مجله

---

زمینه و هدف: پیدایش مدیریت دانش و تلاش برای بکارگیری آن در برنامه‌های تحقیقات دانشگاهی، نشانگر اهتمام جامعه دانشگاهی در تقویت سرمایه‌های فکری و بهبود اثربخشی دانشگاهها در پیشرفت و اعتلای کشورهاست. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت فرهنگ سازمانی و ساختار سازمانی کتابخانه‌های مرکزی دانشگاههای علوم پزشکی کشور برای بکارگیری مدیریت دانش در آنهاست.
روش بررسی: این پژوهش مطالعه‌ای کاربردی و از نوع توصیفی- تحلیلی می‌باشد. جامعه آماری شامل 80 نفر از مدیران و مسئولان 29 کتابخانه مرکزی دانشگاههای علوم پزشکی کشور بوده و برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده گردید. روایی پرسشنامه طبق نظر محققین و پایایی آن با استفاده از معیار آلفای کرونباخ (بالاتر از 7/0) تعیین گردید. داده‌ها با استفاده از نرم افزار آماری spss نسخه 15 و از طریق روشهای آمار توصیفی و آزمون تی مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: یافته‌های این مطالعه نشان داد که ساختار سازمانی برای مدیریت دانش در کتابخانه‌های مورد مطالعه در محدوده «متوسط» قرار دارد، اما فرهنگ سازمانی مدیریت دانش در سطح «مناسب» هست. همچنین در کتابخانه‌هایی که  عدم تمرکز، بازنگری در انجام فرایندهای سازمانی و راه اندازی شبکه داخلی برای اشتراک دانش به وجود آمده فرهنگ سازمانی موجود در آنها در وضعیتی بالاتر قرار داشته و اختلاف معنی‌داری با کتابخانه‌هایی که این ساختارها را ندارند، نشان می‌دهند (P=0.05).
نتیجه‌گیری: این بررسی نشان می‌دهد که کتابداران و مسئولان کتابخانه‌های مرکزی دانشگاههای علوم پزشکی کشور در اشتراک‌ دانش و بکارگیری مدیریت دانش از تمایل و گرایش مطلوبی برخوردار بوده و بدین لحاظ دارای فرهنگ سازمانی مناسب هستند؛ بنابراین مسئولان امر باید ساختارهای مناسب و بسترهای لازم دیگر را برای بکارگیری مدیریت دانش در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران فراهم نمایند.  

---

زمینه و هدف : مدیریت دانش ابزاری موثر در بهبود ساختار سازمانی، ارتقاء سطح خدمات و افزایش توان رقابتی دانشگاه‌ها می‌باشد. هدف از این تحقیق بررسی وضعیت عوامل موثر بر چرخه مدیریت دانش یعنی فناوری اطلاعات، فرهنگ سازمانی، منابع انسانی و مهارت­های کتابداران از دیدگاه کتابداران دانشگاهی شهرستان ارومیه می­باشد.

روش بررسی: پژوهش حاضر به روش پیمایشی تحلیلی می­باشد. جامعه پژوهش، کتابداران دانشگاهی شهرستان ارومیه می باشند که با توجه به محدود بودن تعداد، همگی مورد بررسی قرار گرفتند(102 نفر). ابزار پژوهش پرسشنامه می‌باشد که روایی و پایایی آن توسط نظرات کارشناسان و محاسبه الفای کرونباخ(94/0) اندازه­گیری شد. برای تحلیل داده‌ها ابتدا نمره میانه سوالات مربوط به عوامل موثر در امر مدیریت دانش محاسبه گردید. برای محاسبه تاثیر همزمان متغیرها، از فرمول رگرسیون لوجستیک چندگانه استفاده شد. همچنین برای تعیین رابطه رشته تحصیلی و جنسیت با نگرش کتابداران از مدیریت دانش، فرمول مجذور کای استفاده گردید.

یافته‌ها : سه عامل فرهنگ سازمانی، تکنولوژی اطلاعات و نیروی انسانی، اثرگذارترین عوامل بر چرخه مدیریت دانش هستند . همچنین نمره میانه هر یک از حلقه‌های مدیریت دانش اعم از ایجاد و ذخیره دانش و اشتراک و بکارگیری دانش به ترتیب 7/2 و 2/2 برآورد شد.

نتیجه‌گیری : مدیریت دانش، عنصری تاثیرگذار بر منابع انسانی سازمان‌ها و ایجاد کننده محیط رقابتی است. کتابخانه‌ها می‌توانند با راه­اندازی چرخه مذکور، منافع زیادی را از جمله، صرفه­جویی در هزینه‌های تحقیق و توسعه، افزایش توانمندی‌ها، رضایت شغلی کارکنان، حفظ محیط رقابتی، حاصل نمایند.

---

زمینه و هدف: منظور کردن عناصر مدیریت دانش شامل دسترس‌پذیری، خلق، و انتقال دانش در وب‌سایت کتابخانه‌های دیجیتالی دارای اهمیت بسیاری است و باعث کارایی بهتر آن ها می‌شود. لذا این مقاله با هدف شناسایی و تعیین میزان به‌کارگیری معیارهای مدیریت دانش در وب‌سایت‌های کتابخانه‏‌های دیجیتالی منتخب در ایران تهیه و تدوین شده است.

روش بررسی: این پژوهش از نوع پیمایشی توصیفی و با هدف کاربردی بود. گردآوری داده‏‌ها بر اساس چک لیست مبتنی بر مدل دسترس پذیری، خلق و انتقال دانش صورت گرفت. جامعه آماری این پژوهش شامل وب ‌سایت 7 کتابخانه دیجیتالی نور، پیام نور، مجلس شورای اسلامی، تبیان، دید، آستان قدس رضوی و کتابخانه دیجیتالی ملی ایران در کشور بود که بر اساس در دسترس بودن انتخاب شد.

یافته‌ها: میزان به‌کارگیری معیارهای مدیریت دانش در وب‌سایت کتابخانه‏‌های دیجیتالی منتخب در حد متوسط بود و معیار دسترسی به وب‌سایت بیشترین و مشارکت آنلاین کمترین میزان را به خود اختصاص داد. کتابخانه دیجیتالی تبیان با رعایت 56 درصد از این معیارها رتبه اول را در میان 7 کتابخانه دیجیتالی ایران کسب کرد.

نتیجه گیری: نتایج به دست آمده نشان داد که معیارهای مدیریت دانش در این وب‌سایت‌ها به طور مطلوبی به کار گرفته نشده‏‌ا‏‌ند که از ناسازگاری آن‌ها با اصول، ضوابط و استانداردها سرچشمه می‏‌گیرد. بنابراین، طراحان کتابخانه‌های دیجیتالی می‌توانند با آگاهی از نیازهای کاربران و توجه کافی برای به‌کارگیری این معیارها، در ارتقا وب‌سایت‌ها و افزایش کیفیت خدمات کتابخانه‏‌های دیجیتالی، مؤثر واقع شوند.

---

---

---

زمینه و هدف: باتوجه به اهمیت مدیریت دانش در عصر کنونی و تأکید بر پیاده‌سازی مدیریت دانش در نظام سلامت در نظام‌نامه مدیریت دانش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و از آن‌جا که یکی از اولین گام‌های پیاده‌سازی مدیریت دانش، ترسیم درخت دانش سازمان است، هدف پژوهش حاضر مروری بر روند انتشار درخت دانش و بررسی آن در حوزه‌ی سلامت می‌باشد.
روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع مطالعات کاربردی و مروری توصیفی است که با روش علم‌سنجی و تحلیل هم‌رخدادی کلیدواژه‌ها انجام شده است. بدین‌منظور عبارت “Knowledge tree”  OR  “knowledge trees” در پایگاه استنادی Scopus جستجو گردید. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل‌های ارایه شده از سمت خود پایگاه و همچنین برای مصورسازی داده‌ها از نرم‌افزار VOSviewer استفاده شد.
یافته‌ها: رشد تولیدات علمی مربوط به حوزه‌ی درخت دانش به صورت کلی در پایگاه مذکور از سال 1979 آغاز و تا سال 2023 روند رو به رشدی داشته است. در حوزه‌ی درخت دانش از میان نویسندگان، Yang پرکارترین نویسنده و Yager دارای بیشترین همکاری با دیگر نویسندگان است. از میان موسسات Institute of Automation Chines Academy of Sciences پرکارترین و machine intelligence institute و iona college دارای بیشترین ارتباط با دیگر موسسات بوده است. در میان کشورها چین، آمریکا و انگلستان در صدر پرکارترین‌ها قرار دارند. در میان موضوعات، بیش‌ترین ارتباط مقالات در درجه اول با حوزه‌ی علوم کامپیوتر(2/32 درصد) و پس از آن با حوزه‌ی مهندسی(1/22 درصد) و ریاضیات (1/10) ارتباط داشته و قابل توجه است که پزشکی در رتبه ششم قرار دارد و این نشان از کمبود تولید منابع این حوزه است. خوشه‌بندی حاصل از هم رخدادی کلیدواژه‌ها منجر به شناسایی پنج خوشه به ترتیب با عناوین داده‌کاوی و پردازش اطلاعات، هوش مصنوعی و سیستم‌های خبره، ساختار دانش و سیستم‌های پشتیبان تصمیم، معناشناسی و نمایش دانش و نهایتاً سیستم‌های یادگیری و آموزش شد.
نتیجه‌گیری: مطالعه‌ی ساختار موضوعی تولیدات علمی حوزه‌ی درخت دانش نشان داد که حوزه سلامت دارای کمبود تولید منبع در این زمینه است. ازاین‌رو لازم است تا پژوهش‌های آتی اهتمام ویژه‌ای در جهت بسط و تشریح این مفهوم و الگوسازی ترسیم آن خصوصاً در نظام سلامت در راستای شناسایی و پیشگیری از بیماری‌ها داشته باشند.