فصلنامه

---

زمینه و هدف: بهره‌وری و کاهش هزینه‌های بیمارستانی، مستلزم روشی جهت ارزیابی عملکرد می‌باشد و نمودار پابن‌لاسو به عنوان ابزاری برای ارزیابی عملکرد شناخته شده است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی و مقایسه عملکرد بیمارستانهای استان کرمان با استفاده از این نمودار بود. مواد و روش‌ها: پژوهش توصیفی و مقطعی حاضر در سالهای 89- 87 انجام گرفت. تمامی بیمارستانهای استان کرمان در سه گروه بیمارستانهای دولتی، تأمین اجتماعی و خصوصی به روش سرشماری انتخاب گردیدند. بعد از جمع‌آوری داده‌های خام از واحد آمار دانشگاه و ورود به نرم افزار SPSS 18.0 و محاسبه سه شاخص ضریب اشغال تخت، گردش تخت و میانگین مدت اقامت، عملکرد بیمارستانها با ترسیم نمودار پابن‌لاسو، تحلیل گردید. نتایج: در دو سال اول مطالعه از 23 بیمارستان به ترتیب، هفت و هشت بیمارستان و در سال سوم از 22 بیمارستان، نه بیمارستان در ناحیه سوم (بهره‌وری مطلوب) قرار گرفتند. در بین کل بیمارستان‌ها، با توجه به تعداد و نوع مالکیت، در سال 87 بیمارستانهای تأمین اجتماعی عملکرد مطلوبتری داشتند. بعلاوه در سالهای 88 و 89 بیمارستانهای دولتی جایگاه عملکردی بهتری نسبت به دو گروه بیمارستان دیگر داشتند. نتیجه‌گیری: بیمارستان‌های دولتی از وضعیت بهتری برخوردار بود. اگرچه عملکرد بیمارستانهای مورد مطالعه صرف‌نظر از نوع مالکیت، روند رو‌ به رشدی داشت، اما تنها قریب به یک سوم بیمارستانهای مورد مطالعه عملکرد مطلوبی داشتند، که می‌تواند به دلیل جهت‌گیری تغییر خدمات درمانی بستری به سرپایی باشد. در برنامه‌ریزی برای توسعه آتی تخت‌های بستری و تنوع خدمات درمانی مبتنی بر نیاز استان، توجه به نوع مالکیت و بررسی همزمان روند گذشته سه شاخص مورد مطالعه ضروری می‌باشد.

---

زمینه و هدف : مدل گرافیکی پابن لاسو روشی جهت تعیین کارایی و عملکرد بیمارستانها به عنوان مهمترین جزء  نظام سلامت در کشورهای در حال توسعه است. هدف این مطالعه، ارزیابی کارآیی بیمارستانهای آموزشی دانشگاه علوم پزشکی قم با استفاده از مدل پابن لاسو و مقایسه شاخصهای کارآیی با استانداردهای کشوری بود.

مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی  بود که در طی سالهای 1390 الی 1392 در 5 بیمارستان  آموزشی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی قم انجام گردید. داده ها با استفاده از فرم های مصوب وزارت بهداشت جمع آوری و سه شاخص درصد اشغال تخت، دفعات چرخش تخت و میانگین طول مدت بستری محاسبه  و در رسم نمودار پابن لاسو استفاده شد. آزمون تک نمونه ای تی برای تحلیل داده ها استفاده شد.

نتایج: میانگین درصد اشغال تخت و میزان گردش تخت در مطالعه به ترتیب برابر با 8/9±9/76 درصد ، 4/35±6/100 بار بود که به شکل معنی داری بالاتر از استاندارد کشوری به دست آمد. همچنین متوسط روزهای بستری 1/1±3 روز  بود که از نظر آماری با معیار استاندارد یکسان به دست آمد. بالاترین کارایی در بیمارستان IZو پایین ترین کارایی در بیمارستانهای NEو KAمشاهده شد و بیمارستانZA نیز توانسته به کارایی عالی در سال 1392 برسد.

نتیجه گیری:  میانگین درصد اشغال و چرخش تخت در بیمارستانهای آموزشی شهر قم بسیار مطلوب ارزیابی شد و در مقایسه با استانداردهای کشوری از مطلوبیت بالاتری برخوردار است. ضمن آن که بر اساس مدل پابن لاسو تنها بیمارستانهایIZو ZA از کارایی عالی برخوردار بودند.  

---

زمینه و هدف : مدل پابن لاسو یکی از کاربردی ترین مدلهای ارزیابی کارایی بیمارستانها می باشد. مطالعات متعددی با استفاده از این مدل در بیمارستانهای ایران انجام گرفته است. از این رو هدف مطالعه حاضر مرور نظام مند و متاآنالیز کارایی بیمارستانهای ایران با استفاده از مدل پابن لاسو بود.
مواد و روش ها: اطلاعات مورد نیاز با استفاده از کلید واژه های  مرتبط با موضوع در پایگاه های اطلاعاتیPubMed, SID, Medlib, IranDoc, MagIran, IranMedex Scopus, Elsevier, Google Scholar,  جمع آوری گردید. بازه زمانی انتخاب شده برای جستجوی مقالات سالهای 1395- 1380 بود. معیارهای ورود به مطالعه عبارت از مقالات انتشار یافته به زبان فارسی و انگلیسی، اشاره حداقل به یکی از سه شاخص مدل پابن لاسو در ایران، امکان دسترسی به متن کامل مقاله بود. معیارهای خروج از مطالعه  عبارت از مقالات ارزیابی کارایی غیر از بیمارستانی و مقالات ارائه شده در همایش ها و کنفرانس ها، گزارش های موردی، نامه به سردبیر و مقالات آموزشی بود. جهت محاسبه شاخص های کارایی مدل پابن لاسو (ضریب اشغال تخت، نسبت گردش تخت و میانگین مدت بستری)، از روش های آماری مرتبط با متاآنالیز و جهت انجام متاآنالیز از نرم افزار CMA:2(Comprehensive Meta-Analysis) استفاده گردید.
نتایج:از 396 مقاله یافت شده در ابتدای مطالعه در نهایت از 27 مقاله یررسی شده مشخص گردیدکه به طور میانگین 79.9  (22.9 درصد) بیمارستان در ناحیه اول، 75.8 (21.7 درصد) بیمارستان در ناحیه دو، 117.8 (33.8 درصد) بیمارستان در ناحیه سوم و 74.6  (21.4 درصد) بیمارستان در ناحیه چهار مدل پابن لاسو قرار داشتند. متوسط مدت بستری 4/3 روز(CI 95%، 7/3-3)، ضریب اشغال تخت 63 درصد(CI95%، 95-41) و نسبت گردش تخت4/78 (CI95%، 2/8-85/71) بار در سال برآورد گردید.
نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که بر اساس مدل پابن لاسو فقط حدود یک سوم بیمارستانهای ایران در ناحیه سه(ناحیه کارایی خوب) قرار داشتند. وضعیت عملکرد بیمارستانها در زمینه متوسط مدت بستری نزدیک به استانداردهای وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، در زمینه نسبت گردش تخت بالاتر از استاندارد و در زمینه ضریب اشغال تخت کمتر از استاندارد بود.