فصلنامه دانشکده بهداشت و

سولفورموستارد فراوانترین عامل شیمیایی بود که ارتش عراق در جنگ علیه ایران استفاده کرد. هدف از انجام این تحقیق تعیین میزان های بروز عوارض ریوی و خطر نسبی عوامل موثر بر آن می باشد. به همین منظور یک مطالعه کوهورت تاریخی بر روی 1337 نفر از مصدومین شیمیایی که حداقل یکبار با گاز خردل مواجهه یافته بودند صورت گرفت. برای برآورد میزان بروز تجمعی، میزان بروز سالیانه، خطر نسبی بترتیب از الگوی پیشنهادی زکلو (Szklo)، برسلو (Breslow) و کاهن (Kahn) استفاده گردید. میانگین سن مصدومین هنگام مواجهه 25.5 سال (9.1± سال) بود. 1264 نفر از مصدومین (94.5%) یک نوبت با گاز شیمیایی مواجهه داشته و اکثر افراد مصدوم (96.2%) از وسایل محافظتی استنشاقی جهت مقابله با حملات شیمیایی استفاده کرده بودند. از بین مصدومین 15.1% عادت به سیگار داشتند. میزان بروز تجمعی عوارض ریوی 31.6% بود. کمترین میزان بروز سالیانه عوارض ریوی در سال اول پیگیری (7.5 در ده هزار) و بیشترین میزان بروز سالیانه در سال هفتم پیگیری (769 در ده هزار) مشاهده گردید. خطر نسبی بروز عوارض ریوی با فاصله اطمینان 95% در گروه های سنی 21 تا 25 سال، 30-26 سال، 35-31 سال، 36 سال و بالاتر نسبت به گروه سنی 20 سال و پایین تر بترتیب 1.12 (0.88-1.46) و 1.49 (1.10-2.01)، 1.70 (1.20-2.40) و 2.09 (1.57-2.77) محاسبه گردید. همچنین خطر نسبی با فاصله اطمینان 95% مواجهه بیش از یک بار نسبت به یک بار، وسیله محافظتی استنشاقی و سیگار در بروز عوارض ریوی بترتیب 0.69 (0.42-1.12)، 3.04 (4.20-2.20) و 1.08 (1.45-0.80) تعیین گردید. این مطالعه نشان داد که گروه های سنی 25 سال به بالا و همچنین عدم استفاده از وسایل محافظتی استنشاقی در افزایش خطر بروز عوارض ریوی نقش دارند. ینایراین توصیه می گردد، در مواقعی که احتمال بکارگیری سلاح های شیمیایی می رود بایستی دستورالعمل بکارگیری وسایل محافظتی (بویژه وسایل محافظتی استنشاقی) مورد توجه کامل قرار گیرد. همچنین به گروه سنی رزمندگان در میدان های رزم شیمیایی توجه شود.