فصلنامه

---

با توجه به گسترش مراقبتهای در منزل در کشورهای غربی، سیاستگزاران، ارائه کنندگان و مدیران مالی بدنبال علل و عوامل این گسترش و اینکه آیا مراقبتهای در منزل می تواند یک جانشین برای مراقبتهای بیمارستانی بدون افزایش هزینه ها و با حفظ کیفیت باشد، هستند. این مقاله به توصیف مراقبت در منزل و عوامل موثر بر توسعه و گسترش این خدمت می پردازد. دلیل گسترش روز افزون خدمات مراقبت در منزل فقط عامل اقتصادی نیست، بلکه با تعدادی از عوامل در ارتباط است: افزایش تعداد سالمندان و بیماریهای مزمن، فقدان دسترسی به خدمات بستری حاد و تحت حاد، پیشرفتهای تکنولوژیکی، بهبود استانداردهای زندگی و ترجیحات شخصی برخی از بیماران، خدمات مراقبت در منزل باید به عنوان قسمتی از زنجیره ارائه مراقبتهای بهداشتی و درمانی مورد بررسی قرار گیرد و نه بطور مستقل. تحقیقات آینده به تعیین جایگاه مطلوب خدمات در منزل در سیستم ارائه مراقبتهای بهداشتی و درمانی کمک خواهد کرد.

---

در سال های اخیر بیش از سال های گذشته واژه کیفیت بر سر زبان هاست این موضوع نشان دهنده جاذبه این واژه برای افراد و سازمان ها اعم از دولتی یا غیر دولتی است. بی تردید سرچشمه این جاذبه از مفهوم و فلسفه مدیریت جامع کیفیت گرفته شده است که امروزه مورد توجه تمامی سازمان ها قرار گرفته است. بنا به تعریف، مدیریت جامع کیفیت (TQM) فرآیندی است متمرکز بر روی مشتری ها، کیفیت محور، مبتنی بر حقایق (سنجش داده ها و روش های آماری) و متکی بر تیم ها، که برای دستیابی به اهداف استراتژیک سازمان از طریق ارتقای مستمر فرآیندها، توسط مدیریت ارشد سازمان رهبری می شود. (مدیریت جامع کیفیت برای آموزش، دکتر ابوالفتح لامعی ،1379) برای نشو و نمای TQM در سازمان باید اجزای کلیدی آن وجود داشته باشد:
- تاکید بر مشتری
- تاکید بر ارتقای مستمر فرآیندها با رویکرد سیستمی
- استفاده از داده ها و روش های آماری
- کار تیمی
- مشارکت کارکنان
- وجود یک دورنمای روشن که توسط همه کارکنان درک شده و بکار گرفته شود
- درگیری مدیریت ارشد، هدایت و سرپرستی سازمان در مراحل تغییر توسط مدیران
- آموزش در همه سطوح سازمان
مشکلات اساسی سازمان های امروزی خصوصاً بیمراستان های دولتی ایران دقیقاً اشاره به نکات کلیدی TQM دارد. وجود مقررات دست و پا گیر و عدم تفویض اختیار به مسئولان هر قسمت برای توانمند سازی نیروی انسانی، عدم اختیار خرید و فروش مستقل و نیز عدم سهیم بودن کارکنان هر قسمت در سود و ارزش افزوده آن قسمت باعث خلل در قوانین مشتری و بازار درون سازمانی شده است. نامشخص بودن درآمد و هزینه هر یک از بخش های بیمارستان و عدم احساس مسئولیت در قبال دارایی های راکد و غیر مولد از بازدهی بیمارستان ها کاسته و باعث افزایش قیمت تمام شده خدمات شده است. تصمیم گیری مجد در راس هرم سازمانی و القای آن به قاعده هرم باعث تفکر وظیفه گرایی و عمل زدگی در قاعده هرم شده، تفکر وظیفه گرا بجای تفکر فرآیندگرا باعث جلوگیری از ارتقای فرآیندها و کاهش نوآوری شده است. مهمترین عامل در مشکلات فوق را باید در عدم مشارکت کارکنان و عدم ایجاد انگیزه کافی در ایجاد نوآوری و یا اجرای تصمیمات متخذه دانست. هدف: این مقاله با تکیه بر اجزای کلیدی TQM الگویی را معرفی می کند که در حوزه مدیریـ دارایی ها و هزینه ها با ایجاد حساسیت نسبت به شاخص های مالی، حساب پذیری و پاسخگویی در کلیه دارایی های در اختیار هر قسمت را در قالب واحدهای درآمد هزینه (مدول) (3) بالا می برد و با راائه راهکارهایی عملی و گام به گام، کنترل دارایی های راکد و غیر مولد که تهدید جدی برای سازمان می باشد را میسر می سازد.

---

---

زمینه و هدف : بنیادی ترین اطلاعات و دادهای مالی مورد نیاز برای یک مدیر آزمایشگاه، هزینه های  تخصیص یافته به واحد های هزینه و هزینه واحد خدمات است. قیمت تمام شده بهای خدمات می تواند عملکرد مدیران رادر بودجه ریزی عملیتاتی، برنامه ریزی استراتژیک، خصوصی سازی، حسابداری تعهدی ودر کل عملکرد سازمان ارتقاء بخشد. پژوهش حاضر به منظور محاسبه قیمت تمام شده خدمات آزمایشگاهی بیمارستان ولیعصر(عج) تهران با استفاده از تکنیک  هزینه یابی برمبنای فعالیت انجام داده است.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی به شیوه توصیفی است. بدین منظور منابع و فعالیت­های مریوط به 30تست که بیشترین فراوانی درسال داشتند انتخاب شد. ابزارگردآوری داده ها، فرم­های اطلاعاتی و مصاحبه ومشاهده مستقیم جمع­آوری و با استفاده از نرم افزار MyABCM  قیمت تمام شده خدمات محاسبه شد.

نتایج: درآزمایشگاه بیمارستان ولیعصر(عج)،  یافته ها بیانگر این است . که  بیشترین و کمترین منابع به ترتیب­هزینه نیروی انسانی 44درصدو هزینه انرژی 5درصد ازکل هزینه ها است. همچنین درمورد فعالیت‌ها بیشترین به فعالیت فعالیت تخصصی97درصداز کل است. نشانگر اهمیت هزینه نیروی انسانی بخصوص نیروی انسانی متخصص در قیمت تمام شده خدمات است. بیشترین قیمت تمام شده به تجزیه ادرار 11 درصد و کمترین سدیمان از گروه بیوشیمی 21درصدازکل است. بیانگر آن است که هرچه فراوانی خدمات ارائه شده بیشتر باشد قیمت تمام شده خدمت کاهش می یابد. ودر نهایت میانگین قیمت تمام شده محاسبه شده با تعرفه های مصوب وزارت بهداشت63-درصداختلاف دارد. این اختلاف ناشی از غیر واقعی بودن تعرفه ها با قیمت تمام شده خدمات است.

نتیجه گیری:: باتوجه به حجم عملیایی آزمایشات و سایر امکانات درآزمایشگاه بیمارستان ولیعصر^(عج)این آزمایشگاه باکسری بودجه­ مواجه است. با بهبو د مدیریت عملکرد بویژه درزمینه نیروی انسانی، استاندارد سازی مصرف، منابع بهینه  مصرف می­شود و قیمت تمام شده خدمات کاهش می یابد.

---

زمینه و هدف: در روش هزینه یابی مبتنی بر فعالیت ابتدا فعالیت ها شناسایی شده سپس هزینه های مستقیم و غیر مستقیم مرتبط با هر فعالیت بر مبنای تسهیم محاسبه می گردد. مطالعه حاضر با هدف تعیین بهای تمام شده خدمات بخش رادیولوژی بر اساس روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت در بیمارستان آموزشی درمانی گلستان اهواز تدوین شده است.
مواد و روشها: مطالعه حاضر از نوع مطالعات کاربردی و مقطعی است در این مطالعه، قیمت تمام شده 35 خدمت رایج رادیوگرافی (مندرج در فهرست تعرفه های مصوب دولتی) با استفاده از روش هزینه یابی مبتنی بر فعالیت(ABC) برای بخش رادیولوژی بیمارستان گلستان اهواز در(1388)محاسبه شد.ابزار گردآوری داده ها، لیست ها و فرم های مربوط به فهرست هزینه های مستقیم و غیر مستقیم خدمات رادیولوژی و سایر مراکز فعالیت مرتبط بود. در این مطالعه برای برآورد سهم هزینه های سایر بخش ها در خدمات بخش رادیولوژی، ابتدا مبنا های تسهیبم تعیین سپس با استفاده از روش تسهیم مستقیم، هزینه ها برآورد شدند.
نتایج: یافته های این مطالعه نشان داد، فقط قیمت تمام شده سه خدمت رادیوگرافی شامل: لمبوساکرال دو جهت با(6348 ریال)، دور سولومار روبرو و نیم رخ با(3995 ریال) و مهره ها و کمر ایستاده با(12001 ریال) اختلاف، کمتر از نرخ تعرفه های مصوب سال مطالعه، برآورد شد اما بهای تمام شده 32 خدمت دیگر رادیوگرافی با اختلاف مشخصی بیش از نرخ تعرفه های مصوب سالهای 87 و 88 بودند. به طور کلی مجموع هزینه های منتسب به خدمات بخش رادیولوژی 5795152383 ریال برآورد شد که بیشترین سهم(43/3 درصد هزینه ها) مربوط به هزینه های نیروی انسانی بود.
نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که بین قیمت واقعی خدمات رادیولوژی مورد مطالعه و تعرفه های مصوب تفاوت وجود دارد. این تفاوت خود را به شکل زیان مالی برای بیمارستان نشان می دهد، لذا برای بهبود نظام مالی بیمارستان و کاهش هزینه های آن لازم است از روش های دقیق محاسبه هزینه ها مانند هزینه یابی مبتنی بر فعالیت برای قیمت گذاری خدمات استفاده شود.

---

زمینه و هدف: سازمان جهانی بهداشت حفاظت مردم در برابر هزینه های بیماران را به عنوان یکی از3 هدف اصلی نظام سلامت تعیین کرده است. نگرانی در مورد هزینه های سلامت مردم امروزه توجه سیاستگذاران و دانشگاهیان را در بسیاری از کشورها به خود جلب کرده است. این مطالعه با هدف برآورد پرداخت مستقیم از جیب بیماران برای هزینه های درمان در شهر قزوین در سال 1388 بر مبنای دهکهای درآمدی انجام شده است.
مواد و روشها: این مطالعه توصیفی-تحلیلی در سال 1388 بر روی 384 خانوار شهر قزوین انجام شد. ابزار اندازه گیری پرسش نامه ای شامل 25 سوال بود که روایی و پایایی آن توسط پژوهشگران سنجیده شد. سپس پرسش نا مه ها بین خانوارها توزیع و در نهایت داده ها توسط آمار توصیفی با استفاده از برنامه spss تجزیه و تحلیل شد.
نتایج: میانگین پرداخت از جیب بیماران نسبت به کل هزینه پزشکی در مدت مطالعه 59/7درصد بوده که بیشترین میزان مربوط به دهک اول (67/5 درصد) و کمترین میزان مربوط به دهک پنجم (45/5 درصد). میانگین کل پرداخت از جیب به میانگین کل درآمد خانوارها 7/3 درصد می باشد که بیشترین مقدار مربوط به دهک اول (کمترین میزان درآمد) با 19 درصد و کمترین میزان3/6درصد در دهک دهم می باشد.
نتیجه گیری: علی رغم پوشش بیمه پایه، پرداخت مستقیم از جیب در خانوارهای مورد مطالعه شهری (59/7 درصد) بالا بوده و در بین دهکهای پایین درآمدی (دهک اول) درصد قابل توجهی (19 درصد) از درآمد خانوار را تشکیل می دهد.

---

زمینه و هدف: سرطان با بیش از 12 میلیون مورد جدید و نزدیک به 7.6 میلیون مرگ در سال 2007 در حال حاضر به عنوان سومین عامل عمده مرگ و میر در سطح جهان محسوب می شود. این پژوهش با هدف بررسی هزینه های مستقیم درمانی و غیر درمانی بیماران سرطانی بستری در مرکز سرطان بیمارستان امام خمینی تهران انجام گردید.
مواد و روشها: پژوهش حاضر مطالعه ای توصیفی- تحلیلی است که به صورت مقطعی در مرکز سرطان بیمارستان امام خمینی تهران انجام پذیرفت. ابزار جمع آوری داده ها در این مطالعه پرسشنامه بود. از تمام بیماران بالای 18 سال مبتلا به سرطان سر و گردن و دستگاه گوارش بستری در مرکز سرطان که به صورت فعال تحت درمان اولیه بودند دعوت شد که در مطالعه شرکت کنند. داده ها در روز ترخیص از طریق مصاحبه با بیمار یا همراه وی جمع آوری گردید. در نهایت داده ها توسط نرم افزار SPSS و آزمون های آماری متناسب با نوع متغیرها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج: میانگین هزینه های مستقیم درمانی و غیر درمانی پرداخت از جیب بیماران در طول درمان اولیه به ترتیب 2.609.000 و 245.000 تومان برآورد گردید. میانگین هزینه مستقیم درمانی در بیماران تهرانی و شهرستانی به ترتیب 3.313.000 و 1.870.00 تومان بود. در حالی که میانگین هزینه های مستقیم غیر درمانی بیماران تهرانی و شهرستانی به ترتیب 136 و 360 هزار تومان محاسبه شد.
نتیجه گیری: اتخاذ سیاست های جدید در رابطه با پوشش هزینه های سنگین بیماران سرطانی به ویژه از سوی سازمان های بیمه، حمایتهای مالی از سوی موسسات مالی مثل بانکها یا سازمانهای خیریه، توزیع مناسب مراکز تخصصی سرطان یا تامین اسکان برای بیمارانی که از شهرستان مراجعه می کنند، علاوه بر تحقق شاخص های عدالت در سلامت، می تواند موانع مالی پیش روی بیماران سرطانی را کاهش دهد و به آنها کمک می کند تا بتوانند بیماریشان را بهتر مدیریت نمایند.

---

زمینه و هدف: با توجه به هزینه های روزافزون بخش سلامت و منابع محدود این بخش نیاز به شناخت دقیق و کنترل صحیح هزینه ها در این بخش اجتناب ناپذیر می نماید. هدف از این پژوهش تعیین هزینه تمام شده یک واحد از خدمات رادیولوژی در بیمارستان های منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران می باشد.
مواد و روش ها: پژوهش حاضر بصورت مقطعی و گذشته نگر انجام گرفت. بدین منظور از میان بیمارستان های عمومی آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران دو بیمارستان سینا و شریعتی به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. پس از جمع آوری داده های مورد نظر هزینه تمام شده ی خدمات رادیوگرافی در این مراکز با بهره گیری از روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت، طی سال مالی منتهی به 1389 محاسبه گردید.
نتایج: هزینه تمام شده هر واحد خدمت رادیوگرافی در بیمارستان های شریعتی و سینا به ترتیب برابر با 251255.5 و 334996.2 ریال بوده است. در هر دو بیمارستان هزینه های اجاره بهای ساختمان و پرسنلی بیشترین سهم از کل هزینه ها را به خود اختصاص داده اند.
نتیجه گیری: هزینه تمام شده یک واحد از خدمات رادیولوژی در این مطالعه نسبت به سایر مطالعه ها تفاوت چشمگیری را نشان می دهد. از دلایل این امر می توان به محاسبه هزینه اجاره بهای ساختمان در این مطالعه اشاره نمود، که در سایر مطالعات به آن توجهی نمی شده است. از سوی دیگر با توجه به بالا بودن سهم هزینه های پرسنلی و ساختمان از کل هزینه ها، توجه ویژه به این منابع و استفاده مناسب و صحیح از آن ها می تواند گامی اساسی و مهم در افزایش کارایی و صرفه جویی در هزینه های نظام سلامت باشد.

---

زمینه و هدف: کمبود منابع، افزایش تقاضا برای خدمات سلامت در کنار الزامات اخلاقی ، سیاسی- اجتماعی و اقتصادی برای استفاده کارآمد از منابع، اطلاعات هزینه ای و اتخاذ متدولوژی صحیح هزینه یابی را جزء لاینفک مدیریت مدرن قرار می دهد.
مواد و روشها: در این مطالعه ابتدا یک پروتکل تحقیق شامل استراتژیهای جستجوی متون، معیارهای شمول و عدم شمول در تحقیق، و روشهای داده سازی و استخراج دادها طراحی شد. سپس مطالعات انجام گرفته از طریق جستجوی الکترونیکی چندین پایگاه داده شناسایی شدند.
یافته ها: در ادبیات هزینه یابی دو رویکرد اقتصاددانان و حسابداران قابل تفکیک است. دو روش تحلیل نهایی و تحلیل هزینه واحد متوسط، قابل انتساب به این دو رویکرد است. متدولوژیهای هزینه یابی با توجه به اهداف هزینه یابی و نوع مسئله تصمیم، میتوانند متفاوت باشند. عواملی مانند افق زمانی، دیدگاه مطالعه، نوع ارزیابی اقتصادی، نوع تحلیل هزینه، و وجود و عدم وجود صرفه های ناشی از مقیاس در تعیین هزینه ها نقش اساسی دارند.
نتیجه گیری: عدم وجود اجماع نظر در مورد بهترین اصول حاکم برعملیات هزینه یابی در مراحل مختلف هزینه یابی، از مهمترین چالشهای موجود در حال حاضر می باشد.به طور کلی بین دقت و هزینه به دست آوردن اطلاعات هزینه ای یک مبادله وجود دارد. لذا، استاندارد سازی متدولوژی های هزینه یابی و اتخاذ رویکردهای یکپارچه برای موضوعات اصلی میتواند زمینه را برای مقایسه های بین المللی و بین سازمانی که به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه باشد، فراهم سازد

---

زمینه و هدف: در صورت نبود امکانات درمانی در بیمارستانهای سازمان تامین اجتماعی در استانها، بیماران به تهران اعزام می گردند. این امر موجب بروز تنش فکری و روحی و نارضایتی بیماران شده و هزینه های زیادی بابت اعزام بیمار بر سازمان تحمیل می نماید. هدف این پژوهش مقایسه حذف فرانشیز خدمات درمانی در بیمارستانهای طرف قرارداد سازمان تامین اجتماعی در استانها با هزینه اعزام بیماران به تهران می باشد.
مواد و روشها: این مطالعه بصورت تحلیلی و گذشته نگر انجام شد. بیماران جراحی اعصاب اعزام شده به تهران، به روش سرشماری انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. داده ها از طریق فرم اطلاعاتی جمع آوری و جهت تجزیه و تحلیل آنها، از نرم افزار SPSS استفاده شد.
نتایج: در بین استانهای مورد مطالعه، استان خوزستان با 233 بیمار، بیشترین فراوانی اعزام و استانهای زنجان و گلستان با 2 بیمار، کمترین فراوانی را داشته اند. بین میانگین هزینه اعزام پرداختی توسط سازمان و میانگین فرانشیز پرداختی توسط بیماران، اختلاف معنی داری وجود داشت (001/0p<) بطوریکه هزینه اعزام بیشتر از فرانشیز بود. همچنین اختلاف معنی داری بین تفاوت میانگین هزینه اعزام و فرانشیز در بین استانها مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: از آنجائیکه هزینه اعزام بیماران مورد مطالعه به تهران بیشتر از فرانشیز پرداختی توسط آنها در بیمارستانهای طرف قرارداد سازمان در استانها می باشد، حذف فرانشیز خدمات درمانی و درمان بیماران مذکور در استان محل سکونتشان، می تواند موجب کاهش هزینه های سازمان در مقایسه با اعزام آنها به تهران گردد.

---

زمینه و هدف: یکی از مهم ترین مزیت‌های محاسبه قیمت تمام شده و هزینه تخت روز آن است که دولت می تواند در مراکز گوناگون و مناطق مختلف کشور این قیمت تمام شده را مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار داده و بر مبنای آن بودجه و برنامه دقیقی تنظیم و واحد های دولتی را به اجرای آن ملزم سازد.
مواد و روش ها: این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی به صورت مقطعی و گذشته نگر اجرا می شود. انتخاب نمونه (بخش ارتوپدی مردان) بنا به نیاز مسئولین بیمارستان- در راستای پاسخ به این سوال که آیا بخش ارتوپدی مردان درآمدزاست؟- با استفاده از نظر کارشناسان محترم انجام گردیده است. داده های مربوط به این مطالعه از طریق مطالعه اسناد و مدارک، مصاحبه و مشاهده در چک لیست های مربوطه جمع آوری گردید. ابتدا کلیه مراکز فعالیت در بیمارستان مشخص و سپس بر اساس تکنیک ABC هزینه هر فعالیت محاسبه شد .
یافته ها: هزینه تخت روز اشغالی بدست آمده برای بخش ارتوپدی مردان بیمارستان امام خمینی (ره) در سال 1387(326,818 ریال) است. با عنایت به این موضوع که درآمد این بخش از طریق فروش خدمات بر اساس تعرفه مصوب وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تأمین می شود و این رقم برای هتلینگ اتاق دو تخته بیمارستان‌های دولتی درجه یک شهر تهران در سال 1387 (217500 ریال) است می توان گفت هزینه تخت روز اشغالی در مقایسه با تعرفه مصوب آن سال ، 109318 ریال بیشتر است که این تفاوت بیانگر آن است که رقم تعرفه با تفاوت زیادی کمتر از هزینه تخت روز می باشد
نتیجه گیری: اختلاف زیاد بین قیمت تمام شده، تخت روز(هتلینگ) و تعرفه مصوب هئیت دولت منجر به زیان دهی مراکز ارائه دهنده خدمت می گردد و در بلند مدت ارائه خدمت با کیفیت را با مشکل مواجه خواهد ساخت. لذا تعیین تعرفه های خدمات تشخیصی درمانی براساس قیمت تمام شده واقعی و به صورت علمی ضروری به نظر می رسد.

---

زمینه و هدف: دستیابی به تامین مالی عادلانه و از بین بردن ریسک مواجه خانوارها با مخارج کمرشکن سلامت تبدیل به چالش مهمی برای نظام های سلامت در سراسر دنیا شده است. هدف از این مطالعه اندازه گیری مواجه خانوارهای ایرانی با هزینه های کمرشکن سلامت بر اساس رویکرد سازمان جهانی بهداشت و بانک جهانی و بررسی عوامل مؤثر بر این هزینه هاست. مواد و روش ها: داده های بخشی از مطالعه پیمایش سلامت جهانی که در سال 1380 در ایران انجام شده، تحلیل شده است. این پیمایش 10300 خانوار شهری و روستایی در سطح کشور را در بر گرفته است. هزینه های کمرشکن بر اساس توانایی پرداخت در آستانه های 40، 50، و60 و بر اساس درآمد در آستانه 20 درصد محاسبه شده است. مدل رگرسیون لوجستیک برای بررسی عوامل تاثیرگذار بر هرینه های کمرشکن استفاده شده است. نتایج: نسبت خانوارهای مواجه شده با هزینه های کمرشکن سلامت 15-9 درصد برآورد شد. مواجه شدن با هزینه های کمرشکن سلامت با متغیرهای وجود فرد با بیماری مزمن در خانوار، اقامت در روستا و وضعیت اقتصادی خانوار در تمام آستانه ها ارتباط آماری معنی داری نشان داد. متغیر پوشش بیمه ای در آستانه 40 درصد ظرفیت پرداخت ارتباط آماری معنی داری با مواجه شدن با این هزینه ها نشان داد. نتیجه گیری: مداخلات سیاستی دولت مانند اجرای معافیت از پرداخت برای گروه های هدف خاص، طراحی بسته ی مزایا، محافظت از فقرا و محرومین و گسترش مکانیسم های پیش پرداخت می تواند خانوارها را در برابر هزینه های کمرشکن سلامت محفاظت کند.

---

زمینه و هدف: امروزه عدم وجود محافظت مالی در برابر هزینه های سلامت به عنوان یک نقص عمده در نظام های سلامت شناخته شده است که به نظر می رسد اولین گام در رفع این مشکل شناسایی دقیق اجزای هزینه های سلامت خانوار باشد تا بتوان در گام های بعدی، سیاستگذاری های پیشگیرانه و شیوه های مناسب برای رفع آن را انتخاب نمود. مواد و روش ها: مطالعه حاضر پژوهشی کیفی می باشد که در دو مرحله انجام گرفت. مرحله اول شامل مصاحبه با خانوارها با نمونه ای از 8 استان کشور بود که به شناسایی اجزاء مختلف مخارج سلامت خانوارها پرداخته شد و در مرحله بعد با نظر پانل نخبگان موارد شناسایی شده در دو دسته هزینه های مستقیم و غیر مستقیم قرار گرفتند. نتایج: در مرحله اول مطالعه تعداد 93 نوع هزینه سلامت خانوار شناسایی شد که در مرحله بعد تعداد 61 مورد از این هزینه ها در دسته هزینه های مستقیم و تعداد 32 مورد در دسته هزینه های غیر مستقیم سلامت خانوار شناسایی شدند. نتیجه گیری: شناسایی دقیق اجزای مخارج سلامت خانوار و تقسیم آنها به دو دسته هزینه های مستقیم و غیر مستقیم سلامت خانوار، می تواند برای محاسبه دقیق تر میزان مخارج سلامت خانوار در مطالعات آتی مفید باشد.

---

زمینه و هدف:  انفارکتوس قلبی شایعترین علت مرگ‌و‌میر در کشورهای توسعه‌یافته و در‌حال‌توسعه است . طبق پیش‏بینی سازمان بهداشت جهانی تا سال 2020 علت اصلی مرگ در کل دنیا خواهد بود. هدف اصلی از درمان انفارکتوس حاد برقراری مجدد جریان خون است که در درمان آن‌ دو رویکرد درمانی وجود دارد که این دو رویکرد گرچه برای درمان یک عارضه به کار بسته می‌شوند ولی از نظر کیفیت درمان و هزینه باهم متفاوت هستند؛ از آن‌جا که هزینه‌های بهداشتی درمانی در حال افزایش است، هدف این تحقیق یافتن مشخصات هزینه‌ای تاثیرگذار در درمان بیماران انفارکتوس حاد قلبی بود تا چارچوبی برای مقایسه دو روش درمانی ارائه گردد.

مواد و روش‌ها: مدل ارائه‌شده در تحقیق حاضر، برای انتخاب مشخصات هزینه‌ای تمایزگذار از پیوند الگوریتم ژنتیک و درخت تصمیم به عنوان رویکردی جدید استفاده نموده و با مقایسه نتایج آن با روش تصادفی اعتبارسنجی صورت گرفت.

نتایج: نتایج مطالعه روش استفاده شده نشان‌دهنده کاهش خطای دسته‌بندی بود و به کاهش خطای تقریبی 2/0 نسبت به روش تصادفی دست یافتیم. سپس با توجه به مشخصه‌های انتخابی، چارچوبی برای مقایسه دو روش درمانی ارائه گردید. همچنین در مورد هزینه‌ها روش آنژیوپلاستی اولیه در اکثر هزینه‌های مستقیم و همچنین جمع کلی این هزینه‌ها، هزینه کمتری داشت اما در هزینه‌های غیر‌مستقیم همچون در برخی موارد همچون نارسایی کلیوی به نتایجی خلاف آنچه مورد انتظار پزشکان بود رسیدیم.

نتیجه‌گیری: رویکرد پیشنهادی در این تحقیق می‌تواند راهنمایی برای پزشکان و موسسات بیمه در سیاست‌گذاری‌های درمان انفارکتوس حاد باشد. 

---

زمینه و هدف:بیماری نارسایی مزمن کلیوی در حال حاضر به عنوان یک معضل برای سلامتی محسوب می شود .به دلیل افزایش شیوع و بار اقتصادی بالایی که بر جامعه تحمیل می کند، مدیران نظام سلامت به این بیماری به عنوان یک دغدغه عمومی سلامت نگاه می کنند.این مطالعه با هدف مقایسه هزینه اثربخشی دو روش درمانی استفاده همودیالیز به مدت طولانی و پیوند کلیه با استفاده از شاخص دالی انجام شد.

مواد و روش‌ها: این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی به منظور مقایسه هزینه اثربخشی دو روش درمانی استفاده همودیالیز به مدت طولانی و پیوند کلیه با استفاده از شاخص دالی در بیمارستان افضلی‌پور کرمان سال 91  انجام شد.مدل درخت تصمیم گیری و نرم افزار TreeAge11 برای تحلیل یافته‌هااستفاده شد.هزینه‌ها و پیامدها در این پژوهش از دیدگاه بیمار مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج:هزینه پیوند کلیه 165 میلیون ریال، اثربخشی پیوند کلیه4.40 دالی، هزینه دیالیز مزمن1میلیارد و 283میلیون ریال و اثربخشی دیالیز مزمن6.52  دالی بدست آمد. نسبت هزینه اثربخشی برای دیالیز196میلیون ریال/ دالی و برای پیوند کلیه 37 میلیون ریال/ دالی بدست آمد. با توجه به یافته های مطالعه پیوندکلیه از دیالیز هزینه اثربخش‌تر است.

نتیجه‌گیری:این مطالعه پیوندکلیه را به دلیل کیفیت زندگی بهتر و امید به زندگی بیشتر نسبت به دیالیز پیشنهاد می کند. نتایج بدست آمده می‌تواند به تصمیم گیری دولت برای اینکه منابع بیشتری را به پیوند اختصاص بدهد کمک کند. همچنین روش مورد استفاده در این پژوهش می‌تواند در تحلیل هزینه اثربخشی پیوند دیگر ارگان‌ها بکار گرفته شود. 

---

زمینه و هدف: در روش هزینه­یابی برمبنای فعالیتABC)) ابتدا فعالیت­ها شناسایی شده وسپس هزینه­های مستقیم و بالاسری مربوط به هر فعالیت براساس مبناهای تسهیم محاسبه می­گردد. هدف این پژوهش تعیین بهای تمام شده خدمات در بخش هماتولوژی بیمارستان امام رضا (ع) تهران با روش ABC می باشد .

مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه کاربردی و مقطعی بود. داده­های مربوط به فهرست هزینه­های اختصاصی و بالاسری خدمات بخش هماتولوژی بیمارستان امام رضا(ع) با روش هزینه یابی برمبنای فعالیت در نیمسال اول 1393جمع آوری شد .برای تسهیم هزینه­ها به خدمات بخش هماتولوژی، ابتدا مبناهای تسهیم تعیین و سپس با استفاده از روش تسهیم مستقیم هزینه­ها برآورد گردید.

نتایج: یافته­های این پژوهش نشان داد که  هزینه هرآزمایش CBC ، لام مالاریا، شمارش سلولی­مایعات ­بیولوژیک و شمارش رتیکولوسیت­ها(رتیک) به ترتیب 72673، 64678، 48509 و 48508ریال بود . در بین مراکز هزینه­ای به ترتیب بیشترین هزینه­ها مربوط به استهلاک ساختمان(بالاسری)( 714117127ریال) و پرسنل هماتولوژی) 4182223581 ریال(  و مواد مصرفی هماتولوژی( 110635349 ریال)  بود.

نتیجه­گیری: طبق یافته­های این پژوهش، تعرفه­ها با هزینه­های برآورد شده اختلاف داشتند و فقط تعرفه شمارش سلولی مایعات بیولوژیک بیشتر از هزینه برآورد شده بود ، بقیه تست­ها تعرفه کمتر ازهزینه براورد شده دارند که باعث زیان مالی ازمایشگاه می شود. برای کنترل هزینه­ها یا افزایش بهره­وری ابتدا باید روی هزینه­های استهلاک ساختمان تمرکز کرد (به عنوان مثال افزایش تعداد تستها) و بعد برای افزایش بهره­وری نیروی انسانی و مواد مصرفی بخش هماتولوژی برنامه­ریزی مناسب انجام گیرد. با انجام هزینه­یابی بدون محاسبه استهلاک ساختمان همه­ی تعرفه­ها بالاتر از هزینه براورد شده بودند. 

---

زمینه و هدف: اختصاص هدفمند اعتبار به فعالیتهای سازمان می تواند ضمن شفاف سازی نحوه توزیع منابع، امکان پایش عملیاتی و انتظار برای دسترسی به نتایج هزینه ها را فراهم آورد. هدف این مطالعه محاسبه هزینه تمام شده واحدهای نهایییکی از بیمارستانهای نیروهای مسلح بود.

مواد و روش ها:یکی از بیمارستان نیروهای مسلح در سال 1392 انتخاب شد.  اطلاعات مورد نیاز جهت محاسبه هزینه ها از تمامی مراکز هزینه جمع آوری و براساس تئوری های هزینه یابی بر مبنای فعالیت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. واحدهاینهایی مورد توجه در این مطالعه بخش های بستری عادی و ویژه، اتاق عمل، دندانپزشکی، اورژانس و دیالیز بودند. محاسبه هزینه ها با نرم افزار Excel   نسخه 2007انجام شد.

نتایج: کل هزینه های بیمارستان در سال 1392 معادل 244,416 میلیون ریال بوده است که هزینه های مستقیم 52 درصد و هزینه های غیر مستقیم تخصیص یافته 48درصد بود. بخش ها ی CCU ، جراحی ، ICU و اتاق عمل به ترتیب بیشترین و درمانگاه، دندانپزشکی به ترتیب کمترین سرانه خدمات را داشتند. بیش از 50 درصد هزینه مستقیم تمامی واحدهای نهایی به جز اتاق عمل صرف نیروی انسانی شده است. پس از نیروی انسانی، هزینه دارو  بیشترین درصد از هزینه مستقیم واحدها را به خود اختصاص داد.

نتیجه گیری: توجه به تعداد و توزیع نیروی انسانی مورد نیاز واحدها به خصوص در واحدهای نهایی و همچنین توجه در استفاده از داروها خصوصا در واحدهای میانی و مواد مصرفی خصوصا در واحدهای سربار می تواند در کاهش و تعدیل هزینه های بیمارستان کمک شایانی نماید.

---

زمینه و هدف: امروزه بیمارستانها با چالش کمبود منابع و افزایش هزینه ها مواجه هستند، بنابراین اطلاعات هزینه ای و قیمت تمام شده خدمات بیمارستانی می تواند در تخصیص بهینه منابع، اصلاح بودجه و نرخ تعرفه کارساز باشد. هدف این پژوهش،محاسبه قیمت تمام شده خدمات و درآمد واحد فیزیوتراپی بیمارستان سینا و مقایسه آنها با تعرفه ها،در سال 92 بود.

مواد و روش ها: پژوهش حاضر به صورت مقطعی و گذشته نگر انجام گرفت. در این مطالعه قیمت تمام شده 13خدمت فیزیوتراپی، با استفاده از روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت برای بخش فیزیوتراپی بیمارستان سینا تهران در سال 1392 محاسبه شد. ابزار گردآوری داده ها، فرم های مربوط به فهرست هزینه های خدمات فیزیوتراپی و مراکز فعالیت مرتبط بود. همچنین برای برآورد سهم هزینه های سایر بخش ها در خدمات بخش فیزیوتراپی، مبناهای تسهیم متناسب تعیین و سپس با استفاده از روش تسهیم مستقیم، هزینه ها برآورد گردید.

نتایج: قیمت تمام شده اکثر خدمات ارائه شده در این واحد کمتر از تعرفه های سال 92 بود. در کل مجموع هزینه های منتسب به خدمات بخش فیزیوتراپی 794286777 ریال برآورد شد که بیشترین سهم مربوط به هزینه نیروی انسانی (4/48 درصد) و سپس هزینه انرژی و استهلاک تجهیزات بود و این با وابسته به تجهیزات بودن خدمات واحد فیزیوتراپی قابل توجیه است.

نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که بین قیمت واقعی خدمات واحد مورد مطالعه و تعرفه ها تفاوت وجود دارد، لذا بهتر است برای قیمت گذاری صحیح تر خدمات، از روش های دقیق محاسبه هزینه ها مانند روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت استفاده شود. با توجه به سهم بالای هزینه های پرسنلی و سرمایه ای، توجه ویژه به این منابع، استفاده صحیح و مناسب از آنها و شناسایی و حذف هزینه های هرز، می تواند گام های مؤثری در جهت افزایش کارایی و صرفه جویی در هزینه ها باشد.

---

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت کنترل هزینه­های مراقبت بهداشتی، ضرورت توزیع مناسب منابع و تجهیزات حوزه سلامت و بهره­برداری مناسب از منابع بیمارستانی از طریق کاهش خدمات غیرضروری در بیمارستان­ها، مطالعه­ حاضر با هدف تعیین میزان ضروری ­بودن سی­تی اسکن­های مغز انجام شده در بیمارستان شهید بهشتی دانشگاه علوم پزشکی کاشان بر اساس معیار­های کالج رادیولوژیست­های آمریکا (ACR) انجام شد.

مواد و روش ها: این پژوهش به شیوه­ی مقطعی-گذشته­ نگر و با هدف تعیین میزان ضروری­بودن سی­تی اسکن مغز بیماران بخش­های تریاژ جراحی و داخلی بیمارستان آموزشی در شهر کاشان انجام شد. پرونده پزشکی 361 بیمار توسط پزشک عمومی و بوسیله چک لیست­ مبتنی بر معیار­های ACR بررسی شد و در سه حیطه ضروری، احتمالا ضروری و غیرضروری طبقه­بندی شد. داده­ها با استفاده از شاخص­های مرکزی و پراکندگی و کای اسکوئر در نرم افزار SPSS  تحلیل شد.

نتایج: یافته­ های حاصل از پژوهش نشان داد سی­تی اسکن­های مغز انجام شده در310 مورد(9/85%) ضروری، 38 مورد(5/10%) احتمالا ضروری و 13مورد(6/3 %) غیرضروری بوده­اند. بیشترین سی­تی اسکن­های مغز غیرضروری (4/17 %) در بیماران با تشخیص آتاکسی و کمترین میزان (صفر %) در بیماران با تشخیص سردرد بود.

نتیجه­ گیری: براساس معیارهای ACR سی­تی اسکن­های مغز بصورت مناسب و مقتضی مورد استفاده قرار نمی گیرند. برای ترسیم وضعیت بهره­برداری اقدامات رادیولوژی در سطح کشور ضروری است راهنما های بالینی ملی در این زمینه تدوین شود. سپس برای شناسایی عوامل موثر بر میزان بررسی بهره­برداری از اقدامات رادیولوژی و اجرای مداخلات هدفمند، انجام مطالعات وسیعتری در انواع بیمارستانها و گروه­های تشخیصی و مدالیته­های رادیولوژیکی مختلف ضروری بنظر می­رسد. 

---