت روزافزون بیمارستان‌ها در ارتقاء سلامت جسمی و روانی منجر به تمرکز بر بهبود کیفیت خدمات شده است و بیمارستان‎ها آن را به عنوان یک مزیت کلیدی ویژه و رقابتی مورد توجه قرار داده‌‌اند. هدف از این مطالعه تعیین نقش ارائه خدمات با کیفیت در ایجاد ترجیح برند بیمارستان در صنعت خدمات درمانی بود.

مواد و روش­ها: این تحقیق توصیفی و کاربردی بود. جهت انجام پژوهش نمونه 394 نفری از بیماران بیمارستان‌های شهر شیراز با نمونه‌گیری طبقه‌ای و در دسترس مورد بررسی قرار گرفت. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه جمع‌آوری شده است. برای تجزیه ‌و ‌تحلیل داده‌ها  از مدل‌یابی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تأییدی و از نرم‌افزارهای SPSS نسخه 19و LISREL  نسخه 8/8 استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها برای تأیید روابط بین متغیرها استفاده شد.

نتایج: نتایج نشان داد که کیفیت مطلوب خدمات بر رضایت بیمار، وفاداری بیمار و ارزش ویژه برند بیمارستان تأثیری مثبت و معنادار داشت؛ رضایت بیمار بر وفاداری بیمار به بیمارستان و وفاداری بیمار بر ارزش ویژه برند بیمارستان و در نهایت ارزش ویژه برندبیمارستان بر ترجیح برند بیمارستان تأثیر مثبت معنادار داشت.

نتیجه‌گیری: براساس یافته‌ها می‌توان اظهار نمود مدیریت بیمارستان‌ها با توجه به اقدامات لازم در زمینه ارائه خدمات با کیفیت‌تر می‏توانند منجر به ترجیح برند خود در بین بیمارستان‌ها و مراکز خدمات درمانی شوند، که علاوه بر گسترش عادلانه‌ مراقبت‌های بهداشتی در کلیه سطوح جامعه، افزایش سودآوری را در پی خواهد داشت.

---

مقدمه و هدف: در دنیای پرتلاطم کسب وکار کنونی، سازمانها در تلاش و رقابت­اند تا شایسته­ترین مدیران را بعنوان یک مزیت رقابتی، شناسایی، جذب و حفظ کنند. هدف از مطالعه حاضر تعیین ارتباط شایستگی­های رهبری کادر اجرایی و مدیران با عملکرد بیمارستانها بود.

مواد و روش ها: این پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی بود که بصورت مقطعی در سال 1394 انجام شد. این مطالعه در یک بیمارستان دولتی آموزشی و یک بیمارستان دولتی غیر آموزشی و یک بیمارستان خصوصی انجام شد که هر سه به لحاظ تخصص، عمومی و از نظر اندازه  درحد متوسط و در شهر تهران بودند. جامعه پژوهش مسئولین کلیه واحدها و بخشها مطابق با استانداردهای اعتباربخشی بود. روش نمونه­گیری سرشماری بود و از پرسشنامه ارزیابی شایستگی­های رهبری مبتنی بر چارچوب شایستگی های رهبری بالینی (CLCF) و برای ارزیابی عملکرد بیمارستانها نیز از امتیازات ارزشیابی بر اساس استانداردهای اعتباربخشی ملی بیمارستانها سال 93 که مبنای رتبه بندی سال 94 بیمارستانها بود استفاده شد. داده­ها با استفاده از آزمونهای ضریب همبستگی پیرسون و آزمون t، کای دو، رگرسیون چندمتغیره و ANOVA تحلیل شد.

یافته­ ها: نتایج حاکی از وجود رابطه مثبت معنادار بین شایستگی­های رهبری و عملکرد بیمارستانها بود (001/0-=α ، 556/0R=). کلیه مولفه­های شایستگی (خصوصیات فردی (446/0R=)، کار با دیگران (529/0R=)، مدیریت خدمات (569/0R=)، بهبود خدمات (445/0R=)، تعیین مسیر (269/0R=) نیز با عملکرد رابطه مثبت ومعناداری داشتند. شایستگی­های رهبری با تحصیلات (368/0R=)، نوع استخدام (209/5f=) و نوع بیمارستان (252/15f=) وعملکرد با وضعیت تأهل (038/0R=)، سابقه مدیریت (273/0R=) و نوع بیمارستان (352/4f=) رابطه مثبت ومعناداری نشان دادند.

نتیجه­ گیری: امروزه سازمانهایی موفق خواهند بود که بتوانند شایسته­ترین­ها را جذب، حفظ ونگهداری کرده واز خدمات آنها درجای مطلوب بهره بگیرند. بی­توجهی به این مهم وعدم استفاده از پتانسیل­های موجود می­تواند تأثیر منفی برعملکرد افراد، واحدها و بیمارستانها داشته باشد. استفاده از رویکردها، الگوها و تجربیات در بیمارستانها با عملکرد برتر در این راستا مثمرثمر خواهد بود.

---

زمینه و هدف: موفقیت مدیران در بیمارستان، نه تنها منوط به توجه به محیط داخل بیمارستان، بلکه مستلزم در نظر داشتن محیط بیرونی آن می باشد. نظر به اهمیت مسئولیت اجتماعی بیمارستانها بعنوان یک مساله بیرون سازمانی، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان اهمیت مسئولیت اجتماعی و وضعیت اجرایی بیمارستانها، انجام گردید.
مواد و روش ها: این مطالعه پیمایشی در سال 1395 در همه بیمارستانهای آموزشی شهر کرمانشاه انجام شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه مدیران در سطوح میانی و عملیاتی بودند که 150 نفر به روش سرشماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی و پایایی آن تائید گردید. تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS نسخه 22و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی انجام شد.
نتایج: میزان اهمیت و وضعیت اجرای مسئولیت اجتماعی از دید مدیران به ترتیب در سطح بالا(99/9±20/86درصد) و متوسط (41/12±62/60درصد) ارزیابی گردید. در بین حیطه ها، بیشترین اهمیت به حیطه محیط زیست (65/11±30/88درصد) و کمترین به تامین کنندگان (47/13±40/81درصد) گزارش شد. از منظر اجرا، بیشترین توجه به مسئولیت پذیری در حوزه بیماران (26/14±87/68درصد) و کمترین به فرایندهای سازمانی (47/14±02/42درصد) بدست آمد. وضعیت اجرا مسئولیت اجتماعی برحسب پست سازمانی و نوع استخدام تفاوت آماری معنادار داشت(05/0>p).
نتیجه گیری: نتایج نشان داد که میزان اجرای مسئولیت اجتماعی بیمارستان ها در حد متوسط بود. به نظر می آید که ارزیابی مدون از عملکرد مدیران و مسئولین و ارائه بازخورد عملکردی از سوی آنان و استفاده از تجارب سازمان های موفق در عرصه مسئولیت اجتماعی، ضروری است.

---

مقدمه: مدیریت هزینه‌ها مهم‌ترین عامل مؤثر بر عملکرد اقتصادی بیمارستان است. مدیریت خوب هزینه‌ها در کوتاه‌مدت باعث ثبات و تعادل تراز عملیاتی بیمارستان شده و بیمارستان را از نظر نقدینگی ایمن می‌کند. همچنین مدیریت خوب هزینه‌ها در بلندمدت باعث می‌شود که بیمارستان از نظر مالی باثبات باشد. با توجه به موارد ذکر شده و افزایش روزافزون هزینه‌های بیمارستانی مطالعه حاضر با هدف شناخت و بررسی عوامل، پیشران‌ها و موانع بهبود مدیریت هزینه انجام شده است.
 مواد و روش‌ها: این مرور نظام‌مند در سال 2020 انجام شده است. داده‌ها با جستجوی کلیدواژه‌ها در پایگاه‌های داده‌ای Google scholar, PubMed, Scopus, Web of Science, Science direct, Magiran, SID و Irandoc از 2007 تا 2020 جمع‌آوری شده است. دسته‌بندی نتایج مطالعات با بحث و بررسی پژوهشگران انجام گرفت.
 نتایج: همه مؤلفه‌های شناسایی شده و استخراج شده از مقالات برای بهبود مدیریت هزینه‌های بیمارستانی در چهار بُعد (عوامل افزایش دهنده، پیش‌نیازها، موانع و راهکارها) تقسیم‌بندی شدند.
نتیجه‌گیری: مرور نتایج هر یک از مطالعات بیانگر اهمیت هر یک از مؤلفه‌ها در مدیریت، بهبود و کنترل هزینه‌های بیمارستانی بود. در این خصوص سیاست‌گذاران در سطح تصمیم‌گیری و مدیران در سطح اجرایی باید به مؤلفه‌ها و ابعاد تأثیرگذار بر کنترل و بهبود هزینه‌های بیمارستانی با توجه به ساختار، فرآیند و پیامدهای مورد انتظار، توجه کرده و سپس در خصوص اجرایی شدن آن‌ها تصمیم لازم را بگیرند.

---

زمینه و هدف: عفونت‌های مرتبط با عدم رعایت مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند اثرات نامطلوبی بر سیستم‌های مراقبتی بهداشتی بگذارد. این مطالعه با هدف تعیین شکاف بین وضعیت موجود شستن دست و سطح استاندارد از طریق تعیین دفعات شستن دست در کارکنان بیمارستان شهید مدرس تهران صورت گرفته است.
مواد ‌و ‌روش‌ها: این مطالعه به روش توصیفی-مقطعی در بخش‌های بیمارستان شهید مدرس در بین سال‌های ۱۳۹۸ الی ۱۳۹۹ صورت گرفت. ابزار شامل دو بخش اطلاعات شغلی و موارد رعایت بهداشت دست در زمان‌های مختلف و اقدامات خاص بود. مشاهده‌گر به صورت مستقیم عمل می‌کرد و در هر شیفت، تمامی کارکنان به صورت سرشماری بررسی شدند. هر ستون به امتیاز رعایت بهداشت دست توسط یک گروه خاص حرفه‌ای تعلق داشت و نحوه عملکرد هم‌زمان قابل سنجیده شدن بود.
نتایج: از ۶۴۰ موقعیت پیش آمده، ۲۰۲ مورد از مواد ضدعفونی‌کننده، ۲۵۵ مورد شست‌وشو، ۱۱۱ مورد از دستکش و در ۷۱ مورد رعایت بهداشت دست صورت نگرفت. بیشترین زمان انجام رفتار زمانی است که افراد قصد تماس با بدن بیمار را داشته و کمترین میزان رعایت آن پس از عمل جراحی بر روی بیمار می‌باشد.
 نتیجه‌گیری: با توجه به حضور چشمگیر پرستاران در انجام مداخلات درمانی، باید مداخلات چندوجهی آموزش و تدوین خط‌مشی بهداشت دست و آگاه‌سازی مسئولان بخش‌ها با اولویت این گروه از کارکنان صورت گیرد تا بتوان هر چه بیشتر به سطح استانداردهای مطلوب نزدیک و از عواقب ناخواسته جلوگیری کرد.