مقدمه: ديابت نوع 2 در زمره بيماری‌های مزمن با عوارض بسيار است که توجه به ابعاد رواني زندگی بيماران مبتلا با ديابت و تبعيت از رژيم درمانی از اهميت خاصی بر خوردار است. اين مطالعه با هدف بررسی سازگاری شناختی صفتی و حالتی در بيماران ديابتی نوع 2 و تعيين عوامل موثر بر اين سازگاری طراحی و انجام شد.
روش‌ها: اين مطالعه از نوع توصيفی- تحليلی بود که به مدت 6 ماه در سال 1391 انجام شد. جامعه پژوهش در اين مطالعه، بيماران ديابتی نوع 2 مراجعه کننده به بيمارستان‌های تابعه دانشگاه علوم پزشکی تهران بود، حجم نمونه 480 نفر و نمونه‌گيري به روش در دسترس انجام شد. سازگاری شناختی در دو بعد صفتی و حالتی بيماران ديابتي نوع 2 با استفاده از پرسشنامه دو قسمتی شامل اطلاعات دموگرافيک و مرتبط با بيماري و سازگاری شناختی بر اساس مقياس پنج درجه‌ای ليکرت اندازه‌گيری گرديد. داده‌هاي جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 5/11 با استفاده از آزمون‌های کای دو و مدل رگرسيون لجستيک مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. سطح معنی‌داری در اين مطالعه 05/0 بود.
يافته‌ها: نتايج نشان داد که وضعيت تاهل (01/0=P)، سال‌های ابتلا به بيماری ديابت (001/0>P)، وضعيت شغلی (001/0>P)، گروه‌های سنی (001/0=P)، سابقه مثبت خانوادگی ديابت (001/0>P)، وضعيت درآمد (001/0>P) و HbA_1C (001/0>P) با هر دو نوع سازگاری شناختی ارتباط داشتند. جنسيت با سازگاری شناختی حالتی (008/0=P) و سطح تحصيلات (001/0>P) و بيماری‌هاي زمينه‌ای همراه (02/0=P) با سازگاري شناختی صفتی ارتباط آماري معنی‌داری داشتند. مدل رگرسيون لجستيک نشان داد که سال‌های ابتلا به ديابت، گروه‌های سنی، ميزان درآمد، سابقه خانوادگی وHbA₁C شانس سازگاری حالتی بالا و معنی‌داری داشتند و شانس بالا بودن سازگاری شناختی صفتی با سابقه خانوادگی ديابت، بيماری زمينه‌ای همراه، HbA₁C ارتباط داشت.
نتيجه‌گيری: با عنايت به تاثير عوامل جمعيت شناختی و بالينی در ميزان سازگاری شناختی صفتی و حالتی، ضرورت انجام مداخلات مبتني بر ارتقاء سلامت با کاربرد تئوری‌های سازگاری اجتناب ناپذير است.