سمیه نوری، دکتر لیلا ریاحی، دکتر کامران حاجی نبی، دکتر کتایون جهانگیری،
دوره 16، شماره 4 - ( 11-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: اولویت‌بندی و تخصیص منابع از مهمترین موضوعات بخش سلامت بوده و عادلانه بودن آنها نیازمند در نظر گرفتن معیارهای مختلفی است. این مطالعه به‌منظور شناسایی معیارهای مورداستفاده برای اولویت‌بندی و تخصیص منابع در نظام‌های سلامت دنیا از طریق مرور جامع مطالعات به انجام رسید.
مواد و روشها: سه پایگاه معتبر Cochrane Library،PubMed و SCOPUS از سال 2005 تا 10 اکتبر 2016 به شکل نظام‌مند مورد جستجو قرار گرفتند. مقالات انگلیسی زبانی که دارای معیارهای کمی یا کیفی مدون و مشخص در حوزه تخصیص منابع در بخش سلامت بودند وارد مطالعه شدند. دادههای به‌دست‌آمده بهصورت تماتیک سنتز شدند.
نتایج: درمجموع 9162 مقاله استخراج شد. در ابتدای بررسی مقالات واردشده، 9089 مقاله به دلیل تکراری بودن و نیز براساس عنوان مطالعه حذف شدند. چکیده مقالات باقی‌مانده (76 مقاله) بررسی و 17 مقاله حذف شد. متن کامل 59 مقاله باقی‌مانده بررسی و بر اساس انطباق با معیارهای ورود، تعداد 34 مقاله دیگر نیز حذف شد و درنهایت 25 مقاله وارد فاز نهایی مطالعه شدند. معیارهای مورداستفاده در مقالات در چهار بُعد اقتصادی، مدیریتی، ساختاری و زمینه‌ای قرار گرفتند. از بین معیارهای ابعاد اقتصادی، مدیریتی، ساختاری و زمینه‌ای بیشترین فراوانی به ترتیب مربوط به معیارهای هزینه، اهداف نظام سلامت، ظرفیت محلی و وضعیت بیماری‌ها بود.
نتیجهگیری: در این مطالعه مهمترین معیارهای مورد استفاده توسط سیاستگذاران و تصمیم‌گیران نظام سلامت در سطح دنیا به هنگام اولویت‌بندی و تخصیص منابع، استخراج شدند. نتایج نشان داد که در سطح دنیا، اولویت‌بندی و تخصیص منابع در نظام سلامت بیشتر بر اساس معیارهایی مانند هزینه اثربخشی، وضعیت بیماری، عدالت/ برابری و نیاز صورت می‌گیرد.
دکتر نادر توکلی، میلاد امینی، دکتر مهسا محمودی نژاد، محمد ویسی، دکتر حسن امیری، یوسف سادات، علی طهماسبی،
دوره 17، شماره 1 - ( 2-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: ارزیابی مقتضی یا غیر مقتضی بودن خدمات ارائه شده در بیمارستان موضوعی بسیار مهم جهت بهبود تخصیص منابع می باشد. بنابراین در این پژوهش به بررسی پذیرش و اقامت غیرضروری بیماران در جهت اصلاح هزینه های اضافی و مدیریت کارآ منابع پرداخته شد.
مواد و روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی تحلیلی بود که به روش مقطعی در نیمه اول سال 96 انجام گرفت. از ابزار پروتکل ارزیابی مناسبت برای جمع آوری داده ها استفاده شد. تعداد 420 بیمار بستری در بیمارستان هفت تیر و فیروزگر در بازه زمانی انجام مطالعه با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی انتخاب شدند. پس از جمع آوری اطلاعات، داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 18در دو سطح آمار توصیفی و تحلیلی تجزیه و تحلیل شد.
نتایج: از تعداد حجم نمونه ، 391 مورد پذیرش مقتضی و 29 مورد پذیرش غیر مقتضی طبقه بندی شدند. میزان پذیرش غیرمقتضی در بیمارستان های مورد مطالعه در حدود 7% برآورد گردید. جنس زن، نوع پذیرش، طول بستری و محل سکونت بیمار در پیش بینی میزان پذیرش غیرمقتضی تاثیر داشت (p ≤0.05).
نتیجه گیری: با توجه به بالا بودن درصد اقامت و پذیرش غیرمقتضی بیماران در این بیمارستانها و همچنین هزینه های بالای خدمات سلامت بایستی این مشکلات را با برنامه ریزی درست، مدیریت پذیرش های بین بخش های بیمارستانی تا حد زیادی کاهش داد و تا حد امکان از پذیرش و اقامت غیر مقتضی جلوگیری نمود.
دکتر بختیار استادی، رضا مختاریان دلوئی، دکتر محمد مهدی سپهری،
دوره 17، شماره 4 - ( 11-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: امروزه بیمارستانها با درخواست‌های زیادی برای ارائه خدمات با‌کیفیت روبرو شده‌اند؛ این درحالیست که هزینههای آنها به صورت فزاینده‌ای رو به رشد میباشد. این امر ضرورت توجه بیشتر مدیران بیمارستان را به منظور کاهش هزینههای خدمات درمانی بارزتر کرده و لزوم استفاده از یک روش هزینهیابی دقیق را آشکارتر می‌نماید. هزینهیابی بر مبنای فعالیت اطلاعات مناسبی در زمینه فعالیت‌های مورد نیاز برای ارائه یک خدمت با‌کیفیت فراهم می‌سازد، اما نظر به اینکه مبنای اطلاعات این سیستم تحت شرایط اطمینان ارائه میشود، کاربرد آن در شرایط عدم‌اطمینان به شدت کاهش می‌یابد. از اینرو هدف از این مطالعه پیشنهاد چارچوب جدیدی تحت عنوان هزینهیابی بر‌مبنای فعالیت فازی (FL-ABC) است.
مواد و روشها: از آنجایی که فرآیند هزینهیابی در بیمارستان اغلب تحت شرایط عدم‌قطعیت انجام میشود، از منطق‌فازی در مدل ABC به منظور برآورد‌های دقیق‌تر از هزینهها و افزایش قابلیت اطمینان از دقت و صحت نتایج، استفاده شد.
نتایج: مدل پیشنهادی در یک نمونه مربوط به بخش آزمایشگاه بیمارستان بکارگرفته شده و نتایج آن با سیستم ABC مورد مقایسه قرارگرفت. نتایج حاصل نشان دهنده بیشترین تفاوت در هزینههای تعیین شده به ترتیب در آزمایش‌های بیوشیمی و انگل‌شناسی به ترتیب به ارزش 77708951.89 و 67508112.57 ریال میباشد که این تفاوت‌ها در اثر عدم قطعیت در هزینههای اختصاص یافته به هر فعالیت ایجاد شده‌اند.
نتیجهگیری: سیستم FL-ABC با درنظرگرفتن عدم قطعیت در پارامتر‌های هزینه، تخمین‌های دقیق‌تری از هزینه فعالیت‌ها، تحت شرایط عدم اطمینان فراهم می‌سازد که سبب می‌گردد تا هزینههای خدمات درمانی به طور دقیق‌تر قابل شناسایی گردد.
دکتر ابوالقاسم پوررضا، دکتر بتول احمدی، دکتر جمیل صادقی فر، محسن محمدی، محمد ویسی،
دوره 17، شماره 4 - ( 11-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: عمل جراحی شکستگی فمور از اعمال شایع و پرهزینه و عمل جراحی شکستگی ساعد از اعمال جراحی شایع مرکز درمانی امام خمینی ایلام می باشند. این مطالعه به بررسی تفاوت هزینه واقعی و تعرفه گلوبال این اعمال جراحی می پردازد. همچنین عوامل مرتبط با هزینه های واقعی اعمال جراحی مذکور شناسایی می شوند.
مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مقطعی و توصیفی بود که روی عوامل مرتبط با هزینه های واقعی اعمال جراحی شکستگی فمور و ساعد گلوبال انجام شد. روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت مبانی هزینه ای مرتبط با این اعمال جراحی را در شش گام مشخص می کند. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Excel 2016 انجام شد.
نتایج: متوسط هزینه واقعی عمل جراحی شکستگی فمور گلوبال 953 هزار و 700 تومان، کد 2 ساعد 444 هزار و 400 تومان و کد 1 ساعد 337 هزار و 800 تومان بود. هزینه واقعی عمل جراحی شکستگی فمور به ازای هر واحد عمل جراحی میزان 406 هزار و 400 تومان پایین تر از تعرفه وزارت بهداشت بود. اما هزینه واقعی کد 2 ساعد 33 هزار تومان بالاتر و همچنین کد 1 ساعد 20 هزار تومان بالاتر از تعرفه گلوبال اعلام شده توسط وزارت بهداشت بود.
نتیجه گیری: در مجموع می توان گفت بین هزینه صرف شده در بیمارستان و تعرفه گلوبال وزارت بهداشت تفاوت های قابل توجهی وجود دارد. می توان با اصلاح عملکرد بیمارستان و همچنین با دقت و مطالعه بیشتر در مورد هزینه اعمال جراحی گلوبال در مورد اصلاح نظام تعرفه گذاری تصمیم گیری نموده و میزان هزینه واقعی را به میزان تعرفه نزدیک تر نمود.
سعیده علیدوست، دکتر عزیز رضاپور، رحیم سهرابی، رقیه محمدی‌بخش، دکتر علی سرابی آسیابر، نرگس رفیعی،
دوره 18، شماره 1 - ( 2-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به افزایش روزافزون افراد بیمه‌شده، اتکای بیمارستانها به منابع حاصل از سازمان‌های بیمه‌گر افزایش می‌یابد که سهم نسبتاً زیادی از این درآمدها به دلایل مختلف دریافت نمی‌شود و به عنوان کسورات درآمدی بیمارستانها محسوب میشود. لذا این مطالعه باهدف تعیین علل کسورات درآمدی و راهکارهای کاهش آنها در بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شد.
مواد و روشها: این مطالعه کیفی بر اساس رویکرد پدیدارشناسی در سال 1396 انجام شد. دادهها به روش مصاحبه نیمه‌ساختارمند با 17 نفر از مسئولین و کارشناسان امور مالی و درآمد بیمارستانها جمع‌آوری شد و با استفاده از نرمافزار MAXQDA.10 و روش تحلیل چارچوبی گاله (2013) تحلیل شد.
نتایج: بر اساس تحلیل چارچوبی، 2 طبقه برای علل اصلی کسورات شامل علل مستقیم و علل ریشه‌ای شناسایی شد. همچنین 8 طبقه برای راهکارهای کاهش کسورات شامل تعامل با سازمان‌های بیمه‌گر؛ ارزیابی، تحلیل و پس‌خوراند وضعیت کسورات؛ هماهنگی و توانمندسازی نیروی انسانی؛ سازمان‌دهی صحیح نیروی انسانی؛ تقویت کانال‌های نظارتی؛ اقدامات انگیزشی، برنامه‌ریزی صحیح و ساختارسازی شناسایی شدند.
نتیجهگیری: کسورات در کل فرآیند تبدیل خدمت به درآمد صورت می‌گیرد و مهمترین عامل مؤثر در آن عدم آگاهی و انگیزه کارکنان برای کنترل کسورات میباشد. برای کنترل کسورات مشارکت همه صاحبان فرآیند در بیمارستان و سازمان‌های بیمه‌گر و به‌ویژه تعهد مدیریت ارشد بیمارستان ضروری است.
دکتر نسرین شعربافچی زاده، دکتر علیرضا جباری، مهری هاشمیان،
دوره 18، شماره 2 - ( 5-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: محاسبه بهای تمام شده خدمات، موجب می شود بتوان منابع موجود را با کاراترین و موثرترین وجه ممکن به کار برد. هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان گرا، روشی است که علاوه بر هزینه یابی، میزان کارایی و ظرفیت بلا استفاده منابع را نیز محاسبه می کند. هدف از پژوهش، استفاده از این روش جهت محاسبه بهای تمام شده خدمات رادیولوژی و سیتی اسکن در دو بیمارستان بود.
مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع کمی است که به صورت مقطعی و گذشته نگر به شیوه توصیفی– تحلیلی در سال 1396 بر روی دو بیمارستان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام گرفت. اطلاعات در قالب فرم های اکسل طراحی شده، جمع آوری و بهای تمام شده خدمات از طریق مدل هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان گرا (TDABC) محاسبه گردید.
نتایج: بهای تمام شده اکثر خدمات رادیولوژی و کل خدمات سیتی اسکن در واحد دولتی بیشتر از واحد واگذار شده بود. ظرفیت بلا استفاده منابع نیز در بخش دولتی بیشتر از خصوصی بود. زمان انجام خدمات در دو بیمارستان به غیر از رده شغلی تکنسین در بقیه موارد تقریبا مشابه بود. میانگین بهای تمام شده خدمات رادیولوژی در بیمارستان (الف)، 223324 و در بیمارستان (ب)، 194094 ریال بود. میانگین بهای خدمات سیتی اسکن در بیمارستان (الف)، 600522 و در بیمارستان (ب)، 485230 ریال بود.
نتیجه گیری: بر اساس یافته های مطالعه، نیاز به مدیریت منابع انسانی جهت کاهش ظرفیت بلا استفاده و افزایش کارایی و نیز بهبود فرآیندهای ارایه خدمت برای کاهش زمان ارایه خدمات ضروری به نظر می رسد. جایگزینی منابع با هزینه پایین راه حل دیگری است که در کاهش هزینه ها موثر می باشد. استانداردهای کاراترین بیمارستان ها و مراکز ارایه دهنده خدمات سلامت، اغلب ارزش این را دارند که سرمشق قرار گیرند
وحید علی پور، عزیز رضا پور، ابراهیم حسن زاده، سعید باقری، محمد رضا شیخی چمان، یعقوب یوسفی،
دوره 18، شماره 3 - ( 7-1398 )
چکیده
جعفر یحیوی دیزج، دکتر سارا امام قلی پور سفید دشتی، فاروق نعمانی، رضا هاشم پور،
دوره 18، شماره 4 - ( 11-1398 )
چکیده
مقدمه: با توجه به اینکه یکی از مهمترین و مسألهسازترین موضوعات حوزه سلامت و دغدغه برنامهریزان و سیاستگذاران سلامت، افزایش روزافزون هزینههای سلامت در همه سطوح به ویژه مراقبتهای بیمارستانی و خدمات پاراکلینیکی میباشد؛ مطالعه حاضر با هدف تعیین سهم هزینههای خدمات پیراپزشکی از کل مخارج سلامت خانوار طراحی و اجرا گردید.
مواد و روشها: در مطالعه توصیفی-تحلیلی حاضر، سهم خانوار و سهم هزینه خدمات پیراپزشکی از هزینه های سلامت خانوار به تفکیک سال در مناطق شهری و روستایی، در دوره مطالعاتی 5 ساله، با استفاده از داده های پیمایشی سالانه هزینه-درآمد خانوار (مرکز آمار ایران) طی سالهای1390-1394، به کمک نرم افزار کاربردی MSExcel_2013، استخراج و محاسبه گردید.
یافته ها: بر اساس نتایج این مطالعه، به طور متوسط 20 درصد کل هزینههای سلامت خانوار، به خدمات پیراپزشکی در مناطق شهری و روستایی اختصاص یافته است. به طور متوسط هزینه خدمات پیراپزشکی بیمارستانی در مناطق شهری و روستایی حدود 10 درصد از کل هزینه های خدمات پیراپزشکی را به خود اخصاص داده و به طور متوسط 90 درصد مابقی هزینههای خدمات پیراپزشکی از مراکز غیر بیمارستانی بوده است. مجموعه خدمات تصویربرداری و مجموعه خدمات آزمایشگاهی به ترتیب با 1/48 درصد و 6/25 درصد، بیشترین سهم را در هزینه های مربوط به خدمات پیراپزشکی بیمارستانی و غیر بیمارستانی داشتند.
بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج مطالعه حاضر، توجه به مجموعه خدمات تصویربرداری و آزمایشگاهی به عنوان عمده خدمات پیراپزشکی در سبد خدمات سلامت خانوار، میتواند در کاهش هزینه های سلامت و کاهش پرداخت مستقیم از جیب هزینههای سلامت خانوار موثر واقع گردد
آرش مفرح ذات، علی اکبر فضائلی، یداله حمیدی،
دوره 19، شماره 1 - ( 2-1399 )
چکیده
زمینه و هدف: سل یک بیماری واگیردار و بزرگترین علت مرگ ناشی از بیماری های عفونی تک عاملی است. هدف از این پژوهش برآورد هزینههای اقتصادی این بیماری و عوامل موثر بر ابتلای آن در استان همدان بود.
مواد و روشها: پژوهش حاضر مطالعهای توصیفی و تحلیلی بود که درمقطع زمانی24 ماهه در سالهای1393 و 1394 انجام گرفت. جامعه مورد پژوهش بیماران مبتلا به سل شناسایی شده در سطح استان همدان در گروه های ریوی گسترده خلط مثبت و خارج ریوی استان همدان می باشد. استخراج داده های مورد نیاز از طریق بررسی پرونده بیماران مسلول در مراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی و نیز بیماران بستری در بخشهای عفونی صورت گرفت. همچنین با استفاده از مدل لاجیت و نرم افزار Stata15، عوامل اجتماعی و اقتصادی خانوارهایی که احتمال بیشتری در مواجه شدن با این بیماری دارند، مطالعه گردید.
نتایج: در پژوهش انجام شده، مجموع 173 بیمار مسلول شناسایی شد که هزینههای مستقیم برآورد شده درمان بیماران مبلغ 8307 میلیون ریال بود. همچنین نتایج مدل لاجیت نشان داد که افراد ساکن شهر، بالای 65، کم سواد و افراد مبتلا به ویروس ایدز به ترتیب 22،14،18و 6 درصد احتمال مواجهه با بیماری سل بیشتری خواهند داشت.
نتیجه گیری: هزینه تمام شده بیماری سل علاوه بر تخصیص مبلغ قابل توجهی از منابع بهداشتی و درمانی استان، هزینههای غیر مستقیم زیادی را نیز به خانوارها تحمیل می کند. تبعات اجتماعی و اقتصادی حاصل از این هزینهها منجر به بسیاری از ناهنجاریها مانند طرد شدن زنان مبتلا از خانواده یا ترک تحصیل فرزندان افراد مبتلا می شود.
فرهاد لطفی، عرفان خوارزمی، محسن بیاتی، هاجر علی پور، سعید لوحی وش، علی جاجرمی زاده،
دوره 19، شماره 2 - ( 6-1399 )
چکیده
زمینه و هدف: تخمین تابع هزینه ابزاری مناسب در راستای تخصیص بهینه منابع در بیمارستان‌هاست. مطالعه حاضر با هدف برآورد تابع هزینه بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شد.
مواد و روشها: در مطالعه مقطعی حاضر دادههای مربوط به منابع، هزینهها و اطلاعات تولید 28 بیمارستان بصورت ماهانه از سال 1394 تا 1395 از سامانه اطلاعات بیمارستانی استخراج شد. برای برآورد تابع هزینه، از مدل کاب-داگلاس و روش‌های اقتصادسنجی دادههای پانل استفاده شد. تحلیل دادهها با نرمافزار STATA14 انجام شد.
نتایج: کشش هزینه بیمارستانها نسبت به پذیرش بستری و سرپایی در بیمارستانهای بزرگ به ترتیب 0.555، 0.058 و در بیمارستانهای کوچک به ترتیب 0.769 و 0.099 (P<0.01) بود. در میان منابع بیشترین تأثیرگذاری بر هزینه کل بیمارستانها مربوط به هزینه سرانه پزشک با ضریب 0.175 در بیمارستانهای بزرگ و با ضریب 0.481 در بیمارستانهای کوچک (P<0.01) بود. هزینه متوسط معادل 3640648 و هزینه نهایی برابر با 2654802 تومان بود. شاخص صرفه‌های ناشی از مقیاس در بیمارستانهای کوچک 868/0، در بیمارستانهای بزرگ 613/0 و درکل بیمارستانها 729/0 برآورد شد. تعداد تخت فعال، طول مدت اقامت و همچنین آموزشی بودن بیمارستان تأثیر مثبتی (P<0.01) بر هزینه بیمارستانها داشت.
نتیجهگیری: جهت کاهش هزینه بیمارستانها مدیریت مؤثرترین عوامل ایجادکننده هزینه شامل هزینههای پزشکان و دارو کمک‌کننده خواهد بود. همچنین بیمارستانها جهت رسیدن به نقطه بهینه تولید باید با ظرفیت‌ها و منابع تولیدی موجود خدمات بیشتری ارائه دهند.
حجت رحمانی، قاسم رجبی واسوکلایی، رجبعلی درودی، مانی یوسف وند، زینب فکورفرد،
دوره 19، شماره 4 - ( 10-1399 )
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به اهمیت و جایگاه بخش بهداشت و درمان در برنامه‌های توسعه اقتصادی-اجتماعی، آگاهی از وضعیت موجود، شناخت مسائل و مشکلات آن ضروری است. مشخص نمودن هزینهها و میزان سودآوری و یا حتی زیان دهی در بخش سلامت کمک بسیار زیادی به مدیریت هزینهها می‌نماید. هدف از این مطالعه بررسی قیمت تمام‌شده خدمات آزمایشگاهی متداول و مقایسه آن با تعرفه‌های مصوب وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در بیمارستان منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران میباشد.
مواد و روشها: مطالعه حاضر به صورت مقطعی و گذشتهنگر انجام گرفت. در این مطالعه از تکنیک هزینهیابی بر مبنای فعالیت استفاده شد. جامعه مطالعه، آزمایشگاه بیمارستان منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران بود. ابزار گردآوری دادهها فرم‌های اطلاعاتی، مصاحبه و مشاهده مستقیم بود. تجزیه‌وتحلیل با استفاده از نرمافزار Excel انجام و در نهایت قیمت تمام‌شده با تعرفه مصوب مقایسه گردید.
نتایج: یافتهها بیانگر این است که بیشترین و کمترین هزینهها به ترتیب مربوط به هزینه نیروی انسانی و هزینه حامل‌های انرژی است. بیشترین قیمت تمام‌شده مربوط به آزمایش آنالیز ادرار و کمترین مربوط به آزمایش‌های سدیم و پتاسیم بود.
نتیجهگیری: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد قیمت تمام‌شده خدمات آزمایشگاهی متداول در بیمارستان منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران با تعرفه‌های مصوب وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در سال 1398 متفاوت می باشد.
فاطمه وحدتی، محمدرضا محمدخانی، امید خسروی زاده، رعنا سهیلی راد، سوگل ساریخانی، بهمن احدی نژاد،
دوره 19، شماره 4 - ( 10-1399 )
چکیده
زمینه و هدف: بیمارستانهای آموزشی علاوه بر فراهم کردن خدمات اثربخش و عادلانه برای گروه‌های کم‌درآمد، برای اینکه عملکرد عملیاتی متوازن و مثبتی داشته باشند، باید سهم قابل ملاحظه‌ای از تقاضای گروه‌های پردرآمد را بدست آورند. این مطالعه با هدف بررسی میزان بازارگرایی مراکز آموزشی-درمانی قزوین انجام شده است.
مواد و روشها: این پژوهش مطالعهای توصیفی-تحلیلی است که در سال 1399 در مراکز آموزشی-درمانی دانشگاه علوم پزشکی قزوین بصورت مقطعی و دادهها در بازه یک ماهه، از طریق پیمایش پرسشنامه‌ای گردآوری شد. جامعه موردمطالعه، کل کارکنان شاغل در 6 بیمارستان این دانشگاه بود که از روش نمونه‌گیری سهمی-تصادفی انتخاب گردید. اطلاعات موردنیاز با جمع‌آوری 411 پرسشنامه سنجش بازارگرایی، بدست آمده و در فضای نرمافزار SPSS 16 آنالیز شدند. برای مقایسه میانگین‌ها از آنالیز واریانس یک‌طرفه با فاصله اطمینان 95 درصد، استفاده شد.
نتایج: میزان بازارگرایی کل بیمارستانها 88/2 از 5 بدست آمد. بعد توجه به مشتری بیشترین میانگین (32/3 از 5) و بعد توجه به رقیب کمترین میانگین (80/2 از 5) را داشتند. میانگین بعد هماهنگی بین وظایف نیز 86/2 از 5 بود. به غیر از بعد توجه به رقیب، ازنظر میزان بازارگرایی، توجه به مشتری و هماهنگی بین وظایف، تفاوت معنادار آماری دیده شد (05/0>p).
نتیجهگیری: این بیمارستانها از نظر میزان بازارگرایی، مشتری‌گرایی و توجه به رقیب به ترتیب در وضعیت متوسط، بالاتر و کمتر از متوسط هستند. برای بدست آوردن بازار خدمات پرسود، بیمارستانها باید برنامه راهبردی در مقابل رقبا پیاده و وظایف کارکنان را در جهت تقویت بازارگرایی هدایت کنند.
حسین دهقان زاده، محمد مسگرپور، سیدمرتضی حسینی شکوه، محمدکریم بهادری، جواد خوش منظر،
دوره 20، شماره 1 - ( 3-1400 )
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به ضرورت قانونی تغییر رویکرد دانشگاه‌ها از نظام بودجهریزی سنتی به نظام بودجهریزی عملیاتی، این شیوه از بودجهریزی با چالش‌هایی همراه است. این مطالعه با هدف امکان‌سنجی و اولویت‌بندی ابعاد بودجهریزی عملیاتی در یک دانشگاه علوم پزشکی نظامی انجام شد.
مواد و روشها: مطالعه به صورت توصیفی-تحلیلی در سال 99 در دو مرحله انجام شد. در مرحله اول 68 نفر از مدیران، کارکنان و کارشناسان معاونت طرح و برنامه و امور مالی دانشگاه علوم پزشکی به روش سرشماری و در مرحله دوم 10 نفر از خبرگان به صورت هدفمند وارد مطالعه شدند. ابزار گردآوری دادهها دو پرسشنامه روا و پایا بود. دادهها در مرحله اول با استفاده از آزمون t و نرمافزار SPSS و در مرحله دوم با رویکرد AHP و نرمافزار Expert Choice تجزیه‌وتحلیل شد.
نتایج: میانگین نمره کلی بودجهریزی عملیاتی و هر یک از ابعاد توانایی، اختیار و پذیرش بودجهریزی عملیاتی به ترتیب 3/2، 39/2، 38/2 و 31/2 و در سطح نامطلوب قرار داشت (05/0> P). همچنین معیار توانایی با وزن 547/0، پذیرش با وزن 244/0 و اختیار با وزن 209/0 به ترتیب بیشترین وزن و اهمیت را در پیادهسازی نظام بودجهریزی عملیاتی دارند.
نتیجهگیری: بر اساس نتایج توجه به سه بعد اصلی توانایی، اختیار و پذیرش در پیادهسازی بودجهریزی عملیاتی در جامعه موردمطالعه ضروری است هر چند توجه به بعد توانائی و اجزاء آن شامل توانائی نیروی انسانی، توانائی فنی و توانائی ارزیابی عملکرد از اهمیت بیشتری برخوردار است.
کامران ایراندوست، جعفر یحیوی دیزج، هیوا میرزایی، فاروق نعمانی،
دوره 20، شماره 2 - ( 6-1400 )
چکیده
مقدمه: ارائه خدمات به عنوان ملموسترین کارکرد نظام سلامت شناخته میشود و بیمارستانها بارزترین نمود این عملکرد میباشند. همچنین یکی از مهمترین عوامل ایجاد هزینههای کمرشکن سلامت، استفاده از خدمات بیمارستانی است؛ لذا در مطالعه حاضر تلاش شده است که به توصیف سهم هزینههای خدمات بیمارستانی از کل مخارج سلامت خانوار پرداخته شود.
مواد و روشها: مطالعه توصیفی حاضر، با استفاده از دادههای پیمایشی سالانه هزینه درآمد خانوار مرکز آمار ایران، برای دوره مطالعاتی 1390 تا 1394 به صورت گذشتهنگر انجام شد. بر اساس الگوی طراحی شده سهم هزینه خدمات بیمارستانی از هزینههای سلامت خانوار به تفکیک سال و نوع خدمات در مناطق شهری و روستایی مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج: به طور متوسط 5/18 درصد خانوارها از خدمات بیمارستانی استفاده کرده بودند و نزدیک به 7/28 درصد از هزینههای سلامت خانوار صرف دریافت خدمات سلامت از بیمارستانها شده بود. به طور متوسط هزینه خدمات پزشکی بیمارستانی خانوارها در مناطق شهری 4/92 درصد و در مناطق روستایی 4/91 درصد بوده است. به طور متوسط 51 درصد هزینه خدمات پزشکی خانوارها در بیمارستان مربوط به بیمارستانهای عمومی است و بیشترین هزینه صرف شده توسط خانوارها در بیمارستانهای عمومی دولتی به اعمال جراحی اختصاص دارد.
نتیجهگیری: سهم هزینهای خدمات بیمارستانی و میزان استفاده از این خدمات در بین خانوارهای ایرانی قابل توجه است که ممکن است منجر به فقر و هزینههای کمرشکن ناشی از سلامت را به همراه داشته باشد. لذا لازم است تصمیمگیرندگان حوزه سلامت سیاست‌هایی مبتنی بر شواهد را برای مدیریت و کنترل این بخش از هزینههای سلامت طراحی و به کار گیرند
علی رضاپور، فروغ رودگرنژاد، نیما رنجی جیفرودی،
دوره 20، شماره 3 - ( 9-1400 )
چکیده
زمینه و هدف: گردشگری سلامت بهعنوان یکی از صنایع درآمدزا و رقابتی در دنیا مطرح شده و از حوزههای نوین گردشگری است. هدف مطالعه حاضر، ارائه مدل مفهومی تأثیرات توسعه گردشگری سلامت در بهزیستی جامعه میباشد.
مواد و روشها: این پژوهش بهصورت کیفی و از نوع اکتشافی میباشد. جامعه پژوهش شامل اساتید دانشگاهی و مدیران گردشگری سلامت بود. 15 نفر به روش نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند و از طریق مصاحبههای نیمه ساختاریافته و عمیق در مطالعه مشارکت نمودند. تحلیل دادهها با نرمافزار MAXQDA10 و با رویکرد نظریه داده بنیاد بر مبنای سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام گرفت. برای بررسی روایی، به دو شیوه بازخور مشارکتکننده و دریافت نظرات همکاران و برای اطمینان از پایایی در مصاحبهها، به دو روش بازآزمون و دو کدگذار عمل شد.
نتایج: مبنای تحلیل دادهها 100 کلیدواژه (کدهای باز) بود که با شناسایی ارتباط بین کدها، مفاهیم مشترک در 18 مفهوم طبقهبندی شد. مفاهیم اصلی با روش کدگذاری محوری، در جایگاه و مقولههای مناسب قرارگرفت. از آنجا که ردپای امکانات پزشکی و بهداشتی، زیرساختهای گردشگری سلامت و سیاستهای توسعه روابط، در اغلب دادهها و نقل قولهای مصاحبهشوندگان مشاهده گردید، بهعنوان زیر مقولههای محوری گردشگری سلامت انتخاب و این سه مورد در مرکز مدل قرار گرفته و سایر مقولهها با آن مرتبط شدند.
نتیجهگیری: توسعه گردشگری سلامت، ابزاری برای توسعه جامعه محسوب شده و موجب افزایش سرمایهگذاری در بخشهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه، اشتغالزایی، افزایش درآمد و رضایت و نشاط مردم میشود و موجبات توسعه رفاه، بهبود کیفیت زندگی و بهزیستی را فراهم میآورد.
الهه عیشی، امید خسروی زاده، آیسا ملکی، بهمن احدی نژاد،
دوره 21، شماره 2 - ( 6-1401 )
چکیده
مقدمه: مدیریت هزینهها مهمترین عامل مؤثر بر عملکرد اقتصادی بیمارستان است. مدیریت خوب هزینهها در کوتاه‌مدت باعث ثبات و تعادل تراز عملیاتی بیمارستان شده و بیمارستان را از نظر نقدینگی ایمن می‌کند. همچنین مدیریت خوب هزینهها در بلندمدت باعث میشود که بیمارستان از نظر مالی باثبات باشد. با توجه به موارد ذکر شده و افزایش روزافزون هزینههای بیمارستانی مطالعه حاضر با هدف شناخت و بررسی عوامل، پیشران‌ها و موانع بهبود مدیریت هزینه انجام شده است.
مواد و روشها: این مرور نظام‌مند در سال 2020 انجام شده است. دادهها با جستجوی کلیدواژه‌ها در پایگاه‌های داده‌ای Google scholar, PubMed, Scopus, Web of Science, Science direct, Magiran, SID و Irandoc از 2007 تا 2020 جمع‌آوری شده است. دسته‌بندی نتایج مطالعات با بحث و بررسی پژوهشگران انجام گرفت.
نتایج: همه مؤلفه‌های شناسایی شده و استخراج شده از مقالات برای بهبود مدیریت هزینههای بیمارستانی در چهار بُعد (عوامل افزایش دهنده، پیش‌نیازها، موانع و راهکارها) تقسیم‌بندی شدند.
نتیجهگیری: مرور نتایج هر یک از مطالعات بیانگر اهمیت هر یک از مؤلفه‌ها در مدیریت، بهبود و کنترل هزینههای بیمارستانی بود. در این خصوص سیاستگذاران در سطح تصمیم‌گیری و مدیران در سطح اجرایی باید به مؤلفه‌ها و ابعاد تأثیرگذار بر کنترل و بهبود هزینههای بیمارستانی با توجه به ساختار، فرآیند و پیامدهای مورد انتظار، توجه کرده و سپس در خصوص اجرایی شدن آنها تصمیم لازم را بگیرند.
ثریا عادل پوردهنوی، سیده سمانه میراسمعیلی، آیدین آرین خصال،
دوره 21، شماره 2 - ( 6-1401 )
چکیده
زمینه و هدف: رضایتمندی از حقوق و مزایای دریافتی و چگونگی توزیع آن از مهمترین ابعاد مدیریت منابع انسانی است. هدف پژوهش حاضر تعیین سطح رضایتمندی کارکنان بیمارستان از طرح پرداخت مبتنی بر عملکرد در سال 1400 بود.
مواد و روشها: پژوهش حاضر از نوع مقطعی بود که در سال 1400 بر روی 280 نفر از کارکنان مراکز آموزشی درمانی تابعه دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شد. دادهها به وسیله پرسشنامه گردآوری شدند و با آزمون‌های ناپارامتریک و همبستگی اسپیرمن در نرمافزار SPSS تحلیل شدند.
نتایج: میانگین رضایتمندی کل در کارکنان 55/0 ± 95/2 بود (از 5 نمره). از میان مقولههای مختلف حیطه رضایتمندی، بیشترین میانگین رضایت مربوط به شرایط فیزیکی محیط کاری (64/0 ± 3/3) و کمترین آن مربوط به نظام پرداخت (86/0 ± 56/2) بود. میانگین عملکرد کل کارکنان 82/8 ± 72/63 از 100 نمره برآورد شد. در این راستا، میانگین امتیاز حضور کارکنان 97/6 ± 22/74، میانگین امتیاز نوع شغل 78/15 ± 97/30 و میانگین ضریب کیفی عملکرد 12/11 ± 98/85 برآورد شد. بر اساس آزمون همبستگی اسپیرمن بین میانگین رضایت کل و امتیاز حضور (r=0.19)، امتیاز نوع شغل (r=0.32) و ضریب کیفی عملکرد (r=0.21) همبستگی معناداری وجود داشت (p-value<0.05).
نتیجهگیری: میانگین رضایت کارکنان از طرح پرداخت مبتنی بر عملکرد در سطح متوسط برآورد شد. به نظر می‌رسد لازم است سیاستگذاران بخش سلامت جهت بهبود پرداخت و ارتقا انگیزه کارکنان درمانی تلاش و برنامه‌ریزی نمایند.
ساناز زرگر بالای جمع، نادر مرکزی مقدم، حسام الدین شریف نیا، مهرداد خوشیان،
دوره 22، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: تصویربرداری پزشکی به دلیل استفاده از تکنولوژی برتر، پرسنل متخصص و رعایت مقررات حفاظتی خاص، یکی از گرانترین بخشهای بیمارستان است که تأثیر مستقیمی در تشخیص و درمان بیماری‌ها دارد. هزینهیابی بر مبنای فعالیت زمانگرا با ایجاد نمای کلی از فعالیت‌های بیمارستان، امکان شناسایی هزینهها و مدیریت منابع را با کمترین هزینه و با دقت و سهولت بیشتر فراهم می‌کند. هدف این مطالعه بررسی هزینه تمام شده خدمات و ظرفیت بلااستفاده منابع جهت استفاده مدیران بیمارستان در راهکارهای مدیریت مالی میباشد.
مواد و روشها: این مطالعه توصیفی و گذشتهنگر بر روی آمار و دادههای حسابداری یک بیمارستان عمومی شهر تهران در سال 1398 انجام شد که با توجه به امکان استفاده از نتایج در مدیریت مالی و مصرف منابع در دسته مطالعات کاربردی قرار می‌گیرد. روش گردآوری دادهها شامل بررسی اسناد و صورت‌های مالی و زمان‌سنجی کلیه فعالیت‌های بخش تصویربرداری و محاسبات بروش هزینهیابی بر مبنای فعالیت زمانگرا، با استفاده از نرمافزار اکسل و با حذف هزینه منابع بلاستفاده انجام شد.
نتایج: در این مطالعه هزینه تمام شده عمدتاً کمتر از تعرفه مصوب بوده و مؤلفه‌های اصلی آن شامل 34 درصد نیروی انسانی، 23 درصد سربار، 22 درصد تجهیزات و 15 درصد مواد مصرفی بود. یافتهها نشان داد که تنها 58 درصد مخارج تأمین منابع در تعیین هزینه تمام شده خدمات نقش داشته است.
نتیجهگیری: یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد کاهش ظرفیت بلااستفاده منابع و اصلاح سازمان میتواند موجب کاهش هزینه تمام شده خدمات، سودآوری و استفاده بهینه از منابع در جهت افزایش کیفیت خدمات بیمارستانی گردد.
مسعودعلی کرمی، هادی حیاتی،
دوره 22، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: افزایش هزینههای نظام سلامت به خصوص مخارج دارویی به عنوان یک چالش بزرگ در نظام سلامت مطرح بوده است. این مسئله برای بیماری‌های مزمن مانند دیابت دارای اهمیت ویژه است زیرا عوامل مختلفی در میزان دسترسی بیماران به این داروها و همچنین توان مالی پرداخت هزینههای آنها تأثیرگذار است. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی دسترسی و توانایی خرید داروهای آنتی دیابتیک در داروخانه‌های شهر خرم‌آباد در سال انجام گرفته است.
مواد و روشها: این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و جامعه پژوهش آن شامل بیماران و مراجعه‌کنندگان به داروخانه‌های خصوصی سطح شهر و بیمارستانهای خرم‌آباد میباشد. اطلاعات مورد نیاز بر اساس پروتکل سازمان جهانی بهداشت از طریق نسخ بیماران، اطلاعات داروخانه‌ای، مصاحبه و چک‌لیست جمع‌آوری شد. تحلیل دادهها با توجه به نوع متغیرها از آزمون‌های تی، کای دو و آنوا و رگرسیون لجستیک با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 21 انجام گرفت.
نتایج: نتایج نشان داد که از میان عوامل اجتماعی اقتصادی مؤثر بر توان مالی پرداخت هزینههای داروهای دیابت، سطح درآمد به عنوان یک متغیر تأثیرگذار شناخته شده است و در بیمارانی که بیماری زمینه‌ای دارند درامد آنها تحت تأثیر قرار می‌گیرد. همچنین نتایج نشان داد که برخلاف بازار آزاد در بازار سلامت و اقتصاد دارو هیچ عامل اجتماعی اقتصادی از طرف تقاضا یعنی بیماران بر داروخانه به عنوان عرضه‌کننده دارو در قالب شاخص دسترسی تأثیرگذار نیست.
نتیجهگیری: با توجه دسترسی و ارائه خوب دارو در داروخانه‌ها ولی توان مالی پرداخت پایین بیماران در پوشش هزینههای دارویی به نظر می‌رسد دولت میتواند با اقداماتی از قبیل پوشش بیمه‌ای بالا و یارانه‌های دارویی از اقشار ضعیف حمایت نماید.
روح اله حسینی، محمدرضا زمان پرور بارکوسرائی،
دوره 22، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: مدیران به عنوان مهمترین تصمیمگیرندگان سازمانی، نقش بسزا و تعیین‌کننده‌ای در موفقیت و توسعه عملکرد بیمارستانها دارند. مدل های شایستگی، مدیران بیمارستانی را در بکارگیری دانش، مهارت‌ها، تجربیات مورد نیاز برای آن که مسئولیت ها و مأموریت های خود را موفق‌تر به انجام برسانند، کمک می نماید و منجر به ارتقای بهره وری می شود. هدف از انجام این مطالعه طراحی مدل شایستگی مدیریت به منظور بهینه سازی سیستم های مدیریت در بیمارستانهای شهرستان کرج است.
مواد و روش ها: پژوهش حاضر از رویکرد کمی و از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر جمع‌آوری داده-ها از نوع پیمایشی است. جامعۀ آماری پژوهش، همه شاغلین و کادر درمان در بیمارستانهای شهرستان کرج بودند. حجم نمونه 384 نفر است و از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته جمع-آوری شد که روایی آن از طریق صاحب نظران تائید گردید. نرم افزارهای مورد استفاده در این تحقیق SPSS22 و AMOS است.
نتایج: بر اساس یافته ها میزان تأثیر شش بعد اصلی مدل شایستگی مدیریت شامل شایستگی دانشی (1.02)، فردی (0.98)، تعاملی (0.38)، اجرایی (0.51)، ارزشی و اخلاقی (0.42) و در نهایت شایستگی های شغلی (0.41) تعیین شد.
نتیجهگیری: بر اساس یافته ها تأثیر شایستگی های دانشی و شایستگی فردی بر شایستگی مدیریت در بیمارستانها نسبت به دیگر بعدها بیشتر است. شایستگی مدیریت در بیمارستان به شدت وابسته به شایستگی های دانشی و فردی مدیران است. همچنین بر اساس شاخص نیکویی برازش، مدل شایستگی مدیریت بیمارستان اصلاح شده و در حد استاندارد ارزیابی شد. پیشنهاد می شود بستر و مقدمات پیاده سازی مدل برای انتصاب مدیران شایسته و ارتقای شایستگی سیستم مدیریت بیمارستانها فراهم شود.
