فصلنامه

---

زمینه و هدف: بیماری دیابت عواقب جدی کلینیکی ، اجتماعی و اقتصادی به دنبال دارد.شیوع روز افزون بیماری دیابت در سراسر جهان سبب بروز مشکلات فردی و اجتماعی بی شماری گردیده است.مطالعه حاضر،‌ با هدف تعیین عوامل اجتماعی- اقتصادی موثر در دیابت نوع2 و پیامدهای مرتبط با بیماری در بیمارستانهای منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1389انجام گرفت.
مواد و روشها: این مطالعه ، یک بررسی توصیفی- تحلیلی است که 450 نفر از بیماران مبتلا به دیابت نوع دو در آن شرکت نمودند. روش نمونه گیری به صورت مستمر بوده است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه خود ساخته بود .در این ابزار 42 سوال در زمینه عوامل اقتصادی- اجتماعی بود.پایایی این ابزار نیز توسط ضریب آلفا کرونباخ اندازه گیری شد(0/89). در پایان تجزیه و تحلیل این پژوهش با استفاده نرم افزار SPSS و آمار توصیفی و استنباطی انجام پذیرفت.
نتایج: بیشتر افراد تحت بررسی دارای یک پیامد، دارای عارضه قلبی (22/2%)، دو پیامد، عوارض قلبی و چشمی(12/7%) و دارای سه پیامد، عوارض قلبی، چشمی و زخم پا(14%) بودند . اکثریت افراد تحت بررسی (50%)، یک پیامد دیابت را تجربه نموده اند، این در حالی است که 33/6 درصد افراد دو پیامد و 16/4 درصد افراد سه پیامد یا بیشتر داشته اند.
نتیجه گیری: افراد با سطح اقتصادی- اجتماعی پایین چالش های محیطی بیشترو منابع روانی اجتماعی کمتری را مانند توانایی در سازگاری تجربه می نمایند.استراتژی های توانمند سازی باعث ایجاد تغییرات فاحش در افراد میشود تا انتظارات مثبت ، امید، عزت نفس و اطمینان خود را افزایش دهند. اهداف فرآیند توانمند سازی بر افزایش بالقوه کنترل فرد و اعمال خود - تعیینی استوار است.

---

زمینه و هدف : دیابت یک بیماری مزمن با عوارض متعدد است که به عنوان یکی از عوامل تهدید کننده حیات به شمار می رود. خود مدیریتی در دیابت ، فرآیندی است که طی آن دانش، مهارت و توانایی لازم برای اتخاذ رفتارهای خود مدیریتی تسهیل می گردد. این فرآیند شامل نیازسنجی، تعیین اهداف و بررسی تجارب زندگی بیماران با دیابت است. اهداف کلی خود مدیریتی دیابت شامل حمایت از اتخاذ تصمیم آگاهانه و همکاری فعال با تیم مراقبت سلامتی است که در طی آن وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی بیماردیابتی ارتقاء می یابد. با عنایت به اهمیت و ضرورت اتخاذ رفتارهای خودمدیریتی در دیابت، این مطالعه با هدف تعیین برخی عوامل پیش بینی کننده اتخاذ رفتارهای خودمدیریتی در بیماران دیابتی نوع 2 به منظور تسهیل در برنامه ریزی مداخلات در حوزه ارتقاء سلامت طراحی و اجرا گردید.
مواد و روش ها : پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی - تحلیلی است که با هدف تعیین برخی عوامل مرتبط در پیش بینی خودمدیریتی دیابت بر روی 140 بیمار دیابتی نوع 2 تحت پوشش مرکز دیابت ام البنین شهر اصفهان در سال 1390انجام شد . ابزار جمع آوری اطلاعات در این مطالعه، پرسشنامه چند وجهی بود که ازچهار بخش تشکیل شد.بخش اول شامل اطلاعات دموگرافیک و مرتبط با بیماری افراد مورد مطالعه (12 گویه)، بخش دوم ابزار استاندارد اندازه گیری دیسترس روانی دیابت( 17 گویه)، بخش سوم شامل ابزار استاندارد اندازه گیری خودکارآمدی بیماران دیابتی ( 8 گویه)، و بخش چهارم ابزار استاندارد خودمدیریتی بیماران دیابتی (35 گویه). در نهایت اطلاعات حاصل، جمع آوری و توسط نرم افزار SPSS نسخه 11/5 با استفاده از آزمون های توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج : یافته های این مطالعه نشان داد که متغیرهای سن( 004/0p=)، طول مدت بیماری (001/0 p)، جنسیت(003/0p=)، وجود بیماری زمینه ای ( 004/0p=)، میزان شاخص توده بدنی( 0/02p=)، تحصیلات بالاتر از دیپلم( 0/02p=)، دارودرمانی(0/001 p)، وضعیت سلامتی درک شده از دیدگاه خود بیمار (0/001 p)، دیسترس روانی دیابت(0/001 p) و خودکارآمدی (0/001 p)همگی با خود مدیریتی دیابت ارتباط آماری معنی دار داشتند.میزان R2 (توان پیش گویی کننده)در این مطالعه46درصد بود. مدل رگرسیون چند متغیره ، متغیر های اثرگذار بر خودمدیریتی تعدیل شده برای سایر متغیر ها شامل سن( 0/02 , p=0/155 - =ß)، وضعیت سلامتی (0/009 , p=0/238 =ß)، دیسترس روانی دیابت ( 0/001, p=0/243- =ß) و خودکارآمدی (0/001 , p0/372 =ß) و شاخص توده بدنی( 0/01 , p=0/17 - =ß) نشان داد. با حذف متغیر دیسترس دیابت و خودکارآمدی، متغیرهای شاخص توده بدنی (0/01 , p=0/71 - =ß) ، وضعیت سلامتی(0/001,p0/28 =ß)، و طول مدت بیماری(0/001 p، 0/78 - =ß)، به طور مستقل مرتبط با خودمدیریتی دیابت بودند .
نتیجه گیری : نتایج این مطالعه نشان داد که اتخاذ رفتارهای خودمدیریتی با سن بیماران ،طول مدت ابتلا به دیابت ،شاخص توده بدنی و دیسترس دیابت ارتباط معکوس و با وضعیت سلامتی درک شده از دیدگاه بیمار وخودکارآمدی به طور مستقیم ارتباط دارد.به این ترتیب، بهترین مدل رگرسیون پیشنهاد شده به منظوربرنامه ریزی مداخله ای در اتخاذ رفتارهای خودمدیریتی تمرکز بر کاهش دیسترس دیابت و افزایش خودکارآمدی در بیماران دیابتی نوع 2 مورد مطالعه می باشد.

---

زمینه و هدف: سواد سلامت، ظرفیت هر فرد برای کسب، تفسیر و درک اطلاعات اولیه و خدمات سلامتی در راستای تصمیم گیری مناسب تعریف می شود. این مطالعه با هدف ارزیابی وضعیت آگاهی و سواد سلامت زنان دیابتی نوع 2 و بررسی ارتباط بین سواد سلامت و آگاهی 2 در آنان انجام گردید.
مواد و روشها: نوع این مطالعه مقطعی بود و روی 160 بیمار زن دیابتی نوع 2 با روش نمونه گیری مستمر و مداوم با استفاده از پرسشنامه استاندارد سواد سلامت STOHFLA اندازه گیری شد. سنجش آگاهی بیماران از دیابت نیز با استفاده از پرسشنامه خودساخته انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS16 و آزمون های آماری کای اسکویر و همبستگی پیرسون استفاده گردید.
نتایج: میانگین سنی افراد شرکت کننده در مطالعه 8/56± 52/73 سال بود، میانگین سواد سلامت و آگاهی به ترتیب 15/87 ± 57/40 و 2/94±21/52 بود . سواد سلامت با شغل(0/001> p)، سطح تحصیلات(0/001> p) و سابقه خانوادگی بیماری (0/001> p)ارتباط معنی دار داشت. متغیر آگاهی با شغل(0/001> p)، سطح تحصیلات(0/001> p)، میزان درآمد(0/02 P=) و سابقه خانوادگی(0/001> p) ارتباط معنی دار داشت. مدت بیماری با سواد سلامت(0/04 P= ،0/14 - r=) و آگاهی(0/05 P= ،0/23 - r=) ارتباط معکوس و معنادار مشاهده شد. سن شرکت کنندگان با سواد سلامت (0/001> p ،0/29- r=) و آگاهی (0/001> p ،-/40 - r=) ارتباط معکوس و معنادار مشاهده شد.
نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که زنان دیابتی شرکت کننده در مطالعه آگاهی کافی نداشتند و دارای سواد سلامت متوسط بودند که مؤید نیاز به آموزش مبتنی بر تئوری به منظور بهبود و ارتقاء آگاهی و سواد سلامت می باشد.

---

زمینه و هدف: برقرای ارتباط موثر بین افراد حرفه ای گروه سلامت با بیماران مبتلا به دیابت از موارد مهم درزندگی با دیابت به شمار می آید. این مطالعه به منظور بررسی برقراری ارتباط کارکنان سلامتی به عنوان یک مانع در زندگی با دیابت دربیماران دیابتی نوع 2 مراجعه کننده به بیمارستانهای تابعه دانشگاه علوم پزشکی تهران طراحی و اجرا شد.
مواد و روش ها: این مطالعه ازنوع مقطعی( توصیفی- تحلیلی) بود که در سال 1391 بر روی600 بیمار به طور تصادفی ساده انجام شد. ابزار مطالعه شامل دو بخش اطلاعات دموگرافیک و مرتبط با سلامت و بیماری و شاخص کنترل دیابت (HbA1C ) با 10 سوال و ابزار زندگی با دیابت در بعد ارتباط با کارکنان سلامتی با 18 سوال بود که توسط مقیاس لایکرت از کاملا موافقم(5) تا کاملا مخالفم (1) اندازه گیری گردید.روایی و پایایی ابزار اندازه گرفته شد. روش جمع آوری اطلاعات، تکمیل پرسشنامه با استفاده از مصاحبه بود. برای تجزیه وتحلیل داده ازنرم افزارآماریSPSS نسخه5/11وآزمونهای آماری توصیفی( میانگین و انحراف معیار ) و استنباطی(کای دو و مدل رگرسیون لجستیک) استفاده شد.سطح معنی داری در این مطالعه کمتر از 05/0 در نظر گرفته شد.
نتایج: میانگین و انحراف معیار مانع برقراری ارتباط با کارکنان سلامتی 17/7±78/56 بود. نتایج مطالعه نشان داد که جنسیت(001/0 > p)، سالهای ابتلا به بیماری دیابت (001/0 > p)،سطح تحصیلات (001/0 > p)، نوع درمان(001/0 > p)،وضعیت شغلی(001/0 > p)، گروههای سنی(001/0 > p)، وضعیت درآمد(001/0 = p) ، وضعیت تاهل (001/0 > p)و HbA1C(001/0 > p) با مانع ارتباط با کارکنان سلامتی ارتباط آماری معنی داری داشتند. نتایج مدل رگرسیون لجستیک نیز نشان داد شانس شدید بودن مانع ارتباط با کارکنان سلامتی در گروه با سالهای ابتلا به دیابت 10-5 سال 38/0 برابر، در افراد با سالهای ابتلا به دیابت بیش از 10 سال، 32/1 برابر گروه با سالهای ابتلا زیر 5 سال بود. این نسبت شانس در گروه با سابقه 10-5 سال معنی دار بوده (004/0 p=)و در شدید بودن مانع ارتباط با کارکنان سلامتی تاثیر معنی داری داشت.
نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاکی از این است که عوامل متعددی در ارتباط کارکنان سلامتی و بیماران ارتباط دارد وعامل سالهای ابتلا به دیابت با شانس شدید بودن مانع ارتباط دارد که این امر می تواند در برنامه ریزی مداخلات ارتقاء سلامت کمک کننده باشد.