فصلنامه

---

زمینه و هدف: مراکز بهداشتی درمانی محیط مناسبی برای شناسایی و مدیریت موارد خشونت خانگی می باشند. هدف از این پژوهش، بررسی دیدگاه ها و نظرات کارکنان زن مراکز بهداشتی درمانی در زمینه برنامه های غربالگری و مدیریت خشونت خانگی، منافع و موانع این برنامه ها و ارائه راهکارهایی در زمینه رفع موانع احتمالی است.   

مواد و روش ها: این مطالعه کیفی با شرکت 56 نفر کارمند زن شامل کارشناسان مسئول واحدهای ستادی و کارکنان واحدهای بهداشت خانواده شبکه بهداشت و درمان جنوب تهران، ری و اسلامشهر انجام شد. با کمک شش جلسه بحث گروهی متمرکز و سه مورد مصاحبه عمیق، دیدگاه ها و نظرات شرکت کنندگان درباره برنامه غربالگری و مدیریت مراجعه خشونت خانگی استخراج، جمع آوری و تحلیل شد.

نتایج: شرکت کنندگان به اهمیت شناسایی و مدیریت خشونت خانگی در ارتقای سلامت زنان و نقش حیاتی خود برای انجام این وظیفه اعتقادداشتند. نبود وقت کافی و مکان مناسب برای ارتباط با خشونت دیده، نیروی انسانی واجد آگاهی و مهارت های لازم و مراکز ارجاع ، به عنوان مهمترین موانع شناسایی و مدیریت خشونت خانگی معرفی شدند.

نتیجه گیری: با وجودی که کارکنان ارائه دهنده خدمات سلامت خانواده به اهمیت شناسایی و مدیریت خشونت خانگی به عنوان یک مشکل سلامت جامعه واقفند، فقط از طریق رفع موانع بر سر راه اجرای برنامه غربالگری و مدیریت این موارد در نظام ارائه خدمات و طراحی نظام مناسب ارجاع برای موارد شناسایی شده، می توان به کاهش بروز موارد خشونت خانگی در ایران امیدوار بود.

---

زمینه وهدف: وجود شاخص های گوناگون آماری باعث اندازه‌گیری میزان کارایی موسسات بهداشتی ودرمانی بوده و می تواند به عنوان راهبردی دقیق، موانع و مشکلات را از سرراه توسعه خدمات درمانی بردارد. این مطالعه با هدف ارزشیابی شاخصهای عملکردی بخش زنان وزایمان انجام شده است.
مواد و روشها: این مطالعه یک پژوهش توصیفی و مقطعی است که در بخش زنان و زایمان بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) انجام شده است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه و فرمهای آماری و روش گردآوری داده ها از طریق تکمیل پرسشنامه، فرمهای آماری، مشاهده مستقیم و مصاحبه بوده است. برای تعیین روایی شاخصها از تکنیک دلفی و برای پایایی روش از پرسشنامه های استاندارد استفاه و با مقیاس لیکرت مقایسه داده ها انجام شده است.
نتایج: شاخصهای ضریب اشغال تخت(63%) ، فاصله گردش تخت (5)، متوسط طول اقامت (4روز)، سرانه بیمار به ازای هر پرستار(19)، سرانه آموزش ضمن خدمت کادر(10)، تعداد کادر خدماتی به ازای تخت فعال(1به12)، تعداد کادر مامایی به ازای تخت زایمان(0)، رضایتمندی کادر(50.9%) و بیمار(89%) امتیاز بخش از حدود مورد انتظار پایین تر است. شاخصهای هم اتاقی مادر و نوزاد(100%)، تغذیه باشیرمادر(100%)، دسترسی به اطلاعات بیمار از HIS(100%)، دسترسی به داروهای اورژانسی و هتلینگ(100%)، برگزاری راندها و گزارشات صبحگاهی(100%)، متوسط زمان پذیرش بیمار در بخش(حدود 30 دقیقه)، میزان فوت نوزاد و مادر به کل زایمانها(صفر) و درصد بیماران آموزش‌دیده(100%) در حد مورد انتظار بود. شاخصهای سرانه متخصص به ازای تخت فعال(1به 7) و نسبت سزارین به کل زایمانها(67%) از حد مورد انتظار بالاتر بود.
نتیجه گیری: شاخص ها، عملکرد بیمارستان را در زمینه های گوناگون نشان می‌دهند. بنابراین توجه همه جانبه به این نشانگرها ضروری است که باید به طور منظم در دوره های زمانی مشخص مورد بررسی و مقایسه قرار گیرند. یافته های این مطالعه نشان داد که تعدادی از شاخصهای عملکردی در وضعیت مطلوبی قرار ندارند و نیاز به ارزیابی و انجام اقدام اصلاحی در جهت بهبود وضعیت این شاخصها و به تبع آن بهبود وضعیت عملکرد بخش می باشد.

---

سلامت زنان مفهوم وسیعی داشته و عوامل مختلف زیستی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و محیطی بر آن مؤثرند(1). شواهد تجربی مانند امید به زندگی بالاتر در زنان نظریه زیست‌شناختی راتایید می‌کند. از سوی دیگر، مدل زیست روانی- اجتماعی، سلامت زنان را نتیجه تجارب انها در طی دوره‌های مختلف زندگی و تحت تأثیر عوامل فرهنگی، روان‌شناختی و اجتماعی می‌داند(2). نظریه‌های رفتاری سبک زندگی را به‌عنوان متغیر اصلی و تعیین‌کننده در تفاوت سلامت بین زن و مرد می‌دانند. برخی نظریه‌های رفتاری معتقدند زنان توان کمتری برای مقابله با استرس و موقعیت‌های تنش‌زا دارند و به همین دلیل بیشتر در معرض بیماری‌های روانی نظیر افسردگی قرار می‌گیرند. تفاوت در زمینه نوع و میزان مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی نیز به‌عنوان یک عامل رفتاری روی وضعیت سلامتی زنان مؤثر است. فعالیت‌های زنان بیشتر در خانه بوده و از پیوندهای اجتماعی کمتری برخوردارند و بیشتر در معرض آسیب‌های روانی و نیز مشکلات جسمانی ناشی از این آسیب‌ها قرار می‌گیرند(3). در تبیین ذهنی یا فرهنگی سلامت، معنای بیماری یا سلامتی، از ارزش‌ها و هنجارهای حاکم بر جامعه، انتظارات و وظایفی که جامعه از او دارد، تأثیر می‌گیرد و افراد بر آن اساس خود را سالم یا بیمار می‌دانند(3). نظر به اهمیت سلامت زنان و تاثیر آن بر سلامت افراد جامعه، این مطالعه با هدف اولویت‌بندی عوامل مؤثر ور اهکارهای ارتقای سلامت زنان، ارائه مدل تصمیم‌گیری و انتخاب بهترین گزینه برای سیاست‌گذاران، تصمیم گیران و برنامه ریزان نظام سلامت جهت دستیابی به هدف ارتقاء سلامت زنان صورت گرفت.