فصلنامه بهداشت و ایمنی کار

مقدمه: آسایش حرارتی در محیط کار و زندگی به عنوان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های انسان در نیم قرن گذشته بوده است. آسایش حرارتی شرایطی است که فرد از لحاظ ذهنی نسبت به شرایط جوی محیط خود احساس رضایت داشته باشد. یکی از سامانه‌های نسبتاً جدید برای ایجاد گرمایش در محیط‌های کاری، سامانه‌های گرمایش تابشی است. هدف از این پژوهش بررسی عملکرد حرارتی سامانه گرمایش تابشی سقفی و تاثیر آن بر سطح آسایش حرارتی کارگران می‌باشد.

.

روش کار: درمطالعه توصیفی تحلیلی حاضر، سامانه‌های گرمایش تابشی طراحی شده در دو کارگاه تعمیرات و نگهداری مرکز بهره‌برداری خطوط لوله گاز همدان مورد ارزیابی قرار گرفت. ابتدا پارامترهای محیطی تاثیرگذار بر آسایش حرارتی در هر دو کارگاه‌، قبل و بعد از روشن شدن سیستم گرمایش تابشی سقفی، اندازه‌گیری و بر اساس آنها شاخص خنک کنندگی باد و شاخص‌های آسایش حرارتی، میانگین رای پیش بینی شده (PMV) و درصد افراد ناراضی (PPD) محاسبه گردید. با استفاده از پرسشنامه توزیع شده در بین 22 نفر از کارگران شاغل در کارگاه‌های مورد مطالعه، شاخص PMV و PPD بر اساس احساس ذهنی کارگران از شرایط آسایش حرارتی تعیین گردید.

.

یافته ها: نتایج نشان داد سامانه گرمایش تابشی سقفی در کارگاه شماره یک، شاخص خنک‌کنندگی باد را به میزان Kcal/m2.h 3/42 کاهش داده است که این مقدار تاثیرقابل ملاحظه‌ای در تغییر شرایط آسایش حرارتی محیط نداشته است. در کارگاه شماره دو، شاخص خنک‌کنندگی باد به میزان Kcal/m2.h 3/109 کاهش یافته است که در این وضعیت شرایط آسایش حرارتی از احساس محیط سرد به محیط مطلوب تغییر یافته است. شاخص PMV در کارگاه شماره یک بعد از روشن شدن سامانه نسبت به قبل 37/0 افزایش داشته است که این مقدار برابر افزایش 24/17 درصد رضایت افراد بود، در حالی که در کارگاه شماره دو، تغییر افزایشی شاخص PMV قبل و بعد از روشن شدن سامانه 98/0 بود که این مقدار برابر افزایش قابل ملاحظه 6/31 درصد رضایت افراد بود. بر این اساس درصد رضایت در کارگاه شماره دو نسبت به کارگاه شماره یک به میزان 3/14 بیشتر بوده است.

.

نتیجه گیری: با توجه به حجم بزرگ این نوع کارگاه‌های صنعتی، گرمایش موثر کارگاه‌ از طریق مکانیسم‌های همرفتی بسیار مشکل و پرهزینه می‌باشد. نتایج تایید نمود در صورتی که سامانه‌های گرمایش تابشی در کارگاه‌های صنعتی بر اساس اصول علمی طراحی و به‌کار گرفته شوند می‌توانند در بهبود آسایش حرارتی به دلیل گرمایش سطوح مجاور از طریق تابش و کاهش در مصرف سوخت و هزینه بسیار اثربخش باشند.