فصلنامه

---

---

سابقه و هدف: در نظام سلامت برای بررسی و اندازه گیری اتفاقات ناخواسته، روش های متعدد و مختلفی وجود دارد که در این پژوهش به آن ها اشاره و نقاط ضعف و قوت هر یک مورد بررسی قرار می گیرد.

منابع اطلاعاتی و روشهای انتخاب منابع: جهت انجام مطالعه مروری مزبور از روش کتابخانه ای و جستجوی اینترنتی استفاده شده است. برای انجام جستجو بانک‌های اطلاعاتی Medline, Google Scholar و بانک های اطلاعاتی فارسی مورداستفاده قرار گرفت.

 ترکیب مطالب و نتایج: روش های متعدد و مختلفی برای بررسی اتفاقات ناخواسته وجود دارد که هر کدام دارای نقاط ضعف و قوتی می باشند. مطالعه پرونده بیماران از شایع ترین روش ها می باشد که با وجود آن که روشی نسبتاً گران و زمان بر است اما برای اندازه گیری میزان اتفاقات مناسب می باشد اگر چه ممکن است باعث ارزیابی کمتر میزان این اتفاقات گردد. همچنین این روش برای یافتن علل ریشه ای خطاها مناسب نیست. روش شایع و مهم دیگر استفاده از نظام ثبت اتفاقات و خطاها می باشد که برای بررسی علل ریشه ای اتفاقات مناسب بوده اگر چه برای اندازه گیری میزان آن ها مناسب نیست. دیگر روش های شایع عبارتند از : استفاده از پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده مستقیم و بررسی شکایات.

نتیجه گیری: هیچ روشی به تنهایی برای بررسی و اندازه گیری اتفاقات ناخواسته کافی نبوده و جوابگوی همه نیازها نیست. لازم است ترکیبی از روش های موجود مورد استفاده قرار گیرد. اینکه چه ترکیبی مناسب تر است موضوعی است که بر اساس نیاز و هدف مطالعه و زمان و منابع موجود مشخص می گردد. 

---

---

زمینه و هدف: خطای پزشکی موضوعی جهانی،هزینه بر وعامل مرگ ومیر وآسیب به بیماران است وسخت مورد توجه جامعه قرار دارد این موضوع امنیت بیماررا که ازمهمترین ابعاد مراقبتهای بهداشتی محسوب میشود،به خطر می اندازد.خطای پزشکی در بیمارستانهاو موسسات مراقبت سلامت ایالات متحده سومین علت مرگ ومیر بوده وسالانه قریب به 98000نفر قربانی میگیرد. هدف ازانجام این پژوهش تعیین دیدگاه پزشکان عمومی درباره خطاهای پزشکی است.
مواد و روش‌ها: برای انجام این پژوهش توصیفی -تحلیلی ومقطعی، 80نفراز پزشکان عمومی شاغل درشهرستان زابل انتخاب شدند و جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته شامل 19سوال مرتبط با انواع خطاهای پزشکی،فاش سازی خطاهای پزشکی استفاده شد که جهت تعیین روایی پرسشنامه از نظرات متخصصان واساتید مرتبط استفاده شد وروایی آن تایید گردید جهت پایایی پرسشنامه ،پرسشنامه دراختیار10نفر ازافراد مورد مطالعه قرار گرفت وپس از یک هفته مجددا پرسشنامه رادراختیار آنها قراردادیم وباتوجه به اینکه ضریب همبستگی نمرات دو پرسشنامه قبل وبعد %80شد پایایی پرسشنامه تایید گردید.پس از تکمیل پرسشنامه ها،اطلاعات وارد نرم افزارspss ورژن 11/5شد وبااستفاده از آمارتوصیفی شامل میانگین وانحراف معیار وجداول فراوانی وآزمون آماری کای دو تجزیه وتحلیل داده ها انجام شد.
نتایج: 72/5%ازپزشکان عمومی شرکت کننده دراین مطالعه خطای تشخیصی راشایعترین نوع خطاهای پزشکی دانستند 32/5%علت خطای دارویی رامربوط به خطای پرسنل داروخانه بیان کردند 36/3%از پزشکان عمومی تغییررفتار وانگیزه مندکردن پرسنل درمانی رااولین عامل درکاهش خطاهای پزشکی عنوان کردند 67/5%افراد مورد مطالعه موافق و32/5%مخالف فاش سازی خطای پزشکی بودند ومهمترین فایده فاش سازی خطای راجلوگیری وتوجه بیشتر به اشتباهات وخطاهای آینده بیان نمودند .رابطه معناداری بین گروههای سنی وجنسی وارتکاب به خطاهای پزشکی وجود ندارد(p>0/05).
نتیجه گیری: باتوجه به اهمیت وشایع بودن خطاهای پزشکی وارتباط مستقیم آن باجان ومال بیماران ،زمان،بودجه ونیروی انسانی سیستم بهداشتی درمانی، نقش مسئولین در وضع قوانینی درجهت ایجادامنیت حقوقی واخلاقی برای پرسنل پررنگتر می گردد زیرا موجب فاش سازی وبیان آسانترو به موقع خطاها به بیماران وسرپرستان میشود ونیز انگیزه مندی کارکنان ،بهبودآموزش وآگاهی از خطاهای احتمالی درحین کار نقش بسزایی در کاهش آسیب به بیمار وحفظ حقوق آنان دارد.

---

زمینه و هدف: خطاهای پزشکی و اتفاقات ناخواسته عامل اصلی بسیاری از مرگهای قابل اجتناب و نیز هزینه های تحمیل شده به نظام سلامت در سطح جهان می باشد. از این رو، این مطالعه با هدف تعیین چالش های مرتبط با خطاهای پزشکی و اتفاقات ناخواسته، و راهکارهای کاهش آنها در نظام سلامت ایران انجام گردید. 

مواد و روش ها: این مطالعه کیفی دارای سه منبع اصلی داده ای شامل مصاحبه شوندگان کلیدی، اسناد ملی و پانل کارشناسی بود. مصاحبه شوندگان(30 نفر) و اعضای پانل کارشناسی(12 نفر) بطور هدفمند از سه سطح خرد، میانه و کلان نظام سلامت و نیز برخی سازمانهای مرتبط انتخاب شدند. اطلاعات حاصل از طریق چارچوب مفهومی ترکیبی( استنتاجی/ استقرایی) تحلیل شد.

نتایج: اگر چه بسیاری از چالش های مرتبط با بروز خطاهای پزشکی بعلت ضعف در نظام ایمنی بیمار در بیمارستان بودند اما عواملی مانند نیروی انسانی، عوامل فیزیکی و عوامل مربوط به خارج از محیط بیمارستان نیز در بروز این خطاها نقش داشته اند. شناسایی دلایل بروز خطاها در سطوح مختلف ارایه خدمات، مستند سازی خطاها و ایجاد نظام منسجم جهت شناسایی خطاها و دلایل بروز آنها از مهمترین راهکارهای کاهش خطاهای پزشکی بود.

نتیجه گیری: رفع علل به وجود آورنده خطاهای پزشکی می تواند گامی موثر در پیشگیری از این خطاها باشد. برای از میان بردن چالش های مرتبط با کاهش خطاهای پزشکی عزم جدی سازمان ها، گروه ها و افراد مرتبط و تدوین برنامه های منسجم و هماهنگ لازم می باشد. 

---

زمینه و هدف:امروزه یکی از مفاهیم اساسی در سیستم ارائه خدمات سلامت، ایمنی بیمار است بنابر این شناسایی عوامل موثر نظیر ناخوانا بودن دستورات، اشتباه در نوشتن دوز دارو و طریقه مصرف دارو، ممکن است بتواندعوارض جدی که منجر به مرگ، ناتوانی یا طولانی شدن زمان بستری بیمارمی شود را کاهش دهد.

مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی به شیوه مقطعی انجام شد. نمونه ای به میزان 1800 پرونده بیماران بستری یکسال در یک بیمارستان آموزشی انتخاب و اولین دستور پزشک توسط چک لیستی خودساخته از نظر مشخصات پزشک، شیفت و متغیرهایی نظیر خوانایی، نوشتن دوز دارو بررسی شدند و داده ها با نرم افزار SPSS و روشهای آماری توصیفی و آماری تحلیلی  تجزیه و تحلیل شد.

نتایج: از میان 1800 پرونده بستری، 3/66% از آنها توسط مردان، 6/17% از دستورات ناخوانا، 2/3% بدون مهر، 2/8% بدون امضا، 9/11% بدون ساعت و 9/4% بدون تاریخ بودند.23% از دستورات پزشکان از نظر پیوستگی نامطلوب و 5/69% از آنها بدون اشاره به اجزای اولیه، 8/17% بدون اشاره به دوز دارو، 8/21% بدون ثبت فرم دارو، 5/11% بدون ثبت زمان مصرف دارو، 9/25% بدون روش مصرف دارو، 3/14% دارای خط خوردگی و 13% فاقد شماره گذاری بودند. همچنین بین مشخصات دموگرافیک و برخی از خطاهای ثبت پزشکی رابطه معنی داری وجود داشت. 

نتیجه گیری: اهتمام پزشکان بیمارستان در ارتقاء مستندسازی پرونده ها ضروری بوده و برای این منظور، می توان از راهکارهایی نظیر، آموزش اولیه برای دستیاران تازه وارد، روش های تشویقی و ارزیابی دوره ای پرونده ها بهره جست. 

---

زمینه و هدف: ارزیابی قابلیت اطمینان انسان شامل استفاده از روش های کمی و کیفی جهت پیش بینی سهم انسان در بروز خطا می باشدلذا بکارگیری تکنیک های ارزیابی قابلیت اطمینان در محیط های کاری حساس جهت پیشگیری و محدود ساختن پیامدهای ناشی از خطاها لازم است. بهداشت و درمان یکی از حوزه های با ریسک بالا محسوب می شود. باتوجه به بالا بودن آمار انجام عمل سزارین در کشور، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی قابلیت اطمینان انسان در طول این عمل انجام گرفت.
مواد و روش ها: این پژوهش یک مطالعه توصیفی از نوع کیفی بودهکه به صورت مقطعی با استفاده از تکنیک EMEA انجام شد.در این مطالعه ابتدا با روش تحلیل سلسله مراتبی وظایف، فرآیند عمل به وظایف و زیر وظایف تقسیم شد.سپس براساس دستورالعمل EMEA برگه کار برای تمامی پرسنل اتاق عمل تکمیل گردید.
نتایج:در مجموع 126 خطا،شامل 40 خطا(31.75%) مربوط به فعالیت های پرستار سیار،34 خطا(26.98%)مربوط به فعالیت بیهوشی و 33 خطا(26.19%) مربوط به فعالیت های پرستار دست شسته و19 خطا (15.08%)مربوط به فعالیت های جراح،شناسایی شدند.به طور کلی خطاهای مبتنی بر مهارت ،بیشترین میزان(51.59%)و خطاهای مبتنی بر قضاوت،کمترین میزان(1.59%)را تشکیل می دادند.
نتیجه گیری:با توجه به نتایج بدست آمده،برای وظایف سه گروه شغلی پرستار سیار،پرستار دست شسته و کارشناس بیهوشی،خطاهای مبتنی بر مهارت(با بیشترین درصد فراوانی)و برای وظایف شغلی جراح،خطاهای مبتنی بر دانش (بیشترین درصد فراوانی) باید در اولویت کنترل خطاها قرار بگیرند.