فصلنامه بهداشت و ایمنی کار

---

مقدمه: مطالعات نشان می دهد که حدود 90 درصد حوادث ناشی از کار به علت رفتارهای ناایمن و خطای انسانی روی می دهند. شناسایی عواملی که پیش‌بینی کننده رفتارهای ناایمن هستند در پیشگیری از این حوادث مفید می باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های شخصیتی، شناختی و سازمانی به عنوان پیش بین های رفتارهای ناایمن کارکنان صف یک شرکت صنعتی در شهر بجنورد می باشد.

.

روش کار: نمونه پژوهش در مرحله اصلی شامل 300 گارگر و در مرحله اعتباریابی شامل 100 کارگر بود، که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. در ابتدا شرکت کنندگان با استفاده از مقیاس رفتارهای ایمن، به دو گروه (ایمن و ناایمن) تقسیم شدند. سپس هر گروه، با استفاده از پرسشنامه شخصیتی پنج عامل بزرگ، پرسشنامه کارآمدی ایمنی، مقیاس تمرکز تنظیمی در کار، مقیاس جوّ ایمنی، مقیاس انگیزش ایمنی، مقیاس شایستگی ایمنی و پرسشنامه فشار کاری ادراک شده مورد سنجش قرار گرفتند. در این پژوهش برای تحلیل داده ها از روش تحلیل ممیز و در بخش اعتباریابی از تحلیل عاملی تاییدی و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.

.

یافته ها: یافته های حاصل از کاربرد معادله ممیز، فرضیه پژوهش را تأیید کرد. به بیان دیگر، از روی متغیرهای روان رنجورخویی، برون‌گرایی، توافق جویی، وجدانی بودن، کارآمدی ایمنی، تمرکز تنظیمی و ابعاد آن، جوّ ایمنی و ابعاد آن، انگیزش ایمنی، شایستگی ایمنی و گرانباری نقش، می توان رفتارهای ناایمن کارکنان را پیش بینی شود.

.

نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر اهمیت شایستگی ایمنی، تمرکز پیشگیری، قوانین و رویه های ایمنی، کارآمدی ایمنی و وجدانی بودن را به عنوان پیش بین های رفتارهای کاری ناایمن نشان می دهد. بنابراین توصیه می شود در دوره های آموزش ایمنی و به منظور انتخاب افراد برای محیط های پرخطر، بر این متغیرها تکیه کنیم.

---

مقدمه: فرهنگ ایمنی بیمار نشان‌دهنده میزان اولویت ایمنی بیماران ازنظر کارکنان در بخش و سازمان محل کار آنان است. در مراکز درمانی، توجه به ایمنی بیمار بسیار حائز اهمیت است؛ ازاین‌رو فرهنگ ایمنی بیمار باید موردبررسی و ارتقا قرار گیرد. یکی از عواملی که منجر به بهبود فرهنگ ایمنی بیمار می شود، توانمندسازی ساختاری می باشد. توانمندسازی ساختاری به معنای تعدیل ساختارهای محیط کار توسط مدیران و تسهیل دسترسی کارکنان به امکانات سازمان می‌باشد به‌عبارتی‌دیگر توانمندسازی ساختاری، دسترسی کارکنان به چهار عامل محیطی یعنی فرصت، اطلاعات، حمایت و منابع را در سازمان بیان می‌کند. هدف از انجام مطالعه‌ی حاضر تعیین رابطه ی بین ابعاد توانمندسازی ساختاری و فرهنگ ایمنی بیمار بود.
روش کار: روش پژوهش، توصیفی- همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه کارکنان بخش پرستاری یک بیمارستان‌ دولتی در اهواز به تعداد 275 نفر بود. نمونه ی پژوهش، 221 نفر از کارکنان بود که با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های استانداردی همچون شرایط اثربخش کار- 2 و تعیین فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان ها، استفاده شد که پایایی آن‌ها از طریق آلفای کرونباخ محاسبه شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چندگانه (روش هم زمان) و تحلیل واریانس یک راهه در نرم‌افزار SPSS نسخه ی 16 استفاده گردید.  
یافته ها: ابعاد فرصت، حمایت و منابع با فرهنگ ایمنی بیمار رابطه ی مثبت و معنا‌داری دارند اما بُعد اطلاعات رابطه ی معناداری با فرهنگ ایمنی بیمار ندارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که ابعاد توانمندسازی ساختاری 59 درصد واریانس متغیر فرهنگ ایمنی بیمار را پیش بینی می کنند و از بین تمام ابعاد توانمندسازی ساختاری؛ فرصت و اطلاعات در الگو اثر معناداری بر فرهنگ ایمنی بیمار ندارند و حمایت و منابع، مهم ترین پیش بین های متغیر ملاک می باشند. نتایج تحلیل واریانس یک‌راهه نشان داد که نمره فرهنگ ایمنی در بین گروه شغلی ماما دارای بیش ترین مقدار و در بین بهیاران دارای کم ترین مقدار است. بدین معنا که در گروه شغلی ماما، به ایمنی بیماران و پیروی از فرهنگ ایمنی بیمار بیش تر توجه می شود.
نتیجه گیری: توانمندسازی ساختاری یکی از عوامل مؤثر بر فرهنگ ایمنی بیمار است که منجر به افزایش سطح ایمنی بیمار می شود. اهمیت دادن به توانمندسازی ساختاری باعث بهبود فرهنگ ایمنی بیمار می شود زیرا وقتی کارکنان ازلحاظ ساختاری توانمند باشند و به آنان قدرت داده شود، دقت، عملکرد و ارائه ی خدمات ایمن آنان به بیماران نیز بیش تر خواهد شد. ازاین‌رو، به مدیران بیمارستان ها توصیه می شود که برای تقویت فرهنگ ایمنی بیمار، به موضوع توانمندسازی ساختاری اهمیت بدهند و برای ارتقای توانمندسازی ساختاری کارکنان خود، به خصوص پرستاران، آموزش ها و تجهیزات موردنیاز را ارائه بدهند.