زمینه و هدف: مطالعه اختصاصی بر روی مالاریا و عوامل زمینهساز آن در ایران با تاسیس انستیتو مالاریالوژی در دانشگاه تهران وارد مرحله علمی و تحقیقاتی نوینی گردید که پس از تغییر نام انستیتوی مذکور به دانشکدهی بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی و افزایش محققان و دانشجویان بر حجم این مطالعات و تحقیقات افزوده شد. سه جنبه انگل شناسی، اپیدمیولوژی و حشره شناسی از شاخص ترین عناوین مطالعات و تحقیقات در زمینه مالاریا میباشد. آگاهی از تاریخچه مطالعات مذکور میتواند تلاشهای خستگی ناپذیر پیشکسوتان اینگونه مطالعات و تحقیقات را نمودار و افقهای جدیدی را درپیش روی آیندگان قرار دهد. در این مطالعه وضعیت مقالات منتشر شده، پایان نامهها و آموزشهای اختصاصی ارایه شده در زمینه انگل شناسی مالاریا در نیم قرن گذشته در ایران تا آن مقدار که امکان دسترسی به آنها وجود داشت مورد بررسی قرار گرفتهاند.
روش کار: این مطالعه به صورت گذشتهنگر با جمعآوری اطلاعات لازم از سال1330 تا 1388 از منابع الکترونیک داخلی و خارجی، پایان نامهها و مقالات موجود در کتابخانههای دانشگاهی و مصاحبه با افراد صاحب نظر در زمینههای ذیربط انجام پذیرفته است. اطلاعات جمع آوری شده پس از دسته بندی و حذف موارد تکراری به صورت یک مجموعه تلخیص تاریخی ارایه میشود.
نتایج: در این بررسی 143 مقاله به زبانهای انگلیسی و فارسی که توسط محققان ایرانی در زمینه مالاریا بویژه انگل شناسی منتشر شده است جمع آوری و فهرست بندی شدند. تعداد پایان نامههای در دسترس، بالغ بر35پایان نامه در مقاطع کارشناسی ارشد، MPH و PhD بودهاند. دورههای آموزش اختصاصی در زمینه انگل شناسی مالاریا بویژه تشخیص میکروسکوپی مالاریا چهل و چهار دوره شمارش شدند.
نتیجه گیری: گرچه دسترسی به تمام مقالات منتشر شده توسط محققان ایرانی و پایان نامههای نگاشته شده توسط دانشجویان در زمینه انگل شناسی مالاریا امکان پذیر نبود، تعداد بدست آمده بیانگر درک صحیح محققان ایرانی در مورد اهمیت انگل شناسی مالاریا و تلاش در جهت شفاف سازی جنبههای مختلف آن در ایران بوده است. با توجه به تمرکز اکثر آموزشهای اختصاصی در زمینه انگل شناسی مالاریا در دانشکدهی بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، اطلاعات به دست آمده در این زمینه دقیقتر و حاکی از انجام آموزش تشخیص مالاریا و موضوعات ذیربط برای میکروسکوپیستها، کارشناسان مبارزه با بیماریها، کاردان ها و کارشناسان آزمایشگاهی بوده است.
