فصلنامه

---

زمینه و هدف: ارائه خدمات مطلوب درمانی، مستلزم آگاهی مدیران و برنامه ریزان از عملکرد بیمارستان ها بر مبنای شاخص های مرتبط می باشد. مدل پابون لاسو (Pabon Lasso) ضمن ترکیب شاخص های مهم کارایی بیمارستانی، امکان ارزیابی و مقایسه آنها را با هم فراهم نموده و در تصمیم سازی برای بهبود کارایی بیمارستان ها نقش بسزایی را ایفا می نماید. هدف اصلی این مقاله، ارزیابی عملکرد بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در سال 1388 بر اساس مدل پابون لاسو است.
مواد و روش ها: پژوهش توصیفی حاضر، عملکرد بیمارستان های تابعه دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز را از طریق محاسبه شاخص های مرتبط با کارایی بر مبنای اطلاعات سال 1388 معاونت درمان دانشگاه بررسی و مورد مقایسه قرار داده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 26 بیمارستان است که با مجموع 3824 تخت فعال در سطح استان خوزستان فعالیت می کنند.
نتایج: از مجموع بیمارستان های مورد مطالعه، با توجه ترکیب شاخص های کارایی، 2 بیمارستان در منطقه یک، 7 بیمارستان در منطقه دو، 10 بیمارستان در منطقه سه و 7 بیمارستان در منطقه چهار مدل مذکور قرار گرفته اند. در سال 1388، میانگین وزنی ضریب اشغال تخت در بیمارستان های تابعه دانشگاه 13/65 درصد، متوسط اقامت بیمار 57/3 روز و چرخش اشغال تخت 3/79 بار محاسبه گردید.
نتیجه گیری: یافته های این مطالعه حاکی از بهره برداری نسبتا مطلوب از تخت در بیمارستان های تابعه دانشگاه بوده و همچنین نشان دهنده جایگاه هر کدام از بیمارستان ها از نظر کارایی در قالب مدل مذکور است تا از این طریق مدیران بیمارستانی ضمن اطلاع از وضعیت و موقعیت خود در میان سایر بیمارستان ها، برای حفظ و ارتقاء عملکرد خود چاره اندیشی نمایند

---

زمینه و هدف: بهره‌وری و کاهش هزینه‌های بیمارستانی، مستلزم روشی جهت ارزیابی عملکرد می‌باشد و نمودار پابن‌لاسو به عنوان ابزاری برای ارزیابی عملکرد شناخته شده است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی و مقایسه عملکرد بیمارستانهای استان کرمان با استفاده از این نمودار بود. مواد و روش‌ها: پژوهش توصیفی و مقطعی حاضر در سالهای 89- 87 انجام گرفت. تمامی بیمارستانهای استان کرمان در سه گروه بیمارستانهای دولتی، تأمین اجتماعی و خصوصی به روش سرشماری انتخاب گردیدند. بعد از جمع‌آوری داده‌های خام از واحد آمار دانشگاه و ورود به نرم افزار SPSS 18.0 و محاسبه سه شاخص ضریب اشغال تخت، گردش تخت و میانگین مدت اقامت، عملکرد بیمارستانها با ترسیم نمودار پابن‌لاسو، تحلیل گردید. نتایج: در دو سال اول مطالعه از 23 بیمارستان به ترتیب، هفت و هشت بیمارستان و در سال سوم از 22 بیمارستان، نه بیمارستان در ناحیه سوم (بهره‌وری مطلوب) قرار گرفتند. در بین کل بیمارستان‌ها، با توجه به تعداد و نوع مالکیت، در سال 87 بیمارستانهای تأمین اجتماعی عملکرد مطلوبتری داشتند. بعلاوه در سالهای 88 و 89 بیمارستانهای دولتی جایگاه عملکردی بهتری نسبت به دو گروه بیمارستان دیگر داشتند. نتیجه‌گیری: بیمارستان‌های دولتی از وضعیت بهتری برخوردار بود. اگرچه عملکرد بیمارستانهای مورد مطالعه صرف‌نظر از نوع مالکیت، روند رو‌ به رشدی داشت، اما تنها قریب به یک سوم بیمارستانهای مورد مطالعه عملکرد مطلوبی داشتند، که می‌تواند به دلیل جهت‌گیری تغییر خدمات درمانی بستری به سرپایی باشد. در برنامه‌ریزی برای توسعه آتی تخت‌های بستری و تنوع خدمات درمانی مبتنی بر نیاز استان، توجه به نوع مالکیت و بررسی همزمان روند گذشته سه شاخص مورد مطالعه ضروری می‌باشد.

---

زمینه و هدف: توسعه بخش گردشگری و به صورت اختصاصی گردشگری سلامت می تواند موجب بهبود سیاست های تولید ناخالص داخلی، بدون نفت شود. در این راستا مطابق با سیاست های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی زیرساخت ایجاد واحد بیماران بین الملل به منظور تسهیل و توسعه گردشگری سلامت در بیمارستان های زیر مجموعه ایجاد شد. این مطالعه با هدف ارزیابی عملکرد واحد بیماران بین الملل بیمارستان های وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران و تاثیر آن ها بر جذب گردشگران پزشکی انجام شد.
مواد و روش ها: مطالعه توصیفی تحلیلی حاضر به صورت مقطعی و در سال 1396 طراحی و انجام شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه بیمارستان های دانشگاه های علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی بود. معیار ورود بیمارستان ها در این مطالعه برخورداری از گواهینامه واحد بیماران بین الملل بود. داده های مطالعه نیز از طریق چک لیست ارزیابی گردشگری سلامت مورد تایید و ابلاغ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمع آوری شد. به منظور تجزیه و تحلیل توصیفی و استنباطی داده ها از نرم افزار SPSS ویرایش 24 بهره گرفته شد.
نتایج: یافته های پژوهش نشان داد عملکرد کلی واحد های گردشگری سلامت بیمارستان های وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران در سطح مطلوب ارزیابی شد(امتیاز 5/87). بیمارستان ها در گروه شاخص هتلینگ بیشترین امتیاز را به خود اختصاص دادند(100/95) و در رعایت شاخص های آیین نامه ای و عملکردی به ترتیب امتیاز 03/87 و 2/81 را کسب نمودند. تحلیل داده ها نشان داد بین بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی تفاوت معنی داری به لحاظ عملکردی وجود نداشت و ایجاد واحد بیماران بین الملل تاثیری بر جذب گردشگران سلامت نداشت.
نتیجه گیری: با عنایت به هدف و رسالت واحد های بین الملل در جهت تسهیل ارائه خدمات با کیفیت و رضایت بخش، پیشنهاد می شود سازوکار های مدیریتی و نظارتی در جهت اجرای کامل استاندارد ها نظیر پذیرش بیماران، پیگیری پس از درمان در کشور مبدا، توسعه سیاست های بازاریابی بیمارستان در دستور کار قرار گیرد تا زمینه جذب بیماران بین الملل و افزایش در آمد بیمارستانی فراهم شود.

---

زمینه و هدف: طرح تحول سلامت از سال 1393 با هدف حفاظت مالی از مردم، ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات سلامت و ارتقای کیفیت خدمات در بیمارستان­ها اجرا شد. ارزیابی عملکرد بیمارستانها به منظور پایش طرح تحول سلامت ضروری است. یکی از ابزارهای ارزیابی عملکرد استفاده از روش پویای تصمیم­گیری چندشاخصه می­باشد. هدف از این تحقیق استفاده از روش تصمیم­گیری چند شاخصه پویا به منظور ارزیابی عملکرد بیمارستان پیش و پس از طرح تحول نظام سلامت است.
مواد و روشها: در این مطالعه مقطعی موردی، عملکرد بیمارستان شریعتی تهران طی 48 ماه متوالی( 24 ماه قبل و 24 ماه بعد از طرح تحول نظام سلامت،1394-1391) با استفاده از مدل تصمیم گیری چند شاخصه پویا مورد ارزیابی قرار گرفت که هرماه به عنوان یک گزینه در ماتریس تصمیم در نظر گرفته شد و با در نظر­گیری 6 شاخص مهم با استفاده از روش "ارزیابی محصول جمع شده با وزن" به صورت پویا با کمک نرم افزار2010EXCEL  سنجیده شد.
نتایج: نمرات عملکرد بیمارستان افت و خیزهایی در طی زمان داشت ولی به طور کلی یک روند افزایشی را در طول چهل و هشت ماه نشان داد. بیشترین و کمترین مقدار به ترتیب مربوط به ماه­های 42 و 13 بود (0.4932و 0.9408). علاوه بر این در فروردین هر سال عملکرد بیمارستان کاهش داشت.
نتیجه گیری: تغییرات نمرات عملکردی بیمارستان در طی بازه زمانی مورد بررسی حاکی از بهبود عملکرد بیمارستان می‌باشد. اما به طور قطع این روند افزایشی را نمی‌توان نتیجه مثبت طرح تحول نظام سلامت دانست. بنابراین، در عین توجه به بهبود مستمر روند کنونی، تداوم ارزشیابی و اصلاح عملکرد بیمارستان می‌تواند منجر به ارتقا عملکرد بیمارستان شود.

---

زمینه و هدف: بیمارستان ها به عنوان بزرگترین و پرهزینه ترین واحد عملیاتی نظام بهداشت و درمان از اهمیتی خاص برخوردارند. پژوهش حاضر با هدف تعیین کارایی بیمارستانهای شهر مشهد تدوین شده است.
مواد وروش­ها: این تحقیق توصیفی-پیمایشی در سال 96-1395 انجام شد. جامعه پژوهش شامل مراجعه کنندگان به بیمارستانهای مشهد است. جهت گردآوری داده ها از اسناد موجود در بیمارستان ها و پرسشنامه سروکوال استفاده شد و تحلیل داده ها در نرم افزار گمز صورت گرفت.
نتایج: نتایج مطالعه حاکی از این است که در بخش سروکوال سه بعد همدلی، پاسخ­دهی و ضمانت مهمترین ابعاد بودند. همچنین سه ویژگی از مجموع 26 ویژگی کیفی خدمات به عنوان«جذاب» طبقه بندی شدند. چهار ویژگی کیفی خدمات به عنوان «ضروری» و 16 ویژگی در « تک بعدی» دسته بندی شدند. رتبه­های به دست آمده در روش­ شبکه­ای دوبخشی، تقریبا با یکدیگر یکسان بوده و فقط در مورد چهار رتبه آخر تفاوت وجود دارد که توسط روش رأی­گیری با اوزان مساوی رتبه بندی نهایی انجام می شود و مشخص شد بیمارستان شماره (3) کمترین و بیمارستان شماره (5) دارای بهترین عملکرد می باشد.
نتیجه گیری: این پژوهش با ترکیب روش سروکوال فازی با تحلیل پوششی داده‌های شبکه‌ای قادر است نقاط ضعف موجود در انتخاب شاخص­ها در لایه­های مختلف تحلیل­پوششی شبکه­ای را برطرف نموده و کارایی چنین شبکه‌های را محاسبه نماید. بیمارستان­ها با الگو قراردادن بیمارستانی که بالاترین کارایی را دارد و استفاده بهینه از منابع و هزینه‌کرد بهینه، کارایی خود را باید افزایش داده و  برنامه‌ریزی مناسبی انجام دهند.

---

زمینه و هدف: ارزیابی عملکرد و ارزشیابی کیفیت خدمات ارائه‌شده موجب تحقق اهداف سازمانی و ارتقاء سطح توانایی کارکنان می‌شود. این مطالعه به منظور تدوین پرسشنامه جامع ارزیابی عملکرد اورژانس‌های بیمارستانی به انجام رسید.
مواد و روش‌ها: این مطالعه از نوع مطالعات کاربردی است که در پنج مرحله شامل شناسایی استانداردها و شاخص‌های کلیدی ارزشیابی اورژانس‌ها؛ تهیه نسخه پیش‌نویس پرسشنامه؛ اجماع خبرگان و تهیه نسخه نهایی پرسشنامه؛ سازگاری درونی پرسشنامه و تکرارپذیری پرسشنامه انجام شد. جهت بررسی روایی، سازگاری درونی و تکرارپذیری پرسشنامه، به ترتیب از روش‌های روایی محتوایی، ضریب آلفای کرونباخ و باز آزمون استفاده شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار Excel و SPSS تجزیه‌وتحلیل گردید.
نتایج: پرسشنامه نهایی با 105 سؤال و در 8 حیطه؛ شامل مدیریت و رهبری (15)؛ منابع انسانی (22)؛ فضا و تسهیلات فیزیکی (18)؛ دارو و تجهیزات پزشکی (6)؛ دستورالعمل‌ها و خط‌مشی‌ها (17)؛ بیمار محوری (10)؛ ثبت مستندات در پرونده بیمار (5) و شاخص‌های زمانی در اورژانس (12) تدوین شد. نتایج نشان داد که پرسشنامه نهایی پایا (89/0) و تکرارپذیر (98/0=ICC) می‌باشد.
نتیجه‌گیری: پرسشنامه ارزیابی عملکرد اورژانس‌های بیمارستانی، ابزاری روا و پایا است و می‌تواند برای ارزیابی عملکرد اورژانس‌های بیمارستانی کشور مورد استفاده قرار گیرد.