مجله

---

زمینه و هدف: امروزه بیماریهای روانی مانند بسیاری از بیماریها ، تاریخی به قدمت انسان دارند. نظام اطلاعات بالینی بیماریهای روانی ناشی از جنگ به عنوان بخشی از نظام مدیریت اطلاعات بیماریهای روانی است که به واسطه مدیریت داده‌های بیماران روانی ناشی از جنگ ، مدیریت این بیماریها را میسر می‌سازد. پژوهش حاضر با هدف مطالعه این نظام در کشورهای آمریکا، استرالیا و انگلیس و ارائه راهکارهای عملی برای ایران انجام شده است.
روش بررسی: پژوهش حاضر از دسته ی مطالعات توصیفی -  مقطعی است. ابتدا وضعیت موجود این نظام در مراکز روانپزشکی بوستان اهواز و صدر و سعادت آباد تهران با استفاده از پرسشنامه در دوره زمانی 88- 1387 بررسی گردید. سپس به بررسی این نظام در کشورهای منتخب پرداخته شد و براساس نیاز کشورمان، راهکارهای عملی برای ایران پیشنهاد گردید. تحلیل اطلاعات براساس مقایسه ویژگی های نظام پیشگفته در کشورهای مورد مطالعه به صورت تحلیل توصیفی - نظری صورت گرفت.
یافته ها: در طول تحلیل وضعیت موجود این نظام در بیمارستانهای مورد مطالعه و نبود این نظام، براساس مطالعه،وجود اشتراک و افتراق نظام اطلاعات بالینی بیماریهای روانی ناشی از جنگ در کشورهای منتخب، در قالب 4 محور(اهداف، ساختار محتوایی، عناصر اطلاعاتی، معیارهای ثبت اطلاعات) بررسی گردید.
بحث و نتیجه گیری: طراحی و اجرای چنین نظامی در مراکز روانپزشکی بنیاد شهید، جهت مدیریت این بیماریها، که دو هدف متعالی نظام‌های بهداشتی، یعنی کنترل کیفیت و کنترل هزینه‌ها را به همراه دارد، توصیه می‌شود

---

زمینه و هدف: تمرکز بر سلامت سازمان به معنی تمرکز بر موفقیت آینده سازمان است. باتوجه به شرایط بسیار متحول بیمارستان­ها و لزوم اثربخشی آن­ها، به کارکنانی نیاز است که رفتارهای داوطلبانه برای سازمان داشته باشند. براین اساس هدف اصلی این مقاله، بررسی رابطه سلامت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در بیمارستان‌های منتخب دانشگاه‌ علوم پزشکی تهران است.

روش بررسی: این پژوهش، مطالعه­‌ توصیفی-تحلیلی است که به صورت مقطعی انجام شده­است. جامعه آماری، کل کارکنان بیمارستان‌های منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1389 است؛ 312 نفر از کارکنان با استفاده از نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌های دو پرسشنامه سلامت سازمانیHoy و Feldman و رفتار شهروندی سازمانی است. از آمار توصیفی(درصد، میانگین، انحراف معیار و واریانس) و استنباطی(ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون) برای تحلیل داده‌ها به کمک نرم‌افزارSPSS18  استفاده شده­است.

یافته‌ها : بین سلامت سازمانی و ابعاد پنج‌گانه رفتار شهروندی سازمانی(وظیفه شناسی، احترام و تکریم، نوع دوستی، جوانمردی و فضیلت شهروندی) ارتباط معناداری(0001/0=P)وجود دارد.

نتیجه‌گیری: با توجه به رابطه معنادار رفتار شهروندی و سلامت سازمانی، سازمان‌ها می‌توانند با ایجاد هماهنگی میان اعضای سازمان و همچنین رشد و بهبود مداوم، در رفتار کارکنان بهبودهایی ایجاد نمایند.

---

زمینه و هدف : تحلیل کارکردها، سازمان­ها را قادر می‌سازد تا به دقت شایستگی‌های وی‍ژه و نقاط ضعف خود را شناسایی کنند و از طریق این تحلیل­ها بتوانند شایستگی‌ها را تقویت و اثرات موانع و تهدید­ها را بکاهند. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی وضعیت شش متغیر مدل وایزبورد به عنوان ابعاد کارکردی مدیریت در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌باشد.

روش بررسی: این مطالعه بصورت توصیفی- تحلیلی انجام شد. کارکنان بیمارستان­های دانشگاه علوم پزشکی تهران جامعه پژوهش بودند. از 384 نفر از کارکنان بعنوان نمونه استفاده شد. جهت جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه استاندارد شناخت سازمان استفاده شده است. از آمار توصیفی(توزیع فراوانی، درصد فراوانی) و استنباطی(آزمون ضریب همبستگی پیرسون و سطح معنی داری) برای تحلیل داده‌ها به کمک نرم‌افزار SPSS استفاده شده است.

یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد که بین بیمارستان­ها از نظر وضعیت داخلی، تفاوت معناداری وجود دارد(0001/0= p ). وضعیت داخلی کلیه بیمارستان ‌ های مورد مطالعه با کسب امتیاز 5/94 از 125 در حد مساعد ارزیابی شده است . از بین بیمارستان‌ها، بیمارستان هاشمی‌نژاد با بیشترین امتیاز(113) وضعیت بهتر و بیمارستان رسول با پایین‌ترین امتیاز(87) وضعیت پایین‌تری نسبت به سایر بیمارستان ‌ های مورد مطالعه داشته است.

نتیجه‌گیری: ضرورت نگاه سیستماتیک در طراحی و تدوین مکانیسم پاداش عادلانه با حضور نمایندگان کارکنان از اقداماتی است که می‌تواند در بهبود وضعیت فعلی بیمارستان‌های مورد مطالعه تاثیر بسزایی داشته و دستیابی سازمان به اهداف از پیش تعیین شده را تسهیل نماید.

---

 

زمینه و هدف: از آنجا که رضایت کارکنان تاثیر بسزایی در تحقق اهداف سازمانی دارد و از طرفی عدالت سازمانی یکی از فاکتورهای موثر در رضایت کارکنان است، هدف از این مطالعه تعیین رابطه‌ی بین عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌باشد.

 

روش بررسی: این تحقیق مقطعی و توصیفی بر روی 312 نفر از کارکنان بیمارستان‌های منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهـران با استفـاده از نمـونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انجام شد. داده‌ها با استفاده از دو پرسش نامه‌ی عـدالت سازمانی Niehoff &  Moorman و پرسش نامه‌ی رفتار شهروندی سازمانی یعقوبی جمع‌آوری شد. پایایی پرسش نامه‌ها به کمک آلفای کرونباخ به دست آمد که به ترتیب برای عدالت سازمانی 94% و رفتار شهروندی سازمانی 93% بود، روایی پرسش نامه‌ها مورد تایید صاحب‌نظران مدیریت قرار گرفته است. تحلیل داده‌ها در سطح توصیفی و تحلیلی توسط نرم‌افزار 18 SPSS صورت گرفت.

 

یافته‌ها: فضیلت شهروندی از میان ابعاد رفتارشهروندی سازمانی بیشترین امتیاز(41/3) و احترام و تکریم کم‌ترین امتیاز(91/2) را کسب نموده است. از میان ابعاد عدالت سازمانی، عدالت تعاملی بیشترین امتیاز(47/3) و عدالت توزیعی کم‌ترین امتیا‌ز(23/2) را کسب نموده است. به طور کلی بین عدالت سازمانی و ابعاد پنج‌گانه رفتار شهروندی سازمانی(وظیفه‌شناسی، احترام و تکریم، نوع دوستی، جوانمردی و فضیلت شهروندی) ارتباط معناداری(0001/0=P) وجود دارد.

 

نتیجه‌گیری: با توجه به مشخص شدن رابطه عدالت سازمانی و رفتار شهروندی و نیز با توجه به وجود روابط مثبت بین درگیر کردن کارکنان در فعالیت سازمانی با تسهیل دستیابی به اهداف سازمانی ارتقای عملکرد بیمارستان، باید استراتژی‌هایی در راستای عدالت سازمانی جهت افزایش رفتار شهروندی اتخاذ شود.

 

---

زمینه و هدف: با توجه به این که پرستاران، کاربران نهایی نظام اطلاعات بیمارستان هستند، بنابراین بررسی دیدگاه آنها در این خصوص می‌تواند در شناسایی نقاط قوت و ضعف، و در ارتقا و بهبود عملکرد بیمارستان مفید باشد. این مطالعه با هدف تعیین دیدگاه پرستاران در خصوص تاثیر نظام اطلاعات بیمارستان بر روی فرآیندهای پرستاری در بیمارستان فارابی انجام شد.

روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی بود که در آن تاثیر نظام رایانه‌ای اطلاعات بیمارستان بر تغییر دقت، صحت و سرعت فرآیندهای پرستاری، و همچنین بر رضایت و نگرش پرستاران مطالعه شد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه‌ای بود که روایی آن از طریق بررسی متون علمی و مشورت با افراد متخصص و پایایی آن از راه محاسبه‌ی ضریب آلفای کرونباخ تایید شد.

یافته‌ها: در مجموع، 61 درصد پرستاران از عملکرد سیستم اطلاعات بیمارستان تاحدی راضی و 5/30 درصد کاملاً راضی بودند. همچنین از نظر اکثریت پاسخ دهندگان، سیستم اطلاعات بیمارستان بر فرآیندهای پرستاری مورد استفاده در بیمارستان فارابی تاثیر مثبت داشت.

نتیجه‌گیری: به عقیده­ی پرستاران، نظام اطلاعات بیمارستان در بیمارستان فارابی باعث بهبود سرعت، دقت و صحت فرآیندها می‌شود. با وجود این، به مشکلاتی از جمله کم بودن سرعت نرم­افزار و نقص آن در بعضی فرآیندهای پرستاری از جمله عدم تمهیدات لازم برای گزارش نویسی نیز اشاره گردید. بنابراین، لازم است در جهت تکمیل و پیشرفت هر چه بیشتر این نظام و رفع نواقص موجود تلاش نمود.

---

زمینه و هدف: بیماران مبتلا به لوسمی لنفوئید حاد پس از درمان با متوترکسات، تفاوت‌هایی در سطح سرمی و توکسیسیتی مرتبط با مصرف متوترکسات از خود نشان می‌دهند. یکی از عوامل مهم تعیین کننده‌ی این تفاوت‌ها، فارماکوژنتیک فرد است. در این مطالعه، تاثیر پلی مورفیسم‌های -401CT و +452CT از ژن GGH بر سطح سرمی و توکسیسیتی مرتبط با مصرف متوترکسات بررسی شد. هدف از این مطالعه، ارزیابی و تعیین اثر پلی مورفیسم‌های 401CT – و +452CT ژن GGH بر سطح سرمی و توکسیسیتی مرتبط با مصرف متوترکسات در بیماران مبتلا به لوسمی لنفوئید حاد بود. همچنین برای اولین بار فراوانی پلی مورفیسم‌های فوق در ایران مورد مطالعه قرار گرفت.

روش بررسی: در این مطالعه‌ی پژوهشی، با استفاده از تکنیک‌های PCR و RFLP شیوع پلی مورفیسم‌های مذکور در 83 بیمار ایرانی مبتلا به ALL بررسی شد. ارتباط میان پلی مورفیسم‌ها با سطح سرمی متوترکسات و توکسیسیتی مرتبط با مصرف آن با محاسبه Odds Ratio برآورد شد.

یافته‌ها: در این مطالعه بین پلی مورفیسم +452CT با سطح سرمی متوترکسات و توکسیسیتی‌های مرتبط با مصرف متوترکسات ارتباط معنی داری یافت نشد. رابطه‌ای بین پلی مورفیسم 401CT – با توکسیسیتی‌های مربوط که منجر به ترومبوسیتوپنی(265/0 odds ratio= ،019/0-009/0= CI 95%) و همچنین لکوپنی (182/2 odds ratio= ،042/0-021/0= CI 95%) می‌شود، در فاز تحکیمی درمان مشاهده شد.

نتیجه‌گیری: بررسی بیماران از لحاظ پلی مورفیسم 401CT – ژن GGH ممکن است در انتخاب دوز مناسب متوترکسات و کاهش عوارض توکسیک مرتبط با مصرف آن مفید باشد.

---

مینه و هدف: گردشگری سلامت یک راهبرد ملی در راستای افزایش درآمد یک کشور و نیز یکی از ارکان امنیت ملی محسوب میشود. هدف این پژوهش تعیین ارتباط رعایت استانداردهای کمیسیون مشترک بینالمللی در حوزه بیمار محوری بر جذب گردشگران سلامت میباشد. روش بررسی: این پژوهش، یک مطالعه ی توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی بود که به صورت مقطعی در سال 1391 در بیمارستان های منتخب شهر تهران انجام شد. تعداد 5 بیمارستان به صورت هدفمند به عنوان محل انجام این مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، چک لیست استانداردهای اعتبار بخشی کمیسیون مشترک بین المللی بود که دارای 7 حیطه ی بیمارمحور میباشد. روش جمع آوری دادهها مشاهده، مصاحبه و بررسی اسناد بود. جهت تحلیل داد ههای جمع نسخه 16 استفاده شد و به منظور ارائه آمار توصیفی از میانگین و برای نمایش آمار استنباطی SPSS آوری شده از نرم افزار از آزمون پیرسون استفاده لازم به عمل آمد. یافته ها: در بیمارستان های مورد مطالعه، استانداردهای مربوط به حیطههای بیمارمحور به میزان متفاوت رعایت شده و 3 بود. محورهای مراقب تهای بیهوشی و جراحی، و هم چنین رعایت / میانگین کلی نمره رعایت استانداردها برابر 16 2) میانگین نمره کسب شده را در / 3) و پایین ترین( 93 / استانداردهای مربوط به حقوق بیمار و خانواده به ترتیب بالاترین( 60 بیمارستانهای مورد مطالعه بدست آوردند. هم چنین بین رعایت استانداردهای کمیسیون مشترک بین المللی با جذب وجود داشت. (p<0/ و 05 r=0/ گردشگر سلامت همبستگی مثبت( 341 نتیجه گیری: ایجاد مکانیسمی برای اعتباربخشی مراکز درمانی کشور ، همچون استانداردهای اعتبار بخشی کمیسیون مشترک بین المللی موجب افزایش کیفیت خدمات و جذب هر چه بیشتر گردشگران سلامت خواهد شد.>

---

زمینه و هدف: افراد برای مقابله با استرس‌ ها، از راه های مقابله ای مختلف استفاده می‌کنند. انتخاب راه مقابله ای مناسب، می‌تواند از تأثیر استرس ها بر سلامت روانی فرد بکاهد و به سازگاری هرچه بیشتر منجر شود. هدف پژوهش حاضر نیز بررسی شیوه های مقابله با استرس شغلی در کارکنان نظامی است.
روش بررسی: روش تحقیق از نوع توصیفی– تحلیلی، و روش اجرای آن به صورت مقطعی و پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه بود. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه های مقابله با موقعیت های استرس زا و پرسشنامه استرس شغلی بود، که 959 نفر از کارکنان نظامی به عنوان نمونه به آن‌ها پاسخ داده اند. از آمار توصیفی برای محاسبه درصد، فراوانی، میانگین ها و انحراف استانداردها و در زمینه ی آمار استنباطی، روش های آماری T بین دو نمونه در مرحله تحلیل اولیه و از مدل رگرسیون چندمتغیره همزمان استفاده شده است. اطلاعات به دست آمده نیز با استفاده از نرم افزار SPSS ویرایش 18 تجزیه و تحلیل گردید.
یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که استرس شغلی درمیان گروه نمونه بهترین وضعیت را در خرده مؤلفه نقش با میانگین 3/79 و انحراف استاندارد 0/86 و ضعیف‌ترین وضعیت را در خرده مؤلفه ارتباط با میانگین 2/77 و انحراف استاندارد 0/84 دارند. کارکنان نظامی برای مقابله با موقعیت های استرس زا بیشتر از سبک مسئله مدار(با میانگین 51/49 و انحراف استاندارد 8/74) استفاده کرده اند. همچنین ضرایب رگرسیون استاندارد شده نشان داد که تنها سبک هیجان مدار می تواند استرس شغلی را پیش بینی کند.

نتیجه گیری: سبک مسئله مدار بیشترین سبک مورد استفاده در کارکنان نظامی در مقابله با موقعیت های استرس زای شغلی است.

---

زمینه و هدف: تعداد بیمارانی که بیمارستان را با میل شخصی ترک می نمایند، می تواند نشانگر نارضایتی بیماران و یک مشکل قابل توجه باشد. در این راستا پژوهش حاضر با هدف شناسایی علل ترخیص با رضایت شخصی بیماران در یکی از بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام گرفت.
روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه کیفی به روش گراندد تئوری بود. داده ها از طریق مصاحبه تلفنی با بیماران یا همراهان آنان جمع آوری گردید. تمام مصاحبه ها توسط پژوهشگر ثبت شد و داده های حاصل به روش تماتیک تحلیل شد و علل ترخیص با رضایت شخصی و راهکارهای مرتبط با آن استخراج گردید.
یافته ها: علل ترخیص با رضایت شخصی در قالب ۳ مفهوم کلی«علل مربوط به وضعیت بیمارستان»، «علل مربوط به کارکنان بیمارستان» و «علل مربوط به خود بیمار» دسته بندی شد که هر یک از این مفاهیم خود شامل زیرمفاهیمی بودند. از بین زیر مفاهیم، علل مربوط به کارکنان درمانی و علل اقتصادی- شغلی مرتبط با فرد بیمار، بیشترین و کمترین علل را به خود اختصاص دادند. 
نتیجه گیری: یافته های این پژوهش، این امکان را برای مدیران بیمارستان فراهم می کند تا با اتخاذ تدابیری از میزان ترخیص های با میل شخصی، ایجاد عوارض جانبی برای بیماران در نتیجه ی ترخیص زودتر از موعد، و بازگشت دوباره ی بیماران به بیمارستان و تحمیل هزینه های اضافی به آنان، جلوگیری نمایند. از این تدابیر می توان به توجه کافی مسئولان،‌ مهیا کردن امکانات رفاهی برای بیماران، برگزاری جلسات توجیهی جهت کارکنان درمانی و دانشجویان، و مهندسی مجدد فرایندها اشاره نمود.

---

زمینه و هدف: موضوع تناسب میان افراد و سازمان به عنوان عاملی تاثیرگذار برای جذب افراد خاص به درون سازمان و حفظ وفاداری و ایجاد تعهد در آنها به شمار می رود. لذا در این مطالعه، هدف، ارزیابی و تعیین میزان تناسب فرد – سازمان و تعهد سازمانی در مدیران و ارتباط آن ها با یکدیگر در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی البرز می باشد.
روش بررسی: پژوهش حاضر، مطالعه ی مقطعی و از نوع توصیفی تحلیلی است. جامعه ی پژوهش مدیران شاغل در دانشگاه علوم پزشکی البرز بودند. داده های مطالعه به صورت سرشماری از ۱۸۰ نفر جمع آوری شد. جهت جمع آوری داده ها از دو پرسش نامه، تناسب فرد– سازمان و تعهد سازمانی استفاده شد. برای تأیید پایایی پرسش نامه از آلفای کرونباخ و برای تأیید روایی از نظر خبرگان استفاده شد. از آزمون های ناپارامتریک Mann-Whitney و Kruskal-Wallis برای تحلیل داده ها استفاده گردید.
یافته ها: میانگین نمره ی تناسب فرد– سازمان ۵/۱۶ با انحراف معیار ۰/۲۸ و میانگین نمره ی تعهد سازمانی ۴/۹۱ با انحراف معیار ۰/۴۴ بود. به علاوه بین تناسب فرد– سازمان و تعهد سازمانی رابطه آماری معنی داری مشاهده شد(۰/۶۳=r و۰/۰۰=p).
نتیجه گیری: مدیران دانشگاه علوم پزشکی البرز تناسبی در سطح متوسط با سازمان خود داشتند؛ اگرچه از تعهد سازمانی بالایی برخوردار بودند. لذا پیشنهاد می گردد مدیران در مورد ارزش ها و اهداف سازمان آگاه شوند، و از سوی دیگر ارزش ها و ویژگی های فردی آنها نیز شناسایی گردد. علاوه بر این، باید در خط مشی های مربوط به جذب و استخدام مدیران به مقوله ی تناسب آن ها با سازمان توجه بیشتری شود.

---

زمینه و هدف: باتوجه به اهمیت مدیریت دانش در عصر کنونی و تأکید بر پیاده‌سازی مدیریت دانش در نظام سلامت در نظام‌نامه مدیریت دانش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و از آن‌جا که یکی از اولین گام‌های پیاده‌سازی مدیریت دانش، ترسیم درخت دانش سازمان است، هدف پژوهش حاضر مروری بر روند انتشار درخت دانش و بررسی آن در حوزه‌ی سلامت می‌باشد.
روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع مطالعات کاربردی و مروری توصیفی است که با روش علم‌سنجی و تحلیل هم‌رخدادی کلیدواژه‌ها انجام شده است. بدین‌منظور عبارت “Knowledge tree”  OR  “knowledge trees” در پایگاه استنادی Scopus جستجو گردید. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل‌های ارایه شده از سمت خود پایگاه و همچنین برای مصورسازی داده‌ها از نرم‌افزار VOSviewer استفاده شد.
یافته‌ها: رشد تولیدات علمی مربوط به حوزه‌ی درخت دانش به صورت کلی در پایگاه مذکور از سال 1979 آغاز و تا سال 2023 روند رو به رشدی داشته است. در حوزه‌ی درخت دانش از میان نویسندگان، Yang پرکارترین نویسنده و Yager دارای بیشترین همکاری با دیگر نویسندگان است. از میان موسسات Institute of Automation Chines Academy of Sciences پرکارترین و machine intelligence institute و iona college دارای بیشترین ارتباط با دیگر موسسات بوده است. در میان کشورها چین، آمریکا و انگلستان در صدر پرکارترین‌ها قرار دارند. در میان موضوعات، بیش‌ترین ارتباط مقالات در درجه اول با حوزه‌ی علوم کامپیوتر(2/32 درصد) و پس از آن با حوزه‌ی مهندسی(1/22 درصد) و ریاضیات (1/10) ارتباط داشته و قابل توجه است که پزشکی در رتبه ششم قرار دارد و این نشان از کمبود تولید منابع این حوزه است. خوشه‌بندی حاصل از هم رخدادی کلیدواژه‌ها منجر به شناسایی پنج خوشه به ترتیب با عناوین داده‌کاوی و پردازش اطلاعات، هوش مصنوعی و سیستم‌های خبره، ساختار دانش و سیستم‌های پشتیبان تصمیم، معناشناسی و نمایش دانش و نهایتاً سیستم‌های یادگیری و آموزش شد.
نتیجه‌گیری: مطالعه‌ی ساختار موضوعی تولیدات علمی حوزه‌ی درخت دانش نشان داد که حوزه سلامت دارای کمبود تولید منبع در این زمینه است. ازاین‌رو لازم است تا پژوهش‌های آتی اهتمام ویژه‌ای در جهت بسط و تشریح این مفهوم و الگوسازی ترسیم آن خصوصاً در نظام سلامت در راستای شناسایی و پیشگیری از بیماری‌ها داشته باشند.