فصلنامه

زمینه و هدف: توزیع نامتناسب خدمات درمانی باعث نابرابری در دسترسی به این خدمات در کشورهای در حال توسعه شده است. هدف این پژوهش، بررسی نابرابری در دسترسی به امکانات درمانی در کلانشهر کرمانشاه بود.

مواد و روش­ها: روش تحقیق پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی و کاربردی است. با توجه به ماهیت فضایی ـ مکانی این پژوهش، از سیستم­ اطلاعات جغرافیایی  استفاده شد. داده­های مورد نیاز تحلیل دسترسی، مراکز بیمارستانی موجود و اطلاعات جمعیتی بلوک­های آماری سال 1390 کلانشهر کرمانشاه بود که با استفاده از نرم افزار GIS/Arc مورد ارزیابی قرار گرفت.

نتایج: نتایج مطالعه نشان داد که پراکنش فضایی مراکز بیمارستانی در کلانشهر کرمانشاه از الگوی تصادفی پیروی می­کند و مکانیسم خاصی جهت توزیع فضایی بیمارستان ها در این کلانشهر وجود نداشته است. این کلانشهر تا سال 1393 در مجموع دارای 13 بیمارستان با 2342 تخت بیمارستانی است که بیشترین تخت­ها (1755) مربوط بیمارستان­های عمومی می‌باشد. آمارها نشان داد که در شرایط موجود تعداد بیمارستان‌های موجود، تنها 51/48% از افراد شهر کرمانشاه را تحت پوشش قرار می‌دهند و  49/51%  از خانوارها فاقد دسترسی هستند. تعداد بیمارستان‌های موجود نمی‌تواند از منظر خدمات رسانی نیاز شهروندان را برآورده کند. در این تحقیق مکان فعلی اکثر مراکز درمانی (بیمارستان­ها) نیز با معیارهای استاندارد و ضرورت­های این کاربری مطابق نبوده است.

نتیجه‌گیری: آنچه از نتایج می‌توان استنباط نمود این است که تمام ساکنان شهر به مراکز بیمارستانی دسترسی یکسانی ندارند و توزیع مراکز بیمارستانی متناسب با توزیع جمعیت و خانوارها نیست. بی‌عدالتی در دسترسی به امکانات درمانی (بیمارستان) در کلانشهر کرمانشاه وجود دارد.

مقدمه و هدف: دسترسی عادلانه و مناسب همه شهروندان به خدمات عمومی شهری از جمله اصول اولیه در برنامه‌ریزی شهری می‌باشد که با پیدایش رویکردهای عدالت محور در دهه‌های اخیر اهمیتی مضاعف یافته است.در این میان دسترسی به کاربری‌های درمانی به‌عنوان یکی از خدمات عمومی حیاتی از حساسیت بیشتری برخوردار است. این پژوهش باهدف شناسایی مناطق برخوردار و غیر برخوردار شهر تبریز از کاربری‌های درمانی و بهداشتی و ارزیابی توزیع آنها انجام پذیرفت.
مواد و روش ها:  برای انجام تحلیل‌های دسترسی نیز از نرم‌افزار  ARC GIS به‌ویژه ابزارNetwork Analysis  و شاخص ویلیامسون و آنتروپی بهره‌گیری شد. هم چنین با در نظر گرفتن سرانه¬های مربوطه نیاز جمعیتی شهر تبریز و کمبودهای آن مشخص گردید.
نتایج: یافته ها بیانگر این است که 76% جمعیت شهر تبریز از دسترسی مطلوبی به کاربری های درمانی برخوردارند. در مقابل، در تحلیل دسترسی به بیمارستان ها 36% جمعیت شهر از دسترسی مطلوب برخوردارند و 64% دسترسی نامطلوبی دارند. در واحد تحلیل مناطق شهری، بر اساس تحلیل مربوط به شاخص ویلیامسون، مقدار این شاخص برای شهر تبریز 67/0 بود که نشان از عدم تعادل در توزیع کاربری بهداشتی -درمانی در شهر تبریز می باشد.
نتیجه گیری: در مجموع منطقه 2 متعادلترین توزیع از امکانات بهداشتی- درمانی را دارد و منطقه 9 از توزیع نامتعادل امکانات بهداشتی – درمانی رنج می برد. پیشنهاد می شود در راستای کاستن از نابرابری ها در برخورداری از امکانات بهداشتی درمانی، ارزیابی مناسبی نسبت به فضاهای موجود و برنامه ریزی های آتی، حسب آستانه، ظرفیت و دسترسی صورت پذیرد.که این مهم می تواند در تحقق سیاست برخورداری عادلانه از خدمات بهداشتی درمانی موثر باشد.