جستجو در مقالات منتشر شده


10 نتیجه برای شیر
اندازه گیری غلظت لاکتوفرین در شیر مادر و بررسی ارتباط آن با سن مادر، نوبت زایمان و روزهای پس از زایمان
علیرضا صالحی نوده، محمد باقر اسلامی، مهدی نوروزی، سارا نصیری نژاد، مرتضی فضلی، غلامرضا حسن پور،
دوره 2، شماره 4 - ( 12-1387 )
چکیده
زمینه و هدف: لاکتوفرین یکی از ترکیبات موجود در شیر است که مهمترین خاصیت آن جذب و انتقال آهن است.لاکتوفرین با جذب آهن آزاد،محیط را عاری از این عنصر کرده و در نتیجه پاتو ژن‌هایی که برای ادامه حیات به این عنصر حیاتی نیاز دارند را از آن محروم می‌کند و بدین ترتیب به صورت غیر مستقیم گسترش عفونت را مهار می‌کند. از سوی دیگر با توجه به اینکه تولید لاکتوفرین در زنان شیرده مبتلا به سرطان‌های بدخیم پستان متوقف می‌شود، اندازه گیری مقدار لاکتوفرین  در شیر می‌تواند به عنوان گام اول در تشخیص تومورهای بدخیم پستان در اتخاذ هر چه سریعتر روشهای درمانی مناسب بسیار موثر باشد. بنا بر این با توجه به نقش مهم لاکتوفرین در سلامت و بیماری تعیین مقدار  نرمال آن در شیر ضرورت بسیار دارد تا بدینوسیله تغییراتی را که در اثر سوءتغذیه یا بیماری بوجود می‌آید با مقایسه با مقادیر نرمال تعیین و ارزیابی نمود. از سوی دیگر با توجه به اینکه مقدار نرمال لاکتوفرین در شیر زنان در ایران تا کنون اندازه گیری و ارز یابی نشده بود، لذا این تحقیق برای اولین بار مقدار این پروتئین را در زنان ایرانی اندازه گیری کرده است.
روش بررسی : در این تحقیق مقدار لاکتوفرین به روشSRID در 104 نمونه شیر مادر از مادران شیر دهی که جهت انجام واکسیناسیون فرزندشان به دو مرکز درمانی در تهران مراجعه کرده بودند و همچنین خانم هایی که بعد از زایمان در دو مرکز درمانی در شهرستان قم بستری شده بودند اندازه گیری شد. در ضمن به هنگام دریافت نمونه ها اطلاعاتی  نظیر سن مادر ، نوبت زایمان و ... نیز بوسیله پرسشنامه جمع آوری گردید.
یافته ها : میانگین غلظت لاکتوفرین در آغوز 34/4 گرم در لیتر ، درشیر اولیه (روزهای 6تا10 پس از زایمان) 79/3 گرم در لیتر است.
نتیجه گیری : میانگین غلظت لاکتوفرین در شیر بر حسب گرم در لیتر با متغیر روز های پس از زایمان با اطمینان بیش از 95 درصد اختلاف دارد و بیشترین مقدار آن در آغوز و شیر اولیه و پس از آن به شدت کاهش می یابدو این اهمیت ویژه لاکتوفرین شیر مادر را خصوصاً در روزهای اولیه زندگی نوزاد از جهت نقش حفاظتی آن در برابر ابتلا به عفونت‌ها بخوبی نشان می‌دهد. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که بین میانگین غلظت لاکتوفرین در شیر مادران با متغیرهایی نظیر سن مادر و نوبت زایمان ارتباط معنی داری وجود ندارد که خود تاکیدی دوباره بر اهمیت نقش لاکتوفرین در ایمنی بخشی به نوزادان در روزهای اولیه زندگی است.


مقایسه تفکر انتقادی در کتابداران دانشگاه شیراز و دانشگاه علوم پزشکی شیراز
فاطمه معتمدی، پروین باقری، ابراهیم امامی،
دوره 8، شماره 6 - ( 12-1393 )
چکیده

زمینه و هدف: تفکر انتقادی با به کارگیری فرآیندهای ذهنی مثل تحلیل، استنباط و استدلال به افزایش سطح آگاهی و رشد دانش کمک می نماید و زمینه­ای مناسب برای فعالیت­های حل مسأله و تصمیم­گیری­های مبتنی بر اطلاعات روشن و دقیق در عرصه‌های اجتماعی و مدیریتی فراهم می­آورد. هدف تحقیق، تعیین سطح مهارت تفکر انتقادی و مقایسه­ی آن در کتابداران دانشگاهی بود. 

روش بررسی : با روش مقطعی از نوع توصیفی- تحلیلی و به شیوه­ی سرشماری بر روی کتابداران شاغل در دو دانشگاه علوم و علوم پزشکی شیراز انجام شد. جمع آوری داده­ها با استفاده از پرسش‌نامه­ی "آزمون تفکر انتقادی کالیفرنیا فرم ب"، انجام که روایی محتوایی نسخه­ی فارسی آن 81% و پایایی آن، آلفای کرونباخ 83% محاسبه گردید. از 95 پرسشنامه­ی توزیع شده، 68 عدد تکمیل و برگردانده شد. تحلیل توصیفی با استفاده از آمار توصیفی، جداول توزیع درصد فراوانی، میانگین و انحراف معیار و تحلیل استنباطی با نرم افزار SPSS و آزمون­های تی­تست، آنالیز واریانس، ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن انجام شد.

یافته‌ها: تفاوت معنی­داری بین کتابداران دو دانشگاه در بخش­های پنجگانه­ی تفکر انتقادی وجود نداشت. همچنین بین سن و سابقه کار با تفکر انتقادی رابطه معنی داری نبود، اما بین جنسیت و مدرک تحصیلی با تفکر انتقادی کتابداران، تفاوت معنی­دار بود.

نتیجه‌گیری: این تحقیق با فراهم آوری اطلاعات لازم جهت تقویت مهارت‌های تفکر انتقادی در کتابداران دانشگاهی، به برنامه ریزی‌های هدفمند و ارائه راهکارهای مؤثر در اعتلای علمی دانشگاه‌های کشور کمک خواهد نمود.


مطالعه همبستگی فرسودگی شغلی با اثربخشی پرستاران در بیمارستان نمازی شیراز
طاهره شفقت، محمدکاظم رحیمی زارچی، دکتر زهرا کاوسی،
دوره 9، شماره 4 - ( 8-1394 )
چکیده

زمینه و هدف: هدف اصلی تمام سازمان ها، ارتقای کارایی و اثربخشی است. یکی از موانع ارتقای اثربخشی، فرسودگی شغلی است که به عنوان پیامد نهایی استرس شغلی در بسیاری از مشاغل از جمله پرستاری مشاهده می شود. لذا این پژوهش با هدف ارزیابی و تعیین فرسودگی شغلی با اثربخشی پرستاران در بیمارستان نمازی شهر شیراز انجام گرفت.

روش بررسی: مطالعه کاربردی حاضر به صورت توصیفی- تحلیلی و مقطعی انجام گرفت. جامعه پژوهش شامل تمام پرستاران شاغل در بخش های مختلف بیمارستان نمازی شیراز می باشد که با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه ای، تعداد 245 نفر انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها شامل دو پرسش نامه ی فرسودگی شغلی ماسلاچ و اثربخشی سرجیووانی و همکاران بود. جهت تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد و جهت ارائه آمار توصیفی از تعداد، درصد و میانگین و به منظور ارائه آمار تحلیلی از آزمون پیرسون بهره برداری لازم به عمل آمد.

یافته‌ها: پرستاران مورد مطالعه از نظر متغیرهای فرسودگی شغلی و اثربخشی فردی در سطح متوسط قرار داشتند. بین اثربخشی کل(0/005=P) و مولفه های آن شامل کسب هدف(0/004=p) و حفظ الگوی فرهنگی(0/000=p) با موفقیت فردی همبستگی مثبت مشاهده گردید. همچنین بین فرسودگی شغلی در پرستاران و اثربخشی آنان همبستگی منفی دیده شد(0/004=p).

نتیجه‌گیری: به نظر می رسد فرسودگی شغلی بر عملکرد اثربخش پرستاران تاثیرگذار باشد؛ لذا مدیران با ارایه برنامه‌هایی در جهت کاهش فرسودگی شغلی و ابعاد آن، می توانند باعث افزایش اثربخشی و عملکرد کارکنان شوند.


تاثیر اجرای حاکمیت بالینی بر روند شکایت بیماران در بیمارستان‌های دولتی شهر شیراز
محمد خمر نیا، زهرا کاوسی، محدثه قنبری جهرمی، اسرا مرادی،
دوره 10، شماره 1 - ( 1-1395 )
چکیده

زمینه و هدف: بررسی نظام‌مند شکایات یکی از اجزای حاکمیت بالینی است. مطالعه حاضر با هدف تعیین اجرای برنامه حاکمیت بالینی بر روند شکایات بیماران در بیمارستان‌های دولتی شیراز انجام شد.

روش بررسی: این مطالعه از نوع پژوهش‌های کاربردی بود که به ‌صورت توصیفی- تحلیلی در شیراز انجام شد. جامعه آماری شامل بیمارستان‌های دولتی شیراز بود که تعداد 10 بیمارستان جهت مطالعه انتخاب شدند. در این مطالعه پرونده‌های شکایت بیماران از بیمارستان‌های شهر شیراز در طی 5 سال مورد بررسی قرار گرفت. از چک ‌لیست معاونت درمان وزارت بهداشت به عنوان ابزار پژوهش استفاده شد. مستندات جمع‌آوری‌شده وارد نرم‌افزار  SPSS نسخه 21 شد و با استفاده از آمار توصیفی و آزمون Chi- square مورد تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: تعداد شکایات ثبت‌شده در یک دوره 5 ساله روند افزایشی داشت و در طول اجرای این برنامه تعداد 1905 شکایت ثبت گردید. 60/5 درصد از شکایات توسط خانواده افراد صورت گرفته است. رابطه معنی‌داری بین شکایات ثبت‌شده با بخش‌های بیمارستان(000/0= P‌) و جنسیت(000/0=P) وجود دارد. در هر دو گروه جنسی و در تمام بخش‌های بیمارستان، تعداد شکایت از کیفیت پایین خدمات و برخورد نامناسب کارکنان بالاتر از دیگر شکایت‌ها بود.

نتیجه گیری: با توجه به افزایش تعداد شکایات در یک دوره 5 ساله پیشنهاد می‌شود تا جهت کاهش تعداد شکایت‌ها به مواردی همچون بهبود ارتباط بین پزشک و بیمار، رعایت اخلاق پزشکی، کاهش روابط مالی بین پزشک و بیمار و افزایش دانش و مهارت‌های علمی و فنی پزشکان توجه شود.


ارتباط میزان اجرای تکریم ارباب رجوع با رضایت بیماران در بیمارستان های شیراز
علی کشتکاران، وحید تفت، ویدا کشتکاران، علیرضا حیدری، جواد شاهمحمدی، مریم ده بزرگی، منصوره لطفی،
دوره 11، شماره 1 - ( 2-1396 )
چکیده

زمینه و هدف: بیمار، مشتری اصلی خدمات و محور بیمارستان می باشد و رضایت او می تواند نشان دهنده ی انجام صحیح  ارایه ی خدمات باشد. هدف از انجام این مطالعه تعیین ارتباط میزان اجرای تکریم ارباب رجوع با رضایت بیماران بستری و سرپایی در بیمارستان های شیراز بود.
روش بررسی: مطالعه ی کاربردی حاضر به صورت توصیفی تحلیلی و مقطعی انجام گرفت. ۲۱۱ بیمار بستری و ۱۱۷۵ بیمار سرپایی از ۸ بیمارستان آموزشی در مطالعه شرکت نمودند. ابزار جمع آوری داده ها دو پرسشنامه اجرای تکریم ارباب رجوع و رضایت بیماران و روش جمع آوری داده ها مصاحبه با بیماران و مدیران و مشاهده ی مستندات بود. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد. جهت ارائه آمار توصیفی از تعداد، درصد و میانگین و به منظور ارائه آمار تحلیلی از آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده گردید.
یافته ها: ۴۵/۴ درصد بیماران بستری و ۴۴/۱ درصد بیماران سرپایی میزان رضایت از خدمات بیمارستانی را ضعیف دانستند. میانگین نمره ی رضایت بیماران بستری و سرپایی به ترتیب ۸/۹±۶۰/۵۳ و ۱۲/۶±۵۴/۲۲ بود که اختلاف از نظر آماری معنی دار بود(۰/۰۰۱=p). میانگین نمره ی میزان اجرای طرح تکریم ارباب رجوع ۶/۳±۱۸۵/۸۷ بود که در سطح قابل قبول قرار داشت. میزان اجرای تکریم ارباب رجوع با سطح رضایت بیماران از نظر آماری ارتباط معنی داری نداشت(۰/۷۳۶=p). 

نتیجه گیری: علیرغم سطح قابل قبول اجرای طرح تکریم ارباب رجوع، سطح رضایت بیماران پایین بود. بازنگری محتوای طرح تکریم ارباب رجوع در محیطهای درمانی و منطبق سازی مفاد آن با  نیازهای بیماران پیشنهاد می گردد.


بررسی الگوی مقاومت آنتی بیوتیکی و عوامل میکروبی جدا شده از نمونه های شیر خام گرفته شده از موارد حاد و تحت حاد ورم پستان در دام ها
مجید صادق پور، احسان استبرقی، علیرضا مختاری، سپیده ریحانی،
دوره 11، شماره 6 - ( 12-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: شیر به عنوان محیط کشتی مناسب برای بیشتر میکروارگانیسم ها است. آلودگی در زنجیره ی تولید شیرخام و عمل آوری آن نتیجه ی شرایط بهداشتی نامناسب، حمل و نقل طولانی مدت و نبود امکانات برای ذخیره سازی شیر اتفاق می افتد. هدف تحقیق، شناسایی و اثرات میکروارگانیسم های شایع عفونت های ورم پستانی و نقش آنها در انتقال بیماری ها به همراه شیر به عنوان  عامل اصلی در مخازن نگهداری و سرانجام انتقال این پاتوژن های عفونی به انسان، می پردازد. 
روش بررسی: در مجموع ۴۵۰ نمونه شیر خام  از دامداری های سنتی و صنعتی اطراف شهر تهران جمع آوری شد. به منظور تعیین هویت باکتری های رشد کرده، انتقال آن ها به محیط کشت افتراقی باتوجه به روش های استاندارد میکروب شناسی و بررسی حساسیت آنتی بیوتیکی(دیسک دیفیوژن) صورت گرفت.
یافته ها: نتایج آزمایش های بیوشیمیایی تعداد ۲۲۵ جدایه حاصل از کشت جهت جداسازی و تشخیص باکتری های موجود در شیر خام و بررسی تست حساسیت آنتی بیوتیکی و انجام آنتی بیوگرام مطابق با دستورالعمل استاندارد ۲۰۱۰  CLSI صورت گرفت. آنتی بیوتیک های تایلوزین و استرپتومایسین با داشتن بیشترین میزان مقاومت آنتی بیوتیکی به ترتیب: ۲۲۱(۹۸/۲%) و ۲۱۷(۹۶/۵%) مورد و در مقابل بیشترین حساسیت نسبت به تترادلتا و سیپروفلوکساسین به ترتیب مقاومت: ۰(۱۰۰%) و ۱۵(۶/۷%) مورد باکتریایی مشاهده شد.
نتیجه گیری: با توجه به وضعیت موجود و نتایج به دست آمده میزان آلودگی شیرهای حاصل از دامداری های سنتی و صنعتی بسیار بالاست. درمان های منظم ورم پستان و عفونت های حاصل توسط متخصصان امر صورت می گیرد ولی آلودگی های ناشی از دوشیدن و جمع آوری، زیادتر از مقادیر طبیعی می باشد. استفاده ی مکرر از آنتی بیوتیک ها و ایجاد مقاومت ناشی از آن مشکل بسیار مهم و قابل تاملی را در این زمینه فراهم کرده است.

بررسی مولکولی مقاومت آنزیمی بتالاکتامازی ژنهای TEM ،CTX-M و SHV در جدایه‌های اشریشیاکلی جدا شده از نمونه‌های شیرینی سنتی یزد
محمد مهدی سلطان دلال، مژگان کریمی، محمدکاظم شریفی یزدی، هدروشا ملاآقامیرزایی، محمدحسین مصدق،
دوره 13، شماره 2 - ( 4-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: قابلیت بالای آلوده شدن مواد اولیه شیرینی به باکتری اشریشیا کلی، تنوع شیرینی­ها و تفاوت قابل توجه در سطح بهداشتی محل تولید و عرضه موجب شد تا این پژوهش به منظور بررسی فراوانی سویه­‌های مولد بتالاکتامازهای وسیع الطیف در اشریشیاکلیو ژن­های SHV، TEM و CTX-M انجام شود.
روش بررسی: در این مطالعه­‌ی توصیفی مقطعی تعداد 150 نمونه شیرینی از کارگاه­های سنتی شیرینی پزی یزد جمع آوری گردید. پس از شناسایی جدایه­های اشریشیاکلی با استفاده از تست­های استاندارد بیوشیمیایی و میکروبیولوژیکی، آزمون حساسیت آنتی بیوتیکی طبق دستورالعمل CLSI انجام گردید. جدایه­های مولد ESBL طی روش دیسک ترکیبی بر روی محیط مولر هینتون آگار شناسایی شدند و سپس تمامی جدایه­ها با استفاده از روش PCR برای وجود ژن­هایSHV ، TEM و CTX-M مورد ارزیابی قرار گرفتند.
یافته ها: در مجموع(30 جدایه؛ 20%) اشریشیاکلی به­‌دست آمد. نتایج آزمون حساسیت آنتی بیوتیکی نشان داد که بیشترین و کمترین مقاومت آنتی بیوتیکی مربوط به کلرامفنیکل(22 جدایه؛ 3/73%) و ایمی پنم(8 جدایه؛ 26/7%) بود. نتایج آزمون تست دیسک ترکیبی نشان داد که تنها 9 جدایه مولد ESBL بودند. آنالیز مولکولی مشخص کرد که به ترتیب 2، 4 و 3 جدایه برای وجود ژن­های TEM، SHV و CTX-M مثبت بودند.
نتیجه گیری: فراوانی حضور جدایه­‌های مقاوم به آنتی بیوتیک در شیرینی­های سنتی یزد در این بررسی، این مهم را خاطر نشان می­کند که اقدامات نظارتی و کنترلی بیشتری در تهیه و توزیع شیرینی­ها نیاز می­باشد.

تاثیر بهسازی نیروی انسانی بر فشارهای روانی شغلی با نقش میانجی خودپنداره در دانشگاه علوم پزشکی شیراز
مهرداد آزادی، ملیکه بهشتی فر،
دوره 13، شماره 4 - ( 8-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: فشار روانی شغلی یکی از دلایل ترک کار و انگیزه­‌ی پایین است و تقلیل آن می‌تواند پیامدهای مثبتی برای سازمان داشته باشد. طبق مطالعات، بهسازی کارکنان و خودپنداره­ی مثبت آنها نسبت به محیط کار می­تواند از فشارهای روانی شغلی بکاهد. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر بهسازی نیروی انسانی بر فشارهای روانی شغلی با توجه به نقش میانجی خودپنداره کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شهر شیراز می‌باشد.
روش بررسی: مطالعه­‌ی حاضر توصیفی، از نوع همبستگی است. جامعه‌­ی پژوهش شامل 584 نفر از کارکنان ستادی دانشگاه علوم پزشکی شهر شیراز در سال 1397 بود که 234 نفر با استفاده از جدول مورگان به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از سه پرسش‌­نامه­‌ی استاندارد انجام شد که روایی محتوایی و پایایی آنها تایید گردید. برای تحلیل آماری، از مدل­‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌ افزار Amos و SPSS استفاده شد.
یافته­ها: نتایج نشان داد که بهسازی نیروی انسانی بر فشارهای روانی شغلی کارکنان(ضریب مسیر 0/778-) تاثیر معکوس داشت. بهسازی نیروی انسانی بر خودپنداره‌­ی کارکنان(ضریب مسیر 0/843) تاثیر مستقیم داشت، اما خودپنداره­‌ی کارکنان بر فشار روانی شغلی(ضریب مسیر 0/166) تاثیر نداشت. از آنجاکه مسیر بهسازی نیروی انسانی-خودپنداره و خودپنداره–فشارهای روانی شغلی معنی دار نبود، لذا بهسازی نیروی انسانی بر فشارهای روانی شغلی از طریق متغیر میانجی خودپنداره در سطح اطمینان 0/95 تاثیر نداشت.
نتیجه گیری: طبق نتیجه­‌ی پژوهش، بر اجرای بهسازی مستمر کارکنان در جهت ارتقای مهارت­ها و توانایی­‌های آنها برای کاهش فشارهای روانی شغلی تاکید می شود.

شناسایی و تشخیص اشریشیاکلی انتروهموراژیک در شیر گاوهای شهرستان بروجرد با روش مولکولی
محمد مهدی سلطان دلال، رضا زندیه مرادی، رامین مظاهری نژاد فرد، زهرا رجبی،
دوره 13، شماره 5 - ( 10-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: انتقال باکتری­های بیماری­زا از حیوان به انسان به­ صورت مستقیم و یا از طریق مصرف گوشت و شیر و یا فراورده ­های آنها امکان­پذیر است. هدف از انجام این مطالعه، شناسایی و تشخیص اشریشیاکلی انتروهموراژیک در شیر گاوهای شهرستان بروجرد با روش مولکولی بوده است.
روش بررسی: در یک مطالعه­ ی توصیفی و مقطعی، تعداد ۱۵۰ نمونه شیر در مدت ۴ ماه از ابتدای آبان ماه ۱۳۹۵ تا پایان بهمن ماه همان سال از گاوداری­های موجود در شهرستان بروجرد و حومه نمونه­ برداری شد. نمونه ­های شیر پس از انجام مراحل غنی سازی، کشت و آزمون­های بیوشیمیایی بر روی EMBآگار و تست­های افتراقی IMVIC، و کشت خطی بر روی محیط سوربیتول مک کانکی آگار، جهت شناسایی جدایه­ های سوربیتول منفی، و تاییدشان توسط تست سرولوژی و شناسایی ژن eaeA به­ وسیله تست PCR بررسی گردیدند.
یافته ها: از مجموع ۳۱ ایزوله اشریشیاکلی جداشده، تعداد ۶ ایزوله به­عنوان سوربیتول منفی جداسازی شد(۱۹/۴%). از مجموع ۶ ایزوله، تعداد ۵ ایزوله(۱۶/۱%) بر روی محیط کروم آگار از نظر فعالیت بتاگالاکتوزیدازی منفی (MUG-) شناخته شدند. هر ۵ ایزوله در تست سرولوژیک با آنتی سرم O۱۵۷:H۷ تایید گردید و در بررسی مولکولی صورت گرفته دارای ژن eaeA بودند.
نتیجه گیری: شیوع ۱۶/۱% اشریشیاکلی انتروهموراژیک در شیرخام به­ عنوان یکی از عوامل ایجاد اسهال در جامعه می­ تواند از اهمیت زیادی برخوردار باشد. لذا طغیان­های ناشی از مصرف این ماده غذایی در مناطقی از کشور که به لحاظ سنتی هنوز مصرف شیرخام را در سبدغذایی قرار می­دهند، می­تواند نتایج باارزشی در جهت پیشگیری از موارد بیماری­های اسهالی به­ دست آورد.

پزشکی و سلامت در ایران باستان، زبان و ادبیات پارسی و دیوان حکیم مشرقی شیرازی
مهدی داداشی آرانی، غلامرضا مستعلی پارسا،
دوره 14، شماره 4 - ( 7-1399 )
چکیده
زمینه و هدف: ­مفاهیم و اصطلاحات­ پزشکی را در دو حوزه‌ی­ زبان و ادبیات می­ توان بررسی­ نمود. هدف از این­ مطالعه، بررسی­ واژه ­ی پزشک و اصطلاحات­ پزشکی در ایران ­باستان و در زبان و ادبیات ­پارسی و اشاره ­به­ اصطلاحات ­پزشکی در شعر حکیم ­مشرقی شیرازی(زمان­ صفویان)، جهت آگاهی دانشجویان­ رشته­ های­ پزشکی و پیراپزشکی است به هدف گنجانیدن پیشینه­‌ی­پزشکی ایران از دوران باستان در مطالعات­ پزشکی و پیراپزشکی.
روش بررسی: این پژوهش به ­روش­ کتابخانه­ ای و با مرور و مطالعه­ی­ چندمقاله و پایگاه­ داده و حدود پانزده­ کتاب انجام­ شده و از آنجاکه موضوع­ بررسی، پزشکی در ایران و زبان و ادبیات­ پارسی است، پزشکان­غیرایرانی(عرب) یا ایرانیانی که آثارشان به­ زبان­عربی است، از پژوهش خارج­ شده و یا به ذکر نامی از آنها بسنده ­شده ­است. این موضوع در دو حوزه­ ی زبان و ادبیات بررسی­ گردید.
یافته­ ها: تاریخ­ پزشکی در ایران به­ قدمت تاریخ­ ایران است؛ در زبان و ادبیات پارسی نیز نفوذ آن به­ خوبی قابل­ مشاهده­ است. ریشه­ی­واژه­ی­پزشک، بئشه­زه(اوستایی) است که در زبان­ پهلوی(پارسی­ میانه) بئشه­زَک و در پارسی­نو به صورت های ­بجشک و پزشک درآمده ­است و امروزه نیز به­ کار می ­رود. نام بسیاری از درمانگران­ باستانی­ ایران امروزه با اصطلاحات­ پرکاربرد پزشکی عجین شده­ است: تریتا از نخستین­درمانگران آریایی است و تریت(treat) در انگلیسی یعنی درمان. نام برخی­ ایرانیان­باستان به­ عنوان نخستین­‌ها در جهان­ پزشکی مطرح است: مهرداد دوم اشکانی نخستین ­ایمنی­ شناس. نیز در این مطالعه، نفوذ پزشکی در ادبیات در شعر حکیم ابوالعلامشرقی­ شیرازی، شاعر عارف ­شیعه­ که اندکی ­پیش­ از سال ۹۷۰ هجری­ قمری به­ جهان­ آمده ­است و تا سال ۱۰۳۸ ه ق نیز زنده ­بوده­ است، ثابت گردید.
نتیجه گیری: پزشکی دانشی وارداتی نیست و قدمت ­­پزشکی در ایران، به ­گواهی­ تاریخ، به­ دیرینگی­ تاریخ ­ایران است. این ­دیرینگی را در خودِ­واژه‌­ی ­پزشک و نام ­نخستین­ پزشکان­ آریایی و ایرانی و مکاتب ­پزشکی ایران­ باستان می­توان ­دید. نام­ جهانیِ ­دانش ­پزشکی از نخستین­ سلسله­ ی­ تاریخی­ ایران(ماد یا همان Medi به ­زبان یونانی) و نیز سینا(cine) مغانی که از نخستین­ درمانگران­ ماد بوده­ است، گرفته­ شده­ است: Medicine. در حوزه­‌ی ­ادبی با غور در شعر مشرقی، آشکار شد که وی از پزشکی آگاهی هایی دارد تا جایی­که بدو حکیم گفته ­اند. آگاهی هایی چون: عناصر تشکیل­ دهنده‌­ی جسم، طبایع و اخلاط چهارگانه؛ نام برخی بیماریها؛ درمان و نام برخی داروها.

صفحه 1 از 1     

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پیاورد سلامت می باشد.

طراحی و برنامه نویسی: یکتاوب افزار شرق

© 2025 , Tehran University of Medical Sciences, CC BY-NC 4.0

Designed & Developed by : Yektaweb