زمينه و هدف: مجتمع پتروشيمی رازی يکی از عظيم ترين کارخانه های توليد کودهای ازته، فسفاته و مواد شيميايی می باشد که در زمينی به مساحت 100 هکتار، در منطقه بندر امام خمينی واقع شده است و دارای 17 واحد توليدی می باشد. واحد آمونياک (1) يکی از واحدهای اين مجتمع بوده و دارای ظرفيت توليد سالانه 1000 تن آمونياک در سال می باشد، که در اين تحقيق به عنوان يک واحد نمونه، جهت بررسی امکان سنجی کمينه سازی مواد زايد مورد مطالعه قرار گرفته است.

روش کار: اين تحقيق از مهر ماه 1382 آغاز و در ارديبهشت 1384 خاتمه يافت و طی 20 ماه مطالعه، بيش از 20 بار به محل واحد مورد مطالعه مراجعه و اطلاعات مورد نياز گردآوری شد. به منظور تامين اهداف تحقيق مذکور، اقدام به تعيين کميت و کيفيت مواد زايد مايع صنعتی، علل، دوره توليد و نحوه مديريت فعلی آنها در واحد مورد مطالعه گرديد. سپس اين مواد براساس روش پيشنهادی برنامه محيط زيست سازمان ملل (UNEP) طبقه بندی و در نهايت راهکارهايی جهت کمينه سازی اين زايدات ارايه گرديد.

نتايج: نتايج حاصله از اين تحقيق نشان داد که در اين واحد، سالانه 305509.38 مترمکعب، مايع زايد صنعتی توليد می شود که 62.35%، آنرا آب های خنک کننده تشکيل می دهد. مهمترين علت توليد زايدات مايع در اين واحد، مسايل فرايندی بوده است و 95.35% از اين زايدات بطور دا يمی توليد می گردد. طبقه بندی اين زايدات براساس روش UNEP نشان داد که، 18.2% اين مواد خطرناک و 81.98% آنها غير خطرناک بوده اند. در حال حاضر 85.65% از زايدات مايع اين واحد، تخليه به محيط و 14.35% از آن بازيافت می شود. راهکارهای که جهت کمينه سازی زايدات مايع صنعتی در اين واحد ارايه گرديد شامل 95% بازيافت و استفاده مجدد، 4.79% اصلاح فرايند توليد و 0.01% کاهش حجم می باشد.

نتيجه گيری: راهکارهای که جهت کمينه سازی زايدات مايع صنعتی در اين واحد ارايه گرديد شامل 95% بازيافت و استفاده مجدد، 4.79% اصلاح فرآيند توليد و 0.01% کاهش حجم می باشد. با اعمال روش های کمينه سازی می توان، از تخليه مقادير قابل توجهی مواد زايد از اين صنعت به محيط زيست و هدر رفتن مواد خام، جلوگيری نمود و کارايی برنامه کمينه سازی مواد زايد را اثبات کرد.