فصلنامه دانشکده بهداشت و

---

بدون شک موفقیت هر سازمانی در گرو وجود یک نظام ارزشیابی و نظارت کارآمد و با کفایت است. در واقع ارزشیابی یکی از مهمترین عناصر فرآیند مدیریتی را تشکیل می دهد و فقدان یک سازوکار ارزشیابی موثر در یک بیمارستان، به لحاظ اهمیت بالای این سازمان، نه تنها به افزایش هزینه های درمانی خواهد انجامید، بلکه بخاطر غفلت در ارائه صحیح مراقبت، سلامت کل جامعه را نیز به مخاطره خواهد انداخت. لذا با عنایت به اهمیت فرایند ارزشیابی و تاثیر آن در بهبود عملکرد بیمارستان، پژوهش حاضر به بررسی سطح ادراک و انتظار مدیران و هیات تصمیم گیری بیمارستان های استان همدان از نظر ارزشیابی بیمارستان ها و تعیین شکاف موجود پرداخته است. مشخصات پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی (Applied) بوده که به روش مقطعی (Cross-sectional) انجام گرفته است. جامعه آماری آن شامل روسا، مدیران و اعضای هیات تصمیم گیری بیمارستان ها می باشد. حجم نمونه برابر با کل جامعه پژوهش به تعداد 200 نفر است که به روش سرشماری (Census) تعیین شده است. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها: مهمترین یافته های این پژوهش عبارتند از: طبق نظر مدیران و هیات تصمیم گیری در نظام فعلی ارزشیابی بیمارستان ها بیشترین توجه به مولفه «ارزش های متعالی و ضوابط» صورت گرفته است (یعنی بیشترین میانگین امتیاز ادراک (3.63) گروه مورد پژوهش از مولفه های نظام ارزشیابی به این مولفه مربوط بوده است). درحالیکه به نظر این گروه در یک نظام ارزشیابی مطلوب بیشترین توجه باید به مولفه «رضایت بیماران» معطوف گردد (یعنی بیشترین میانگین امتیاز انتظار گروه مورد پژوهش از مولفه ها برابر با 4.48 و به این مولفه مربوط بوده است). تمام تفاوت های بین ادراک و انتظار گروه مورد پژوهش از مولفه های مورد بررسی نظام ارزشیابی معنی دار (P<0.001) بوده است. بیشترین درصد شکاف بین ادراک و انتظار گروه از مولفه های ارزشیابی به مولفه «رضایت کارکنان» در حدود 56% و کمترین درصد به مولفه «ارزش ها و ضوابط» در حدود 11.6%، مربوط بوده است.

---

زمینه و هدف: عفونتهای سوختگی بعنوان یک عفونت بیمارستانی، عامل مهمی در مرگ و میر بیماران و ناتوانیهای بعد از سوختگی محسوب می شود. از آنجایی که اطلاع از باکتری های شایع ایجاد کننده عفونت و الگوی مقاومت آنها نقش مهمی در پیشگیری و درمان سریع عفونتهای سوختگی دارد این مطالعه به منظور بررسی عفونتهای زخم سوختگی در بخش سوختگی بیمارستان دانشگاهی امام رضا(ع) شهر مشهد و تعیین الگوی مقاومت باکتری های جداشده نسبت به آنتی بیوتیکها طراحی و اجرا گردید.
روش کار: در این بررسی از 126 بیمار بستری در بخش سوختگی بیمارستان دانشگاهی امام رضا (ع) تعداد 344 نمونه گرفته شد و پس از شناسایی گونه باکتریهای موجود در نمونه ها، حساسیت این باکتری ها در برابر 14 آنتی بیوتیک مورد استفاده در بخش سوختگی با استفاده از روش Agar diffusion مورد بررسی قرار گرفت .
نتایج: نتایج نشان می دهد که 7/27 % از نمونه های گرفته شده در اولین پانسمان استریل بودند و به تدریج با افزایش آلودگی در هفته سوم فقط 5 % زخم ها استریل بودند. در این مطالعه بیشترین آلودگی مربوط به باکتری پسودوموناس آئروژینوزا (7/31%) می باشد. دربین آنتی بیوتیکهای مورد بررسی بیشترین مقاومت در مقابل آموکسی سیلین دیده شد و بیشترین حساسیت نسبت به سیپروفلوکساسین و ایمی پنم مشاهده شد.
نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان می دهد که بخصوص در مورد باسیلهای گرم منفی و استافیلوکوکوس اورئوس احتمال آلودگی بالایی وجود دارد که بکارگیری روشهای جدی پیشگیری از عفونت را ضرورتی انکار ناپذیر می نماید و در همین راستا برای درمان این عفونتها نیز بایستی در انتخاب داروی مناسب، آنتی بیوتیکهایی از قبیل سیپروفلوکساسین و ایمی پنم مدنظر باشد.

---

زمینه و هدف: مدیریت نامناسب مواد عفونی زاید می­تواند خطراتی را برای کارگران وبیماران ومحیط اجتماع بهمراه داشته باشد. دراین مطالعه ، بررسی جامعی در خصوص نحوه مدیریت پسماندهای جامد در بیمارستان های شهر قم صورت گرفت.

روش کار: جهت گردآوری اطلاعات لازم ضمن توزین زباله تولیدی، به تکمیل پرسشنامه برگرفته از WHOباتوجه به اهداف مطالعه پرداخته شد؛ همچنین جهت کسب اطلاعات تکمیلی، به مشاهده میدانی در بخشهای مختلف بیمارستان های مورد مطالعه(6بیمارستان دولتی،2بیمارستان خصوصی)  پرداخته شد.

نتایج: نتایج مطالعه نشان داد که میزا ن کل مواد زاید جامد تولیدی بیمارستان های شهر قم  بطور متوسط 55/3057 کیلو گرم در هرشبانه روز بود که از این میزان سهم مواد زاید جامد معمولی ، عفونی ، تیزو برنده ، شیمیایی - دارویی به ترتیب6/1523 و 6/1520و72/12و 93/0کیلو گرم در هر شبانه روز بود. همچنین نتایج مطالعه نشان داد که دربیمارستان های شهر قم، دستورالعمل مدیریت اجرایی پسماندهای  پزشکی بطور ناقص اجرا می شد وبرنامه جداسازی مواد زاید جامد در مبدأ تولید بصورت نامناسبی انجام می گرفت ؛همچنین در بیمارستان های مذکور هیچ گونه  اطلاعاتی در مورد کمیت وکیفیت مواد زاید جامد تولیدی وجود نداشت.

نتیجه گیری: ضرورت برنامه ریزی و ایجاد چارچوبی جهت مدیریت تلفیقی مواد زاید جامد و آموزش سطوح مختلف کارکنان بیمارستان(مدیران، پزشکان، پرستاران، پرسنل خدماتی) میتواند در کاهش قابل ملاحظه هزینه ها و مواد زاید جامد بیمارستانی موثر واقع گردد. همچنین نظارت جدی بر اجرای دقیق و مناسب دستورالعمل مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی ضروری به نظر میرسد.

---

زمینه و هدف: آموزش­های ایمنی از نظر جهانی به عنوان مهمترین وسیله کاهش هزینه­های مادی و انسانی حوادث و بیماری های شغلی شناخته شده است. لذا بررسی آسیب شناسی این نوع آموزش ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این پژوهش، از پرسش نامه نگرش سنج ایمنی بمنظور فرآیند آسیب شناسی استفاده شد. این پرسش­نامه متشکل از 13 بعد بود: وجدان کاری، سرنوشت گرایی، رهبری تبادلی ویژه ایمنی، هوشیاری ایمنی، گران باری نقش، فشارکاری، ادراک از ایمنی شغل، ادراک از اقدامات ایمنی سرپرست، ادراک از اقدامات ایمنی همکاران، ادراک از اقدامات مدیریت، ادراک از برنامه­ها و سیاست­های ایمنی، تعارض­های بین فردی در کار و دلبستگی شغلی.  

روش­ کار: 204 نفر (101 نفرگروه مداخله و 103 نفر گروه کنترل) پرسش نامه­ نگرش سنج ایمنی را قبل از یک دوره آموزش ایمنی 4 ساعته در شرکت ذوب آهن اصفهان تکمیل کردند. تنها اعضای گروه مداخله در این دوره آموزشی شرکت کردند. این پرسش نامه تقریباً 30 روز بعد از آموزش دوباره بر اعضای هر دو گروه اجرا شد. نتایج گروه مداخله و کنترل با استفاده از آماره­های توصیفی و کوواریانس مورد مقایسه قرار گرفتند.

نتایج: نتایج نشان داد که در مقایسه با گروه کنترل، آموزش­های ایمنی اثر مثبت معنی­داری بر تغییر نگرش کلی کارکنان نسبت به مسایل ایمنی دارد. همچنین این آموزش به طور معناداری تنها بر ابعاد هوشیاری ایمنی، رهبری، ادراک از اقدامات ایمنی سرپرست و ادراک از اقدامات ایمنی مدیریت مؤثر بود.

نتیجه­ گیری: سنجشی از نگرش ایمنی و ابعادش می­تواند برای شناسایی نواحی از آموزش که نیاز به توجه بیشتر و طراحی بهتر دارد، استفاده شود.

---

  زمینه و هدف: بررسی فصلی اقدام به خودکشی ممکن است یک راه ارزیابی برای سبب شناسی رفتار خودکشی کنندگان باشد. جستجوهای اولیه نشان می دهد، مطالعات اولیه زیادی در خصوص خودکشی انجام شده است که در تعداد قابل ملاحظه ای از انها ابعاد فصلی و اقلیمی خودکشی مورد توجه قرار گرفته است. بر همین اساس در مطالعه حاضر با بهره گیری از رویکرد مرور ساختاریافته، الگوی فصلی و زمانی رخداد خودکشی در ایران تعیین شد.

  روش کار: جستجو با بهره گیری ازکلید واژه های، suicide ، seasonality ، Iran/Iranian در پایگاه های اطلاعاتی ملی SID ، Iranmedex ، Magiran و Medlib و بین المللی PubMed ، Scopus و Google scholar انجام گرفت. کیفیت مقالات با استفاده ازچک لیست ارزیابی شد. داده ها ی هر یک از مطالعات اولیه بر اساس متغیرهای عمومی و متغیرهای فصل، ماه، ساعت، روزهای هفته و شرایط اقلیمی استخراج شد.

  نتایج: از 49522 مستند به دست آمده از جستجوی اولیه الکترونیکی، نهایتا تعداد 32 مقاله وارد این بررسی شد. بیشترین رخداد خودکشی در 8 مورد از مطالعات، فصل بهار و در 7 مورد، فصل تابستان بوده است. در بین مطالعات اولیه ای که فقط الگوی ماهانه رخداد خودکشی را گزارش نمودند، بالاترین رخداد زمانی خودکشی در 7 مورد از مطالعات در ماههای فصل بهار و 7 مورد در ماههای فصل تابستان بوده است. همچنین در بیشتر مطالعات(8 مورد) بیشترین رخداد زمانی خودکشی بین ساعت 13 الی 18 بوده است.

  نتیجه گیری: نتایج این مطالعه بر اساس مقالات منتشر شده، نشان داد که در ایران رخداد فصلی خودکشی قابل توجه است و بیشترین رخداد خودکشی در بهار و تابستان گزارش شده است.

---

  زمینه و هدف : با توجه به ابهامات مرتبط با ارکسین A و چاقی، پژوهش حاضر به منظور تعیین تأثیر هشت هفته تمرین استقامتی و High Intensity Interval Training ( HIIT) بر سطوح پلاسمایی ارکسین A و برخی شاخص های تن سنجی در پسران نوجوان چاق انجام شد.

  روش کار: در قالب طرح نیمه تجربی، 35 پسر چاق سالم و غیر فعال (میانگین سنی 69 /0 ± 5/15، صدک BMI مساوی یا بالاتر از 95%، نمایه توده بدن 20/2 ± 72/28 ) به طور تصادفی در سه گروه همگن تمرین استقامتی، HIIT و کنترل جایگزین شدند. گروه تمرین استقامتی، در هشت هفته دویدن(40-25 دقیقه در روز با شدت 85-65 % ضربان قلب ذخیره) و گروه تمرین HIIT در هشت هفته تمرین تناوبی ( 7-4 دوره دویدن 30 ثانیه ای با شدت 95-90 % ضربان قلب ذخیره و دو دقیقه فواصل استراحتی شامل دویدن با شدت ۵5 - 50 % ضربان قلب ذخیره)، سه جلسه در هفته شرکت کردند. سطوح پلاسمایی ارکسین A ، شاخص های تن سنجی و اکسیژن مصرفی بیشینه، قبل و 48 ساعت بعد از آخرین جلسه تمرین اندازه گیری شدند. داده ها بصورت میانگین ± انحراف استاندارد و با استفاده از آزمون تحلیل واریانس برای اندازه گیری های تکرار شونده ، در سطح معنی داری 05/0> p بررسی شد.

  نتایج: با وجود روند کاهشی ارکسین A در گروه کنترل و HIIT و روند افزایشی در گروه تمرین استقامتی، در سطوح پلاسمایی ارکسین A گروه های کنترل و تمرین، تفاوت معنی داری مشاهده نگردید (05/0< p ). با این حال، انجام تمرین های استقامتی و HIIT ، ضمن کاهش معنی دار شاخص های تن سنجی مانند درصد چربی به ترتیب (7/9%،7/8% کاهش)، نمایه توده بدن (9/1%، 6/1% کاهش) و نسبت محیط کمر به لگن (9/2%، 7/2% کاهش) ، افزایش معنی دار VO2max ( 9/10%، 7/6% افزایش) را به همراه داشت (05/0> p ).

  نتیجه گیری: تمرین استقامتی موثرتر از تمرین HIIT در بهبود ترکیب بدن پسران نوجوان چاق نقش دارد. اگرچه این تغییرات ممکن است با تغییرات ارکسین A همسو نباشد. بنابراین پیشنهاد می شود مشابه این تحقیق با کنترل خواب و تغذیه و تغییرات ناشی از بلوغ در مدت زمان تمرین بیشتری تکرار شود.

---

زمینه و هدف: از نیمه اردیبهشت ماه سال 1393برنامه تحول نظام سلامت در هفت برنامه، اجرایی گردیده و هدف آن ارتقای سطح سلامت مردم،‌ کاهش پرداخت از جیب، توسعه و ارتقای شاخص‌های سلامت جامعه است. هدف این مقاله تعیین اثراین طرح  بر شاخص های عملکردی بیمارستان های دانشگاهی استان همدان می باشد.

روش کار: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی طولی داده های مربوط به شاخصهای عملکردی بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی همدان به روش سری زمانی منقطع در بازه زمانی 15 ماهه (هفت ماه قبل و هفت ماه بعد از اجرای طرح و یک ماه فاصله زمانی برای استقرار طرح) جمع‌آوری و با کمک نرم افزار SPSS تحلیل‌های توصیفی و تحلیلی انجام گردید.

نتایج: تغییراتی در همه شاخص‌های منتخب بعد از اجرای طرح تحول سلامت رخ داد که بیشترین تغییر در تعداد اعمال جراحی اورژانسی و انتخابی و کمترین در نسبت تخت فعال به ثابت بوده است. البته با مقایسه وضعیت شاخصها بین ماه‌های متناظر، تعداد کمی از این تغییرات معنی دار بود (نسبت گردش تخت و تعداد اعمال جراحی اورژانسی).

نتیجه­گیری: براساس یافته‌های این پژوهش تمام شاخص­های منتخب به نسبتی بعد از اجرای طرح تحول سلامت تغییر پیدا کردند که به نوعی نشان دهنده اثر این طرح بر عملکرد بیمارستان ها بوده است. البته باید در کنار این تغییرات به سایر پیامدهای آن همچون افزایش حجم کاری بیمارستان ها و تقاضای القایی احتمالی نیز توجه نمود و در کل اثرات طرح را با احتیاط و در بلند مدت مورد قضاوت قرار داد.

---

زمینه و هدف: ارزشیابی اقتصادی مداخلات بهداشتی برای تخصیص بهینه منابع در بخش سلامت ضروری است. هدف این پژوهش مرور انتقادی مطالعات تحلیل هزینه - منفعت مداخلات بهداشتی در 40 سال گذشته است.

روش­ کار: مطالعه حاضر با جستجو در هفت پایگاه اطلاعاتیWeb of science  Science Direct, Scopus, PubMed, Springer, Link Cochrane Database of Systematic Reviews, و SID با استفاده از کلید واژه­های مناسب برای یافتن مقالات تحلیل هزینه-منفعت مداخلات بهداشتی منتشر شده در سال‌های 1975 تا 2015 میلادی انجام شد. مقالات بدست آمده پس از ارزشیابی کیفیت با استفاده از یک ابزار معتبر، تحلیل شدند.

نتایج: تعداد 33 مطالعه تحلیل هزینه-منفعت مداخلات بهداشتی در فاصله زمانی تعیین شده بدست آمد. به ترتیب 39، 37، 21 و 3 درصد از مطالعات در قاره­های آسیا، آمریکا، اروپا و آفریقا انجام شده بود. بیشتر مطالعات (79%) درباره مداخلات مرتبط با واکسن، آموزش، تغذیه سالم و استفاده از فن آوری‌های بهداشتی بود. مداخلات مختلف واکسیناسیون، آزمایش‌های تشخیصی و غربالگری، تغذیه مناسب، بهداشت دهان و دندان، آموزش سلامت روان و استفاده از تجهیزات ایمنی هنگام رانندگی دارای منافع بالینی و اقتصادی بسیار زیاد هستند.

نتیجه­گیری: مطالعات تحلیل هزینه - منفعت مداخلات بهداشتی در حال افزایش است. این مداخلات می‌توانند موجب استفاده بهینه از منابع محدود بخش سلامت به منظور ارتقای سلامت مردم شوند.

---

زمینه و هدف: به دنبال استقرار طرح تحول سلامت در بیشتر بیمارستان­های دولتی روابط و فعالیت­های سازمان­های بیمه­گر و بیمارستان­ها دچار تغییراتی شده است. هدف از این پژوهش شناسایی موانع و چالش­های پیش روی بیمارستانها و سازمانهای بیمه ای و ارائه راهکارهایی جهت رفع آنها می­باشد.

روش کار: جامعه مورد پژوهش در مجموع 74 نفر از پرسنل بیمارستان­های دولتی، خصوصی و نظامی شهر تهران (مدیران، مترون، کارشناسان مالی و رئیس حسابداری) و همچنین پرسنل سازمان­های بیمه­گر پایه و تکمیلی (نمایندگان بیمه مقیم در بیمارستان­ها، کارشناسان سازمان­های بیمه­گر و مدیران بیمه) می­باشند. روش گردآوری داده­ها مصاحبه نیمه ساختاریافته و تحلیل داده­ها به روش تحلیل موضوعی صورت پذیرفته است.

نتایج: مهمترین چالش­های شناسایی شده عبارت بودند از کسورات، تاخیر در پرداخت هزینه­های بیمارستان، سلیقه­ای عمل نمودن، عدم حضور و تعداد کم نماینده بعضی سازمان­های بیمه­ای در بیمارستان­ها، عدم وجود تعامل کافی بین دو سازمان، عدم مسؤولیت­پذیری پرسنل بیمارستان در مدیریت هزینه­ها و عدم عقد قرارداد بیمارستان دولتی با بیمه تکمیلی و بیمارستان خصوصی با بیمه پایه مطرح گردید.

نتیجه­گیری: با توجه به حساسیت و اهمیت ارتباط بین سازمانهای ارائه دهنده و خریدار خدمات سلامت و همچنین پیچیده تر و چالشی تر شدن این ارتباط بعد از اجرای طرح­ تحول سلامت و اعتباربخشی بیمارستان­ها، علم به چالشهای فوق الذکر می­تواند راهکارهای مناسب و موثری در جهت بهبود روابط دو سازمان در اختیار مدیران قرار دهد.

---

زمینه و هدف: شیوع بیماری‌های مزمن را می‌توان با اصلاح عادات غذایی مردم کاهش داد. لذا هدف این مطالعه ارزیابی تبیین‌کنندگی مدل تائید انتظار بر تداوم قصد مصرف میوه و سبزی می‌باشد.

روش کار: این مطالعه نوع توصیفی - تحلیلی بر روی 332 سالمندی است که سابقه دریافت مراقبت بهداشتی را از بین 8 مرکز بهداشتی درمانی روستایی و 40 خانه بهداشت شهرستان آبادان در 6 ماهه دوم سال 94 داشتند. داده‌ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل مسیر با نرم‌افزار LISREL8.8 و آزمون هم خطی چندگانه با نرم‌افزار SPSS16 تجزیه‌ و تحلیل شدند.

نتایج: 48% روزانه 1 تا 3 سهم میوه و سبزی مصرف می‌کردند. این مدل توانست 79% تداوم قصد مصرف میوه و سبزی را تبیین نماید. خودکارآمدی (09/0β=، 01/ 0p <)، راحتی مصرف (15/0β =،01/ 0p<)، فواید (37/0 β =،01/ 0p <) و رضایت (35/0β=، 01/ 0p <) رابطه مستقیم اما موانع (2/0- β=، 01/ 0p <) رابطه معکوس و معنی‌داری بر تداوم قصد مصرف میوه و سبزی داشتند. از بین سازه‌ها فواید (85/0β=، 01/ 0P <) بیشترین تأثیر را داشت.

نتیجه‌گیری: مدل حاضر در تبیین تداوم قصد مصرف میوه و سبزی در سالمندان کاربرد مناسبی دارد. پیشنهاد می‌شود مسئولان با به‌کارگیری راهبرد‌های کارآمد جهت افزایش درک فواید مصرف میوه و سبزی در سالمندان با بسیج اطلاع‌رسانی عمومی در جامعه، سازمان‌ها و خانواده‌ها به حساس سازی هر چه بیشتر افراد اقدام نمایند.

---

زمینه و هدف: تدوین برنامه‌ مناسب برای پیشرفت، ارتقاء و حل مشکلات یک جامعه با شناخت واقعی از مشکلات آن جامعه میسر است. ارزیابی سلامت جامعه فرآیندی است که در طی آن پژوهشگران و اعضای جامعه با جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها و تعیین نقاط قوت و ضعف، منابع و نیازهای جامعه، درکی درست از وضعیت نظام مراقبت سلامت، دلواپسی‌های جامعه به دست می‌آورند. شهر باسمنج در 10 کیلومتری شهر تبریز و در آستانه الحاق به این کلان‌شهر قرار دارد. این مقاله نتیجه ارزیابی جامعه این شهر است.
روش کار: این مطالعه بر اساس مدل 8 مرحله‌ای کارولینای شمالی در پاییز 1396 انجام شد. در این مدل فرآیند ارزیابی سلامت جامعه در ۸ مرحله انجام یافت. هفت مرحله‌ اول شامل شناسایی و اولویت‌بندی مشکلات شهر باسمنج و مرحله‌ی هشتم شامل تدوین برنامه‌های عملیاتی برای حل مشکل دارای اولویت منطقه می‌شد.
نتایج: در پایان مرحله اول این مطالعه نزدیک به 100 مشکل مختلف شناسایی شد و در مرحله بعد بر اساس اصول طبقه‌بندی Hanlon به ترتیب اعتیاد جوانان، مشکلات زباله شهری، سگ‌های ولگرد، آلودگی زیست‌محیطی کارخانه کلر پارس، کم‌عرض بودن خیابان اصلی، دامداری‌های داخل شهر، ازدواج سن پایین دختران، مشکل فاضلاب شهر، بیکاری جوانان و خود درمانی و مصرف بالای آنتی‌بیوتیک در مردم در لیست مشکلات اولویت‌دار منطقه قرار گرفت و از بین آن‌ها مشکل زباله‌های شهری بررسی اجمالی شد. عواملی چون عدم وجود برنامه‌های مدون کاهش و تفکیک زباله، آگاهی کم مردم در خصوص جمع‌آوری زباله، نبود سیستم مناسب فاضلاب شهری، عدم مشارکت مردم و بخش خصوصی در برنامه‌های جمع‌آوری و دفع زباله‌های شهری در ایجاد آن مؤثر شناسایی شدند.
نتیجه‌گیری: در این مطالعه طیف وسیعی از مشکلات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی شناسایی شد. هرچند اولویت انتخابی برای بررسی بیشتر به مشکل زباله‌های شهری اختصاص یافت اما رفع تک‌تک این مشکلات نیازمند همفکری و مساعدت کلیه ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی و مردمی می‌باشد.

---

زمینه و هدف: ارزشیابی اقتصادی مداخلات بهداشتی با مقایسه هزینه­ها و منافع مداخلات بهداشتی منجر به تخصیص بهینه منابع و افزایش کارایی تخصیصی نظام سلامت و با بهبود عدالت و افزایش دسترسی به خدمات سلامت، منجر به افزایش  اثربخشی نظام سلامت می‌شود. هدف این پژوهش ارزشیابی انتقادی مطالعات منتشر شده تحلیل هزینه –اثربخشی مداخلات بهداشتی در جهان است.
روش­کار: این پژوهش با روش مرور انتقادی انجام شد. کلیه مقالات مرتبط با تحلیل هزینه- اثربخشی مداخلات بهداشتی منتشر شده از سال 1975تا 2018 میلادی در هفت پایگاه الکترونیکیCochrane Database of Systematic Review، Web of science، Scopus، PubMed، Science Direct، Springer Link  و SID و موتور جستجویGoogle scholar  با استفاده از کلید واژه­های مناسب جمع‌آوری و ارزشیابی کیفیتی شدند. تعداد 173 مطالعه تحلیل هزینه-اثربخشی مداخلات بهداشتی شرایط ورود به این پژوهش را داشتند.
نتایج: مطالعات هزینه-اثربخشی مداخلات بهداشتی در شش گروه مداخلات واکسیناسیون، آموزش، تغذیه‌، پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی، پیشگیری از بیمارهای زنان و زایمان و کنترل بیماری‌های دارای ناقل انجام و منجر به شناسایی مداخلات بهداشتی هزینه-اثربخش شدند. با وجود این، مطالعات تحلیل هزینه-اثربخشی به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه با محدودیت‌های پژوهشی متعددی مواجه هستند. پژوهشگران مطالعات ارزشیابی اقتصادی باید دقت بیشتری به ویژه در انتخاب درست دیدگاه و افق زمانی ارزشیابی اقتصادی، روش پژوهش، حجم نمونه، نحوه محاسبه هزینه‌ها و نتایج مداخله بهداشتی، ابزار مورد استفاده برای سنجش اثربخشی، روش و ساختار مدل مورد استفاد برای تحلیل هزینه-اثربخشی و تحلیل حساسیت و اعتبار یافته‌های مطالعه به‌عمل آورند.
نتیجه­گیری: مطالعات هزینه-اثربخشی و هزینه- مطلوبیت مداخلات بهداشتی به ویژه مداخلات واکسیناسیون بیماری‌ها در دو دهه گذشته افزایش چشمگیری داشتند. دستورالعمل‌ها و راهنماهای ارزشیابی اقتصادی باید بازنگری شوند و آموزش‌های لازم در اختیار پژوهشگران قرار گیرد تا کیفیت این مطالعات افزایش یابد.

---

زمینه و هدف: استراتژی های بیمارستان ها در مقابله با اپیدمی کووید 19، تاثیر چشمگیری در کنترل و مدیریت این اپیدمی دارد. شناسایی چالش­های بیمارستانها همراه با راهکارهای آنها در مواجهه با بحران ­های بیولوژیکی، می تواند نقشه راهی برای برنامه ریزی­های آتی در مدیریت بحران های مشابه باشد.
روش کار: این پژوهش از نوع کیفی با منطق استقرایی بود که هدف اکتشافی داشت. داده های این پژوهش به روش تحلیل مضمون با کمک نرم افزار MAXQDA تحلیل شدند. 22 نفر از میان افراد موثر در مدیریت این بیماری در دانشگاه علوم پزشکی تهران مورد مصاحبه قرار گرفتند.
نتایج: مهمترین چالش های مطرح شده عبارت بودند از "غافلگیری در سطح کلان، عدم امکان کنترل میزان مصرف لوازم حفاظتی و دارو و تامین تجهیزات". راهکارها و مداخلات موثر اجرا شده در این بحران نیز در حوزه های نیروی انسانی، بالینی، ارتباطات، آموزشی، تصمیم گیری و سازماندهی طبقه بندی گردید.
نتیجه گیری: پیشگیری و آمادگی که پیش از وقوع بحران باید به آنها پرداخته شود، مورد غفلت واقع شده اند. بیمارستان ها می­توانند با بالابردن ظرفیت ها و استانداردها، آمادگی بیشتری را برای مقابله با بحران داشته باشد. برای حفظ آمادگی در برابر بحران های بیولوژیکی باید تجهیزات تشخیصی و درمانی، دارو و وسایل حفاظت شخصی تامین و نگهداری شود و با تشکیل به موقع کمیته­های بحران و اخذ تصمیمات انعطاف پذیر و مدیریت هیجانات و انگیزه ها در نیروی انسانی می توان مدیریت موثرتری ارائه داد.

---

زمینه و هدف: فرسودگی در زوجین یک روند تدریجی و به ندرت ناگهانی است که طی آن صمیمیت و عشق به تدریج رنگ باخته و به همراه آن خستگی عمومی عارض می‌گردد. از طرفی اغلب مداخلات زوج‌درمانی درصدد کاهش تعارضات زناشویی زوجین می­باشند. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر اثربخشی آموزش مبتنی بر درمان پذیرش و تعهد بر فرسودگی زناشویی زوجین دارای تعارض زناشویی بود.
روش­ کار: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش­آزمون، پس آزمون با گروه کنترل همراه با مرحله پیگیری 45 روزه بود. در این پژوهش جامعه آماری کلیه زوجین دارای تعارضات زناشویی مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر کرج در سال 1399 بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده تعداد 14 زوج که نمره بالاتر از 111 در پرسشنامه تعارضات زناشویی کسب کردند در یک گروه آزمایش (7 زوج) و کنترل (7 زوج) قرار گرفتند. گروه‌ آزمایش تحت درمان پذیرش و تعهد (12 جلسه 90 دقیقه‌ای) قرار گرفت؛ اما گروه کنترل هیچ‌گونه مداخله‏ای دریافت نکردند و در لیست انتظار باقی ماندند. از پرسشنامه تعارضات زناشویی براتی و ثنایی و فرسودگی زناشویی pines به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد. ‌تحلیل داده­ها با تحلیل واریانس مکرر و آزمون تعقیبی بن‏فرونی انجام پذیرفت.
نتایج: آموزش مبتنی بر "درمان پذیرش و تعهد"، فرسودگی زناشویی را در زوجین به‌طور معنی داری کاهش داده و نتایج در دوره پیگیری نیز از ثبات لازم برخوردار بوده است (05/0>p).
نتیجه­گیری: براساس نتایج پژوهش حاضر، می­توان گفت که "درمان پذیرش و تعهد" می­تواند به‌عنوان یک گزینه مداخله­ای در کاهش مشکلات زناشویی مورد استفاده قرار گیرد.

---

زمینه و هدف: استفاده یک روش مناسب برای اولویت بندی و چگونگی تدوین بسته‌ خدمات پایه سلامت یک چالش جدی می‌باشد. این پژوهش با هدف طراحی فرایند تدوین بسته خدمات پایه سلامت در ایران انجام شد.
روش کار: یک مطالعه ترکیبی از روش‌های کمی و کیفی انجام شد. بخش کیفی با استفاده از طریق 25 مصاحبه عمیق فردی و 2 جلسه بحث گروهی متمرکز  با صاحب‌نظران وزارت بهداشت، سازمان‌های بیمه‌گر و سازمان برنامه و بودجه انجام شد و بخش کمی، مطالعه‌ای توصیفی و مقطعی با 277 نفر از صاحب‌نظران و بوسیله پرسشنامه‌ای که روایی و پایایی آن تایید شده بود، انجام گردید. بخش کیفی با رویکرد تحلیل محتوا و بخش کمی با استفاده از نرم‌افزار SPSS23 تحلیل شد.
نتایج: مراحل فرآیند تدوین بسته خدمات پایه سلامت شامل 4 مرحله تبیین لیست خدمات موجود در بسته خدمات پایه سلامت، استخراج معیارهای ورود خدمات به بسته خدمات، اولویت بندی معیارهای ورود خدمات به بسته، مقایسه خدمات با معیارهای اولویت‌دار می‌باشد. در پایان مرحله اولویت بندی، معیارهای بار بیماری‌ها، گروه‌های هدف و نیاز جامعه دارای بیشترین میانگین و به عنوان مهمترین معیارها شناخته شدند.
نتیجه‌گیری: فرآیند طراحی شده در این مطالعه، شواهد علمی مورد نیاز را با تاکید بر ورود و تداوم خدماتی که دارای اولویت بالاتری می‌باشند و حذف خدماتی که در معیارها از اولویت کمتری برخوردار می‌باشند، در اختیار سیاستگذاران قرار می‌دهد.
 

---

زمینه و هدف: مراقبت‌های بهداشتی اولیه یک رویکرد کل‌نگر ارتقای سلامت است که هدف آن به حداکثر رساندن سلامت و رفاه مردم در سریعترین زمان ممکن و در محل زندگی مردم است. نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه، اولین مکان تماس مردم با نظام سلامت است. بنابراین، افزایش تاب‌آوری آن نقش بسزایی در کنترل و مدیریت پاندمی‌ها دارد. این پژوهش با هدف شناسایی راهکارهای تقویت تاب‌آوری نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه در همه‌گیری کووید-19 انجام شده است.
روش کار: این مطالعه با روش مرور حیطه‌ای انجام شد. کلید واژه‌های مرتبط با موضوع مطالعه در پایگاه‌های اطلاعاتی PubMed،Web of Science ،Scopus ، SID، Iranmedex و Magiran و موتورهای جستجوگر Google وGoogle Scholar  جستجو شدند. در نهایت، پس از غربالگری و بررسی عنوان، چکیده و متن مستندات بدست آمده، تعداد 36 مقاله انتخاب و راهکارهای تقویت تاب‌آوری نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه در همه‌گیری کووید-19 استخراج شدند.
نتایج: تعداد 48 راهکار برای تقویت تاب‌آوری نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه استخراج شد که در قالب 6 گروه حاکمیت و رهبری، تأمین مالی، نیروی انسانی، دارو و تجهیزات، سیستم‌های اطلاعات سلامت و ارائه خدمات سلامت دسته بندی شدند. از پرتکرارترین این راهکارها می‌توان به مواردی چون رهبری پویا و پاسخگو، استفاده از شواهد معتبر پژوهشی در سیاستگذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌های اقتضایی، افزایش همکاری بین بخشی، حمایت‌طلبی برای سیاست‌های سلامت، افزایش تعامل با مردم جامعه، تأمین مالی پایدار، استخدام کارکنان اضافی و آموزش و حمایت از آنها، تأمین وسایل حفاظت فردی برای کارکنان، تأمین ذخایر کافی دارو و کیت‌های تشخیصی، توسعه و مدرن‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی بهداشت عمومی، تسهیل دسترسی مردم به مراکز بهداشتی، تداوم ارائه خدمات بهداشتی و افزایش سواد بهداشتی جامعه، اشاره کرد.
نتیجه‌گیری:  اجزای ساختاری و فرایندی نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه شامل «حاکمیت و رهبری»، «تأمین مالی»، «کارکنان»، «تجهیزات، واکسن‌ها و داروها»، « اطلاعات» و «ارائه مراقبت‌های بهداشتی» باید به طور هماهنگ، توسعه و بهبود یابند تا برای همه‌گیری‌های آینده آماده باشد.
 

---

زمینه و هدف: محصولاتی مانند دخانیات بدین سبب که به میزان زیادی در مرگ و میر در سراسر جهان نقش دارند، برای زندگی انسان مضر تلقی می شوند. مصرف دخانیات سالانه باعث مرگ بیش از هشت میلیون نفر در سراسر جهان می شود. این امر تحمیل مالیات بر چنین محصولات مضری را با هدف کاهش تقاضای آن ها و در نتیجه تضمین افزایش سلامت جمعیت در ایران را ضروری کرده است.
روش کار: این مطالعه با استفاده از مالیات بر دخانیات به عنوان نماینده ای برای مالیات بر محصولات مضر و نرخ مرگ به عنوان شاخصی برای سلامت کلی جمعیت، تأثیر مالیات محصولات مضر را بر سلامت جمعیت در30 استان ایران از سال 1387 تا 1398 بررسی می کند. بدین منظور از روش گشتاور تعمیم یافته پانلی پویا (GMM) با استفاده از نرم افزار Eviews 10 و stata17 به عنوان تکنیک تخمین تجربی استفاده می شود.
نتایج: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که مالیات بر محصولات مضر، سلامت جمعیت را افزایش می‌دهد. بدین مفهوم که دولت‌ می‌تواند از مالیات بر محصولات مضر برای بهبود سلامت جمعیت استفاده کند. بنابراین، این توجیه سازمان جهانی بهداشت را تأیید می کند که مالیات بر محصولات مضر، به ویژه مالیات بر دخانیات، نه تنها مصرف آن را کاهش می دهد، بلکه پیامدهای سلامتی را نیز افزایش می دهد. همچنین از طرفی با افزایش عوارض سیگار که به عنوان مهم‌ترین و کلیدی‌ترین راهکار و استراتژی اعلام شده از سوی سازمان بهداشت جهانی است، درآمد حاصل از افزایش این عوارض مصرفی، صرف ارتقای زیرساخت‌های بهداشتی و آموزشی، خانه‌های بهداشت، اوژانس و غیره خواهد شد.
نتیجه گیری: در حالت کلی، هر چه دولت یک کشور هزینه بیشتری را به مراقبت های بهداشتی اختصاص دهد، طول عمر شهروندان آن کشور بالاتر و در نتیجه سلامت جامعه افزایش خواهد یافت. در رابطه با تأثیر مالیات/ قیمت بر مصرف سیگار یا دخانیات بر کاهش مرگ برای کشور ایران، اگر مالیات های اعمال شده بر محصولات مضر برای برآورده کردن توصیه سازمان بهداشت جهانی افزایش یابد و همچنین به طور موثر اداره شود، منجر به بهبود ضرایب بالاتری در سلامت جمعیت نسبت به موارد مشاهده شده در این مطالعه خواهد شد. همچنین با توجه به نتایج تحقیق می توان گفت که سیاست گذاران باید فعالیت های افزایش دهنده رشد اقتصادی را آغاز کنند، زیرا سبب افزایش سلامت جمعیت می شود. بعلاوه، تلاش ها برای افزایش جمعیت باید با همراهی سرمایه گذاری قابل توجه در بخش سلامت صورت گیرد، زیرا مشخص می شود که برای سلامت جمعیت مفید است.

---

زمینه و هدف: با توجه به روند فزاینده اعمال جراحی­ زیبایی، ضروری است رویکردی متفاوت جهت ارائه این خدمات در پاسخ به نیازهای جامعه اتخاذ گردد. هدف این مطالعه، تعیین وضعیت ارائه خدمات جراحی زیبایی در ایران از نظر توزیع فراوانی بر حسب نوع عمل و سایر ویژگی­ها بود.
روش‌ کار: مطالعه حاضر، مطالعه‌ای توصیفی بود. با مراجعه به مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، داده‌های ثبت‌شده در پرونده‌های پزشکی سیستم اطلاعات بیمارستان‌های مرجع جراحی زیبایی از قبیل نوع پذیرش، وضعیت هنگام ترخیص، میانگین هزینه، میانگین مدت اقامت، نوع مرکز به لحاظ مالکیت و مشخصات جمعیت‌شناختی متقاضیان جراحی زیبایی، در بازه زمانی دی ماه 1397 لغایت خرداد 1400، استخراج شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار Excel و آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین) انجام شد.
نتایج: در مطالعه‌ حاضر، در ازای 56 کد اعمال جراحی زیبایی، تعداد ۶۲۳۸۷ جراحی انجام شده بود. مالکیت اکثر مراکز ارائه اینگونه خدمات دولتی (۷/۷9‌%) بود. انجام جراحی زیبایی در میان زنان (9/۷۳%)، افراد دارای ملیت ایرانی (۷/9۷%)، متاهل (۶/۴۰‌%) و در بازه سنی 1۶-4۵ سال (۷/۸۲‌%) بیشتر بود. بیشترین فراوانی اعمال جراحی زیبایی مربوط به زیبایی بینی (حدود ۶۰%) و بیشترین و کمترین میانگین هزینه و مدت اقامت به ترتیب به سپتورینوپلاستی (جراحی همزمان بینی و انحراف آن) و بلفاروپلاستی پلک تحتانی (جراحی پلک پایین) مربوط بود.
نتیجه‌گیری: با توجه به میانگین هزینه اعمال جراحی، نحوه تأمین مالی و چارچوب ارائه این خدمات، بایستی با دقت و شفافیت بیشتری مشخص گردد. همچنین پیش از هرگونه تصمیم‌گیری در این حوزه، بایستی سیاست‌ها به لحاظ کارایی، اثربخشی و تطابق فرهنگی بررسی شود.
 

---

زمینه و هدف: در سال‌های اخیر، روابط متقابل بین محیط‌زیست، انرژی و سلامت به دلیل تأثیر قابل‌توجهی که بر سلامت انسان دارند، توجه فزاینده‌ای را به خود جلب کرده است. این مطالعه بر آن است تا به بررسی تأثیر متقابل و پیچیده محیط، اقتصاد، توسعه، انرژی و نتایج سلامت در ایران بپردازد.
روش کار: در این تحقیق از آزمون هم انباشتگی حداقل مربعات کاملاً اصلاح شده بر روی داده سالانه کشور ایران از سال 1360 تا 1400 استفاده می‌شود. در این راستا متغیرهای مصرف انرژی تجدیدپذیر، هزینه‌های بهداشتی، آلودگی هوا، نرخ باسوادی زنان، نرخ تورم، ضریب جینی، تولید ناخالص داخلی سرانه، توسعه مالی و مصرف سوخت فسیلی بر امید به زندگی در بدو تولد درنظر گرفته می‌شود.
نتایج: نتایج تخمین مدل تحقیق نشان داد که توسعه مالی به طور مثبت و با مقدار 0/037 بر امید زندگی تأثیر می‌گذارد. این مطالعه همچنین نشان می‌دهد که انتشار CO2 و مصرف سوخت فسیلی به ترتیب 0/015 و 1/02 سبب کاهش امید زندگی می‌شود. مصرف انرژی تجدید پذیر و مخارج سلامت نیز به ترتیب با ضریب مثبت 0/025 و 0/035سبب بهبود امید زندگی در ایران شده است.
نتیجه‌گیری: برای افزایش نتایج سلامت لازم است اقداماتی برای افزایش هزینه‌های سلامت، افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی و تقویت توسعه مالی در بلندمدت جهت دسترسی آسان‌تر به درمان‌های پزشکی، اجتناب از بیماری‌ها، سبک زندگی سالم‌تر و کیفیت محیطی، انجام شود. از طرف دیگر از حیث سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی در جهت بهبود شاخص‌های اقتصادی می‌تواند زمینه را برای تقاضای کالاهای بهداشتی و آموزشی و بهبود وضعیت بهداشـتی جامعـه فراهم نماید.