فصلنامه بهداشت و ایمنی کار

---

مقدمه: محرومیت از خواب یکی از عوامل مؤثر بر عملکرد فیزیولوژیکی ورزشکاران بوده و شواهد آزمایشگاهی نیز ارتباط بین محرومیت از خواب و افت عملکرد بدنی ورزشکاران را محتمل دانسته‌اند. هدف مطالعه حاضر تعیین تأثیر محرومیت از خواب بر پاسخ‌های فیزیولوژیک عینی و ذهنی دانشجویان ورزشکار می‌باشد.
روش کار: پژوهش به‌صورت تجربی می‌باشد. تعداد 20 دانشجوی پسر رشته علوم ورزشی به‌صورت داوطلب انتخاب و با شیوه انتخاب تصادفی ساده در طرح درون‌گروهی با موازنه متقابل در دو موقعیت موردبررسی قرار گرفتند. شرکت‌کنندگان در دو موقعیت 1) پس از 12 ساعت ناشتایی و 8 ساعت خواب کافی و 2) بعد از 12 ساعت ناشتایی و 30 ساعت بی‌خوابی کامل در محل خوابگاه دانشجویی با شرایط کنترل‌شده موردبررسی قرار گرفتند. اندازه‌گیری متغیرهای فیزیولوژیکی شامل فشارخون، ضربان قلب، لاکتات خون، مقیاس ذهنی درک فشار، VO2max و حرارت بدن با ابزارهای تخصصی موردبررسی قرار گرفت. تغییرات در متغیر وابسته ناشی از مداخله با آزمون تی وابسته در سطح معناداری 0/05>p و با استفاده از نرم‌افزار SPSS 22 آنالیز شد.  
یافته ها: پاسخ‌های فیزیولوژیکی لاکتات خون (0/002=p)، ضربان قلب (0/01=p)، مقیاس ذهنی درک فشار (0/002=p)، زمان رسیدن به خستگی (0/001=p)، فشارخون (0/01=p) و حرارت بدن (0/002=p)، متعاقب محرومیت از خواب به یک فعالیت وامانده‌ساز در پس‌آزمون نسبت به پیش‌آزمون، افزایش و اکسیژن بیشینه مصرفی (0/001=p)، کاهش معنادار داشته است که این تفاوت ازنظر آماری نیز معنی‌دار می‌باشد. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که محرومیت از خواب موجب تغییر معناداری در پاسخ‌های فیزیولوژیک عینی و ذهنی دانشجویان ورزشکار می شود.
نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، مشخص گردید 30 ساعت محرومیت از خواب سبب تغییرات معناداری پاسخ‌های فیزیولوژیک عینی و ذهنی دانشجویان ورزشکار گردید. در یک نتیجه‌گیری کلی، یافته‌های مطالعه حاضر نشان داد که از محرومیت از خواب باید به‌عنوان یکی از عوامل محدودکننده بالقوه عملکرد فیزیولوژیکی یاد کرد.