فصلنامه

---

زمینه و هدف: فرسودگی شغلی یکی از عوامل اساسی در کاهش بازدهی،ایجاد عوارض جسمانی و روانی به خصوص در مشاغل مرتبط با خدمات انسانی واز دست دادن نیروی انسانی کارآمد می باشد هدف از این مطالعه بررسی رابطه بین سلامت روان و سندروم فرسودگی شغلی در بین کادر پرستاری بیمارستان های آموزشی استان قم بود.

مواد و روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد،که بر روی ۲۰۰ نفر از پرسنل پرستاری شاغل در استان قم که به صورت چند مرحله ای احتمالی انتخاب شدند،صورت گرفت.برای جمع آوری اطلاعات از سه پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک، سلامت عمومی و پرسشنامه فرسودگی شغلی مازلاک استفاده شد که روایی و پایایی این ابزار در مطالعات قبلی تأیید شده است.برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از۱۸ SPSS و آمار توصیفی ، آمار استنباطی و همچنین از آزمون من - ویتنی استفاده شد.

---

زمینه و هدف: فرسودگی شغلی پدیده ای است که غالباً در سیستم های درمانی می تواند سلامت روانی افراد را تحت تاثیر خود قرار داده و به کیفیت خدمات ارائه شده مددجویان آسیب وارد کند. از آنجایی که موضوع و محور کار این حرفه انسان است و سلامت جسمی و روحی و روانی آنها از موضوعات بسیار با اهمیت می باشد، لذا تحقیق حاضر با هدف بررسی ارتباط سندروم فرسودگی شغلی با سلامت روانی در پرسنل درمانی بیمارستان ولیعصر بروجن انجام پذیرفت.

مواد و روشها: این مطالعه پژوهشی از نوع توصیفی- تحلیلی بوده که طی آن در سال ۱۳۹۱، ۱۳۳ نفر از پرسنل درمانی بیمارستان ولیعصر بروجن به صورت مقطعی، به روش سرشماری انتخاب شدند. افراد مورد پژوهش شامل تمام پرسنل درمانی به جزء پزشکان بود .ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ۳ قسمتی شامل اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه ی فرسودگی شغلی مسلاچ و پرسشنامه بررسی سلامت عمومی ((GHQ بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه ۱۶ و آزمون های توصیفی و تحلیلی(کای اسکوئر، ANOVA و ضریب همبستگی اسپیرمن) استفاده گردید.

نتایج: یافته ها این گونه نشان داد که اکثریت افراد مورد پژوهش احساس فقدان موفقیت فردی شدید ، مشکوک به اختلالات روان شناختی بودند و اقلیت آنها فرسودگی عاطفی شدید را گزارش کردند. بیشتر از دو سوم افراد مورد مطالعه سطح خفیف مسخ شخصیت را نشان دادند. همچنین ارتباط معکوس بین فرسودگی شغلی در تمامی ابعاد با سلامت روان مشاهده شد.

نتیجه گیری: با توجه به ماهیت استرس زای مشاغل پزشکی و فرسودگی شغلی در این حرفه، شیوع بالای اختلال سلامت روان همچنین همبستگی معکوس آنها در یافته های پژوهش پیشنهاد می شود که مسئولین به این مورد توجه داشته و با شناخت منابع استرس زا و راهکار های رویارویی با آن جهت پیشگیری و برطرف نمودن مشکلات موجود برنامه ریزی نمایند.

---

زمینه و ­هدف:­ با توجه به اینکه خصوصی‌سازی، در بیمارستان­­ها ر­و­­به افزایش است، انجام پژوهش­­هایی در مورد مقایسه‌ بیمارستان­های خصوصی و دولتی به­شدت احساس می‌شود. از ­این‌­رو پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه‌ بین رضایت شغلی و فرسودگی پرستاران بیمارستان‌های خصوصی و دولتی شهر شیراز انجام شد.

مواد و روش‏ها: این پژوهش از نوع رابطه­ای- مقایسه­ای بود. جامعه‌ آماری شامل پرستاران بیمارستان­های دولتی و خصوصی شهر شیراز در سال ۱۳۹۱ می باشد. تعداد نمونه با استفاده از فرمول کوکران،۳۲۰ نفر تعیین گردید. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه‌ رضایت شغلی اسپکتور و پرسشنامه فرسودگی شغلی ماسلاچ استفاده­گردید. مکان انجام پژوهش در دو بیمارستان خصوصی  و دو بیمارستان دولتی منتخب شهر شیراز بود که با مراجعه به بیمارستان­ها و توزیع پرسشنامه­ها در میان پرستاران، به صورت تصادفی ساده، داده­های پژوهش جمع­آوری شد. به منظور تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی مانند میانگین و انحراف­معیار و درآمار استنباطی شامل ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس، مانوای­تک‌گروهی و آزمون تی‌تست استفاده شد.

نتایج: بین رضایت شغلی با هرسه بعد فرسودگی شغلی در هردو بخش خصوصی و دولتی رابطه‌ی منفی و معنی­دار وجود دارد‌(۰۱/۰p<). به علاوه، نتایج حاصل از مقایسه میانگین­­­­ها نشان داد که بین نمرات فرسودگی عاطفی و تهی‌شدن از ویژگی­شخصی در دو بخش خصوصی و دولتی تفاوت معنی­دار‌ی وجود دارد‌(۰۵/۰p<)، اما بین میانگین‌های رضایت شغلی و کاهش بازده عملکرد دو بخش تفاوت معنی­داری مشاهده ­نشد.

نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج با افزایش رضایت شغلی پرستاران به‌ویژه در بخش دولتی، می­توان از اثرات نامطلوب فرسودگی شغلی جلوگیری کرد. 

---

زمینه و هدف: فرسودگی شغلی ناشی از استرس های دراز مدت است که می تواند باعث کاهش کیفیت آموزش ارائه خدمات شود. پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه فرسودگی شغلی و ابعاد آن با استرس شغلی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال ۱۳۹۷ شد.
 
مواد و روش ها:: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی- تحلیلی بود.  نمونه آماری تعداد ۱۳۷ نفر از اساتید و کارمندان دانشکده های مدیریت و اطلاع رسانی، فناوری ها نوین، توانبخشی ، پرستاری و مامایی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درسال ۱۳۹۷ بودند که به روش دردسترس انتخاب شدند. ابزارهای گرداوری داده ها شامل فرم جمعیت شناختی، فرسودگی شغلی Maslach و استرس شغلی OSIPOW  بودند.داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۲۳  وآمار توصیفی و آزمون های ANOVA و T-test  و پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج: میزان خستگی عاطفی در سطح کم (۲/۴۵ درصد) ، مسخ شخصیت در سطح بالا (۲/۴۵ درصد)، ناکارآمدی در سطح بالا (۳/۷۵ درصد) و اکثر افراد جامعه نیز دارای استرس طبیعی (۸/۵۴ درصد) محاسبه گردید. همچنین با استفاده از آزمون پیرسون رابطه معنادار بین استرس شغلی و فرسودگی شغلی و ابعادش مشاهده شد ولی تنها بین ناکارآمدی با استرس شغلی رابطه معنادارمشاهده نشد.
 
نتیجه گیری: نتایج نشان داد هر چه میزان استرس بین کارکنان بیشتر باشد میزان فرسودگی در بین کارکنان نیز بیشتر است.  در نتیجه مداخلاتی در جهت کم کردن استرس شغلی و تقویت منابع مقابله با آن می تواند به کاهش فرسودگی شغلی در کارکنان کمک نماید

---

زمینه و هدف: یکی از مهم­ترین عواملی که بر عملکرد شغلی پرستاران در محیط­های کاری اثر گذاشته و توان آنان را برای انجام موثر وظایف و مسئولیت­های شغلی تحت الشعاع قرار می­دهد، فرسودگی شغلی است. هدف از مطالعه حاضر بررسی نقش واسطه­ای فرسودگی شغلی در رابطه میان کیفیت زندگی کاری و عملکرد شغلی پرستاران شاغل در مراکز آموزشی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی قزوین در سال ۱۳۹۶ بود.
مواد و روش­ها: مطالعه حاضر از نوع توصیفی- مقطعی بوده که در بین ۱۷۸ نفر از پرستاران شاغل در بخش­های اورژانس بیمارستان­های آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی قزوین انجام گرفت. برای سنجش متغیرهای اصلی پژوهش از سه پرسشنامه استاندارد کیفیت زندگی کاری Walton (Quality of Working Life/QWL)، فرسودگی شغلی Maslach and Jackson (Job Burnout) و عملکرد شغلی Paterson (Job Performance) استفاده شد و داده­های حاصل توسط نرم افزار SPSS نسخه ۲۰ با آزمون های آماری توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی چندگانه و تعدیل یافته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و سطح معناداری زیر ۰,۰۵ در نظر گرفته شد.
نتایج: نتایج بدست آمده از مطالعه حاضر نشان داد که اکثریت پرستاران از کیفیت زندگی کاری پائینی برخوردار بوده، تا حد متوسطی توجهی فرسودگی شغلی را تجربه کرده و عملکرد شغلی در حد متوسط به بالا داشته­اند. همچنین کیفیت زندگی کاری پرستاران عامل ۲۱% (R^۲=  ۰,۲۱ p=۰.۰۴) از تغییرات در متغیر عملکرد شغلی آنها بوده است و از سویی این ارتباط تحت تاثیر نقش واسطه­ای متغیر فرسودگی شغلی نیز قرار داشته است (≠۰, p=۰,۰۲β).
نتیجه­ گیری: توجه به اهمیت کیفیت زندگی کاری و تلاش در جهت ایجاد بسترهای مناسب در راستای تقویت ابعاد مختلف کیفیت زندگی کاری می­تواند نقش موثری در بهره­وری کارکنان داشته و شرایط لازم برای پیشبرد اهداف عملکردی آنان را فراهم سازد.

---

زمینه و هدف: یکی از مهم‌ترین عواملی که بهره‌وری پرسنل را کاهش می­دهد فرسودگی شغلی است؛ بنابراین، هدف مطالعه حاضر تعیین رابطه بین کارکردهای مدیریت منابع انسانی و فرسودگی شغلی از دیدگاه مدیران و پرسنل ستادی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران بود.
مواد و روش­ها: جامعه آماری این مطالعه مقطعی شامل ۶۵۷ نفر از مدیران و کارکنان ستادی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران بود که بر اساس جدول مورگان ۲۴۲ نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. داده­های پژوهش با کمک دو پرسشنامه فرسودگی شغلی و کارکردهای مدیریت منابع انسانی جمع­آوری شد.
 نتایج:۱۷۴ نفر (۷/۷۰%) افراد مشارکت‌کننده در مطالعه زن، میانگین سن و سابقه کاری افراد ۳/۴۱ و ۸/۱۵ با انحراف معیار ۳۵/۷ سال بود. ۹/۷۸ درصد افراد متأهل و ۱/۶۹ درصد آن‌ها از وضعیت حقوق دریافتی خود راضی نبودند. ابعاد ارزیابی نتیجه گرا، شرح شغلی شفاف و آموزش گسترده به ترتیب با میانگین­های ۱۷/۴، ۱۲/۴ و ۰۳/۴ از ۷ بیشترین امتیاز را در بین ابعاد مختلف کارکردهای منابع انسانی داشتند. ابعاد مختلف فرسودگی نشان داد که بیشترین مقدار میانگین مربوط به احساس عدم‌کفایت شخصی و مسخ شخصیت (۷۲/۴) بود. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین کارکردهای مدیریت منابع انسانی با فرسودگی شغلی ارتباط آماری معناداری با ضریب همبستگی ۴۳۹/۰- وجود دارد (۰۵/۰P<).
نتیجه‌گیری: با بهبود کارکردهای مدیریت منابع انسانی، فرسودگی شغلی به طور معناداری کاهش خواهد یافت.

---

زمینه و هدف: پاندمی کووید-۱۹ و پیک­های همه­گیری فشار مضاعفی بر سیستم درمان وارد می‌کند، در این بحران تاب­آوری کادر پرستاری از اهمیت بسزایی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه میان فرسودگی شغلی و تاب­آوری در کادر پرستاری خط مقدم در مناطق پرخطر در زمان شیوع کووید-۱۹ صورت گرفته است.
مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و جامعه پژوهش آن کادر پرستاری کل ایران است. بر اساس آمار وزارت بهداشت جامعه آماری این پژوهش برابر با ۱۲۵۳۶۹ نفر است. در این پژوهش به کمک ابزار پرسشنامه محقق ساخته و با توزیع خوشه‌ای بین ۳۸۴ نفر اطلاعات جمع­آوری شده است. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات در این پژوهش توسط نرم­افزار SPSS و SMART-PLS صورت گرفته است.
نتایج: بر اساس یافته­های مطالعه تمامی اطلاعات گردآوری‌شده نرمال هستند. نتایج تحلیل عاملی به‌دست‌آمده رابطه معنادار معکوس بین تاب­آوری و فرسودگی شغلی را نشان می‌دهد و هم­چنین احساس موفقیت فردی به عنوان یکی از گویه­های فرسودگی شغلی تأثیر بسزایی در تاب‌آوری دارد.
نتیجه‌گیری: لازم است برای افزایش تاب‌آوری کادر پرستاری در این شرایط به عوامل مؤثر در فرسودگی شغلی آن‌ها اهمیت ویژه‌ای قائل شد و برای کاهش آن برنامه­ریزی نمود. در این مسیر می­توان با تدوین برنامه­های آموزشی و تغییر در سبک ارائه خدمت احساس عدم موفقیت فردی و در نتیجه فرسودگی شغلی را کاهش داد.

---

پرستاران بزرگترین گروه کارکنان بهداشتی درمانی هستند که به دلیل اهمیت نقش حساس آن ها در جان و سلامت مردم جامعه؛ در کانون توجهات نظام سلامت کشورها قرار دارند و رضایت شاغلین این حرفه و عواملی که بر این رضایتمندی اثر می گذارند از اهمیت زیادی بر خوردار می باشد.
پرستاران فداکاری های شخصی عظیمی را انجام میدهند تا بتوانند مراقبتی را که شایسته بیماران است را به بهترین شکل ارائه دهند. بر اساس نتایج مطالعات، ۵۸ درصد پرستاران داوطلبانه و ۳۳ درصد از آنان به صورت اجباری در قالب  اضافه کاری مشغول انجام مراقبت از بیماران می باشند. اضافه کاری اجباری را میتوان به عنوان خسته کننده ترین، استرس زاترین و مخرب ترین عامل در محیط کار در نظر گرفت که میتواند پرستاران، بیماران و همراهان آنان را متضرر کند.گزارش هایی از پیامدهای منفی ناشی از اضافه کار اجباری پرستاران وجود دارد.موضوع اضافه کار اجباری در کشور ایران روز به روز شایع تر و به یک موضوع بحث برانگیز و داغ تبدیل شده است موضوعی که برای پرستاران به عنوان موضوع آزاردهنده می باشد عدم اهمیت و همراهی مدیران پرستاری با آن ها می باشد. لذا برنامه ریزی فوری برای حل مشکل اضافه کار اجباری پرستاری ضروری است. امید است با برنامه ریزی دقیق و فوری و اخذ سیاست های حمایتی لازم در راستای اصلاح چالش اضافه کاری اجباری پرستاران، شاهد ارتقای کیفیت خدمات مراقبتی بیماران در نظام سلامت و افزایش انگیزه و نشاط کاری در بین شاغلین این حرفه مقدس باشیم.