فصلنامه

---

زمینه و هدف : بنیادی ترین اطلاعات و دادهای مالی مورد نیاز برای یک مدیر آزمایشگاه، هزینه های  تخصیص یافته به واحد های هزینه و هزینه واحد خدمات است. قیمت تمام شده بهای خدمات می تواند عملکرد مدیران رادر بودجه ریزی عملیتاتی، برنامه ریزی استراتژیک، خصوصی سازی، حسابداری تعهدی ودر کل عملکرد سازمان ارتقاء بخشد. پژوهش حاضر به منظور محاسبه قیمت تمام شده خدمات آزمایشگاهی بیمارستان ولیعصر(عج) تهران با استفاده از تکنیک  هزینه یابی برمبنای فعالیت انجام داده است.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی به شیوه توصیفی است. بدین منظور منابع و فعالیت­های مریوط به 30تست که بیشترین فراوانی درسال داشتند انتخاب شد. ابزارگردآوری داده ها، فرم­های اطلاعاتی و مصاحبه ومشاهده مستقیم جمع­آوری و با استفاده از نرم افزار MyABCM  قیمت تمام شده خدمات محاسبه شد.

نتایج: درآزمایشگاه بیمارستان ولیعصر(عج)،  یافته ها بیانگر این است . که  بیشترین و کمترین منابع به ترتیب­هزینه نیروی انسانی 44درصدو هزینه انرژی 5درصد ازکل هزینه ها است. همچنین درمورد فعالیت‌ها بیشترین به فعالیت فعالیت تخصصی97درصداز کل است. نشانگر اهمیت هزینه نیروی انسانی بخصوص نیروی انسانی متخصص در قیمت تمام شده خدمات است. بیشترین قیمت تمام شده به تجزیه ادرار 11 درصد و کمترین سدیمان از گروه بیوشیمی 21درصدازکل است. بیانگر آن است که هرچه فراوانی خدمات ارائه شده بیشتر باشد قیمت تمام شده خدمت کاهش می یابد. ودر نهایت میانگین قیمت تمام شده محاسبه شده با تعرفه های مصوب وزارت بهداشت63-درصداختلاف دارد. این اختلاف ناشی از غیر واقعی بودن تعرفه ها با قیمت تمام شده خدمات است.

نتیجه گیری:: باتوجه به حجم عملیایی آزمایشات و سایر امکانات درآزمایشگاه بیمارستان ولیعصر^(عج)این آزمایشگاه باکسری بودجه­ مواجه است. با بهبو د مدیریت عملکرد بویژه درزمینه نیروی انسانی، استاندارد سازی مصرف، منابع بهینه  مصرف می­شود و قیمت تمام شده خدمات کاهش می یابد.

---

زمینه و هدف: در روش هزینه یابی مبتنی بر فعالیت ابتدا فعالیت ها شناسایی شده سپس هزینه های مستقیم و غیر مستقیم مرتبط با هر فعالیت بر مبنای تسهیم محاسبه می گردد. مطالعه حاضر با هدف تعیین بهای تمام شده خدمات بخش رادیولوژی بر اساس روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت در بیمارستان آموزشی درمانی گلستان اهواز تدوین شده است.
مواد و روشها: مطالعه حاضر از نوع مطالعات کاربردی و مقطعی است در این مطالعه، قیمت تمام شده 35 خدمت رایج رادیوگرافی (مندرج در فهرست تعرفه های مصوب دولتی) با استفاده از روش هزینه یابی مبتنی بر فعالیت(ABC) برای بخش رادیولوژی بیمارستان گلستان اهواز در(1388)محاسبه شد.ابزار گردآوری داده ها، لیست ها و فرم های مربوط به فهرست هزینه های مستقیم و غیر مستقیم خدمات رادیولوژی و سایر مراکز فعالیت مرتبط بود. در این مطالعه برای برآورد سهم هزینه های سایر بخش ها در خدمات بخش رادیولوژی، ابتدا مبنا های تسهیبم تعیین سپس با استفاده از روش تسهیم مستقیم، هزینه ها برآورد شدند.
نتایج: یافته های این مطالعه نشان داد، فقط قیمت تمام شده سه خدمت رادیوگرافی شامل: لمبوساکرال دو جهت با(6348 ریال)، دور سولومار روبرو و نیم رخ با(3995 ریال) و مهره ها و کمر ایستاده با(12001 ریال) اختلاف، کمتر از نرخ تعرفه های مصوب سال مطالعه، برآورد شد اما بهای تمام شده 32 خدمت دیگر رادیوگرافی با اختلاف مشخصی بیش از نرخ تعرفه های مصوب سالهای 87 و 88 بودند. به طور کلی مجموع هزینه های منتسب به خدمات بخش رادیولوژی 5795152383 ریال برآورد شد که بیشترین سهم(43/3 درصد هزینه ها) مربوط به هزینه های نیروی انسانی بود.
نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که بین قیمت واقعی خدمات رادیولوژی مورد مطالعه و تعرفه های مصوب تفاوت وجود دارد. این تفاوت خود را به شکل زیان مالی برای بیمارستان نشان می دهد، لذا برای بهبود نظام مالی بیمارستان و کاهش هزینه های آن لازم است از روش های دقیق محاسبه هزینه ها مانند هزینه یابی مبتنی بر فعالیت برای قیمت گذاری خدمات استفاده شود.

---

زمینه و هدف: با توجه به هزینه های روزافزون بخش سلامت و منابع محدود این بخش نیاز به شناخت دقیق و کنترل صحیح هزینه ها در این بخش اجتناب ناپذیر می نماید. هدف از این پژوهش تعیین هزینه تمام شده یک واحد از خدمات رادیولوژی در بیمارستان های منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران می باشد.
مواد و روش ها: پژوهش حاضر بصورت مقطعی و گذشته نگر انجام گرفت. بدین منظور از میان بیمارستان های عمومی آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران دو بیمارستان سینا و شریعتی به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. پس از جمع آوری داده های مورد نظر هزینه تمام شده ی خدمات رادیوگرافی در این مراکز با بهره گیری از روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت، طی سال مالی منتهی به 1389 محاسبه گردید.
نتایج: هزینه تمام شده هر واحد خدمت رادیوگرافی در بیمارستان های شریعتی و سینا به ترتیب برابر با 251255.5 و 334996.2 ریال بوده است. در هر دو بیمارستان هزینه های اجاره بهای ساختمان و پرسنلی بیشترین سهم از کل هزینه ها را به خود اختصاص داده اند.
نتیجه گیری: هزینه تمام شده یک واحد از خدمات رادیولوژی در این مطالعه نسبت به سایر مطالعه ها تفاوت چشمگیری را نشان می دهد. از دلایل این امر می توان به محاسبه هزینه اجاره بهای ساختمان در این مطالعه اشاره نمود، که در سایر مطالعات به آن توجهی نمی شده است. از سوی دیگر با توجه به بالا بودن سهم هزینه های پرسنلی و ساختمان از کل هزینه ها، توجه ویژه به این منابع و استفاده مناسب و صحیح از آن ها می تواند گامی اساسی و مهم در افزایش کارایی و صرفه جویی در هزینه های نظام سلامت باشد.

---

زمینه و هدف: یکی از مهم ترین مزیت‌های محاسبه قیمت تمام شده و هزینه تخت روز آن است که دولت می تواند در مراکز گوناگون و مناطق مختلف کشور این قیمت تمام شده را مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار داده و بر مبنای آن بودجه و برنامه دقیقی تنظیم و واحد های دولتی را به اجرای آن ملزم سازد.
مواد و روش ها: این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی به صورت مقطعی و گذشته نگر اجرا می شود. انتخاب نمونه (بخش ارتوپدی مردان) بنا به نیاز مسئولین بیمارستان- در راستای پاسخ به این سوال که آیا بخش ارتوپدی مردان درآمدزاست؟- با استفاده از نظر کارشناسان محترم انجام گردیده است. داده های مربوط به این مطالعه از طریق مطالعه اسناد و مدارک، مصاحبه و مشاهده در چک لیست های مربوطه جمع آوری گردید. ابتدا کلیه مراکز فعالیت در بیمارستان مشخص و سپس بر اساس تکنیک ABC هزینه هر فعالیت محاسبه شد .
یافته ها: هزینه تخت روز اشغالی بدست آمده برای بخش ارتوپدی مردان بیمارستان امام خمینی (ره) در سال 1387(326,818 ریال) است. با عنایت به این موضوع که درآمد این بخش از طریق فروش خدمات بر اساس تعرفه مصوب وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تأمین می شود و این رقم برای هتلینگ اتاق دو تخته بیمارستان‌های دولتی درجه یک شهر تهران در سال 1387 (217500 ریال) است می توان گفت هزینه تخت روز اشغالی در مقایسه با تعرفه مصوب آن سال ، 109318 ریال بیشتر است که این تفاوت بیانگر آن است که رقم تعرفه با تفاوت زیادی کمتر از هزینه تخت روز می باشد
نتیجه گیری: اختلاف زیاد بین قیمت تمام شده، تخت روز(هتلینگ) و تعرفه مصوب هئیت دولت منجر به زیان دهی مراکز ارائه دهنده خدمت می گردد و در بلند مدت ارائه خدمت با کیفیت را با مشکل مواجه خواهد ساخت. لذا تعیین تعرفه های خدمات تشخیصی درمانی براساس قیمت تمام شده واقعی و به صورت علمی ضروری به نظر می رسد.

---

زمینه و هدف: اختصاص هدفمند اعتبار به فعالیتهای سازمان می تواند ضمن شفاف سازی نحوه توزیع منابع، امکان پایش عملیاتی و انتظار برای دسترسی به نتایج هزینه ها را فراهم آورد. هدف این مطالعه محاسبه هزینه تمام شده واحدهای نهایییکی از بیمارستانهای نیروهای مسلح بود.

مواد و روش ها:یکی از بیمارستان نیروهای مسلح در سال 1392 انتخاب شد.  اطلاعات مورد نیاز جهت محاسبه هزینه ها از تمامی مراکز هزینه جمع آوری و براساس تئوری های هزینه یابی بر مبنای فعالیت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. واحدهاینهایی مورد توجه در این مطالعه بخش های بستری عادی و ویژه، اتاق عمل، دندانپزشکی، اورژانس و دیالیز بودند. محاسبه هزینه ها با نرم افزار Excel   نسخه 2007انجام شد.

نتایج: کل هزینه های بیمارستان در سال 1392 معادل 244,416 میلیون ریال بوده است که هزینه های مستقیم 52 درصد و هزینه های غیر مستقیم تخصیص یافته 48درصد بود. بخش ها ی CCU ، جراحی ، ICU و اتاق عمل به ترتیب بیشترین و درمانگاه، دندانپزشکی به ترتیب کمترین سرانه خدمات را داشتند. بیش از 50 درصد هزینه مستقیم تمامی واحدهای نهایی به جز اتاق عمل صرف نیروی انسانی شده است. پس از نیروی انسانی، هزینه دارو  بیشترین درصد از هزینه مستقیم واحدها را به خود اختصاص داد.

نتیجه گیری: توجه به تعداد و توزیع نیروی انسانی مورد نیاز واحدها به خصوص در واحدهای نهایی و همچنین توجه در استفاده از داروها خصوصا در واحدهای میانی و مواد مصرفی خصوصا در واحدهای سربار می تواند در کاهش و تعدیل هزینه های بیمارستان کمک شایانی نماید.

---

زمینه و هدف: امروزه بیمارستانها با چالش کمبود منابع و افزایش هزینه ها مواجه هستند، بنابراین اطلاعات هزینه ای و قیمت تمام شده خدمات بیمارستانی می تواند در تخصیص بهینه منابع، اصلاح بودجه و نرخ تعرفه کارساز باشد. هدف این پژوهش،محاسبه قیمت تمام شده خدمات و درآمد واحد فیزیوتراپی بیمارستان سینا و مقایسه آنها با تعرفه ها،در سال 92 بود.

مواد و روش ها: پژوهش حاضر به صورت مقطعی و گذشته نگر انجام گرفت. در این مطالعه قیمت تمام شده 13خدمت فیزیوتراپی، با استفاده از روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت برای بخش فیزیوتراپی بیمارستان سینا تهران در سال 1392 محاسبه شد. ابزار گردآوری داده ها، فرم های مربوط به فهرست هزینه های خدمات فیزیوتراپی و مراکز فعالیت مرتبط بود. همچنین برای برآورد سهم هزینه های سایر بخش ها در خدمات بخش فیزیوتراپی، مبناهای تسهیم متناسب تعیین و سپس با استفاده از روش تسهیم مستقیم، هزینه ها برآورد گردید.

نتایج: قیمت تمام شده اکثر خدمات ارائه شده در این واحد کمتر از تعرفه های سال 92 بود. در کل مجموع هزینه های منتسب به خدمات بخش فیزیوتراپی 794286777 ریال برآورد شد که بیشترین سهم مربوط به هزینه نیروی انسانی (4/48 درصد) و سپس هزینه انرژی و استهلاک تجهیزات بود و این با وابسته به تجهیزات بودن خدمات واحد فیزیوتراپی قابل توجیه است.

نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که بین قیمت واقعی خدمات واحد مورد مطالعه و تعرفه ها تفاوت وجود دارد، لذا بهتر است برای قیمت گذاری صحیح تر خدمات، از روش های دقیق محاسبه هزینه ها مانند روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت استفاده شود. با توجه به سهم بالای هزینه های پرسنلی و سرمایه ای، توجه ویژه به این منابع، استفاده صحیح و مناسب از آنها و شناسایی و حذف هزینه های هرز، می تواند گام های مؤثری در جهت افزایش کارایی و صرفه جویی در هزینه ها باشد.

---

زمینه و هدف: عمل جراحی شکستگی فمور از اعمال شایع و پرهزینه و عمل جراحی شکستگی ساعد از اعمال جراحی شایع مرکز درمانی امام خمینی ایلام می باشند. این مطالعه به بررسی تفاوت هزینه واقعی و تعرفه گلوبال این اعمال جراحی می پردازد. همچنین عوامل مرتبط با هزینه های واقعی اعمال جراحی مذکور شناسایی می شوند.
مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مقطعی و توصیفی  بود که روی عوامل مرتبط با هزینه های واقعی اعمال جراحی شکستگی فمور  و ساعد گلوبال انجام شد. روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت مبانی هزینه ای مرتبط با این اعمال جراحی را در شش گام مشخص می کند. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Excel 2016 انجام شد.
نتایج: متوسط هزینه واقعی عمل جراحی شکستگی فمور گلوبال 953 هزار و 700 تومان، کد 2 ساعد 444 هزار و 400 تومان و کد 1 ساعد 337 هزار و 800 تومان بود. هزینه واقعی عمل جراحی شکستگی فمور به ازای هر واحد عمل جراحی میزان 406 هزار و 400 تومان پایین تر از تعرفه وزارت بهداشت بود. اما هزینه واقعی کد 2 ساعد 33 هزار تومان بالاتر و همچنین کد 1 ساعد 20 هزار تومان بالاتر از تعرفه گلوبال اعلام شده توسط وزارت بهداشت بود.
نتیجه گیری: در مجموع می توان گفت بین هزینه صرف شده در بیمارستان و تعرفه گلوبال وزارت بهداشت تفاوت های قابل توجهی وجود دارد. می توان با اصلاح عملکرد بیمارستان و همچنین با دقت و مطالعه بیشتر در مورد هزینه اعمال جراحی گلوبال در مورد اصلاح نظام تعرفه گذاری تصمیم گیری نموده و میزان هزینه واقعی را به میزان تعرفه نزدیک تر نمود.
 

---

زمینه و هدف: محاسبه بهای تمام شده خدمات، موجب می شود بتوان منابع موجود را با کاراترین و موثرترین وجه ممکن به کار برد. هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان گرا، روشی است که علاوه بر هزینه یابی، میزان کارایی و ظرفیت بلا استفاده منابع را نیز محاسبه می کند. هدف از پژوهش، استفاده از این روش جهت محاسبه بهای تمام شده خدمات رادیولوژی و سیتی اسکن در دو بیمارستان بود.
مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع کمی است که به صورت مقطعی و گذشته نگر به شیوه توصیفی– تحلیلی در سال 1396 بر روی دو بیمارستان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام گرفت. اطلاعات در قالب فرم های اکسل طراحی شده، جمع آوری و بهای تمام شده خدمات از طریق مدل هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان گرا (TDABC) محاسبه گردید.
نتایج: بهای تمام شده اکثر خدمات رادیولوژی و کل خدمات سیتی اسکن در واحد دولتی بیشتر از واحد واگذار شده بود. ظرفیت بلا استفاده منابع نیز در بخش دولتی بیشتر از خصوصی بود. زمان انجام خدمات در دو بیمارستان به غیر از رده شغلی تکنسین در بقیه موارد تقریبا مشابه بود. میانگین بهای تمام شده خدمات رادیولوژی در بیمارستان (الف)، 223324 و در بیمارستان (ب)، 194094 ریال بود. میانگین بهای خدمات سیتی اسکن در بیمارستان (الف)، 600522 و در بیمارستان (ب)، 485230 ریال بود.
نتیجه گیری:  بر اساس یافته های مطالعه، نیاز به مدیریت منابع انسانی جهت کاهش ظرفیت بلا استفاده و افزایش کارایی و نیز بهبود فرآیندهای ارایه خدمت برای کاهش زمان ارایه خدمات ضروری به نظر می رسد. جایگزینی منابع با هزینه پایین راه حل دیگری است که در کاهش هزینه ها موثر می باشد. استانداردهای کاراترین بیمارستان ها و مراکز ارایه دهنده خدمات سلامت، اغلب ارزش این را دارند که سرمشق قرار گیرند