فصلنامه

---

در قرن نوزدهم مردم هزینه های خدمات پزشکان و دیگر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و درمانی را به صورت نقد یا به طور پایای (Barter) پرداخت می نمودند. در نیمه اول قرن بیستم، پرداخت مستقیم نقدی معمول ترین شیوه پرداخت حق الزحمه بود. این روش ساده¬ترین نوع تامین مالی بود. یعنی پرداخت مستقیم توسط مصرف کننده کالاها و خدمات. در این مقاله سعی شده است پس از بررسی سیستم out-of-pocket میزان این شاخص در کشور با سایر کشورهای ناحیه مدیترانه¬ شرقی و کشورهای صنعتی مقایسه شود.

---

امروزه تجهیزات پزشکی به یکی از اجزاء لاینفک بیمارستان های مدرن تبدیل شده اند و یک سوم تا نیمی از کل هزینه های پروژه ای بیمارستان ها را به خود اختصاص داده اند. در این میان تجهیزات غیر فعال عامل عمده ایجاد هزینه های بیهوده است. این مساله در کشورهای در حال توسعه نمود بیشتری دارد. طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، در حدود 60 درصد تجهیزات پزشکی این کشورها در بیشتر مواقع آماده بهره برداری نیستند. برای رفع این معضلات راه های گوناگونی پیشنهاد شده است اما بهترین راهکار ممکن، به بکارگیری مدیریت اثر بخش در استفاده از تجهیزات پزشکی است. در این مقاله ابتدا اصول انتخاب و خرید تجهیزات مورد بحث قرار می گیرد و سپس سیستم های مدیریت تجهیزات بررسی می شود. در پایان نیز به نگهداری تجهیزات اشاره شده است. مقدمه: بهره مندی از تکنولوژی وارداتی در خدمات پزشکی کشورهای رو به توسعه به مفهوم پیشرفت واقعی دانشو تکنولوژی در این کشور نیست. استفاده از روشهای مبتنی بر تکنولوژی پیشرفته و تجهیزات نوین در این کشورها به نحو بی رویه ای گسترش یافته است. به طور کلی اطلاعات موجود نمایانگر آن است که در یک کشور رو به توسعه به ندرت در حدود 40 درصد از تجهیزات پزشکی بطور مطلوب مورد استفاده قرار می گیرند، و به سبب سوء مدیریت و فقدان زیر بنای لازم جهت تهیه، نگهداری و بهره برداری از تکنولوژی پزشکی وارداتی اتلاف منابع بهداشت ملی کماکان تداوم می یابد به طور که برخی از صاحبنظران اشاره می کنند که بیمارستان های جهان سوم به گورستان تجهیزات نوین تبدیل شده اند. در این میان، تجهیزات غیر فعال عامل عمده ایجاد هزینه های بیهوده و اتلاف منابع به شمار می روند. آیساکو (2)، کارشناس برجسته تکنولوژی پزشکی، مهمترین عواملی را که به این اتلاف منابع دامن می زنند، به این شرح ذکر می کنند:
1- خریداری تجهیزات پیچیده که به سبب فقدان متخصص لازم جهت نگهداری و بهره برداری، کمتر از معمول مورد استفاده قرار گرفته و یا هرگز استفاده نمی شود - میزان اتلاف مروبوط به اطن مورد حدود 20 تا 40 درصد برآورد می گردد.
2- کاهش عمر مفید تجهیزات به سبب استفاده نادرست و عدم تعمیر و نگهداری - میزان اتلاف حدود 50 تا 80 درصد
3- فقدان تبحر در انتخاب و خرید تجهیزات مناسب و عدم پیش بینی خرید وساطل و قطعات یدکی و مواد مصرفی - میزان اتلاف در حدود 1 تا 30 درصد ارزش تجهیزات برآورد می شود.
4- غیر استاندارد بودن وساطل و تجهیزات، بار کاری کارکنان را افزایش داده و از سوی دیگر موجب بالا رفتن هزینه خریداری قطعات یدکی می گردد - افزایش هزینه به میزان 20 تا 30 درصد
5- افزایش مدت زمان بلا استفاده مانده دستگاه به سبب فقدان نگهداری پیشگیرانه، بی دقتی در تعمیرات و کمبود قطعات - میزان اتلاف حدود 25 تا 30 درصد ارزش تجهیزات برآورد می شود.
6- کمبود ذخایر ارزی در عقد قراردادهای خرید تاثیر گذاشته و قراردادهای غیر منصفانه را باعث می شود- هزینه ها به میزان 10 تا 30 درصد افزایش تجهیزات و قطعات یدکی برآورد می شود.

---

در جهان کسب و کار اصطلاح سازمان مجازی مورد بحث قرار گرفته است. این سازمانها شامل شبکه ای موقت از شرکت ها است که به سرعت به یکدیگر پیوسته یا به همان سرعت نیز از یکدیگر جدا می شود. این روند، فرصتهای تجاری زودگذر را برای آنها قابل استفاده می کند بحث سازمانهای مجازی از حدود بیست سال پیش، از زمانی که کار در منزل و دور از سازمانهای مرکزی با استفاده از فناوری، ممکن شد، بصورت جدی معمول گردیده است. در این میان سازمانهای بهداشتی درمانی نیز از این پیشرفتها بی نصیب نمانده و در استفاده از فناوریهای جدید پزشکی، گاه موفق تر و سریعتر از بخش های دیگر عمل کرده اند، در حال، حاضر شاهد پیدایش فنون جدید پزشکی از قبیل پزشکی از راه دور (Telemedicine) و ... در این بخش هستیم. هر چند بحث گسترش مرزها (Boundary - Expansion) و سازمانهای مجازی در بخش بهداشت و درمان پدیده جدیدی است و آنچنان مورد توجه قرار نگرفته است، با این حال اخیراً بیمارستانهای مجازی به عنوان نمادی از این پدیده، در حال ظهور و در تعدادی از کشورهای صنعتی در حال فعالیت و پیشرفت هستند. به همین جهت و به خاطر اهمیت زیاد این پدیده در این مقاله بعد از پرداختن به مفهوم سازمانهای مجازی، به طرح این موضوع در بخش بهداشت و درمان مبادرت شده و مفهوم بیمارستان مجازی با مثالی از زندگی واقعی این بیمارستان ها تشکیل شده است.

---

---

سابقه و هدف: مطالعات متعددی براهمیت سیستم اعتباربخشی بعنوان یکی ازروشهای شناخته شده در ارزشیابی عملکرد بیمارستانها تاکید کرده اند. با این وجود، اثربخشی این مکانیسم در کشورهای در حال توسعه آن چنان مورد توجه قرار نگرفته است. در همین راستا پژوهش حاضرعملکرد این سیستم را بر اساس مدل SERVQUAL مورد بررسی قرار داده است.

مواد و روش ها: این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش مقطعی انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل روسا، مدیران و اعضای شبکه تصمیم گیری بیمارستانهای استان همدان می باشد (تعداد 200 نفر) که به روش سرشماری تعیین شده اند. داده های کمی و کیفی پژوهش با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و به ترتیب با بهره گیری از نرم افزار آماری SPSS و روش Thematic Content Analysis تجزیه و تحلیل شده است.

نتایج: تنها 39% از گروه مورد پژوهش دارای آگاهی بالایی از نظام ارزشیابی بیمارستان ها بودند. بیشترین درصد شکاف میان ادراک و انتظار گروه مورد پژوهش از مولفه های ارزشیابی، برابر با 8/55 درصد و مربوط به مولفه «رضایت کارکنان» وکمترین درصد شکاف بین ادراک و انتظار برابر با 3/17 درصد و به مولفه «ساختارها و تشکیلات فیزیکی» مربوط بوده است.

نتیجه گیری: امتیازات پایین مربوط به برداشت (ادراک) گروه مورد پژوهش از نظام ارزشیابی می تواند نشانگر سطح رضایت پایین آنها از و لذا همکاری ضعیف با نظام ارزشیابی فعلی به شمار رود. توجه بیشتر و موثر به دیدگاهها، پیشنهادات و واکنشهای مدیران و تصمیم گیرندگان اصلی سازمانهای مورد ارزشیابی می تواند یک راهکار پیشگیرانه مناسب در بهبود برداشت و همکاری آنها بشمار رود.

---

---

چکیده زمینه و هدف: اخیرا، بیمارستانها جهت بهبود عملکرد استراتژیکی و عملیاتی تحت فشار زیادی قرار گرفته‌اند؛ با این وجود کمبود تحقیقات تاکسنومیک در حوزه‌ی خدمات درمانی احساس شده است. هدف این تحقیق، ارائه‌ی تاکسنومی از استراتژیها و سیستمهای عملیات خدمات درمانی بخشهای بیمارستانهای مشهد به ترتیب بر اساس اهداف و تصمیمات عملیاتی آنها و سپس تعیین استراتژیها و سیستمها متناسب با یکدیگر می‌باشد. مواد و روش‌ها: تحقیق بر اساس نوع هدف کاربردی و بر اساس روش پیمایشی و اکتشافی می‌باشد؛ نمونه‌ای 84 تایی از بخشهای بیمارستانهای درمانی در مشهد به تصادف انتخاب شده است و پس از بررسی پایایی و روایی ابزار تحقیق، از تحلیل خوشه‌ای کای میانگین استفاده نموده و جهت بررسی اعتبار این تحلیل، از روش تحلیل تشخیصی چندگانه استفاده شده است. جهت بررسی رابطه‌ی بین استراتژیها و سیستمهای شناسایی شده از آزمون استقلال بهره گرفته شده ‌است. نتایج: برای استراتژیها و سیستمهای عملیاتی هرکدام سه خوشه شناسایی گردیده است که هر کدام از آنها به ترتیب بر اهداف و تصمیمات مختلفی تأکید دارند. همچنین نتایج آزمون استقلال اجرا شده حاکی از تناسب بین استراتژی رهبران خدمت‌محور با سیستم پیشروان عملیات و استراتژی دنباله‌روهای هزینه‌محور با سیستم محتاط‌های خلاق می‌باشد. نتیجه‌گیری: این تحقیق نه تنها توصیف مناسبی از وضعیت عملیاتی و جایگاه عملیاتی بیمارستان در اختیار قرار می‌دهد بلکه زمینه لازم را برای مطالعات تخصصی تر و نظریه پردازی فراهم می‌آورد.

---

زمینه و هدف: امروزه یکی از اصول اساسی هر نظام بهداشتی و درمانی، حفظ ایمنی بیمار است که هر گونه خدشه به آن می تواند موجب سلب اعتماد بیمار به نظام بهداشت و درمان گردد. اشتباهات دارویی بعنوان یک از عوامل اصلی تهدید کننده ایمنی ممکن است باعث افزایش مدت بستری بیمار در بیمارستان و رشد هزینه ها، ناتوانی و نهایتا مرگ بیمار شود. این مطالعه در صدد است تا علل و  میزان بروز خطاهای داروئی توسط پرستاران و راهکارهای ارائه شده را مرور نماید.

مواد و روش ها: مطالعه کاربردی حاضر یک پژوهش مروری بود. در این مطالعه سعی گردید تا از طریق جستجو در پایگاههای داده ای مرتبط داخلی و خارجی همچون ایران مدکس، SID، پاب مد و اسکوپوس انتخاب مقالات صورت گرفته و ارزیابی شود. نهایتا 25 مقاله برای بررسی در این مطالعه بعنوان مقالات مرتبط شناخته شدند.

نتایج: براساس نتایج مطالعات بررسی شده کمبود و بی توجهی، جدید بودن و بی تجربگی و استرس شغلی پرستاران، بدخطی پزشکان و کمبود اطلاعات داروئی از مهمترین عوامل بروز خطاهای دارویی پرستاران ذکر شده بودند. مهمترین راهکارهای ارائه شده نیز برگزاری کلاس های بازآموزی و دوره های عملی در ارتباط با تکنیک های اصولی دادن دارو و آموزش قبل از دارو دادن بشمار می رفت.

نتیجه گیری: با توجه به شکاف موجود بین میزان بروز خطاها در ایران و سایر کشورهای بررسی شده براساس مطالعات بررسی شده، تجربیات این کشورها می تواند برای کاهش خطاهای دارویی مورد استفاده قرار گیرد. راهکارهایی چون فعال نمودن نقش داروخانه ها در ارائه آموزش عملی و همچنین رشد شفافیت و ترغیب مسوولیت پذیری راههای قابل یادگیری بشمار می روند.

---

زمینه و هدف: بیمارستانها به دلیل ماهیت کاری خود مستقیماً تحت تأثیر حوادث و بحرانها قرار دارند که ارائۀ خدمات در آنها تنها با پرسنل آگاه که توانایی و اعتماد بنفس لازم برای مواجهه با بحرانها را داشته باشند امکانپذیر است. هدف از این پژوهش تعیین خودکارآمدی مدیران ارشد بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران در مقابله با حوادث و بلایا بود.

 مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع مطالعات توصیفی- تحلیلی و کاربردی بود که در سال 1394 در کلیه بیمارستان های دولتی وابسته و خصوصی تحت نظارت دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام گرفت. جامعه پژوهش تمامی مدیران ارشد بیمارستان ها بودند و داده ها از طریق پرسشنامه ای محقق ساخته که از نظر روایی و پایایی تأیید شده بود،  جمع آوری گردید. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شد.

نتایج: سطح خودکارآمدی مدیران ارشد بیمارستانها در مواجهه با بحرانها در حد متوسط ارزیابی شد (101 از 130) که در بین مردان متاهل با سابقه حضور در شرایط بحرانی بیشتر بود. همچنین در بین مدیران اورژانس و مسن تر نیز تا حدی (بطور حاشیه ای) بالاتر بود. با این وجود، متغیرهایی همچون سابقۀ شرکت در دوره های آموزشی مدیریت بحران و عضویت در سیستم فرماندهی رابطه ای با خودکارآمدی نشان نداد.

نتیجه گیری: با توجه به ارتباط خودکارآمدی افراد با سن و سابقه حضور در شرایط بحرانی، به‌نظر می رسد باید در انتخاب افراد برای این نوع شرایط به این متغیرها دقت بیشتری لحاظ گردد. همچنین، دارا بودن تجارب موفق در ادارۀ موقعیت های چالش برانگیز باعث ارتقاء سطح خودکارآمدی مدیران می گردد. از این رو، استفاده از روشهایی همچون شبیه سازی و یا انجام مانورها می تواند به آشنا ساختن مدیران با شرایط احتمالی در هنگام وقوع سوانح کمک شایانی نماید. 

---

زمینه و هدف : رشد روز افزون گردشگری پزشکی و نیز رقابتی شدن این کارکرد، لزوم توسعه و ارتقا کمی و کیفی خدمات پزشکی مورد نیاز گردشگران را انکار ناپذیر نموده است. این پژوهش با هدف تعیین میزان رضایتمندی گردشگران پزشکی مراجعه کننده به شهر تبریز جهت درمان صورت گرفت.
مواد و روش ها : این مطالعه  توصیفی- تحلیلی بر روی 82 نفر از گردشگران پزشکی مراجعه کننده به کلیه بخش های بستری بیمارستان های منتخب تبریز انجام گرفت. در این مطالعه از  پرسشنامه  روا و پایای محقق ساخته 28 سوالی ، برای جمع آوری داده ها استفاده شد.ضریب آلفای کرونباخ برای تایید پایایی عدد  708/0 به دست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS   نسخه 23 استفاده شد. از روش نمونه گیری در دسترس برای جمع آوری داده ها استفاده شد.  ازضریب همبستگی اسپیرمن  برای بررسی ارتباط بین ابعاد مختلف رضایت بیماران نیز استفاده گردید.
نتایج :رضایت در هر کدام از محور ها شامل فرهنگی(88/51 درصد)، ساختاری(50/57 درصد)،نظام پرداخت بیمه ای(04/16 درصد)، نظام اطلاع رسانی و کانال های ارتباطی(34/41 درصد) و اقتصادی و مالی(35/50 درصد) بدست آمد. بعد نظام اطلاع رسانی و کانالهای ارتباطی تاثیر زیادی در بعد اقتصادی و مالی داشت(001/0 p <).
نتیجه گیری: برای تبدیل شهرتبریز به قطب گردشگری پزشکی  وافزایش توسعه اقتصادی  منطقه ، توجه مدیران و سیاست گذاران سلامت  به میزان رضایتمندی گردشگران خارجی ورفع چالش ها ی پیش روی آنان ضروری به نظر می رسد.  

---

زمینه و هدف: از آنجا که انتخاب نادرست یک مدیر ممکن است به انتخاب های ناصحیح در موارد دیگر سازمان منتج شود لازم است سازمانها به این مسئله مهم توجه نمایند و ساز و کارهای مدونی برای انتخاب مدیران در سطوح مختلف داشته باشند. با توجه به اهمیت این موضوع این مطالعه با هدف رتبه بندی شاخصهای کلیدی مرتبط با صلاحیت مدیران رده عملیاتی در دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد.   
مواد و روش ها: در این مطالعه با استفاده از روش تاپسیس فازی(fuzzy TOPSIS)، یک روند منطقی و سیستماتیک برای رتبه بندی شاخصهای انتخاب مدیران  عملیاتیآماده شد. برای دستیابی به معیارهای تأثیرگذار  ابتدا شاخص‌های مهم و مرتبط توسط خبرگان از میان فهرست مبسوط شاخص های مربوطه که از مرور متون، مستندات و گزارشات رسمی شناسائی شده بودند، انتخاب، سپس پرسشنامه ای براساس شاخصهای انتخابی طراحی و بعد از تایید روایی و پایایی (0.95=α) بین 50 نفر از مدیران میانی و عملیاتی توزیع گردید.  در نهایت با کمک معیارهای SMART نسبت به وزن دهی و رتبه بندی شاخص ها اقدام و کلیدسازی شاخص ها انجام شد.
نتایج: از50 نفر شرکت کننده در این مطالعه 37(74%) نفر آنها مرد و بقیه زن بودند. میانگین و انحراف معیار سن شرکت کنندگان در مطالعه به ترتیب 68/41 و 06/7 سال بود. با مرور منابع و مطالعات انجام شده در این زمینه در مجموع 48 شاخص که با صلاحیت مدیران بیشتر تناسب داشتند، شناسائی شد. از شاخصهای شناسائی شده 36 شاخص بر اساس نظر اساتید و خبرگان علوم مدیریت و مدیران اجرایی که دارای اهمیت و تناسب بیشتری با صلاحیت مدیران رده عملیاتی داشتند، به عنوان شاخصهای کلیدی انتخاب شدند. در اکثر موارد همبستگی بین شاخصها مثبت  بود. بر اساس تجزیه و تحلیلهای فازی شاخصهای تحصیلات عالی در رشته مدیریت، رعایت وقت و زمان، قدرت بیان، آراستگی و اعتقاد به نظم و قانون به ترتیب با ضرایب نزدیکی 205/0 ، 204/0 ، 203/0 ، 202/0 و 197/0 رتبه های اول تا پنجم را به خود اختصاص دادند.
نتیجه‌گیری: این مطالعه نشان داد، معیارهای تحصیلات عالی در زمینه علوم مدیریت و تسلط مدیر بر جنبه های فنی مدیریت سازمان در صدر ویژگیهای انتخاب مدیران قرار دارد. دانشگاههای علوم پزشکی و سازمانهای ارائه دهنده خدمات بهداشتی درمانی می‌توانند جهت تدوین دستورالعمهای انتخاب مدیران از نتایج این تحقیق استفاده نمایند.

---

زمینه و هدف: موفقیت مدیران در بیمارستان، نه تنها منوط به توجه به محیط داخل بیمارستان، بلکه مستلزم در نظر داشتن محیط بیرونی آن می باشد. نظر به اهمیت مسئولیت اجتماعی بیمارستانها بعنوان یک مساله بیرون سازمانی، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان اهمیت مسئولیت اجتماعی و وضعیت اجرایی بیمارستانها، انجام گردید.
مواد و روش ها: این مطالعه پیمایشی در سال 1395 در همه بیمارستانهای آموزشی شهر کرمانشاه انجام شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه مدیران در سطوح میانی و عملیاتی بودند که 150 نفر به روش سرشماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی و پایایی آن تائید گردید. تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS نسخه 22و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی انجام شد.
نتایج: میزان اهمیت و وضعیت اجرای مسئولیت اجتماعی از دید مدیران به ترتیب در سطح بالا(99/9±20/86درصد) و متوسط (41/12±62/60درصد) ارزیابی گردید. در بین حیطه ها، بیشترین اهمیت به حیطه محیط زیست (65/11±30/88درصد) و کمترین به تامین کنندگان (47/13±40/81درصد) گزارش شد. از منظر اجرا، بیشترین توجه به مسئولیت پذیری در حوزه بیماران (26/14±87/68درصد) و کمترین به فرایندهای سازمانی (47/14±02/42درصد) بدست آمد. وضعیت اجرا مسئولیت اجتماعی برحسب پست سازمانی و نوع استخدام تفاوت آماری معنادار داشت(05/0>p).
نتیجه گیری: نتایج نشان داد که میزان اجرای مسئولیت اجتماعی بیمارستان ها در حد متوسط بود. به نظر می آید که ارزیابی مدون از عملکرد مدیران و مسئولین و ارائه بازخورد عملکردی از سوی آنان و استفاده از تجارب سازمان های موفق در عرصه مسئولیت اجتماعی، ضروری است.

---

زمینه و هدف: عملکرد مدیران نقش بسزایی در بهره‌وری بیمارستان‌ها دارد. این پژوهش، با هدف ارزشیابی عملکرد مدیران بیمارستان‌های شهر ساری در سال 1396 انجام ‌شد.
 
مواد و روش‌ها: تعداد 294 نفر از مدیران ارشد، میانی و عملیاتی بیمارستان‌های شهر ساری در این پژوهش توصیفی-تحلیلی و مقطعی به‌صورت سرشماری شرکت داشتند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌ای محقق ساخته با روایی و پایایی بالا بود که عملکرد مدیران بیمارستان‌ها را در هشت حیطه تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی، رهبری، ارتباطات، بودجه‌بندی و کنترل سنجید. از نسخه 21 نرم‌افزار SPSS برای تحلیل داده‌ها استفاده شد.
 
نتایج: میانگین امتیاز عملکرد مدیران بیمارستان‌های شهر ساری 87/3 از 5 امتیاز بود. مدیران در سازماندهی(12/4)، رهبری(06/4) و تصمیم‌گیری(97/3) بیشترین و در بودجه‌بندی(27/3)، برنامه‌ریزی(83/3) و هماهنگی(84/3) کمترین امتیاز را کسب کردند. در این مطالعه، بین عملکرد مدیران بیمارستان‌ها با متغیرهای سن، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات و رشته تحصیلی آنها رابطه معنی‌داری مشاهده شد. مدیرانی که رشته تحصیلی آنها با پست سازمانی آنها مرتبط بود، عملکرد بهتری داشتند. 
 
نتیجه گیری: عملکرد مدیران بیمارستان‌های شهر ساری در انجام وظایف مدیریتی از دیدگاه خودشان خوب بوده است. ارزشیابی عملکرد مدیران، شناسایی نقاط قوت و ضعف آنها و بکارگیری اقدامات اصلاحی مورد نیاز نقش بسزایی در بهبود عملکرد بیمارستان‌ها دارد.

---

زمینه و هدف: اعتباربخشی بیمارستانی روشی موثر جهت ارزشیابی در نظام سلامت کشورهاست که با هدف بهبود کیفیت خدمات و ارتقاء عملکرد و کارایی آنها انجام می شود. پژوهش حاضر، درصدد تعیین ارتباط بین درجه اعتباربخشی با کارایی فنی بیمارستانها می باشد.
مواد و روش ها: برای محاسبه کارایی فنی شاخص های کلیدی دروندادی و بروندادی بیمارستان شامل مواردی از قبیل نسبت پزشک به تخت، میزان مرگ و میر و عفونت بیمارستانی شناسایی گردید. به منظور نزدیک کردن کارایی فنی به عملکرد بیمارستان، در کنار شاخصهای معمول جهت سنجش کارایی، از شاخص کیفیت خدمات نیز استفاده گردید. برای اندازه گیری کیفیت نمونه ای (554 نفر) از بیماران بیمارستانها به روش تصادفی طبقه ای تحت مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه توسعه یافته کیفیت خدمات بستری، چک لیست استخراج شاخص های عملکردی بود. سپس همبستگی بین نمرات کارایی فنی و درجه اعتباربخشی بیمارستانها با استفاده از نرم افزار DEAP و SPSS بررسی گردید.
نتایج: میانگین کارایی فنی بیمارستان ها 94/0 بدست آمد که نشان دهنده وجود 1/5 درصد ظرفیت افزایش کارایی بیمارستانها بود. میانگین کیفیت در بیمارستانهای تحت مطالعه 4.13 (حداقل 3.9 تا حداکثر 4.3) ارزیابی شد. همبستگی معناداری بین درجه اعتباربخشی و کارایی فنی بیمارستان ها یافت نشد.
نتیجه گیری: پیشنهاد می گردد در دوره های آتی اعتباربخشی، توجه به کارایی بیمارستانها نیز در سنجه ها گنجانده شود تا اعتباربخشی به اهداف خود، که ارتقاء کارایی یکی از آنهاست، دست یابد. ضمن آنکه بهتر است در محاسبات کارایی بیمارستان، از شاخص هایی که نشانگر بهتری برای عملکرد بیمارستانهاست، نیز استفاده گردد.
 

---

زمینه و هدف: اعتباربخشی از سیستم های ارزشیابی در نظام سلامت است که با هدف ارتقا کیفیت بکارگرفته می شود. هدف این مطالعه شناسایی نقاط قوت و ضعف ارزیابان اعتباربخشی می باشد.
 
مواد و روش ها: این مطالعه یک پژوهش کیفی است که در مقطع زمانی 96-1395 در سطح تمامی ذینفعان برنامه اعتباربخشی بیمارستان های تهران صورت گرفت. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری و با روش تحلیل موضوعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
 
نتایج: نقاط قوت ارزیابان در قالب 7 تم دسته بندی شدند. که مهم ترین آنها شامل؛ پذیرش اعتباربخشی از سوی ارزیابان، روحیه آموزش دادن، خوش نامی، تلاش فردی در جهت توسعه دانش و مهارت ها و وجود ارزیابان ارشد بود. نقاط ضعف ارزیابان در قالب 8 تم دسته بندی شدند. که مهمترین آنها شامل؛ ضعف های دانشی، تجربی، مهارتی، نگرشی و شحصیتی بود. به طور کلی عملکرد ارزیابان اعتباربخشی در دو دوره ی ابتدایی اجرای این برنامه در سطح زیر متوسط ارزیابی شد و مصاحبه شوندگان اعلام کردند که این مسئله از عوامل مهم اثرگذار بر سطح اعتبار نتایج اعتباربخشی بیمارستان های کشور بوده است.
 
نتیجه گیری: بکارگیری ارزیابان براساس شایستگی های کلیدی یک ارزیاب حرفه ای، آموزش و توانمندسازی آنها و کنترل عملکرد آنها می تواند به منصفانه و معتبر شدن نتایج اعتباربخشی بیمارستان ها کمک کند؛ تفاوت کیفی بین بیمارستان ها را مشخص تر نماید؛ و نهایتا منجر به افزایش تعهد بیمارستان ها به کیفیت گردد.

---

زمینه و هدف: در سازمان­های خدماتی نظیر بیمارستان­ها، منابع انسانی نقش کلیدی در کیفیت ارائه خدمات دارند. فقدان نگرش سیستمی با لحاظ پویایی­های سیستم، برنامه‌ریزی­های منابع انسانی را تا حدودی از واقعیت دور خواهد کرد. در راستای رفع چنین مسأله­ای، هدف تحقیق حاضر، مدل­سازی پویایی­های سیستم مدیریت ظرفیت منابع انسانی در خدمات درمانی بود.
مواد و روش ها: مورد مطالعه یکی از درمانگاه‌های مربوط به بیمارستان تخصصی چشم خاتم­الانبیاء مشهد می‌باشد که به منظور مدل سازی از رویکرد پویایی­های سیستم بهره گرفته شد. در فرایند اجرایی، پس از مدل­سازی و فرموله کردن در نرم افزار Vensim ، به اعتبارسنجی مدل پرداخته شد و با بررسی نتایج شبیه­سازی، سیاست­های مناسب شناسایی گردید.
نتایج: یافته های شبیه سازی نشان داد که وجود شکاف بین ظرفیت خدمت با ظرفیت مطلوب منجر به ایجاد فشار کاری شده و به تبع آن زمان انجام هر خدمت نسبت به زمان استاندارد هر خدمت (333/0 ساعت معادل 20 دقیقه) به عنوان مبنای اصلی کیفیت خدمت کاهش یافته است (برش گوشه های زمانی). برای مقابله با چنین وضعیتی، با استفاده از تحلیل حساسیت، سیاست­های مناسب مبتنی بر تغییر نرخ پذیرش بیمار و تغییر منابع انسانی شناسایی شد که منجر به کاهش برش گوشه های زمانی گردید.
نتیجه گیری: مدل پیشنهاد شده برای مدیران بیمارستانی این شرایط را فراهم می آورد که بتوانند در شرایط مشابه، با دیدگاهی مبنی بر روابط علی و معلولی با لحاظ پویایی­های سیستم، مدیریت مناسبتری بر منابع انسانی خود داشته باشند

---

زمینه و هدف: شناسایی چالش‌های دفاتر بهبود کیفیت در برنامه‌ریزی کیفیت خدمات بیمارستان و تلاش برای  ارائه راهکار مناسب حل مشکلات این دفاتر علاوه بر تقویت دفاتر به افزایش کیفیت خدمات بالینی و غیر بالینی بیمارستان نیز کمک می‌نماید. این پژوهش با هدف بررسی چالش‌های دفاتر بهبود کیفیت بیمارستان‌ها و ارائه راهکار مناسب آن‌ها انجام شده است.
مواد و روش‌ها: پژوهش کیفی حاضر به روش پدیدارشناسی طراحی شده است. با استفاده از مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته با 40 نفر از مدیران و روسای بیمارستان‌ها، مترون ها، کارشناسان بهبود کیفیت بیمارستان‌ها و کارشناسان دفاتر نظارت و اعتباربخشی دانشگاه‌های علوم پزشکی شهر تهران داده‌ها جمع‌آوری شد. روش تحلیل موضوعی برای تحلیل داده‌ها استفاده شد. با کمک نرم‌افزار Maxqda10 تحلیل و طبقه‌بندی داده‌های جمع‌آوری‌شده صورت گرفت.
نتایج: با تحلیل مصاحبه‌ها در حوزه چالش‌ها و راه‌کارها کدهای استخراج‌شده در چهار حیطه مدیریت، استانداردها، ارزیابی و کارکنان طبقه‌بندی گردید که بیشترین کدها مربوط به مدیریت با 5 عنوان اصلی و 21 عنوان فرعی بود. بیشترین راه‌کارها مربوط به حیطه مدیریت بود.
نتیجه‌گیری: یافته‌های مطالعه نشان می‌دهد غالب چالش‌ها و راه‌کارها در حیطه مدیریت هستند و برای بهبود وضعیت دفاتر بهبود کیفیت تمرکز بر اصلاح این حیطه کمک‌کننده خواهد بود.

---

مقدمه: تنوع موجود در واژگان به کار رفته جهت معرفی واحد های عملی رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی منجر به ایجاد چندگانگی در نحوه اجرای واحد های عملی این رشته شده است. توجه کافی به تفاوت ها، اشتراکات موجود بین واژگان مختلف موجود در ادبیات علمی همچنین الزامات هر کدام می تواند دید بهتری به اساتید و سیاستگذران جهت آموزش بهتر دانشجویان این رشته بیانجامد. بدین منظور، مروری بر عناوین واحد های عملی رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی در دانشگاه های معتبر دنیا انجام گرفت.
روش کار: دانشگاه های مختلفی در اقصی نقاط جهان مورد بررسی قرار گرفتند. از بین 50 دانشگاه بررسی شده در نقاط مختلف جهان در زمینه دوره های عملی رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی (سلامت) با تنوع گسترده ای از اصطلاحات و واژگان مربوط به این لغات مواجه شدیم. از این رو، سعی شد تا دسته بندی مناسبی ارائه گردد تا دانشجویان و متخصصین این رشته، دید خوبی نسبت به این نامگذاری ها پیدا کند.
یافته ها: عناوین “Practicum”،“Capstone”، “Residency”، “Internship” رایج ترین اصطلاحات به کار رفته برای نامگذاری دوره های عملی این رشته بودند. همچنین، اصطلاحاتی چون " Field training "، " Assistanceship "و" Field practicum" نیز در بین ادبیات موضوع در برخی از موارد دیده شد.
نتیجه گیری: در نهایت، تناسب دوره با شرایط حاکم نظام آموزشی- سلامتی کشور، تعیین دقیق اهداف دوره، وظایف هر کدام از طرفین (دانشجو، ناظر میدانی، ناظر دانشگاهی)، استاندارد های رفتاری، معیارهای شفاف ارزشیابی، درگیر کردن دانشجو با نیاز های واقعی بایستی در حین طراحی دوره به خوبی مورد توجه قرار گیرند.

---

زمینه و هدف: هزینه کرد در بخش سلامت نیازمند مدیریت هوشمند منابع است. این مطالعه با هدف تعیین میزان مخاطرات اخلاقی مرتبط با رفتار ارائه‌کنندگان خدمات در نسخ دارویی پرداختی سازمان بیمه انجام شد.
مواد و روش‌ها: جامعه آماری اسناد دارویی پرداختی استان تهران در سال 1398 بود. 2000 نسخه مربوط به 500 بیمه‌شده به روش تصادفی از بانک اطلاعاتی سازمان جمع‌آوری شد. دو نشانگر "ناهمخوانی یک دارو با سابقه بیماری یا طیف دارویی یک بیمه‌شده" و "تعداد نسخه‌های دارای بار مالی بیشتر از میانگین بار مالی معمولِ بیماری یک بیمار"، با داده نسخ تطبیق و با نرم‌افزار SPSS نسخه 24 تجزیه‌وتحلیل شد. از یک داروساز با تجربه برای بررسی طیف دارویی تمامی نسخ کمک گرفته شد.
نتایج: 4/5 درصد از کل نسخ دارای داروهای ناهمخوان و 4/6 درصد دارای بار مالی مازاد بود. بیشترین مخاطرات به تفکیک تخصص مربوط به پزشکان عمومی بود (16% با بار مالی مازاد 000/500/87 ریال). بیشترین تعداد و مبلغ ریالی مخاطرات به تفکیک گروه بیمه‌شدگان مربوط به سرپرستان (63/0 درصد با بار مالی مازاد 000/000/26 ریال) بود. مخاطرات در نسخ مراکز نظامی نسبت به مراکز خصوصی و دولتی بیشتر و در مراکز طرف قرارداد (48%) و غیر طرف قرارداد (52%) نسبتاً مساوی بود.
نتیجه‌گیری: سوءاستفاده در ارائه خدمات سلامت ریسکی عمده برای مدیران مراقبت‌های بهداشتی در کشورهایی است که برنامه بیمه درمانی دارند که ردیابی هوشمندانه آن بسیاری از هزینه‌های شرکت‌های بیمه را کاهش و از کمبود داروهای حیاتی جلوگیری می‌نماید.

---

زمینه و هدف: نیروی انسانی تعیین‌کننده کیفیت عملکرد سازمان‌های بهداشتی درمانی و از مهم‌ترین مزیت‌های رقابتی آن‌ها به شمار می‌آید و وجود تعهد در آن‌ها برای انجام وظایفشان بسیار حائز اهمیت است؛ بنابراین شناخت عواملی که بر تعهد سازمانی تأثیرگذار می‌باشند ضروری است. این مطالعه با هدف تحلیل همبستگی بین روابط شفافیت، اعتماد و تعهد سازمانی از دیدگاه کارکنان انجام شد.
مواد و روش‌ها: این مطالعه توصیفی- تحلیلی در میان 640 نفر از کارکنان بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران با پرسشنامه شفافیت و اعتماد سازمانی راولینز (2008) و تعهد سازمانی آلن و می یر (1997) به انجام رسید. داده‌ها با کمک نرم‌افزار SPSS نسخه 26 و AMOS تجزیه‌وتحلیل شدند.
نتایج: ابعاد شفافیت سازمانی (شفافیت کلی، مشارکت، اطلاعات بنیادین و پاسخگویی) بر ابعاد تعهد سازمانی (تعهد عاطفی، عقلایی و هنجاری) دارای اثر غیرمستقیم و مثبت و بعد اختفا و پنهان‌کاری بر ابعاد تعهد سازمانی دارای اثر غیرمستقیم و منفی بود. اثر غیرمستقیم ابعاد شفافیت بر ابعاد تعهد سازمانی معنی‌دار بود که این امر بیانگر نقش واسطه‌ای اعتماد سازمانی در میان شفافیت و تعهد سازمانی است.
نتیجه‌گیری: مدیران می‌توانند با ایجاد نگرش و درک صحیح از شفافیت، آگاهی از اولویت‌ها، اطلاعات قابل انتشار بیمارستان‌ها را شناسایی کرده و زمینه را برای اقدامات شفافیت ساز فراهم آورند. افزایش شفافیت سازمانی روحیه همکاری را گسترش داده و منجر به ارتقاء اعتماد کارکنان و در نهایت افزایش تعهد سازمانی آن‌ها می‌گردد.