فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

سازمان جهانی بهداشت لیشمانیوز را به عنوان یک مشکل بهداشتی در سطح جهان معرفی کرده است. این بیماری در ایران شیوع فراوانی داشته و در سال های اخیر بدلیل افزایش جمعیت و فاکتورهای شناخته و ناشناخته بسیار، میزان بروز سالانه لیشمانیوز جلدی افزایش یافته است و نواحی جدید مورد تهاجم انگل واقع شده اند. چون واکسن موثری وجود ندارد هنوز احتیاج به داروهای مناسب جهت درمان می باشد. داروهای رایج برای درمان بیشتر انواع لیشمانیوز ترکیبات 5 ظرفیتی آنتیموآن، گلوکانتیم و پنتوستام بوده که در 25-10% موارد در تمام فرم های لیشمانیوز عود بیماری و عدم موفقیت مشاهده می شود. درمان با این داروها کاملا موثر نبوده و همگی دارای عوارض جانبی شدید از جمله اثرات سمی بر روی قلب، کلیه ها و غیره می باشند. باتوجه به اینکه گیاه وینکا ماژور اهمیت درمانی دارد، در تحقیق حاضر اثربخشی آلکالوئیدهای جداشده از گیاه وینکا ماژور در محیط کشت و در مدل حیوانی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که عصاره تخلیص شده گیاه وینکا در غلظت های مختلف باعث کاهش قابل توجهی در تعداد پروماستیگوت های لیشمانیا ماژور می شود. همچنین استفاده از این عصاره تخلیص شده در فاز کلروفرمی به صورت تزریقی در جلوگیری از پیشرفت زخم ناشی از لیشمانیا ماژور در موش های Balb/c در مقایسه با شاهد تیمار نشده بسیار موثر بوده بطوری که از نظر آماری دارای اختلاف معنی دار (P<0.005) می باشد.

---

باتوجه به اهمیت بررسی آلودگی های فلزی در مواد غذایی، بویژه در ماهی و فرآورده های آن بدلیل پدیده تجمع پذیری و بزرگنمایی زیستی و به عنوان شاخصی از آلودگی آبها، برخی از کنسروهای ماهی تون موجود در بازار بمنظور اندازه گیری فلزات سمی جمع آوری و آنالیز گردید. پس از آماده سازی و هضم 21 نمونه کنسرو ماهی، میزان جیوه و ارسنیک بوسیله سیستم تولید هیدرید، میزان سرب و کادمیم بوسیله سیستم کوره گرافیتی و میزان قلع بوسیله سیستم شعله و با استفاده از طیف سنجی جذب اتمی اندازه گیری شد. مقادیر آلودگی به فلزات سنگین برحسب 1- µgg در وزن تر بیان شده و عبارت است از میانگین جیوه 0.057±0.117 با دامنه تغییرات 0.253-0.043، میانگین ارسنیک 0.082±0.128 با دامنه تغییرات 0.202-0.036، میانگین کادمیم 0.019±0.022، با دامنه تغییرات 0.072-0.004، میانگین سرب 0.018±0.037 با دامنه تغییرات 0.073-0.016 و میزان قلع در نمونه ها غیرقابل شناسایی بود. مقادیر فلزات سمی در کنسروهای ماهی تون کمتر از حد مجاز اعلام شده توسط FAO/WHO می باشد اما به منظور ارزیابی دقیق تر خطر، می بایست سایر منابع دریافت نیز بررسی گردد.

---

درحال حاضر در واحدهای صنایع غذایی هنوز از روش های سنتی کنترل - برمبنای بازرسی فرآورده نهایی - استفاده می شود. حرکت جهانی هم اکنون در جهت استفاده از سیستم تجزیه و تحلیل عوامل خطرزا و نقاط کنترل بحرانی (Hazard analysis critical control point: HACCP) است که ویژگی اصلی آن پیشگیری از بروز عوامل خطرزا در مراحل مختلف تولید می باشد. طرح حاضر با سه هدف کلی انجام شد: 1) تدوین "آیین کار استفاده از سیستم تجزیه و تحلیل عوامل خطرزا و نقاط کنترل بحرانی"، 2) آشنا کردن مسئولان و صاحبان صنایع غذایی کشور با مفهوم و اصول HACCP و چگونگی تدوین و اجرای سیستم در صنایع غذایی مختلف و 3) استقرار سیستم HACCP در یک واحد تولیدی لبنی منتخب بعنوان نمونه. در اجرای این طرح نسبت به تشکیل گروه های مرکزی و اجرایی در واحد منتخب اقدام گردید و 15 دوره و کارگاه آموزشی طی 39 روز جهت شناساندن سیستم برگزار شد. سپس باتوجه به تامین پیش نیازها و روش خوب ساخت سیستم HACCP با موفقیت در واحد منتخب استقرار یافت و در حال حاضر این واحد موفق به اخذ گواهینامه HACCP از سوی شرکت های ذیربط گردیده است. این طرح نشان داد که استقرار سیستم HACCP در واحدهای تولیدی صنایع غذایی کشور امکان پذیر است. تدوین و اجرای این سیستم گامی بلند در جهت بهبود مدیریت کیفیت، سلامت غذا، ارتقای ایمنی غذایی و حمایت از مصرف کننده است. گسترش این سیستم در کشور، علاوه بر موارد فوق، توانای رقابت در صحنه بازارهای جهانی از نظر صادرات و تجارت بین المللی مثلا پیوستن به سازمان تجارت بین المللی را نیز در پی دارد.

---

در این مطالعه با استفاده از مواد جاذب جامد، عوامل موثر بر تغلیظ و تخلیص ترانس، ترانس - موکونیک اسید مشتمل بر pH نمونه، غلظت نمونه، حجم و سرعت عبور نمونه از روی جاذب، نوع حلال شستشو (Washing solvent) و شویش (Elution solvent) و نوع جاذب مورد ارزیابی قرار گرفت. اسید مذکور به عنوان متابولیت بنزن می باشد که بعد از آماده سازی نمونه های آزمایشگاهی (Sample preparation)، با استفاده از دستگاه HPLC مجهز به ستون C18. 0.5µm) و (250 cm × 4.6 mm id و آشکارساز UV در طول موج 259 نانومتر و با به کارگیری فاز برنده (حامل): آب، متانول، اسید استیک v/v/v)؛(69:30:1 در سرعت جریان فاز برنده 1ml/min،تعیین گردید و راندمان بازیافت آن از فاز جامد به دست آمد. در این ارزیابی آزمایشگاهی، فاز جامد تبادل آنیونی قوی (SAX) در آماده سازی نمونه با جاذبهای غیرقطبی 8 C و C18مقایسه شد. راندمان بازیافت موکونیک اسید با نوع جاذب، نوع حلال شستشو، حجم نمونه، pH نمونه و سرعت عبور نمونه دارای ارتباط معنی داری بود (p<0.001). بهترین بازیافت در pH=7 و سرعت عبور 1ml/min و اسیداستیک 1% به عنوان حلال شستشو و اسیداستیک 10% به عنوان حلال شویش با استفاده از جاذب SAX به دست آمد. در این مطالعه بین غلظت نمونه و میزان بازیافت موکونیک اسید رابطه معنی داری وجود نداشت (P>0.05). بازیافت موکونیک اسید از نمونه های ادراری Spiked در غلظت 0.1-10 µg/ml بیش از 95% به دست آمد.حد تعیین (Limit of detection) این ماده با شرایط کروماتوگرافی ذکر شده فوق 0.01µg/ml (هفتاد مرتبه کمتر از استاندارد مواجهه بیولوژیکی) تعیین گردید. همچنین روش بهینه شده با استفاده از نمونه های Spiked در سه غلظت 0.1µg/ml و 1µg/ml و 10µg/ml معتبرسازی شد که قابلیت تکرارپذیری مناسب آن در شش روز متوالی (Day-to-day reproducibility) و در طول یک روز (Within-day reproducibility) مورد تایید قرار گرفت.

---

زمینه و هدف: مشارکت بخش دولتی و خصوصی نوعی خصوصی سازی است که در آن بر خلاف خصوصی سازی کامل ، مشارکت بخش دولتی در ارائه خدمات ادامه دارد. در ایران نیز در راستای مشارکت بخشهای دولتی بدنبال توافق انجام یافته بین وزارت بهداشت و وزارت تعاون ، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز در سطح استان اقدام به ایجاد تعاونی های بهداشتی نمود. در این مطالعه عملکرد فرایند های ارائه خدمات بهداشتی در تعاونی ها با مراکز بهداشتی درمانی مورد مقایسه قرار گرفته است.

روش کار: این پژوهش بصورت یک مطالعه تحلیلی انجام شد، که در آن دوگروه از مراکز بهداشتی درمانی با مدیریت دولتی و تعاونی از نظر عملکرد فرایند های ارائه خدمات بهداشتی مورد مقایسه قرار گرفتند . جامعه آماری شامل کلیه دفاتر ،پرونده ها و آمار ماهانه مراکز بهداشتی درمانی مورد بررسی در فاصله بهمن1381تا فروردین 1382بود .داده ها با استفاده از نرم افزارهای EPI INFO و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و از تستهای آماری t وx2 شد.

نتایج: درصد پوشش تنظیم خانواده، مراقبت از کودکان کمتر از یک سال، مراقبت از کودکان یک الی شش سال، مراقبت از زنان باردار و تعداد خانوارهای تحت پوشش یک رابط در مراکز بهداشتی و درمانی تعاونی بیشتر از مراکز بهداشتی و درمانی دولتی بود. در رابطه با تاخیر در مراقبت گروههای هدف، میانگین مدت تاخیر در غالب موارد در مراکز بهداشتی درمانی تعاونی نسبت به مراکز دولتی کمتر بود. میانگین تعداد ویزیت های غربالگری جمعیت تحت پوشش، ویزیت های سر پائی، مراقبت از بیماران تحت پوشش، مشاوره، تزریقات و پانسمان و پیگیری در مراکز تعاونی بیشتر از مراکز دولتی بود. میانگین ارائه خدمات تنظیم خانواده، ایمن سازی، صدور کارت تندرستی و کلرسنجی در مراکز دولتی بیشتر از مراکز تعاونی بود اما اختلاف معنی دار آماری ما بین دو گروه مذکور در رابطه با این فرایندها دیده نشد. در تعاونیهای بهداشتی در مقایسه با مراکز دولتی اطلاعات ثبت شده در فرمهای آمار ماهیانه مراقبت از کودکان زیر یک سال، مراقبت از کودکان بالای یک سال، ویزیت های دوره ای و واکسیناسیون تطابق بیشتری با اطلاعات ثبت شده در دفاتر و پرونده ها دارا بودند.

نتیجه گیری: عملکرد فرایندهای ارائه خدمات بهداشتی از طریق مراکزبهداشتی درمانی تعاونی در مقایسه با مراکز بهداشتی درمانی دولتی خوب بلکه شاخصهای موجود نشاندهنده نتایج بهتری در بیشتر زمینه‌ها می‌باشند و این بدین معنی است که یک ساختار خصوصی با نظارت بخش دولتی برنامه‌های ملی و کشوری را بمانند سایر مراکز دولتی به انجام میرساند با این تفاوت که در خصوص تامین نیروی انسانی حقوق کارکنان و مدیریت و اداره این مراکز بار کمتری به دولت وارد میشود و زمینه‌های مشارکت بخش خصوصی در حوزه بهداشت گسترش یافته و در اشتغال نیروهای انسانی تربیت شده هم بستر مناسبی را فراهم می‌آورد .

---

زمینه و هدف: در ایران بیشترین عضو درگیر سرطان، دستگاه گوارش است و بیشترین منطقه بروز این سرطان از حاشیه دریای‌خزر گزارش می‌شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل موثر برطول عمر بیماران مبتلا به سرطان دستگاه گوارش با استفاده از مدل های پارامتری و مدل کاکس و مقایسه ی کارایی آنها انجام شد.

روش کار : این داده های مطالعه آینده نگر از طریق مرکز ثبت سرطان بابل که زیر نظر دانشکده ی بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران قرار داشت، جمع آوری شده است.  طی این مطالعه که بین سال‌های 1369 تا 1370 انجام شد، سعی شد موارد سرطان‌ های دستگاه گوارش شناسایی شوند. مجموعا اطلاعات 484 بیمار  به همراه مشخصه های فردی(مانند ، سن ، جنس، سابقه خانوادگی، وضعیت تاهل، وضعیت سیگار کشیدن، شغل، نژاد، وضعیت سواد، محل سکونت، نوع سرطان، وضعیت اقامت) به مطالعه وارد شدند و برای یک دوره 15 ساله تا سال 1385 پیگیری شدند. برای بررسی عوامل مؤثر بر بقای بیماران از رگرسیون کاکس و مدل های پارامتری نمایی، وایبل، لگ نرمال و لگ لجستیک استفاده شد و معیار مقایسه کارایی مدلها، ملاک آکایکه(Akaike) و  بررسی مانده ها بود . کلیه محاسبات با نرم افزار SAS و STATA  انجام و سطح معنی داری  05/0  در نظر گرفته شد .

نتایج : نتایج حاصل نشان داد که  66 درصد از بیماران مرد و 34 درصد زن بودند  میانگین سنی در بیماران مرد 59 سال و در زنان 55 سال بود.از تعداد 484 بیمار، 359 نفر(2/74 درصد) مبتلا به سرطان مری و 110 نفر (7/22 درصد) مبتلا به سرطان معده و 15 نفر(1/3 درصد) مبتلا به سرطان کولون بودند. احتمال بقای یک، سه و پنج ساله بیماران به ترتیب 24% ، 16% و 15% می باشد. طبق ملاک آکایکه و نیز غیر یکنوا بودن میزان خطر، مدل پارامتری لگ لجستیک در آنالیز یک متغیری و نیز در آنالیز چند متغیری از مدل کاکس و دیگر مدل های پارامتری کارایی بهتری داشت. 

نتیجه گیری:  نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که سابقه خانوادگی سرطان و جنسیت بیماران می تواند به عنوان عوامل خطر قوی در ایجاد سرطان دستگاه گوارش مد نظر قرار گیرد. با توجه به اینکه فرض خطرات متناسب در مورد داده های مورد مطالعه رد می شود و نیز با توجه به مقایسه های انجام شده، مدل لگ نرمال و مدل لگ لجستیک هم در تحلیل چند متغیری و هم در تحلیل تک متغیری نتایج تقریبا مشابهی داشتند. اما بر اساس معیار آکایکه و نیز بررسی نمودار مانده ها، مدل لگ لجستیک در میان مدل های پارامتری بهترین برازش را دارد و می تواند به عنوان جایگزین مدل کاکس در تعیین عوامل موثر بر بقای بیماران مبتلا به سرطان دستگاه گوارش به کار رود.

---

زمینه و هدف: شواهد نشان داده­اند که افزایش واسطه­های التهابی و کاهش اسیدهای چرب غیر اشباع در سرم خون، ممکن است با برخی اختلالات تکاملی، عصبی از جمله بیش فعالی- نقص توجه همراه باشد. هدف از مطالعه حاضر تعیین تأثیر اسیدهای چرب امگا-3 بر روی میزان بیش­فعالی- نقص توجه و واسطه­های التهابی سرم خون کودکان بیش فعال، کم­توجه می­باشد.

روش ­­کار: پژوهش حاضر با روش­کارآزمایی بالینی تصادفی دو سو کور بر روی 103 کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی، کم­توجهی انجام شده است. کودکان به صورت تصادفی به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند. گروه مداخله مکمل اسیدهای چرب امگا-3 و گروه کنترل کپسول­های دارونمای تهیه شده کاملاً مشابه با کپسول­های امگا-3 را دریافت می­کردند. مدت مداخله 8 هفته بود و مقیاس شدت بیش فعالی- نقص توجه، تست کانرز 10 سؤالی والدین بوده که قبل و بعد از مداخله انجام شد و میزان سرمی پروتئین واکنش­گر C و اینترلوکین 6 قبل و بعد از مداخله اندازه­گیری شد.

نتایج: بعد از 8 هفته مداخله، کاهش معنی­داری در میزان سرمی پروتئین واکنش­گر C و اینترلوکین 6 و مقیاس درجه­بندی کانرز دیده شد.

نتیجه­ گیری: نتایج این مطالعه نشان می­دهد که اسیدهای چرب امگا-3 باعث کاهش معنا­داری در میزان بیش فعالی- نقص توجه و میزان پروتئین واکنش­گرC   و اینترلوکین 6 سرم خون کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی- نقص توجه خواهد شد.

---

زمینه و هدف: امروزه ارتقای سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها، تأکید بسیاری بر رویکردهای مشارکتی مبتنی بر جامعه دارد. این رویکرد‌ها با استفاده از مداخلات متعدد، استراتژی اصلی ارتقای سلامت به شمار می‌رود. ارزیابی جامعه یک رویکرد پژوهش کاربردی و مشارکتی است که در آن اولویت‌بندی مشکلات و سهمیه­بندی توزیع منابع با استفاده از اطلاعات جمع‌آوری‌شده در منطقه به منظور ارتقای سلامت جامعه انجام می شود.

روش کار: در این تحقیق کاربردی با بکارگیری هشت مرحله ارزیابی جامعه در منطقه چاهستانی ها در شهر بندرعباس شامل تشکیل "گروه ارزیابی جامعه، جمع‌آوری داده‌ها اولیه و ثانویه، تجزیه‌وتحلیل داده‌های سلامت شهرستان، ترکیب آمارهای سلامت شهرستان با داده‌های جامعه، گزارش نتایج به جامعه، تعیین اولویت های سلامتی، ارائه و انتشار سند ارزیابی جامعه " به شناسائی و اولویت بندی مشکلات اصلی اقدام گردید وپس از انتخاب مشکل "شیوع بالای شپش سر(Pediculus humanus capitis) کودکان" ، در مرحله هشتم ابعاد و عوامل موثر در ایجاد آن در جامعه تشخیص داده شد و برنامه عملیاتی متناسب برای حل این مشکل طراحی و به اجرا درآمد.

نتایج:  اجرای ارزیابی جامعه در منطقه چاهستانی­ها در شهر بندرعباس به شناسایی 52 مشکل منجر شد.  مشکلات دارای اولویت طبقه بندی شدند. شیوع بالای شپش سر کودکان به عنوان مشکل اصلی دارای اولویت انتخاب، و به منظور برخورد با این مشکل و حل آن برنامه عملیاتی برای کاهش شیوع آن طراحی و اجرا شد.

نتیجه گیری: انجام کامل چرخه ارزیابی­جامعه با اندکی تغییرات در اکثر جوامع با فرهنگ، آداب و سنن و اندازه­های مختلف، قابلیت اجرا دارد. این روش می تواند مشارکت مردم را در اجرای مطالعه و به کارگیری مداخلات جلب نماید در نتیجه بار مشکلات اصلی قابل مداخله در جامعه کاهش پیدا کرده و به ارتقای سلامت جامعه بینجامد.

---

زمینه و هدف: هر ساله 200 میلیون حاملگی در سطح جهان اتفاق می افتد، در حدود یک سوم آنها ناخواسته و نیمی از آنها به سقط منجر می گردد. مطالعه حاضر به منظور تعیین فراوانی بارداری ناخواسته و سقط عمدی در طی دوران باروری زنان در یک بازه زمانی 33 ساله انجام گردید.

روش کار: یک مطالعه مقطعی بر روی 518 زن 15-55 سال ازدواج کرده ساکن تهران و دارای حداقل یک بارداری، در سال 1393  انجام گرفت. جهت گردآوری داده ها از، پرسش نامه ای حاوی سوالات مرتبط به خصوصیات فردی، جمعیت شناختی و سقط استفاده شد. بازه­های زمانی در دسته بندی 5 ساله تقسیم شد. پس از جمع­­آوری داده­ها اطلاعات توسط نرم­افزارSPSS16  تجزیه و تحلیل شد. سطح معنی داری در این مطالعه کمتر از 05/0 در نظر گرفته شد.

نتایج: از 966 بارداری از 518 زن مورد بررسی، 665 (4/68%) بارداری با برنامه­ریزی و 307 (6/31%) بارداری ناخواسته بوده است. از بین 249 سقط 108 (4/43%) سقط خود به خودی، 41 (5/16%) سقط به دلایل پزشکی و 100 (2/40%) سقط عمدی شناسایی شد. درصد سقط‌های القایی در بارداری های ناخواسته از 0% در سال­های 60 تا 65 به 7/41% در سه ساله 90 تا 93 افزایش پیدا کرده است.

نتیجه گیری: در ایران با دگرگونی در عملکرد تنظیم خانواده و دسترسی و استفاده از روش های پیشگیری از بارداری، حاملگی ناخواسته و متعاقب آن سقط جنین شایع می باشد.

---

زمینه و هدف: با توجه به صیانت از نیروی کار و مسولیت در حفظ سلامت کارکنان صنایع، این مطالعه با هدف بررسی شیوع چاقی و افزایش وزن در پالایشگاه آبادان بعنوان بزرگترین پالایشگاه ایران بعمل آمد.

روش‌ کار: در این مطالعه 721 نفر از پرسنل پالایشگاه آبادان از فهرست پرونده های معاینات سلامت شغلی سالیانه انتخاب، و پس از تن‌سنجی و تکمیل پرسشنامه و اخذ نمونه خون، اطلاعات آنها از طریق پرسشنامه سبک زندگی Breslow و پرسشنامه استاندارد فعالیت فیزیکی Global Physical Activity Questionnaire (GPAQ) ثبت و در نهایت تجزیه و تحلیل گردید.

نتایج: متوسط نمایه توده بدنی در مردان و زنان به ترتیب2/28 و 5/27 بود. شاخص توده بدنی و شیوع چاقی در این مرکز صنعتی به ترتیب برابر با 8/29 % و 7/48% بود. شیوع افزایش‌وزن و چاقی در مردان به ترتیب 6/48% و 24/30% و در زنان به ترتیب50% و 15% بود که با سن، سطح قند خون، چربی خون، و فشارخون بالا دارای ارتباط معنی‌دار بود ( برای تمام موارد001/0 p < ) .

نتیجه گیری: در مجموع شیوع اضافه وزن و چاقی در کارکنان پالایشگاه آبادان بالاتر از میانگین کشوری و صنایع مشابه در نقاط دیگر جهان می باشد. توجه به برنامه های ترویج سبک زندگی سالم در مناطق صنعتی با تاکید بر گروه های پرخطر مانند افراد میانسال، با وضعیت اقتصادی-اجتماعی نامناسب، و شاغل در شیفت های غیر صبحکار می تواند بر بهبود وضعیت جسمانی و سلامتی کارکنان نقش موثری داشته باشد.

---

زمینه و هدف: به دنبال استقرار طرح تحول سلامت در بیشتر بیمارستان­های دولتی روابط و فعالیت­های سازمان­های بیمه­گر و بیمارستان­ها دچار تغییراتی شده است. هدف از این پژوهش شناسایی موانع و چالش­های پیش روی بیمارستانها و سازمانهای بیمه ای و ارائه راهکارهایی جهت رفع آنها می­باشد.

روش کار: جامعه مورد پژوهش در مجموع 74 نفر از پرسنل بیمارستان­های دولتی، خصوصی و نظامی شهر تهران (مدیران، مترون، کارشناسان مالی و رئیس حسابداری) و همچنین پرسنل سازمان­های بیمه­گر پایه و تکمیلی (نمایندگان بیمه مقیم در بیمارستان­ها، کارشناسان سازمان­های بیمه­گر و مدیران بیمه) می­باشند. روش گردآوری داده­ها مصاحبه نیمه ساختاریافته و تحلیل داده­ها به روش تحلیل موضوعی صورت پذیرفته است.

نتایج: مهمترین چالش­های شناسایی شده عبارت بودند از کسورات، تاخیر در پرداخت هزینه­های بیمارستان، سلیقه­ای عمل نمودن، عدم حضور و تعداد کم نماینده بعضی سازمان­های بیمه­ای در بیمارستان­ها، عدم وجود تعامل کافی بین دو سازمان، عدم مسؤولیت­پذیری پرسنل بیمارستان در مدیریت هزینه­ها و عدم عقد قرارداد بیمارستان دولتی با بیمه تکمیلی و بیمارستان خصوصی با بیمه پایه مطرح گردید.

نتیجه­گیری: با توجه به حساسیت و اهمیت ارتباط بین سازمانهای ارائه دهنده و خریدار خدمات سلامت و همچنین پیچیده تر و چالشی تر شدن این ارتباط بعد از اجرای طرح­ تحول سلامت و اعتباربخشی بیمارستان­ها، علم به چالشهای فوق الذکر می­تواند راهکارهای مناسب و موثری در جهت بهبود روابط دو سازمان در اختیار مدیران قرار دهد.

---

زمینه و هدف: رفتار زورگویی یکی از مشکلات روز افزون در بین نوجوانان بسیاری از مدارس در سطح جهان می­باشد، که ­اخیراً مورد توجه پژوهش­گران حوزه­های روان­شناسی و حتی جرم­شناسی به دو صورت قلدری­سنتی و سایبری قرارگرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان ­قلدری­سنتی و ­سایبری در بین ­نوجوانان دختر و پسر مقطع دبیرستان مدارس شهرهرات- افغانستان در سال 1396 در ­سه ­مقطع ­اول، دوم ­و سوم انجام شد.
روش کار: این مقاله با روش کمی و با شیوه نمونه­گیری تصادفی با استفاده از ابزار پرسشنامه از جمله پرسشنامه­های قلدری (BS)، پاتچین وهیندوجا، ایلی نویز وآلوئوس در بخش­های قلدری­سنتی­ و سایبری با نرم افزارspss تحلیل شدند. نمونه پژوهش360 نفر از دانش­آموزان مقاطع اول، دوم و سوم دبیرستان­های شهرهرات بودند.
نتایج: آزمون­های تعقیبی (کروسکال والیس ومن ویتنی) با سطح معنی­داری کمتر 05/0 و01/0 نشان ­داد ­که میزان قلدری­سنتی و سایبری در بین دانش­آموزان پسر نسبت به دانش­آموزان دختر بیشتر است. از طرفی­دیگر میان قلدری سنتی و بعد اجتماعی بین مقاطع دهم- یازدهم و یازدهم- دوازدهم تفاوت معنی داری وجود دارد، میانگین قلدری سنتی­کلاس یازدهم از دوکلاس دهم و دوازدهم کمتر است.
نتیجه گیری: نتایج پژوهش بیانگر این بود که دانش­آموزانی ­که پدران آن­ها کشاورز هستند قلدری بیشتری نسبت به سایر مشاغل دارند. هم چنین شیوع قلدری در دانش­آموزانی­که مادران آن­ها خانه­دارند نسبت به دانش­آموزانی­که مادران آن­ها شاغل هستند کمتر است. تحصیلات پدر در شیوع قلدری دانش­آموزان تاثیر ندارد. بعلاوه نتایج تحقیق نشان داد که شیوع قلدری سایبری در بین دانش­آموزانی­که مادران آن­ها از تحصیلات بیشتری برخوردارند نسبت به مادران بیسواد بیشتر است.

---

زمینه وهدف: احتمال مورد خشونت قرارگرفتن یک فرد در خانواده به مراتب بیشتر از بیرون خانواده اسـت. هـدف ایـن تحقیـق بررسی خشونت خانوادگی به ویژه خشونت علیه زنان در بین خانواده­های استان هرات افغانستان است.
روش کار: این پژوهش براساس روش نمونـه­گیـری در دسترس به تعداد 130 نفر از قربانیان زن مراجعه کننده به مراکز حمایتی این افراد در شهر هرات و بـا اسـتفاده از پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است.
نتایج: در بین مراجعان به مراکز حمایتی، خشونت روانی با 42% و خشونت جنسی و فیزیکی هر یک با 29% بیشترین فراوانی را داشته و در رتبه آخر نیز خشونت اقتصادی با 26% قرار می­گیرد. سن 4/65% قربانیان زیر 30 بوده و زنان بالای 40 سال نیز مراجعه­ای نداشته­اند. 4/65% در 5 سال نخست ازدواج بوده­اند و تنها 10%، عمر ازدواج بالای 10 سال داشته­اند. حدود 60% مراجعان بیسواد بوده­اند و تنها 8/13% لیسانس داشته­اند. 3/72% قربانیان خانه­دار بوده و تنها حدود 21% قربانیان دارای شغل آزاد و یا اداری بوده­اند. بیش از 2/70% قربانیان نیز در کمترین سطح درآمدی قرار داشته­اند. حدود 6/76% با رضایت ازدواج کرده­اند. از سوی دیگر، 5/88% همسران قربانیان زیر40 سال بوده­اند. 7/57% بیسواد و 2/29% دیپلمه بوده­اند. به لحاظ شغل نوعا کارمند نیستند (کارگر 8/13، کشاورز 3/22 و آزاد 8/40) 4/95% ازدواج اولشان بوده  و 7/97% تک همسر هستند. 8/83% ایشان نیز معتاد نبود و 6/76% با رضایت ازدواج کرده­اند.
نتیجه­ گیری: در بین مراجعان بیشترین فراوانی با خشونت روانی بوده است. مراجعه کنندگان نوعا زیر 40 سال و با سابقه ازدواج زیر 5 سال بوده­اند. تصویر قربانی در این پژوهش، زن جوان بیسوادی است که به لحاظ مالی در مضیقه شدید بوده و دارای همسری جوان و دارای شغل آزاد و با تحصیلات کم است که برای بار نخست ازدواج کرده و جز قربانی همسر دیگری نداشته و اعتیادی هم به مواد مخدر ندارد.

---

زمینه و هدف: مرور نظام‌مند پژوهش‌ها حاکی از این است که در درمان اضطراب افراد متغیرهای مختلفی تاثیر می‌گذارد و روش‌های درمانی متعددی اثربخش هستند، اما نقش طرحواره ‌درمانی بر کمال‌گرایی افراد مضطرب مغفول مانده است، لذا هدف از پژوهش حاضر اثربخشی درمان اضطراب به روش طرحواره‌ درمانی بر کمال‌گرایی است. پژوهش حاضر کاربردی و از نوع نیمه‌ آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل می باشد.
روش کار: از بین کلیه زنان 20 تا 30 سال دارای اضطراب مراجعه‌کننده به کلینیک حضور نو واقع در شهر تهران تعداد 30 نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) تخصیص داده شدند. همه آن‌ ها قبل از اجرای مداخله پرسشنامه کمال‌گرایی تری-شورت و همکاران را تکمیل کرده‌اند. پس از آن، گروه آزمایش تحت آموزش طرحواره‌ درمانی قرار گرفت. در نهایت هر دو گروه پس‌آزمون را دریافت کرده‌اند. پس از جمع‌آوری اطلاعات، داده‌ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری به کمک نرم‌افزار SPSS 19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج: بین دو گروه در دو مؤلفه کمال‌گرایی مثبت (019/0>p و 275/6=F) و کمال‌گرایی منفی (006/0>p و 136/9=F) تفاوت معنی‌داری وجود دارد. با مشاهده یافته‌های توصیفی می‌توان گفت گروه آزمایش پس از کسب مداخله طرحواره‌درمانی توانسته است نمرات پایین‌تری را در پس‌آزمون مؤلفه‌های کمال‌گرایی نسبت به گروه کنترل کسب کند.
نتیجه‌گیری: استفاده از روش طرحواره‌درمانی در درمان اضطراب باعث کاهش کمال‌گرایی افراد شده و از این رو آگاهی از این آموزش می‌تواند در جهت بهبود متغیرهای کمال‌گرایی مثبت و منفی به روان­شناسان، مشاوران، دانشجویان و سایر متخصصان کمک نماید.

---

زمینه وهدف:  طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، سلامت اجتماعی یکی از ابعاد سلامت است که بر دو بعد جسمی و روانی تاثیر گذاشته و یا از آنها اثر می پذیرد. مطابق تعریف فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران سلامت اجتماعی عبارت است از کمیت و کیفیت تعامل فرد با پیرامون به منظور رفاه جامعه. رفتارهای اجتماعی مطلوب و محیط مشوق دو مولفه اصلی ارتقای سلامت اجتماعی محسوب می شود. هدف این مطالعه شناسایی رفتارهای اجتماعی مطلوب جامعه ایرانی بوده است.
روش کار: این مطالعه به روش کیفی انجام شده است. برای گردآوری اطلاعات از دو روش بررسی متون و نظرات خبرگان به روش بحث گروهی متمرکز استفاده شده است. در بررسی متون از منابع مرتبط به فرهنگ ایرانی، توصیه­ های دینی و تجربیات منتشر شده بین المللی استفاده شده است. همچنین از نظرات خبرگان در هشت رشته تخصصی مرتبط با روش بحث گروهی متمرکز استفاده شده است. داده های به دست آمده تحلیل محتوی شده است.
نتایج: بر طبق یافته های این مطالعه، بیست رفتار اجتماعی مطلوب عبارت است از پذیرش تنوع، عدم بدگمانی، اعتقاد به حقوق انسانی، دروغ نگفتن، گفتار اثرگذار، تعادل، مسئولیت پذیری، همکاری، برادری، تواضع، نظم (مدیریت فردی)، وفای به عهد و  امانت داری، نقادی، صبر و بخشش، انفاق، مشورت گرفتن، تبادل فرهنگی، مراقبت از هویت و احترام به محیط زیست.
نتیجه گیری: تغییر رفتار نیازمند به کارگیری الگوهایی مبتنی بر شواهد از جمله بازاریابی اجتماعی است و پیشنهاد می شود پس از بررسی وضعیت اتخاذ این رفتارها در جامعه، موانع رفتار مطلوب اجتماعی بررسی شده و برنامه بازاریابی اجتماعی برای ترویج این رفتارها تدوین و استقرار یابد 

---

زمینه و هدف: هدف تعیین عوامل خطر اختلال رشد کودکان یک سال در مناطق حاشیه نشین بندرعباس بر اساس کوهورت مبتنی بر جمعیت جنوب ایران تحت اجرای ایستگاه تحقیقات بهداشتی بندر عباس، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران بود.
روش کار: در این مطالعه همگروهی آینده نگر در سال 1400، از اطلاعات رشد یک سالگی540 شیرخوار در کوهورت بررسی مواجهات دوران بارداری بر سلامت مادر و کودک در مناطق حاشیه نشین بندرعباس استفاده شد. پیامدها، اختلال رشد قد و وزن و دور سر یک سالگی بود. آنالیزها با نرم افزار14  STATA و آماره های توصیفی و رگرسیون لجستیک تک متغیره و چندگانه انجام شد.
نتایج: وزن کم بدو تولد نسبت به وزن بدو تولد طبیعی، شانس اختلال رشد وزن یک سالگی را 05/3 برابر نمود (نسبت شانس تطبیق داده شده: 05/3 با فاصله اطمینان91/8-04/1). وضعیت اقتصادی اجتماعی پایین نسبت به وضعیت خوب اقتصادی اجتماعی، شانس اختلال رشد دور سر را 59% کاهش داد ( نسبت شانس تطبیق داده شده: 41/0 با فاصله اطمینان 89/0- 19/0) و وزن کم بدو تولد نسبت به وزن طبیعی بدو تولد، شانس اختلال رشد دور سر 46/2 برابر بود ( نسبت شانس تطبیق داده شده: 46/2 با فاصله اطمینان 97/5- 01/1). هیچ یک از عوامل مادری و کودکی با اختلال رشد قد یک سالگی ارتباطی نداشت.
نتیجه گیری: وزن کم بدو تولد نسبت به وزن طبیعی، شانس اختلال رشد وزن و دور سر یک سالگی را بیشتر نمود. وضعیت اقتصادی اجتماعی پایین نسبت به وضعیت خوب، شانس اختلال رشد دور سر را کاهش داد. هیچ یک از عوامل مادری و کودکی با اختلال رشد قد یک سالگی ارتباطی نداشت.
 

---

زمینه و هدف: محصولاتی مانند دخانیات بدین سبب که به میزان زیادی در مرگ و میر در سراسر جهان نقش دارند، برای زندگی انسان مضر تلقی می شوند. مصرف دخانیات سالانه باعث مرگ بیش از هشت میلیون نفر در سراسر جهان می شود. این امر تحمیل مالیات بر چنین محصولات مضری را با هدف کاهش تقاضای آن ها و در نتیجه تضمین افزایش سلامت جمعیت در ایران را ضروری کرده است.
روش کار: این مطالعه با استفاده از مالیات بر دخانیات به عنوان نماینده ای برای مالیات بر محصولات مضر و نرخ مرگ به عنوان شاخصی برای سلامت کلی جمعیت، تأثیر مالیات محصولات مضر را بر سلامت جمعیت در30 استان ایران از سال 1387 تا 1398 بررسی می کند. بدین منظور از روش گشتاور تعمیم یافته پانلی پویا (GMM) با استفاده از نرم افزار Eviews 10 و stata17 به عنوان تکنیک تخمین تجربی استفاده می شود.
نتایج: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که مالیات بر محصولات مضر، سلامت جمعیت را افزایش می‌دهد. بدین مفهوم که دولت‌ می‌تواند از مالیات بر محصولات مضر برای بهبود سلامت جمعیت استفاده کند. بنابراین، این توجیه سازمان جهانی بهداشت را تأیید می کند که مالیات بر محصولات مضر، به ویژه مالیات بر دخانیات، نه تنها مصرف آن را کاهش می دهد، بلکه پیامدهای سلامتی را نیز افزایش می دهد. همچنین از طرفی با افزایش عوارض سیگار که به عنوان مهم‌ترین و کلیدی‌ترین راهکار و استراتژی اعلام شده از سوی سازمان بهداشت جهانی است، درآمد حاصل از افزایش این عوارض مصرفی، صرف ارتقای زیرساخت‌های بهداشتی و آموزشی، خانه‌های بهداشت، اوژانس و غیره خواهد شد.
نتیجه گیری: در حالت کلی، هر چه دولت یک کشور هزینه بیشتری را به مراقبت های بهداشتی اختصاص دهد، طول عمر شهروندان آن کشور بالاتر و در نتیجه سلامت جامعه افزایش خواهد یافت. در رابطه با تأثیر مالیات/ قیمت بر مصرف سیگار یا دخانیات بر کاهش مرگ برای کشور ایران، اگر مالیات های اعمال شده بر محصولات مضر برای برآورده کردن توصیه سازمان بهداشت جهانی افزایش یابد و همچنین به طور موثر اداره شود، منجر به بهبود ضرایب بالاتری در سلامت جمعیت نسبت به موارد مشاهده شده در این مطالعه خواهد شد. همچنین با توجه به نتایج تحقیق می توان گفت که سیاست گذاران باید فعالیت های افزایش دهنده رشد اقتصادی را آغاز کنند، زیرا سبب افزایش سلامت جمعیت می شود. بعلاوه، تلاش ها برای افزایش جمعیت باید با همراهی سرمایه گذاری قابل توجه در بخش سلامت صورت گیرد، زیرا مشخص می شود که برای سلامت جمعیت مفید است.