1391/12/11، جلد ۲۰۱۳، شماره ۳، صفحات ۸۵-۰
عنوان فارسی چالش‌‌های اخلاقی در شيوه‌‌های متداول و نوين آموزشی و ارزشيابی
چکیده فارسی مقاله پيشرو بودن ايرانيان در توليد و اشاعه‌ی علوم گوناگون به‌ويژه پزشکی و نجوم و داشتن دانشمندان برجسته‌ای با شهرت جهانی هم‌چون رازی، ابن سينا، فارابی، بيرونی و ده‌ها يا صد‌ها نفر از نظايرشان، به‌انداز‌ه‌ای آشکار و مستند به متون و شواهد قطعی است که نياز به ارائه‌ی دليل و برهان ندارد. آن‌چه هويت علمی ايرانيان را افتخارآفرين و ارزشمند جلوه می‌دهد، توام بودن علم و اخلاق است. کم‌تر چهره‌ی برجسته علمی و ادبی ايرانی را در طول تاريخ می‌توان يافت که هم‌زمان با ارائه‌ی آثار علمی خود، کتاب مستقل يا فصل و بخش عمده‌ای از کارش را به اصول و مبانی اخلاقی اختصاص نداده باشد. اين نگرش اخلاقی در دوران معاصر به‌ويژه با پديدآمدن تحولات اجتماعی و تغيير معيار‌های ارزشی، در حالت رکود يا غفلت قرار گرفته بود، زيرا همه‌ی ساختار‌های قلمرو پزشکی در همه ابعاد آن - يعنی آموزش، پژوهش و درمان از آغاز تحصيل دوره‌ی عمومی تا بالاترين مقاطع تخصصی و فوق تخصصی - در حال بازنگری و تدوين مجدد قرار گرفته بودند. گسترش جهشی و بيش از حد پيکره‌ی آموزش عالی ايران از نظر افزايش و تنوع دانشگاه‌‌ها و مراکز آموزش عالی، تأسيس روزافزون رشته‌‌ها از مقطع کاردانی تا مقاطع دکترا، تخصصی، فوق تخصصی و فلوشيپ، گرچه سطح عمومی علمی و آگاهی در جامعه را ظاهراً ارتقاء داده، اما عدم تناسب تعداد اساتيد کارآزموده‌ی واجد شرايطی که بتوانند به‌عنوان الگو‌های اخلاقی نظری و عملی شايسته برای جامعه‌ی دانشجويی باشند، باعث شده که معيار‌های انتخاب معلمين و اساتيد مراکز آموزش عالی (از مربی تا استاد)، از ضوابط کمال‌گرايانه و اخلاق‌نگر دقيق سنتی به‌سوی «رتبه‌نگر» و «معدل‌گرا» تغيير جهت داده، ردای مقدس معلمی و استادی مراکز آموزش عالی، کسوت افرادی شود که غالباً از کلاس اول ابتدايی تا قرار گرفتن در جايگاه رفيع معلمی، هيچ تجربه‌ای از اين جايگاه نداشته، تنها به سلاح «رتبه‌ی برتر» مجهز بوده، به‌عنوان الگوی «تعليم» برای دانشجويان ظاهر شوند. چنين افرادی، هنگام ارتباط و تعامل، با کمبود‌های شديد و جدی روبه‌رو می‌شوند و برای حل مشکل و خروج از بن بست، غالباً بدون توجه به مقطع تحصيلی دانشجويان و در نتيجه تفاوت در نحوه‌ی کاربرد شيوه‌‌های نوين آموزش (واگذاری ارائه‌ی درس به خود دانشجويان تحت عنوان «ارائه‌ی لکچر»، «کنفرانس دادن»، «ارائه‌ی مقاله»، «ارائه‌ی ترجمه»، «ارائه‌ی تحقيق» و موارد مشابه) از اين روش‌‌های نوين آموزش سوء استفاده می‌کنند. بديهی است که اکثر دانش‌آموختگان اين‌چنين کلاس‌‌ها و مراکز آموزشی، همانند معلمان خود يا ضعيف‌تر بارآمده، اين «تنزل روبه پيشرفت ويژگی‌‌ها و منش اخلاقی استادي» ادامه خواهد يافت. در چنين فضايی، تعداد الگو‌های اخلاق و اساتيد شايسته، روز به روز رو به کاهش و انقراض خواهد رفت و به‌تدريج نشانی از آنان جز در کتاب‌‌ها و متون گذشتگان، پيدا نخواهد شد. يکی از محصولات چنين نظام آموزشی، دگرگونی درشيوه‌‌های پذيرش و ارزشيابی است که متاسفانه آثار آن درچندسال اخيرتحت عنوان «آزمون به شيوه‌ی OSCE» پديدار شده و با توجه به اين اصل که «آزمون، آموزش را شکل و جهت می‌دهد» عامل جدی در ضعف آموزش دوره‌‌های تخصصی پزشکی شده است. طی سه دهه‌ی گذشته، بخش عظيمی از انرژی متوليان آموزش پزشکی و بهداشت و درمان کشور، صرف تجديدنظر، توسعه و بازنگری برنامه‌‌های آموزشی، اجرای شيوه‌ی جديد آموزش پزشکی به‌صورت آزمايشی در بعضی از دانشگاه‌‌ها به منظور تعميم آن در ساير دانشگاه‌ها، تأسيس رشته‌‌های متنوع فوق تخصصی و فلوشيپ و موارد متعدد ديگری هم‌چون اجرای آزمون همه‌ی بورد‌های تخصصی و فوق تخصصی به‌صورت OSCE شده و محوريت اخلاق، در اولويت ويژه قرار نداشته است. اين مشکل را بايد جدی گرفت و برای حل آن چاره‌انديشی کرد. آيا کيفيت بايد فدای کميت شود؟ يکی از بهترين راه‌‌های درمان اين مشکل، همانا بازنگری به منظور حل مشکل بر اساس استفاده از معيار‌های اخلاقی است. اگر معيار‌های اصيل اخلاقی و بدون سوگيری توسط متخصصان و کارشناسان اخلاق در گزينش، آموزش و آزمون به دقت رعايت شوند، بسياری از معضلات و مشکلات فعلی مرتفع شده، می‌توان به آيند‌ه‌ای روشن و درخشان اميدوار بود و هرچه در اين امر تأخير افتد، ممکن است وسعت عوارض به‌انداز‌ه‌ای شود که جبران آن دشوار يا غيرممکن شود.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله اخلاق ، شيوه‌ي آموزش ، ارزشيابي ، استاد
عنوان انگلیسی
چکیده انگلیسی مقاله
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله 29616---
نشانی اینترنتی http://ijme.tums.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-25-362&slc_lang=fa&sid=fa
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده review
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات